Bệnh táo bón

Nguyên nhân của táo bón là do ăn uống không hợp lý (nhiều đạm, ít chất xơ, uống ít nước), ít vận động, căng thẳng tinh thần, rối loạn giấc ngủ, co thắt, nhu động ruột giảm…

Sau đây là cách xử lý khi bị táo bón:

– Sử dụng thuốc có chứa Metamucil: Theo nghiên cứu của các nhà khoa học tại Đại học Illinois (Mỹ), đây là thành phần rất hiệu quả trong điều trị táo bón khởi phát. Tuy nhiên, thuốc không có tác dụng khi điều trị táo bón mãn tính. Khi cơn táo bón đã bước đầu được cải thiện thì thực hiện các phương pháp sau:

• Nên ăn sáng ngay sau khi thức dậy vì lúc ấy cường độ hoạt động của đại tràng mạnh gấp ba lần so với các thời điểm khác trong ngày. Ăn ngay sau khi thức dậy sẽ tạo điều kiện cho hoạt động của ruột được tối ưu hóa trong vòng hai giờ.
• Theo các nhà nghiên cứu tại Đại học Y tế Học đường ở Houston (bang Texas, Mỹ), dù uống nhiều nước không trực tiếp cải thiện được tình trạng táo bón, nhưng giúp chúng ta chủ động phòng chống táo bón vì tránh cho cơ thể không bị thiếu nước.
• Thường xuyên vận động sẽ tạo điều kiện cho thức ăn tiêu hóa ở ruột tốt hơn. Ngoài ra, các nghiên cứu khác cho thấy rằng những người ít vận động có nguy cơ táo bón tăng đến 50% so với những người tập luyện thường xuyên.

Bệnh tiêu chảy

Ống tiêu hóa của chúng ta có các tế bào hấp thụ chất lỏng từ thức ăn và thức uống. Các vi khuẩn, virus và ký sinh trùng tấn công vào các tế bào đó sẽ gây ức chế hoạt động của chúng, gây tình trạng phân lỏng.

Cách xử lý khi bị tiêu chảy là:

– Sử dụng thuốc chống tiêu chảy có chứa hai thành phần loperamide và simethicone. Các nhà khoa học tại Đại học Chicago cho biết hai thành phần này giúp làm giảm các triệu chứng tiêu chảy và khó chịu ở bụng nhanh hơn và hiệu quả hơn so với thuốc chỉ chứa một trong hai thành phần đã nêu.

– Ăn sữa chua: Men vi sinh và vi khuẩn trong sữa chua giúp làm ổn định các men tự nhiên trong ruột, điều chỉnh hoạt động tiêu hóa.

Trung tiện nặng mùi

Trung tiện là hiện tượng khí có mùi bị tống ra đường hậu môn khi các vi khuẩn trong ruột già phá vỡ sợi lên men và tinh bột chưa tiêu hóa (chủ yếu từ thức ăn thực vật như các loại đậu, hành tây, cần tây, cà rốt, nho khô, chuối, mầm lúa mì…).

Để giảm tình trạng trung tiện nặng mùi, bạn hãy thử:

– Giảm ăn các loại thức ăn chứa tinh bột khó tiêu hóa đã kể trên, chỉ nên ăn thịt, cá, trứng, các loại carbohydrate dễ tiêu hóa có trong gạo, cà chua, rau diếp, nho và anh đào…

– Kiểm tra thành phần đường trong đồ uống vì có một số loại đường hóa học trong thức uống hằng ngày mà ruột non không thể hấp thu hoàn toàn.

– Nếu việc thay đổi chế độ ăn uống đơn thuần không cho kết quả khả quan thì nên thử dùng men tiêu hóa có chứa enzyme alpha-galactosidase để phá vỡ các carbohydrate phức tạp thành các loại đường đơn giản hơn, cho phép carbohydrate được hấp thụ dễ dàng trong ruột non, không di chuyển xuống đại tràng.

Xem thêm: 10 thực phẩm bổ sung chất xơ đặc biệt tốt cho cơ thể

Theo Menshealth

Bài viết Chữa nhanh một vài triệu chứng khó chịu thường gặp đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

• Phân có 85% thành phần là nước thì nhão.
• Phân có 88% thành phần là nước thì lỏng.
• Và có 90% thành phần là nước thì phần lỏng như nước.

Iả chảy là một triệu chứng do rất nhiều nguyên nhân phức tạp gây nên, muốn nắm được  các nguyên nhân đó, cần phải biết sự hoạt động bình thường của quá trình tiêu hoá và những rối loạn gây nên ỉa chảy.

Sinh lý quá trình tiêu hóa

Hệ tiêu hóa bình thường có những đặc trưng sinh lý riêng mà khi sai lệch có thể dẫn tới các bệnh lý như tiêu chảy, táo bón…

Sinh lý tiêu hoá bình thường

Tiêu hoá bình thường gồm 4 quá trình:

1. Tiết dịch: dạ dày tiết dịch dạ dày, gan tiết mật, tuỵ tạng tiết dịch, tuỵ và ruột non tiết  các men ruột.
2. Co bóp nhu động: sự co bóp của dạ dày, ruột nhằm trộn lẫn thức ăn với dịch tiêu hoá và đưa xuống dưới.
3. Tiêu hoá: là quá trình tác dụng của các dịch tiêu hoá, các men và vi khuẩn nhằm phân giải thức ăn: HCl và pepsin  của dạ dày: trypsin, amylaza, lipaza của tuỵ tạng, sắc tố mật, muối mật của gan: các men enterokinaza, amino polipeptidaza, nucleaza, manfoza, sacaraza…của ruột non và vai trò của những loại vi khuẩn cộng sinh trong đại tràng, phân giải xenluloza thành glucoza.
4. Hấp thụ: sau khi tiêu hoá, thức ăn được phân giải sẽ được hấp thụ qua ruột: phần lớn các thành phần của protit, gluxit, lipit, các chất điện giải vitamin được hấp thụ ở hỗng tràng, còn được hấp thụ lại ở đại tràng và làm cho phân đóng khuôn lại.

Để điều hoà 4 quá trình trên, hệ thống phó giao cảm (giây thần kinh X) và giao cảm đóng vai trò quan trọng.

• Phó giao cảm: tăng nhu động và tiết dịch.
• Giao cảm: giảm nhu động và tiết dịch.

Khi các quá trình trên bị rối loạn sẽ gây nên ỉa chảy, vậy sự rối loạn đó xảy ra như thế nào?

Những rối loạn tiêu hoá gây ỉa chảy

1. Tăng tiết dịch: Khi sự tiết dịch tăng nhiều, vượt quá khả năng hấp thụ có thể gây nên ỉa chảy. Các yếu tố kích thích như nhiễm khuẩn, nhiễm độc thường gây nên tăng tiết dịch và đó là phản xạ tự vệ nhằm loại trừ kích thích ra ngoài.
2. Tăng nhu động: ỉa chảy có thể là hậu quả của việc tăng nhu động, co bóp: bởi vì tăng co bóp làm cho thức ăn qua ruột nhanh chóng không kịp tiêu hoá và hấp thụ. Các kích thích nhiễm khuẩn, nhiễm độc và rối loạn tâm thần thần kinh làm tăng co bóp.
3. Tiêu hoá kém. Khi tác dụng của các dịch tiêu hoá, các men, vi khuẩn giảm đi, thức ăn được hấp thụ sẽ kém đi và hậu quả dẫn đến ỉa chảy. Tiêu hoá kém có thể do:

• Thiếu dịch tiêu hoá, cắt dạ dày, ruột…
• Thiếu men, viêm tuỵ, tắc mật…
• Thiếu vi khuẩn (dùng quá nhiều kháng sinh diệt hết vi khuẩn cộng sinh ở ruột…).
• Tiêu hoá kém còn có thể do thức ăn được chuyển đi quá nhanh chưa kịp tiêu hoá (tăng nhu động) và ta gọi là sự thiếu thời gian tiêu hoá.

4. Hấp thụ kém: ỉa chảy có thể là hậu quả của thức ăn được hấp thu ít hoặc không được hấp thu. Kém hấp thu có thể do:

• Thành của ruột bị tổn thương (viêm, ung thư…).
• Hoặc là hậu quả quá trình  trên (tăng tiết dịch,tăng nhu động, tiêu hoá kém).

