Ở bệnh đa xơ cứng, hệ miễn dịch sẽ tấn công myelin – một loại protein bao bên ngoài các sợi trục thần kinh và giúp tăng tốc độ truyền tín hiệu giữa các tế bào thần kinh. Khi bị tấn công, các dòng tín hiệu thần kinh sẽ bị gián đoạn, dẫn tới nhiều triệu chứng trên bệnh nhân.

Tiến sỹ Francisco Quintana từ Bệnh viện Brigham and Women, trưởng nhóm nghiên cứu nói: “Chúng tôi đã tìm ra chiếc điều khiển giúp cho hệ vi sinh vật đường ruột có thể tác động tới mọi nơi trên cơ thể, và trong trường hợp này là hệ thần kinh trung ương”

Hai loại tế bào thần kinh; vi tế bào thần kinh đệm và tế bào hình sao liên quan chính đến việc kiểm soát quá trình viêm và thoái hóa thần kinh ở hệ thống thần kinh trung ương. Trong nghiên cứu của nhóm tác giả, mẫu chuột bị đa xơ cứng đã cho thấy TGF alpha và VEGF-B – hai protein được sản sinh bởi vi tế bào thần kinh đệm – kiểm soát các quá trình này. TGF alpha gắn với các receptor trên tế bào hình sao và ngăn quá trình viêm. Còn VEGF-B gắn với tế bào hình sao sẽ tăng quá trình viêm và làm trầm trọng thêm hội chứng tương tự đa xơ cứng ở trên chuột thí nghiệm.

Dựa trên nền tảng nghiên cứu đã có, nghiên cứu mới này còn cho thấy rằng việc sản sinh TGF alpha và VEGF-B lại được kiểm soát bởi các chất bám trên receptor AHR của vi tế bào thần kinh đệm. Điều quan trọng là những chất này lại được sản sinh bởi các vi sinh vật đường ruột chuyên chuyển hóa tryptophan – một amino acid có trong trứng, socola và nhiều loại thực phẩm khác. Gắn các chất chuyển hóa từ tryptophan này vào receptor AHR sẽ ngăn cản vi tế bào thần kinh đệm sản sinh protein gây viêm, và tăng cường sinh protein chống viêm. Đây là lần đầu tiên các chất chuyển hóa nhờ vi sinh vật đường ruột lại được chứng minh có thể di chuyển khắp cơ thể và tác động trực tiếp lên tế bào thần kinh ở não và tủy sống.

Tiến sỹ Bruce Bebo, Phó chủ tịch điều hành nghiên cứu tại Hội Đa xơ cứng Mỹ – nơi tài trợ một phần cho dự án này đã bày tỏ quan điểm: “Việc phân tích xem cơ chế này đang giúp giảm tình trạng viêm và tăng cường sửa chữa hay ngược lại, gây viêm và ngăn cản quá trình sửa chữa cho hệ thần kinh vẫn còn rất phức tạp. Nghiên cứu mới này đã giúp chúng ta tăng thêm hiểu biết và rất có thể sẽ dẫn đầu những xu hướng điều trị giúp làm chậm và thậm chí ngừng các triệu chứng của bệnh đa xơ cứng trong tương lai.”

Các nhà nghiên cứu cũng muốn đảm bảo rằng kết quả này sẽ được áp dụng cho cả tế bào người nữa, vì vậy họ đã xem xét các mô não được hiến tặng từ những người bị đa xơ cứng. Xung quanh khu vực bị tổn thương bởi đa xơ cứng, họ cũng thấy các vi tế bào thần kinh đệm và các tế bào miễn dịch khác cùng tham gia vào quá trình viêm, và chúng đều có rất nhiều protein TGF alpha, VEGF-B, cũng như có các chất chuyển hóa từ tryptophan gắn vào receptor AHR. Khi so sánh về số lượng, họ thấy rằng lượng protein ngăn cản quá trình viêm TGF alpha ở khu vực bị tổn thương có ít hơn rất nhiều so với những vùng không bị tổn thương ở cùng mô não.

Hệ gen vi sinh vật đường ruột microbiome đang rất được quan tâm. Những mối liên hệ giữa vi sinh vật đường ruột và các bệnh về miễn dịch không còn là chủ đề mới nữa. Mặc dù vậy, bất kỳ nghiên cứu nào gợi ý về hệ gen vi sinh vật đường ruột và chế độ ăn có thể ảnh hưởng tới một căn bệnh cụ thể, ví dụ như nghiên cứu này, thường gắn với câu hỏi của bệnh nhân: họ có thể làm gì để cải thiện tình trạng bệnh của mình?

Tiến sỹ Bebo nói: “Các chất chuyển hóa từ vi khuẩn này có thể tác động tới chức năng não bộ, nhưng vẫn còn rất lâu nữa chúng tôi mới có thể đưa ra lời khuyên về chế độ dinh dưỡng cho những người bị đa xơ cứng. Vẫn là quá sớm để đưa ra bất kỳ lời khuyên dinh dưỡng hay can thiệp nào.”