Có thể tóm tắt sự rối loạn của quá trình tiêu hoá trong sơ đồ sau:

Thiếu dịch men, vi khuẩn → Tiêu hoá kém → Hấp thụ kém → Ỉa chảy

Thiếu thời gian (tăng co bóp, tăng tiết dịch)

Trên đây là cơ chế sinh bệnh của ỉa chảy, có rất nhiều nguyên nhân tác động lên các cơ chế  đó, muốn tìm hiểu ta cần phải tiến hành hỏi bệnh, thăm khám và làm các  xét nghiệm cần thiết.

Thăm khám cho một bệnh nhân ỉa chảy

Khi thăm khám cho một bệnh nhân ỉa chảy cần phải chú ý hỏi bệnh thật kỹ để tìm nguyên nhân và sau đó làm các xét nghiệm cần thiết.

Hỏi bệnh

1. Hỏi về tính chất ỉa chảy.

• Hoàn cảnh: xuất hiện của ỉa chảy: Rất quan trọng khi nguyên nhân là nhiễm khuẩn, nhiễm độc, dùng thuốc hoặc sau phẫu thuật về tiêu hoá…
• Sự bắt đầu cuả ỉa chảy: đột ngột hay từ  từ.
• Số lần đại tiện: ỉa chảy cấp có khi tới hàng trăm lần trong ngày. Ỉa chảy mạn tính thường ít lần hơn.
• Về tính chất của phân: cần kết hợp chặt chẽ giữa hỏi và xem trực tiếp phân.

2. Các rối loạn khác về tiêu hoá và toàn thân.

• Buồn nôn, nôn.
• Đau bụng, đau quặn,  đau hậu môn, mót rặn.
• Ăn kém, sợ mỡ.
• Sốt.
• Các biểu hiện về nhiễm khuẩn, nhiễm độc, suy nhược…

Khám lâm sàng

1. Khám phân: Là khâu quan trọng bậc nhất trong quá trình khám đối với người bệnh ỉa chảy.

2. Khám bộ máy tiêu hoá: Khám có hệ thống toàn bộ về tiêu hoá, không nên thăm trực

tràng.

3. Khám toàn thân: chú ý đến một số triệu chứng có liên quan đến nguyên nhân và hậu quả của ỉa chảy.

Hội chứng nhiễm khuẩn: Số, lưỡi bẩn, mệt nhọc…

Hội chứng nhiễm độc: tùy theo từng chất độc gây ỉa chảy có những biểu hiện khác nhau.

Hội chứng mất nước và các chất điện giải: đây là hậu quả quan trọng nhất của ỉa chảy cấp, cần được xử trí kịp thời.

• Khát nước, khô miệng và niêm mạc.
• Mắt sâu, da nhăn nheo, chân tay lạnh.
• Đái ít rồi không đái, sẽ gây tình trạng urê máu cao.
• Chuột rút do thiếu Ca, toan máu do thiếu Na, rối loạn nhịp tim do thiếu K.

Nếu tình trạng  mất nước trầm trọng hơn sẽ dẫn tới:

Hội chứng truỵ tim mạch:

• Vã mồ hôi, lạnh chân tay.
• Mạch nhỏ và nhanh.
• Huyết áp hạ có khi không còn.

Cần được xử trí kịp thời, nếu không sẽ thường dẫn tới tử vong.

• Các hội chứng suy dinh dưỡng, thiếu máu, thiếu vitamin: thường là hậu quả của các loại ỉa chảy mạn tính.
• Gầy rất nhiều, có thể phù.
• Da khô hay bong vảy.
• Lông, tóc rụng nhiều…

Các xét nghiệm đối với bệnh nhân ỉa chảy

Ngoài các xét nghiệm thông thường, tùy theo mỗi nguyên nhân cần làm các xét nghiệm sau:

• Xét nghiệm phân: về hoá học, vi khuẩn và ký sinh vật, tổ chức tế bào.
• Các xét nghiệm thăm dò tiêu hoá: dịch dạ dày, dịch tuỵ, mật, sự  hấp thụ của ruột.
• Các xét nghiệm đánh giá hậu quả của ỉa chảy: urê, các chất điện giải, protid trong máu, thể tích hồng cầu…
• Soi dạ dày, trực tràng, sinh thiết ruột non.
• Chụp đại tràng, ruột non…

Nguyên nhân gây ỉa chảy

Đứng về mặt lâm sàng ta chia làm hai loại ỉa chảy cấp và ỉa chảy mạn tính.

Các nguyên nhân gây ỉa chảy cấp tính

Đối với ỉa chảy cấp, các nguyên nhân thường rõ ràng, dễ phát hiện:

1. Nhiễm khuẩn.

• Các loại vi khuẩn đường ruột như: phẩy khuẩn tả, trực khuẩn lỵ, trực khuẩn thương hàn, phó thương hàn, tụ cẩu khuẩn, một số virus đường ruột nói chung đều gây ỉa chảy kèm theo hội chứng nhiễm khuẩn, muốn chẩn đoán cần lấy phân.
• Các loại ký sinh vật đường ruột, nhất là amip, cũng có thể gây ỉa chảy cấp.
• Các bệnh nhiễm khuẩn khác cũng có thể gây ỉa chảy như cúm, sốt rét, viêm tai xương chũm.

2. Nhiễm độc:

• Thuỷ ngân: ỉa chảy kèm theo dấu hiệu viêm thận.
• Asen: ỉa chảy, nổi mẩn và chảy máu ngoài da.
• Nấm độc: dễ chẩn đoán vì người bệnh tự khai.
• Tình trạng toan máu hoặc urê máu cao: ỉa chảy là phản ứng của cơ thể nhằm phải trừ urê qua đường tiêu hoá.

3. Các nguyên nhân khác.

• Do dị ứng: đối với những thức ăn gây dị ứng (dứa).
• Do thuốc: do không chịu được thuốc, hoặc uống thuốc quá nhiều (Nasunfat, Mg sunfat…).
• Do tinh thần: lo lắng, sợ hãi quá mức.

Nguyên nhân gây ỉa chảy mạn tính

Ngược lại với ỉa chảy cấp tính, ỉa chảy mạn tính tiến triển kéo dài và có rất nhiều nguyên nhân khác nhau, nhiều khi khó phát hiện.

1. Do nhiễm khuẩn và ký sinh vật:

• Lao đại, tiểu tràng: thường xuất hiện sau lao phổi, có dấu hiệu nhiễm lao, đồng thời đau bụng, đại tiện nhiều lần phân nhão, ít khi lỏng. Xác định bằng cấy phân và chụp Xquang ruột.
• Viêm đại tiểu tràng mạn tính: đau bụng, phân lúc lỏng, lúc táo, phân lẫn máu và mũi.
• Ỉa chảy do giun móc, sán Lambli: soi thấy trong phân.

2. Do rối loạn quá trình tiêu hoá và hấp thụ.

• Thiếu dịch dạ dày sau cắt đoạn dạ dày:  phân nhão, sống và có mùi chua. Thử dịch dạ dày lượng HCl rất thấp.
• Thiếu dịch tuỵ (viêm tuỵ mạn tính): phân rất nhiều, bóng, láng mỡ, soi kính còn nhiều hạt mỡ và thớ cơ trong phân.
• Thiếu mật (tắc mật, xơ gan): phân nhạt màu, có mỡ.
• Thiếu men tiêu hoá ở ruột non: sau phẫu thuật cắt bỏ một phần ruột non, lỗ dò của ruột non.
• Thiếu vi khuẩn phân giải xenluloza thường do dùng nhiều kháng sinh loại có phổ tác dụng rộng (biomyxin, tetraxyclin…) diệt hết vi khuẩn hoặc sau cắt bỏ đại tràng.

3. Những bệnh có tổn thương thực thể

• Ung thư tiểu tràng, đại tràng: xác định bằng Xquang, nội soi đại trực tràng ống mềm.
• Polyp đại tràng: xác định bằng nội soi và chụp Xquang.
• Viêm trực tràng đại tràng, chảy máu và loét: chẩn đoán xác định bằng nội soi.
• Bệnh viêm cuối hồi tràng (Crohn): xác định bằng Xquang, nội soi, chụp cắt lớp vi tính.
• Bệnh Sprue Whipple rất hiếm gặp.