Tiến sỹ Quintana cũng nhấn mạnh rằng những nghiên cứu tiếp theo cần được tiến hành để đánh giá chính xác các chất chuyển hóa nào ảnh hưởng tới cơ chế gây viêm của vi tế bào thần kinh đệm và sau đó mới có thể đưa ra phương pháp can thiệp trên người. Ông nói: “Rất nhiều chất chuyển hóa từ vi khuẩn có thể kích hoạt các cơ chế này. Chúng tôi hiện tại mới chỉ tập trung vào một chất chuyển hóa,”

Tiến sỹ Quintana đang xác định xem các chất chuyển hóa này có tham gia vào những bệnh tự miễn khác hay không, cũng như vai trò của chúng trong chức năng não bộ.

Nhóm nghiên cứu đã tìm ra những cơ chế có thể và sẽ tiếp tục tìm kiếm các công cụ để điều hòa bệnh đa xơ cứng. Họ đang trong quá trình thỏa thuận đảm bảo sở hữu trí tuệ và cũng đang phát triển các chế phẩm probiotic tiềm năng với các hãng dược phẩm.

Tiến sỹ Quintana là một trong số rất nhiều nhà nghiên cứu làm việc với Liên minh Đa xơ cứng Tiến bộ Quốc tế (International Progressive MS Alliance) để tìm các phương án điều trị mới cho căn bệnh này. Nhóm nghiên cứu của ông sẽ tiếp tục kiểm tra các chất có thể ảnh hưởng tới cơ chế gây viêm của vi tế bào thần kinh đệm và hy vọng rằng chúng có thể dừng hoặc làm chậm tiến triển của bệnh đa xơ cứng.

Nghiên cứu mới này đã tìm ra một mảnh ghép quan trọng trong việc điều trị bệnh đa xơ cứng, tuy nhiên vẫn còn rất nhiều nghiên cứu cần thực hiện để giúp chúng ta hiểu rõ và chữa trị được căn bệnh này. Trong một vài năm tới, tiến sỹ Bebo hy vọng rằng họ có thể tìm ra thuốc điều trị để sớm thử nghiệm cho bệnh nhân.

Benh.vn

Bài viết Hé lộ vai trò quan trọng của các vi sinh vật đường ruột trong bệnh đa xơ cứng đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Tìm hiểu về bệnh đa xơ cứng

Sinh lý bình thường

Đa xơ cứng (Multiple Sclerosis – MS) là chứng rối loạn hệ miễn dịch, xảy ra khi hệ thống miễn dịch tấn công nhầm vào các tế bào thần kinh khỏe mạnh của cơ thể. Thông thường, quanh mỗi tế bào thần kinh được bao bọc bởi các mô béo có tên gọi là myelin. Các mô béo này chịu trách nhiệm gửi tín hiệu từ não đến các bộ phận trong cơ thể giúp điều khiển các chức năng vận động, nói năng…

Sinh lý bệnh

Nghiên cứu trên động vật

Từ thực tế quan sát cơ chế gây bệnh đa xơ cứng, các nhà khoa học trường Đại học Johns Hopkins đã nảy ra ý tưởng nghiên cứu về công dụng của vitamin D đối việc ngăn chặn bệnh.

Thí nghiệm trên chuột

Nhóm nhà khoa học đã đưa một lượng lớn vitamin D vào cơ thể một số chuột thí nghiệm đã được cấy bệnh đa xơ cứng và phát hiện ra rằng các triệu chứng bệnh sau đó đã hoàn toàn biến mất.

Kết quả nghiên cứu sâu hơn còn cho thấy các tế bào T tập trung nhiều trong hệ thống mạch máu nhưng chỉ tồn tại với số lượng rất ít trong não và tủy sống của các chú chuột này. Tuy nhiên, khi không tiêm vitamin D nữa, các triệu trứng của bệnh lại tái phát và phát triển với tốc độ rất nhanh.

Kết luận được đưa ra

Trưởng nhóm nghiên cứu, Phó Giáo sư Anne Gocke thuộc trường Y dược của Đại học Johns Hopkins, cho biết vitamin D không làm thay đổi chức năng của các tế bào T mà chỉ ngăn các tế bào này xâm nhập não bộ, nơi chúng có thể gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng nhất. Theo bà, vitamin D không gây ra tình trạng ức chế miễn dịch mà chỉ thúc đẩy quá trình tạo ra chất dính giúp các tế bào T bám vào thành mạch máu, giữ các tế bào này trong hệ tuần hoàn chứ không xâm nhập vào não bộ.

Nhận định của các nhà khoa học

Các nhà khoa học tin tưởng rằng với kết quả nghiên cứu này, họ sẽ tìm ra phương pháp điều trị mới an toàn và hiệu quả hơn cho các bệnh nhân mắc bệnh đa xơ cứng thông qua việc sử dụng vitamin D tự nhiên. Tuy nhiên, theo Giáo sư Peter Calabresi, đồng tác giả công trình nghiên cứu, các nhà khoa học vẫn cần phải cẩn trọng với liệu pháp này vì vitamin D không chỉ là vitamin thông thường mà còn là hoocmôn nội tiết.

Kết quả nghiên cứu được đăng trên trang web của tạp chí Proceedings of the National Academy of Sciences.

Benh.vn (Theo TTXVN)

Bài viết Vitamin D ngăn chặn bệnh đa xơ cứng đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.