4. Những nguyên nhân khác

• Rối loạn nội tiết: Basedow, suy thượng thận.
• Rối loạn thần kinh, tâm thần.

Ỉa chảy là một triệu chứng do rất nhiều nguyên nhân gây nên, nó là kết quả của sự rối loạn các quá trình tiết dịch, co bóp, tiêu hoá và hấp thụ.

Ỉa chảy cấp tính nguyên nhân thường do nhiễm khuẩn và hậu quả thường dẫn đến tình trạng mất nước, truỵ tim mạch, cần hết sức chú ý.

Ỉa chảy mạn tính do rất nhiều nguyên nhân phức tạp gây nên, đòi hỏi phải thăm khám kỹ lưỡng, làm xét nghiệm phối hợp để chẩn đoán. Hậu quả của ỉa chảy mạn tính thường dẫn đến tình trạng suy dinh dưỡng toàn thân.

Bài viết Ỉa chảy cấp và mạn tính đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Phó giáo sư Nguyễn Tiến Dũng, Trưởng khoa Nhi, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) cho biết, tiêu chảy cấp do rotavirus hay tiêu chảy mùa đông là bệnh nhiễm khuẩn dạ dày ruột cấp do virus rota gây nên. Bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ, đặc biệt là lứa tuổi từ 3 đến 24 tháng. Thời điểm này miền Bắc đang bắt đầu vào mùa bệnh. Trung bình trong ngày có 10 trẻ đến khám tại khoa, có đêm 3-4 cháu cùng nhập viện truyền dịch vì mất nước quá nhiều, chủ yếu dưới 2 tuổi.

Dưới đây, phó giáo sư Nguyễn Tiến Dũng, Trưởng khoa Nhi, Bệnh viện Bạch Mai và bác sĩ Bùi Thị Hương, phụ trách khoa Tiêu hóa, Bệnh viện Nhi Trung ương đưa ra một số điểm cha mẹ cần lưu khi có con bị tiêu chảy do rotavirus:

1. Biểu hiện bệnh tiêu chảy do Rotairus

Sau 1-4 ngày bị lây nhiễm virus, trẻ có các biểu hiện của bệnh. Với bệnh này, thông thường trẻ sẽ nôn trước, sau khoảng 1-2 ngày thì bắt đầu đi ngoài, có bé thì bị đi ngoài rồi mới nôn. Trẻ bị tiêu chảy nếu không nôn sẽ khỏe hơn vừa tiêu chảy vừa nôn. Hơn nữa, hiện tượng nôn trớ đến rất bất ngờ, bé đang chơi, ăn uống bình thường nhưng chỉ qua nửa ngày đã có thể có hiện tượng này, cứ ăn cái gì vào là nôn ra cái đó.

Trẻ thường đi ngoài nhiều lần trong ngày (phân màu xanh hoặc màu trắng lẫn dịch nhầy, có khi như màu hoa cà, hoa cải), phân thường nhiều nước.

Ngoài ra, trẻ có thể ho, sốt nên nhiều cha mẹ dễ nhầm với viêm đường hô hấp, viêm mũi họng. Bệnh thường kéo dài 3-7 ngày là khỏi.

2. Bù nước cho trẻ bị tiêu chảy rotavirus

Điều quan trọng nhất khi trẻ bị tiêu chảy là bù nước, bù điện giải, tốt nhất là bằng nước oresol. Trên thị trường hiện có nhiều loại dành cho các bé với hương vị rất dễ uống. Cần lưu ý là pha vào nước theo quy định, không pha loãng hay đặc quá vì nếu không sẽ càng gây rối loạn nước và điện giải, tình trạng tiêu chảy càng nặng hơn, trẻ có thể tử vong.

Bạn có thể pha cả gói, thể tích nước phải đong thật chính xác đến từng ml. Cha mẹ nên đút từng thìa oserol một cho trẻ, 2 phút một lần, không nên cho bé tu hoặc uống liên tục. “Uống nhiều và liên tục, oserol không những không hấp thu vào đường ruột mà lượng nước có thể mất nhiều hơn do bị nôn. Nếu trẻ bị nôn thì dừng lại 10 phút, sau đó cho uống lại với tốc độ chậm hơn”, bác sĩ Hương nói.

Bên cạnh đó, nhiều gia đình bù nước, điện giải cho trẻ không hợp lý. Chẳng hạn, có gia đình chỉ cho trẻ uống nước lọc nên không hiệu quả, hoặc cho trẻ uống cháo gạo quá mặn, nước hoa quả pha đường.. Thậm chí, có cha mẹ cho con uống cả coca, soda và các loại nước có ga cấm dùng cho trẻ tiêu chảy…, khiến bệnh của trẻ càng nặng hơn.

3. Dinh dưỡng cho trẻ bị tiêu chảy rotavirus

Ngoài việc chú ý bù dịch, thì cha mẹ cần có chế độ dinh dưỡng phù hợp cho trẻ. Nhiều bà mẹ quan niệm sai lầm rằng, trẻ bị tiêu chảy thì nên kiêng thịt, cá, chất tanh, đường, sữa… Điều này vô tình làm giảm sức chống đỡ bệnh tật của bé, tiêu chảy càng kéo dài, nguy cơ bị suy dinh dưỡng rất cao.

Do vậy, cần đảm bảo cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng cho trẻ, cho bú bình thường, ăn các thức ăn dễ tiêu hóa như cháo loãng, chuối tiêu, uống sữa… và ăn nhiều bữa nhỏ. Nếu trẻ dùng sữa mà bị tiêu chảy nhiều thì nên dùng loại không có lactose.

Tuy nhiên, do tình trạng trướng bụng nên không phải bé nào cũng ngoan ngoãn ăn. cha mẹ không cần quá lo lắng và tìm mọi cách ép ăn. Hiện tượng đầy hơi thường hết sau 1-2 ngày. Thay vào đó, bạn hãy nhử bé ăn từng chút một.

Đặc biệt, không cho trẻ ăn các loại lá và quả chát có nhiều chất tanin như lá nhọ nồi, lá ổi xanh, quả ổi xanh, quả hồng xiêm xanh… Chất tanin có tác dụng làm săn màng ruột, có tác dụng ngay tức khắc, nên trẻ cầm tiêu chảy ngay lập tức. Tuy nhiên, cách điều trị này có thể gây hại cho trẻ. Bệnh chỉ đỡ giả tạo, còn các tác nhân gây bệnh như virus, vi khuẩn, nấm… thải hồi rất chậm do màng ruột bị săn, làm cho bệnh càng thêm kéo dài, thậm chí nặng hơn, giáo sư Dũng cho biết.

4. Khi nào thì cần truyền dịch cho trẻ bị tiêu chảy do rotavirus

Trẻ bị tiêu chảy, nôn trớ nhưng uống nước oresol, ăn được, chơi bình thường… thì cha mẹ không nhất thiết phải truyền dịch. Nếu bé đi ngoài, nôn nhiều, mệt mỏi, không ăn uống, không chơi, nằm li bì, có hiện tượng mất nước như mắt lõm, da nhăn nheo chi cha mẹ cần đưa con đến bệnh viện để được truyền dịch kịp thời.

Thực tế, có nhiều trẻ dưới 1 tuổi đưa đến viện trong tình trạng mất nước nặng, bác sĩ cho truyền dịch. Trong lúc truyền thì dây bị tụt, nhiều cha mẹ sót con nhất quyết không cho truyền nữa. Điều này là không nên vì trẻ mất nước, điện giải quá nhiều, có thể dẫn đến tử vong nếu không bù kịp.

5. Tuyệt đối không dùng kháng sinh, thuốc cầm tiêu chảy rotavirus

Khi bé bị tiêu chảy do virus, cha mẹ tuyệt đối không được cho con uống thuốc kháng sinh. Bệnh không khỏi mà trẻ có nguy cơ bị rối loạn vi khuẩn đường tiêu hóa, làm bệnh nặng hơn hoặc gây tình trạng tiêu chảy kéo dài, chưa kể các tác dụng phụ do thuốc gây ra.

Ngoài ra, bác sĩ Hương cũng khuyến cáo, cha mẹ không cho con uống thuốc cầm tiêu chảy vì chúng không có tác dụng tiêu diệu virus mà còn làm giảm nhu động ruột, làm liệt ruột khiến phân không được thải ra ngoài. Do đó, trẻ vẫn tiếp tục bị tiêu chảy, mà phân không được bài xuất ra ngoài, ứ đọng lại trong ruột gây chướng bụng, thủng ruột, tắc ruột, thậm chí dẫn đến tử vong.

6. Phòng bệnh tiêu chảy rotavirus cho trẻ

Để phòng bệnh tốt nhất nên đưa trẻ đi tiêm vắcxin. Ngoài ra, trẻ có thể nhiễm rotavirus qua đường tiêu hóa từ thức ăn, thức uống, đồ vật nhiễm bẩn. Vì thế, giữ vệ sinh tay sạch sẽ là biện pháp cơ bản để phòng bệnh. Cha mẹ nên tập cho trẻ thói quen rửa tay trước khi cầm thức ăn, trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.

Bên cạnh đó, cha mẹ cần đảm bảo đủ dinh dưỡng trong khẩu phần ăn của con để trẻ có đủ sức chống đỡ bệnh, cơ thể chóng phục hồi, không bị suy sụp vì thiếu dinh dưỡng sau tiêu chảy.

Bài viết Chăm sóc khi trẻ bị tiêu chảy do rotavirus đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Dịch tễ bệnh tả

Nguồn bệnh là người mắc bệnh tả hay người lành mang mầm bệnh tả trong phân. Trong phân người bệnh ngay ở trong thời kỳ ủ bệnh đã có phảy khuẩn tả nhưng nhiều nhất là trong thời kỳ toàn phát khi có tiêu chảy và nôn. Người lành mang phảy khuẩn tả không có triệu chứng lâm sàng, người mắc bệnh đã khỏi nhưng trong phân còn chứa phảy khuẩn tả cũng là một nguồn lây.

Đường lây truyền của bệnh tả

Bệnh tả lây theo đường tiêu hoá. Nước là nguồn lây quan trọng trong dịch tả. Nước có thể bị nhiễm phảy khuẩn tả do chất thải của người bệnh (phân, chất nôn), giặt chăn màn, quần áo của người bệnh. Thức ăn cũng là nguyên nhân gây dịch khi bị ô nhiễm nguồn bệnh. Lây trực tiếp từ người bệnh sang người lành khi tiếp xúc với người bệnh, thiếu vệ sinh cá nhân, qua tay nhiễm bẩn.

Các yếu tố thuận lợi cho bệnh tả phát triển

Dịch tả dễ bùng phát và lan rộng tại những vùng dân cư có mức sinh hoạt thấp, điều kiện vệ sinh kém, môi trường sống bị ô nhiễm. Bệnh thường xảy ra vào mùa hè.

Tác nhân gây bệnh tả

V.cholerae là trực khuẩn Gram âm, hình hơi cong như dấu phảy, di động nhanh nhờ lông ở 1 cực, không tạo nha bào. Nhóm huyết thanh O1 của V.cholerae hay gây bệnh nhất, có 2 týp huyết thanh cổ điển và Eltor. Ngoài ra V.cholerae O139 được phát hiện vào năm 1993 ở Ấn Độ và đã gây ra nhiều vụ dịch tả ở Bangladet, Campuchia trong những năm gần đây. Phảy khuẩn tả tiết ra độc tố đường ruột gây bệnh còn được gọi là choleragen.

Trong nước phảy khuẩn tả chỉ sống được trong 24 giờ nhưng trong nước sông hay bùn ở gần bờ có thể sống được vài tháng. Trong phân người phảy khuẩn tả có thể tồn tại được vài tuần nếu như khí hậu không quá nóng, không bị ánh nắng và phơi khô.

Triệu chứng lâm sàng bệnh tả

Bệnh tả có nhiều triệu chứng lâm sàng khác nhau tùy theo từng giai đoạn của bệnh. Các giai đoạn từ ủ bệnh, khởi phát bệnh, toàn phát bệnh có những dấu hiệu đặc trưng cần lưu ý.

Thời kỳ ủ bệnh của bệnh tả

Từ 6 – 48 giờ và có thể kéo dài 5 ngày. Theo Tổ chức Y tế Thế giới thời gian ủ bệnh 5 ngày. Đây là giai đoạn không có triệu chứng lâm sàng nhưng có tính chất dịch tễ giúp để kiểm dịch những người từ vùng dịch ra vùng khác

Khởi phát bệnh tả

Bệnh khởi phát đột ngột với các triệu chứng, đầy bụng và sôi bụng, không sốt, tiêu chảy lúc đầu có phân sau đó toàn nước và mệt lả nhanh chóng.

Toàn phát bệnh tả

Giai đoạn toàn phát với các dấu hiệu lâm sàng tiêu chảy, nôn, mất nước và điện giải.

Tiêu chảy trong bệnh tả là tiêu chảy nhiều, liên tục, đi không tự kiềm chế được, số lần 20 – 50 lần hoặc không đếm được số lần, không mót rặn, không đau quặn.

Phân của bệnh nhân tả có đặc điểm:

Toàn nước, có thể lờ lờ như nước vo gạo, trong đó có lợn cợn những vẩy màu trắng. Phân tả mùi tanh, không thối, không có nhầy máu, không có thức ăn.

Nôn dữ dội, không kìm được, liên tục, nôn có thể xuất hiện đồng thời hoặc sau tiêu chảy 1 – 2 lần. Nhưng cũng có trường hợp không nôn hoặc nôn trước khi tiêu chảy. Nôn lúc đầu ra thức ăn sau chỉ toàn nước trong hoặc vàng nhạt.

Chính do bệnh nhân tiêu chảy nhiều lần và nôn gây nên tình trạng mất nước và điện giải với các biểu hiện mặt hốc hác, lờ đờ, mắt trũng sâu, da khô nhăn nheo, ngón tay nhăn như bị ngâm nước lâu, chuột rút. Trong trường hợp nặng người bệnh có thể xuất hiện sốc, tiểu ít hay hạ nhiệt độ.

Nếu người bệnh được bồi phụ nước và điện giải sớm, nhanh chóng và thích hợp thì da, niêm mạc trở lại ấm áp, hồng hào, mạch chậm và đều rõ, thân nhiệt trở lại bình thường. Người bệnh đi tiểu trở lại. Nếu điều trị không đúng hoặc không được điều trị, tử vong có thể xảy ra đến 50% số trường hợp bệnh trong bệnh cảnh sốc mất nước, toan máu không hồi phục hoặc suy thận cấp

Bên cạnh thể điển hình bệnh tả có thể tối cấp, tả ở trẻ em hay phụ nữ có thai

Triệu chứng xét nghiệm bệnh tả

Xét nghiệm đặc hiệu để chẩn đoán bệnh tả là xét nghiệm cấy phân, giúp cho chẩn đoán xác định chủng loại gây bệnh và làm xét nghiệm kháng thuốc.

Xét nghiệm phát hiện những biến đổi sinh học như tình trạng cô đặc máu: Số lượng hồng cầu, bạch cầu có thể tăng cao, Hematocrite tăng, protein máu tăng và tỷ trọng huyết tương tăng hay các rối loạn điện giả.

Chẩn đoán bệnh tả

Chẩn đoán bệnh tả dựa vào các triệu chứng lâm sàng đặc biệt là tiêu chảy và các cận lâm sàng nhất là cấy phân tìm phảy khuẩn tả giúp chẩn đoán xác định.

Điều trị bệnh tả

Để điều trị bệnh tả hiệu quả, ngoài việc điều trị bệnh tả bằng thuốc, cần lưu ý điều trị triệu chứng và chống lây nhiễm bệnh ra cộng đồng.

Bù nước điện giải cho người bệnh tả

Trong bệnh tả bù nước điện giải đóng vai trò cực kỳ quan trọng bao gồm lượng nước mất trước khi đến bệnh viện và lượng nước mất trong thời gian điều trị, cần phải bù thật sớm, nhanh chóng, đầy đủ với sự theo dõi liên tục, chặt chẽ. Trước khi bù nước và điện giải các thầy thuốc cần phải đánh giá mức độ mất nước của người bệnh, chia làm 3 mức độ mất nước là độ I, II và III.

Các loại dung dịch bồi phụ nước và điện giải có thể sử dụng đường uống, tốt nhất là sử dụng dung dịch oresol hoặc các dung dịch tự chế như nước cháo muối, cháo đường hay các dung dịch tự pha thích hợp. Truyền tĩnh mạch cũng được thực hiện khi bù bằng đường uống không hiệu quả và người bệnh đi vào bệnh cảnh sốc.

Các dung dịch có thể sử dụng để truyền tĩnh mạch là dung dịch natri clorua 0,9%, bicarbonate natri 1,4%, ringer lactate hoặc glucose 5%. Tốt nhất là dung dịch ringer lactat. Trong quá trình điều trị mà người bệnh vẫn tiếp tục tiêu chảy, nôn thì phải đo lượng dịch mất đi do tiêu chảy và nôn. Nếu lượng dịch mất đi ít thì uống oresol, nếu tiêu chảy nhiều và nặng thì phải truyền dịch với tốc độ chậm hơn so với cấp cứu ban đầu.

Kháng sinh điều trị vi khuẩn gây bệnh tả

Điều trị kháng sinh trong bệnh tả làm rút ngắn thời gian bệnh, giảm số lần tiêu chảy và làm sạch phảy khuẩn tả trong phân. Các thuốc có thể được lựa chọn tuỳ theo mức độ nhạy cảm của vi khuẩn với kháng sinh như nhóm fluoroquinolon (ciprofloxacin, ofloxacin hoặc pefloxacin), azithromycin, tetracyclin, chloramphenicol, co-trimoxazol.

Thuốc cầm tiêu chảy giảm triệu chứng bệnh tả

Thuốc không được dùng trong bệnh tả như thuốc cầm ỉa opizoic sẽ giữ phảy khuẩn tả lâu trong lòng ruột hay không dùng thuốc co mạch, không dùng corticoid

Chế độ ăn cho người bệnh tả

Bệnh nhân cần phải duy trì dinh dưỡng trong thời gian tiêu chảy đặc biệt với trẻ em như ăn cháo loãng hay thịt nạc. Nếu trẻ còn bú mẹ cần tiếp tục cho trẻ bú bình thường

Các biện pháp phòng bệnh tả

Bệnh tả lây theo đường tiêu hoá cần thực hiện các bệnh pháp sau:

• Cải thiện vệ sinh môi trường. Cần kiểm tra nguồn nước sinh hoạt vì nhiễm bẩn nguồn nước làm bệnh tả lan truyền nhanh chóng. Cần loại trừ những nguyên nhân làm nhiễm bẩn nguồn nước.
• Cần kiểm tra thực phẩm, nguồn cung cấp thức ăn, nhất là các loại thức ăn sống, các cửa hàng ăn, giải khát, nơi bán thực phẩm.
• Công tác tuyên truyền giáo dục vệ sinh trong nhân dân. Vận động nhân dân thực hiện ăn chín, uống sôi, rửa tay trước khi ăn, diệt ruồi, dán, không phóng uế bừa bãi ra sông, ngòi, ao, hồ. Không dùng phân tươi để tưới rau và bón cây, xây dựng hố xí hợp vệ sinh.

CNTTCBTG – BV Bạch Mai

Bài viết Bệnh tả – Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Bệnh phát hiện lần đầu tiên ở Ấn Độ vào đầu thế kỉ 19, sau đó lan rộng ra các nước khác. Tới nay, thế giới đã trải qua sáu vụ dịch tả và hiện đang nằm trong vùng đại dịch tả thứ bảy, kéo dài từ năm 1961 đến nay. Dịch tả ít nhất đã tác động đến 98 nước trên thế giới.

Mầm bệnh tả

Phẩy khuẩn tả (Vibrio cholerae) thuộc họ Vibrionaceae, là vi khuẩn có hình cong như dấu phẩy, bắt màu gram âm, không sinh nha bào, di động nhờ có lông. Chúng phát triển tốt trên môi trường dinh dưỡng thường và môi trường dinh dưỡng kiềm, dễ bị tiêu diệt bởi nhiệt độ (80°C/5 phút), bởi hóa chất (clo 1mg/lít/15 phút) và môi trường axit.

V. cholerae có khoảng 140 nhóm huyết thanh đã được xác nhận, nhưng chỉ có nhóm huyết thanh O1 là gây được bệnh tả và dịch tả. Do vậy, V. cholerae được chia thành V. cholerae-O1 và V.  cholerae non-O1 (V.cholerae không ngưng liên kết với O1 còn được gọi là chủng NAG: non agglutinable O1).

V. cholerae O1 gồm 2 typ sinh học (biotyp) là V. cholerae classica (phẩy khuẩn tả cổ điển) và V. cholerae eltor. Dựa vào đặc điểm các quyết định kháng nguyên A, B, C của kháng nguyên thân O, mỗi biotyo lại bao gồm các serotyp (typ huyết thanh) sau:

• serotyp Ogawa (có quyết định kháng nguyên A, B)
• serotyp Inaba (có quyết định khàng nguyên A, C)
• serotyp Hikojima (có cả ba kháng nguyên A, B, C)

Biotyp tả cổ điển (V. cholerae classica) được Robert Koch phát hiện năm 1883 và là nguyên nhân gây ra 6 vụ đại dịch tả thế giới từ 1816 đến 1926.

Biotyp tả eltor (V. cholerae eltor) do Gotschlich tìm ra năm 1905 ở khu vực Eltor (Ai Cập). Đây đang là nguyên nhân của vụ đại tả lần thứ 7 bắt đầu từ 1961 tới nay.

V. cholerae-non O1 từ trước năm 1992 vẫn coi là không có vai trò quan trọng trong bệnh tả và không phát triển thành dịch mà chỉ gây ra những trường hợp ỉa lỏng tản mát. Từ cuối năm 1992, một chủng V. cholerae-non O1 là V. cholerae O139, lần đầu tiên phát hiện trong một vụ dịch tả lớn ở miền nam Ấn Độ và Bangladesh (trong ba tháng có tới 100.000 người mắc). Đến cuối năm 1994, người ta cũng phát hiện ra V. cholerae O139 trong một vài vụ dịch tả ở một số nước khác (Pakistan, Nepal, Thái Lan, miền tây Trung Quốc  Malaysia…).

– Phẩy khuẩn tả dễ bị tiêu diệt trong môi trường axit, nhưng phát triển tốt trong môi trường kiềm (pH >7). Ở môi trường thích hợp như trong nước, thức ăn, trong các động vật biển (cá, cua, sò biển…) v.v…nhất là trong nhiệt độ lạnh, phẩy khuẩn tả có thể sống được vài ngày đến 2-3 tuần.

Phẩy khuẩn tả gây bệnh nhờ độc tố tả (choleraegen). Đây là nội độc tố có cấu trúc gồm hai đơn nguyên: đơn nguyên A (trọng lượng phân tử là 27.000 dalton, mang độc tính cao) và đơn nguyên tố B có tính kháng nguyên đặc hiệu và một cầu nối A2 có tác dụng kích thích tăng AMP vòng (Adenosin 3,5-cyclic mono phosphat).

Những nghiên cứu mới đây cho thấy phẩy khuẩn tả có thể sản xuất ra men Mucinase và Neuraminidase làm giảm tác dụng bảo vệ chất nhầy và gây tổn thương cấu trúc gangliosides cucar màng tế bào niêm mạc ruột. Phẩy khuẩn tả có thể chuyển hóa trong thiên nhiên, thay đổi tính di truyền đột biến, từ chủng không gây dịch có thể thành chủng gây dịch và kháng nhiều loại kháng sinh.

Nguồn bệnh tả

Là người bệnh và người lành mang vi khuẩn.

Trong hơn 90% trường hợp, bệnh tả là thể nhẹ bao gồm những bệnh nhân nhẹ, bệnh không điển hình, không được phát hiện, cách ly. Đây là nguồn lây nguy hiểm.

Người lành mang vi khuẩn là những bệnh nhân đã được điều trị khỏi về lâm sàng nhưng vẫn tiếp tục mang mầm bệnh và những người mang mầm bệnh không triệu chứng do tiếp xúc với bệnh nhân.

Gần đây người ta nói nhiều đến nguồn bệnh trong thiên nhiên của bệnh tả, đó là những lưu hành V. cholerae O1 sinh độc tố tồn tại trong môi trường tự nhiên.

Đường lây bệnh tả

Bệnh lây theo đường tiêu hóa, cụ thể là đường phân-miệng thông qua nguồn nước, thực phẩm, rau quả…bị nhiễm mầm bệnh hoặc tay bẩn, qua dụng cụ ăn uống bị ô nhiễm; qua ruồi, nhặng, chuột, gián…làm lây lan mần bệnh.

Nhiều nghiên cứu cho thấy mối liên quan giữa việc lây truyền bệnh tả với nguồn nước lấy từ giếng, sông, ngòi, ao…, cá biệt có cả nước suối đóng chai thương mại, nước đá là từ nguồn nước bị ô nhiễm. Ở thành thị, nước trong hệ thống ống cung cấp của thành phố có thể bị ô nhiễm do cống rãnh

Thực phẩm là phương tiện quan trọng khác của sự ô nhiễm như sữa, cơm, khoai, đậu, trứng, thịt, cá và đặc biệt một số hải sản như sò, ốc, hến được bắt từ những nơi ô nhiễm hoặc nấu không được chín kỹ.

Rau, hoa quả dược tưới, bón bằng nước cống hoặc phân tươi; được xử lí không sạch rồi ăn sống cũng là phương tiện lây nhiễm nghiêm trọng.

Sức cảm thụ bệnh tả

Mọi lúa tuổi, dân tộc và giới tính đều có tính thụ bệnh như nhau. Khi bệnh tả lần đầu xuất hiện thành dịch ở một quần thể dân cư chưa có miễn dịch, mọi lứa tuổi đều mắc bệnh nhưng người lớn thường mắc nhiều hơn. Trái lại, ở vùng có dịch lưu hành thì trẻ em và người già thường bị nhiều hơn do độ toan dạ dày thấp và tình trạng miễn dịch suy yếu.

Tính miễn dịch bệnh tả

Đáp ứng miễn dịch trong bệnh tả là xuất hiện kháng thể IgM trong máu và IgA ở niêm mạc ruột.

Bài viết Dịch tễ học bệnh tả và những lưu ý khi mắc bệnh tả đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Thế nào là tiêu chảy cấp?

Tiêu chảy cấp xảy ra khi tiêu chảy phân lỏng trên 3 lần 1 ngày và kéo dài không quá 14 ngày.

Nếu tiêu chảy trên 14 ngày gọi là tiêu chảy kéo dài. Những trường hợp tiêu chảy xảy ra ngay từ khi trẻ còn nhỏ, kéo dài thường được chuẩn đoán là tiêu chảy mãn tính.

Triệu chứng

– Tiêu chảy phân lỏng nhiều lần trong ngày.

– Trẻ mệt mỏi, kém ăn, không chịu chơi.

Trẻ bị tiêu chảy cấp thường đi lỏng nhiều lần trong ngày, quấy khóc…

– Có hiện tượng nôn trớ, có thể sốt.

– Trẻ bị chướng bụng, phân có nhầy…

Nguyên nhân

Nguyên nhân gây tiêu chảy cấp ở trẻ em thường do Rota virut, các vi khuẩn như E.Coli, tụ cầu, thương hàn, tả, lỵ.

Ngoài ra do nhiều loại vi khuẩn, ký sinh khác có trong phân bị lây nhiễm vào thức ăn, nước uống, dụng cụ và bàn tay người chăm sóc trẻ…

Điểm đặc biệt trong điều trị tiêu chảy cấp ở trẻ

Trẻ bị tiêu chảy cấp cần điều trị sớm tại nhà. Trong điều trị tiêu chảy cấp điều quan trọng nhất là bù lượng nước, điện giải và đảm bảo duy trì chế độ ăn cho trẻ.

Mất nước mức độ A (mất nước nhẹ)

Điều trị tại nhà bằng cách cho trẻ uống nước nhiều hơn bình thường bằng dung dịch ORS, nước đun sôi để nguội hoặc các dung dịch chế từ thực phẩm như nước cháo muối, nước gạo rang, nước cà rốt + muối, nước chuối, hồng xiêm…

Mất nước mức độ B (mất nước vừa)

Trẻ cần được điều trị tại cơ sở y tế. Cách điều trị tốt nhất là cho uống ORS, số lượng dịch cần cho uống sau mỗi lần đi ngoài theo chỉ định của bác sỹ phù hợp với cân nặng, chiều cao và tuổi của trẻ…

Cho trẻ dùng ORS, nước cháo muối, nước gạo rang muối…khi bị tiêu chảy

Các loại dịch dùng trong điều trị tiêu chảy

– ORS (oresol) hoặc hydrit.

– Nước cháo muối: dùng 1 nắm gạo (50g), 1 nhúm muối (3,5g) và 6 bát ăn cơm nước sạch, đun nhừ, lọc qua rá cho trẻ uống dần.

– Nước gạo rang muối: Gạo rang vàng 50g, cho 1 thìa cà phê muối ăn (3,5g) + 6 bát ăn cơm nước nấu nhừ, lọc qua ra cho trẻ uống dần.

– Nước chuối, hồng xiêm, nước dừa: chuối hoặc hồng xiêm 5 quả xay hoặc nghiền nát với 1 lít nước sôi để nguội, cho 1 thìa gạt muối (3,5g) cho trẻ uống dần.

Ngoài việc bù nước và điện giải bằng đường uống, bố mẹ có thể cho trẻ sử dụng các chế phẩm chứa kẽm, không nên cho trẻ dùng các thuốc cầm đi ngoài, chống nôn gây chướng bụng. Kháng sinh chỉ dùng khi có chỉ dẫn của thầy thuốc trong trường hợp phân có máu…

Chế độ ăn khi trẻ

– Gạo (bột gạo), khoai tây.

– Thịt gà nạc, thịt lợn nạc, cá nạc.

– Sữa đậu tương (đầu nành), sữa chua.

Khi trẻ bị tiêu chảy không cho dùng thuốc cầm đi ngoài, trừ khi bác sỹ chỉ định

– Dầu thực vật.

– Cà rốt, hồng xiêm, chuối, táo.

Lưu ý: Trẻ bị tiêu chảy vẫn cho ăn đủ khẩu phần, không được bắt trẻ nhịn, kiêng khem vì nếu không ăn đủ khẩu phần trẻ sẽ bị sụt cân dẫn đến suy dinh dưỡng, những trẻ còn đang bú mẹ thì tăng cường cho bú…

Lời kết

Mặc dù mới vào đầu hè nhưng số trẻ em bị  tiêu chảy đến khám tại các bệnh viện đã có dấu hiệu tăng dần. Nguyên nhân gây tiêu chảy do chế độ ăn uống chưa được vệ sinh, ăn phải thực phẩm không đảm bảo, thức ăn ôi thiu, doRota virut, các vi khuẩn E.Coli, tụ cầu, thương hàn, tả, lỵ…

Vì vậy, để bảo vệ sức khỏe đường ruột cho trẻ  nhỏ, các bậc phụ huynh cần  lưu ý chế độ vệ sinh ăn uống cho trẻ để phòng nguy cơ mắc các bệnh về đường tiêu hóa. Thức ăn cho trẻ khi chế biến xong nên ăn ngay, không để lâu ở môi trường ngoài trời, bảo quản cần đóng hộp để ngăn mát tủ lạnh, khi cho trẻ ăn phải nấu chín kỹ lại…Ngoài ra khi trẻ bị tiêu chảy cần cho uống orezol để bù nước và cho trẻ nghỉ ngơi hợp lý.

Xem thêm: Triệu chứng nôn và bệnh tiêu chảy cấp trẻ em

Bài viết Những điều cần lưu ý khi điều trị tiêu chảy cấp ở trẻ đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Cho trẻ ăn và bú nhiều hơn thường ngày

Nếu trẻ còn bú mẹ cần được bú nhiều hơn và mỗi cữ bú lâu hơn. Cho trẻ ăn thành nhiều bữa, và thêm ít nhất 2 bữa so với những ngày không bệnh. Ăn uống chậm. Nếu trẻ còn bú bình, tốt nhất nên dùng muỗng đút sữa chậm.

Về thực phẩm, nên cho trẻ ăn đủ 4 nhóm, đừng quên nhóm dầu, mỡ. Thức ăn cần nấu nhừ. Cho trẻ ăn thêm trái cây tươi như chuối, nho, cam, xoài, mãng cầu. Nói chung các thức ăn hàng ngày của trẻ trước tiêu chảy đều có thể dùng, nếu phù hợp lứa tuổi. Không kiêng ăn, không kiêng sữa. Không cần pha loãng sữa. Thường thì bạn không cần phải đổi sữa, nhưng trong một số ít trường hợp có thể bác sĩ sẽ cho đổi một loại sữa đặc biệt, khi đó bạn hãy đổi sữa cho trẻ và hiếm khi trẻ phải dùng loại sữa này quá hai tuần.

Tuyệt đối không được bắt trẻ nhịn ăn để “ruột nghỉ ngơi”. Điều này hết sức sai lầm và rất nguy hiểm. Thực tế dù trẻ tiêu chảy nhưng vẫn còn khả năng hấp thu hơn 70% chất dinh dưỡng. Cho trẻ ăn sớm sẽ có tác dụng tốt lên tiến trình của bệnh. Bạn cũng nên ăn và uống thêm để “có sức” mà lo cho trẻ.

Cho trẻ tái khám

Cần tái khám để được theo dõi và xử trí kịp thời xử lý khi bệnh diễn tiến nặng.

Dấu hiệu khi cần đưa trẻ đến cơ sở y tế

Tiêu chảy thường sẽ giảm sau 5 – 12 ngày, trẻ bắt đầu chơi, đòi ăn trở lại và đây là thời điểm bạn phải cho trẻ ăn bổ sung mỗi ngày một bữa trong ít nhất hai tuần để phục hồi lại sức khỏe.

Một số ít trẻ bị tiêu chảy có biểu hiện phức tạp, do đó thầy thuốc sẽ dặn khi nào tái khám để phát hiện những diễn biến không thuận lợi để nhanh chóng đưa trẻ đến các cơ sở y tế xử trí kịp thời.

Các dấu hiệu như:

• Trẻ bỏ ăn, bỏ bú
• Trẻ mệt, bệnh nhiều hơn
• Trẻ rất khát nước
• Trẻ ói liên tục
• Trẻ sốt
• Trẻ tiêu phân có máu
• Trẻ li bì, khó đánh thức
• Trẻ có co giật

Bài viết Những lưu ý về chăm sóc và chế độ ăn khi trẻ tiêu chảy đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Tiêu chảy là tình trạng đi ngoài phân lỏng > 3 lần/ngày. Có thể kèm theo các triệu chứng như nôn, mất nước. Nếu không điều trị kịp thời có thể dẫn đến tử vong.

Triệu chứng bệnh

Các triệu chứng thường gặp của bệnh tiêu chảy cấp là:

• Đầy bụng, sôi bụng
• Tiêu chảy liên tục, nhiều lần. Lúc đầu phân lỏng, sau toàn nước (trường hợp bị tả: phân toàn nước đục như nước vo gạo)
• Nôn, lúc đầu nôn ra thức ăn, sau chỉ nôn ra toàn nước trong hoặc màu vàng nhạt
• Người mệt lả, xuất hiện tình trạng mất nước từ nhẹ đến nặng như: khát nước, da khô, nhăn nheo, hốc hác, mắt trũng, mạch nhanh, huyết áp tụt, chân tay lạnh…

Nguyên nhân gây bệnh

Có nhiều nguyên nhân gây bệnh tiêu chảy, trong đó thường gặp nhất là do vi rút, vi khuẩn… Đặc biệt, nguy hiểm nhất là tiêu chảy do phẩy khuẩn Tả (còn gọi là bệnh Tả).

Bệnh tiêu chảy có khả năng lây lan rất nhanh và gây thành dịch lớn. Bệnh lây qua đường tiêu hóa thông qua thức ăn, nước uống bị nhiễm khuẩn. Căn bệnh này chịu tác động trực tiếp của các yếu tố như: điều kiện môi trường, nước, an toàn thực phẩm và thói quen vệ sinh.

Đối tượng dễ mắc bệnh tiêu chảy cấp

• Người sống tại những nơi sử dụng nhà đi tiêu không hợp vệ sinh
• Người sử dụng nguồn nước bị ô nhiễm, có thói quen ăn uống không hợp vệ sinh như hay ăn rau sống, gỏi sống…
• Người sống gần bệnh nhân nhưng không áp dụng các biện pháp phòng bệnh
• Người sống tại khu vực bị ngập lụt và sau ngập lụt…

Cách phòng bệnh

Tính nguy hiểm và khả năng lây lan thành đại dịch của bệnh tiêu chảy cấp khiến cho công tác phòng chống cần được đề cao và nghiêm túc thực hiện:

Vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường

• Rửa tay bằng xà phòng và nước sạch, đặc biệt là trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.
• Không đổ rác thải, phân xuống ao hồ
• Không sử dụng phân tươi, phân chưa qua xử lý để bón cây trồng.
• Thường xuyên vệ sinh nhà cửa và môi trường xung quanh.
• Tránh hoặc hạn chế tiếp xúc với vùng đang có dịch.

Đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm

• Thực hiện ăn chín, uống chín, không uống nước lã.
• Không ăn các thức ăn chưa được nấu chín, các thức ăn còn sống như gỏi cá, tiết canh, nem chua…
• Chọn mua thực phẩm có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng
• Rửa tay bằng xà phòng trước khi chế biến thức ăn
• Không tập trung ăn uống đông người trong vùng đang có dịch.

Ngoài ra, cần bảo vệ nguồn nước và dùng nước sạch. Không đổ phân, chất thải, nước giặt rửa và đồ dùng của người bệnh xuống ao, hồ, sông, suối…

Đưa người bệnh đến cơ sở y tế để được chăm sóc và điều trị kịp thời. Tuyệt đối không tự ý dùng thuốc khi chưa có chỉ định của bác sĩ.

Benh.vn (Theo BV Thu Cúc)

Bài viết Cách phòng tránh bệnh tiêu chảy cấp đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Những thực phẩm nên ăn khi bị tiêu chảy

Các loại thực phẩm nên dùng là gạo, bột gạo, khoai tây, cà rốt. Với thực phẩm bổ sung đạm, người bệnh tiêu chảy nên chọn thịt gà, lợn nạc, dầu thực vật. Ngoài ra, nên ăn các loại trái cây như chuối, hồng xiêm, ổi chín, táo…

Gạo trắng, bột gạo

Những thực phẩm giàu tinh bột như gạo trắng có hàm lượng chất xơ thấp. Vì vậy hệ tiêu hóa không phải hoạt động nhiều. Do đó khi bị tiêu chảy nên ăn nhiều tinh bột để điều hòa lại hoạt động của hệ tiêu hóa. Tuy nhiên, không nên ăn gạo nâu vì đây là loại gạo có nhiều chất xơ.

Bánh mì nướng

Tinh bột trong bánh mì nướng đủ bổ sung năng lượng cho cơ thể, đồng thời làm chậm quá trình tiêu hóa của dạ dày, do đó ngăn triệu chứng tiêu chảy.

Chuối

Chuối có đặc tính mềm, dễ tiêu hóa nên làm dịu dạ dày ngay lập tức. Ngoài ra chuối còn có hàm lượng kali lớn, giúp cơ thể bổ sung các chất điện giải đã mất do tiêu chảy

Táo

Lượng chất xơ trong táo là chất xơ hòa tan pectin rất dễ tiêu hóa. Hơn nữa, táo còn giúp cơ thể bổ sung đường tự nhiên ngay lập tức

Sữa chua

Trong sữa chua thường chứa các lợi khuẩn probiotics nên giúp dạ dày dễ chịu, tiêu diệt vi khuẩn xấu.

Nước

Người bị tiêu chảy ít nhiều sẽ gặp tình trạng mất nước. Nếu mất nước kéo dài sẽ khiến cơ thể mệt mỏi, suy nhược. Có thể sử dụng nước lọc để hợp vệ sinh. Ngoài ra cũng có thể dùng thêm nước chanh và nước trái cây pha loãng giúp bổ sung khoáng chất và điện giải khi bị tiêu chảy.

Một số loại trà

Một vài loại trà cũng được khuyên dùng cho bệnh nhân tiêu chảy như trà vỏ cam, trà hoa cúc. Hàm lượng tanin có trong trà hoa cúc sẽ làm giảm co thắt ruột, điều trị tốt tiêu chảy, viêm đường ruột. Trà vỏ cam cũng được cho là có tác dụng làm sạch khuẩn trong dạ dày.

Chế độ dinh dưỡng cho người bị tiêu chảy

Nguyên tắc dinh dưỡng cho bệnh nhân tiêu chảy phải bảo đảm:

• Thực phẩm bù nước và điện giải: người bệnh tiêu chảy nên bổ sung nước khoáng, nước gạo rang, nước cơm và nước rau quả.
• Chế độ ăn nâng dần khối lượng thực phẩm: Chuyển thức ăn lỏng sang thức ăn đặc dần. Thời gian đầu có thể chọn cháo lỏng, súp. Sau đó chuyển sang ngũ cốc, bột khoai, khoai lang nghiền, thịt nạc băm…
• Tránh các loại thức ăn dễ lên men, sinh hơi trong ruột và khó hấp thu như trứng, sữa, phô mai, thịt mỡ, rau có nhiều xơ.
• Giờ ăn cũng rất quan trọng. Tùy thuộc theo tình trạng bệnh để sắp xếp giờ ăn hợp lí, bổ sung đủ chất cho bệnh nhân. Hạn chế việc bệnh nhân bỏ bữa vì sẽ khiến tình hình bệnh càng trầm trọng hơn.

Benh.vn (Theo BV Vinmec)

Bài viết Bị tiêu chảy thì nên ăn gì? đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Theo tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Thị Việt Hà – Trưởng khoa Tiêu hóa – Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết trên báo Sức khỏe và đời sống:

Trẻ sơ sinh bị đi ngoài có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau như nhiễm virus, vi khuẩn, ký sinh trùng đường ruột. Bên cạnh đó cũng có thể là hậu quả của chế độ ăn không đúng cách như thay đổi thức ăn cho trẻ đột ngột, cho trẻ ăn các thức ăn khó tiêu hóa, ăn quá nhiều… hay do tác dụng phụ của các thuốc kháng sinh sử dụng trong điều trị các bệnh lý nhiễm khuẩn như nhiễm khuẩn tai mũi họng, viêm phổi.

Trẻ sơ sinh bị đi ngoài thường kèm theo một số biểu hiện như bú kém, khóc nhiều…

Tính chất phân cũng khác như: phân lỏng, nhiều nước hơn, thậm chí phân có thể màu xanh, phân có nhày, có máu. Trẻ có thể sốt, nôn…

Nguyên nhân trẻ sơ sinh bị đi ngoài

Dị ứng sữa

Một số bé bị dị ứng với protein trong sữa gây đi ngoài. Ảnh minh họa

Có tới 3% trẻ sơ sinh bị dị ứng với các protein trong các sản phẩm sữa công thức. Đối với trẻ bú sữa mẹ, bé có thể bị dị ứng với protein trong các sản phẩm sữa mà mẹ dùng. Dấu hiệu bé bị dị ứng sữa bao gồm nôn mửa, phát ban và đi ngoài.

Nhiễm virut

Các loại virut như rotavirus, adenovirus, calicivirus, astrovirus và cúm có thể gây đi ngoài, cũng như nôn mửa, đau bụng, sốt ở trẻ.

Nhiễm khuẩn

Các loại vi khuẩn như Salmonella, Shigella, Staphylococcus, Campylobacter hay E. coli cũng có thể khiến bé đi ngoài. Nếu bé bị nhiễm khuẩn sẽ dẫn đến tình trạng tiêu chảy nặng, kèm theo chuột rút, sốt và có máu trong phân.

Nhiễm trùng tai

Trong một số trường hợp, nhiễm trùng tai có thể là nguyên nhân gây đi ngoài. Mẹ sẽ thấy bé hay dụi tai, nôn mửa và chán ăn.

Nhiễm ký sinh trùng

Ký sinh trùng cũng là một nguyên nhân gây tiêu chảy, đi ngoài ở trẻ sơ sinh. Triệu chứng bao gồm tiêu chảy, phân lỏng, xì hơi.

Thuốc kháng sinh

Nếu bé đang sử dụng thuốc kháng sinh thì đó cũng có thể là nguyên nhân gây ra tình trạng đi ngoài. Bởi vì thuốc kháng sinh giết chết cả vi khuẩn có hại và vi khuẩn có lợi trong ruột. Hãy nói với bác sĩ về vấn đề này.

Cách xử lý khi trẻ sơ sinh bị đi ngoài

Bù nước

Một trong những điều quan trọng mẹ cần biết khi con bị đi ngoài là phải bù nước đầy đủ cho bé. Nếu bé không bị nôn, hãy cho bé bú sữa mẹ và sữa công thức. Sau mỗi lần bé đi ngoài, mẹ nên cho bé bổ sung thêm 50-100ml oresol.

Mẹ vẫn cho bé bú sữa đầy đủ khi bị đi ngoài. Ảnh minh họa.

Nếu bé nôn và không ăn thì mẹ cần có thể cho bé uống dung dịch bù nước theo tỉ lệ 150g đến 200g cho mỗi kg cân nặng. Nên cho bé uống nhiều lần trong ngày, mỗi lần ít một.

Trong trường hợp bé không chịu uống nước, mẹ cần đưa con đến bệnh viện để truyền nước.

Giữ vệ sinh sạch sẽ

Đi ngoài do nhiễm virut hoặc vi khuẩn rất dễ lây lan. Mẹ cần rửa tay bằng nước ấm và xà phòng mỗi lần thay tã cho con để ngăn ngừa sự lây truyền. Giữ cho khu vực thay tã luôn được khử trùng sạch sẽ. Khi trẻ sơ sinh bị đi ngoài mẹ không nên cho con đi đến chỗ đông người cho đến khi bé hoàn toàn bình phục.

Cấm kỵ khi trẻ bị đi ngoài

– Không cho bé uống bất cứ loại thuốc đi ngoài nào nếu không có chỉ định của bác sĩ. Các thuốc tiêu chảy thường là dành cho trẻ trên 12 tuổi.

– Không bù đủ nước cho bé. Cơ thể trẻ sơ sinh còn non yếu vì vậy tình trạng mất nước có thể khiến bé bị nguy hiểm đến tính mạng. Vì vậy mẹ luôn luôn phải theo dõi xem bé bú sữa đầy đủ không.

Theo BS Nguyễn Thuận Hải trên báo Sức khỏe và đời sống

Nguyên tắc điều trị cho trẻ bị tiêu chảy:

• Uống nhiều hơn bình thường, điều này rất quan trọng. Cho trẻ uống thêm dung dịch bù nước bằng gói bột điện giải Oresol (1 gói Oresol pha 1 lít nước sôi nấu chín để nguội hay pha 1 lít nước khoáng) sau mỗi lần đi tiêu lỏng hay sau khi nôn ói. Nếu trẻ đang bú mẹ thì tiếp tục cho bú. Vai trò uống nhiều nước để phòng tránh trẻ mất nước ở trong cơ thể trẻ.
• Đồng thời cho bé uống bổ sung kẽm dưới dạng nước, uống l0 – 14 ngày. Kẽm góp phần giúp giảm thời gian và độ nặng của tiêu chảy, đồng thời giúp giảm nguy cơ tiêu chảy trong thời gian tới.
• Nếu trẻ có một trong các dấu hiệu sau: Trẻ bỏ bú, sốt cao hơn > 380C, trẻ rất khát nước, trong phân có máu cần thiết cho trẻ đi khám bác sĩ nhi khoa.
• Ngoài ra có thể cho trẻ uống Smecta (diosmectite) với liều dùng 1/3 – 1/2 gói x 2 lần/ngày, giúp thúc đẩy nhanh quá trình hồi phục, giảm lượng phân thải ra và rút ngắn thời gian tiêu chảy. Chỉ dùng khi trẻ đơn thuần tiêu chảy không có kèm theo sốt, nhiễm trùng hay phân có máu hoặc phân hôi thối nặng mùi. Nếu nguyên nhân nhiễm trùng cần phải dùng thuốc kháng sinh đường ruột kết hợp men tiêu hóa. Không nên dùng Smecta.

Benh.vn (Dịch từ Babycenter)

Bài viết Cha mẹ cần làm gì khi trẻ sơ sinh bị đi ngoài đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.