Tìm hiểu về rau dền

Rau dền thuộc chi Amaranthus, đây được xem là thực phẩm thiết yếu trong khẩu phần ăn hàng ngày vì chúng giàu protein, khoáng chất và vitamin. Ban đầu chúng được trồng chủ yếu ở Trung Mỹ sau đó mới được du nhập vào Châu Âu và Châu Á.

Theo Đông y, rau dền có vị ngọt, tính mát, có tác dụng thanh nhiệt, mát máu, lợi tiểu, sát trùng.

Thành phần dinh dưỡng của rau dền

Trong 100g rau dền có chứa 90.1g nước, 1.8g protein, 0.3g mỡ, 5.4g đường, 0.8g chất xơ, 1.95mg caroten, 10.04mg vitamin B, 28mg vitamin C, 180mg canxi, 46mg photpho, 3.4mg sắt, 577mg kali…

Dưới đây là những thành phần nổi bật nhất:

Chất chống oxy hóa

Một số nghiên cứu cho thấy rằng rau dền chứa các chất kháng viêm tương tự như đậu nành và các chất ngăn chặn hoạt động của các gốc tự do.

Nhờ vậy mà các bệnh nhân viêm khớp, gút có thể dùng loại thực phẩm này thay cho việc ăn thịt động vật, giúp hỗ trợ điều trị tình trạng viêm mà vẫn đảm bảo đủ protein cho cơ thể.

Protein

Protein rất cần thiết cho sự tăng trưởng và tạo ra các tế bào và mô mới, cũng như đáp ứng nhu cầu năng lượng và trao đổi chất cho cơ thể.

Protein chứa trong thực vật là một trong số những trường hợp hiếm gặp, điều đó làm cho loại rau này trở nên đặc biệt và có giá trị hơn. Lượng protein trong 100 gram rau dền có thể đáp ứng 7% nhu cầu protein mỗi ngày.

Canxi

Canxi trong rau dền lại dễ hấp thụ, có tác dụng thúc đẩy sinh trưởng phát triển của răng và xương, duy trì hoạt động cơ tim bình thường, phòng co giật cơ bắp.

Trong 100g lá rau dền chứa đến khoảng 200 mg canxi, đáp ứng 50% canxi cho một người mỗi ngày.

Lợi ích của rau dền đối với xương

Vì rất giàu canxi, rau dền trở thành một loại siêu thực phẩm tăng cường sức mạnh của xương và ngăn ngừa chứng loãng xương.

Đối với trẻ nhỏ, canxi đóng vai trò xây dựng cấu trúc của xương, giúp trẻ cao lớn. Đối với người trưởng thành thì canxi giúp duy trì độ bền chắc của xương và tránh được bệnh loãng xương ở người trung niên.

Vì vậy, rau dền đáp ứng được nhu cầu canxi hàng ngày của cơ thể một cách dễ dàng và không mất nhiều tiền.

Đối tượng nào không nên ăn nhiều rau dền

Khi dùng rau dền cũng cần lưu ý nếu bạn bị sỏi thận hoặc sỏi mật thì nên tránh loại rau này vì chúng chứa một hàm lượng oxalate nhất định, có thể làm trầm trọng thêm tình trạng bệnh.

Xem thêm: Những cách bổ sung canxi an toàn và hiệu quả

Bài viết “Siêu thực phẩm” giàu canxi mà giá cực rẻ đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Vậy những sai lầm khi bổ sung canxi cho cơ thể là gì? Bổ sung canxi thế nào là đúng cách và an toàn hãy cùng chúng tôi tìm hiểu?

Những quan niệm sai lầm về bổ sung canxi

Trong xã hội hiện đại, việc ảnh hưởng của truyền thông có tác động rất lớn tới nhận thức của người dùng. Bên cạnh những thông tin đúng đắn, nhiều người dùng vẫn đang tiếp nhận những thông tin không chính xác, trong đó có những sai lầm về việc bổ sung canxi.

Ăn rau không bổ sung Canxi?

Thông thường, chúng ta thường nghĩ rau xanh chỉ cung cấp chất xơ và Vitamin mà không có tác dụng với xương nhưng thực tế rau không chỉ chứa một lượng lớn nguyên tố Kali, Magie giúp duy trì cân bằng axit – base, giảm tình trạng mất Canxi mà trong các loại rau còn chứa không ít Canxi.

Rau diếp, rau dền, bắp cải, cải xoăn, cần tây… đều chứa rất nhiều Canxi hữu cơ tốt cho cơ thể

Rau diếp, rau dền, bắp cải, cải xoăn, cần tây… đều là những loại rau bổ sung canxi hữu cơ không thể coi thường. Vitamin K trong rau xanh là yếu tố hình thành của Osteocalcin giúp tích tụ Canxi vào xương.

Đồ uống không có liên quan tới canxi?

Các loại đồ uống không phải là nước lọc như nước có gas thường chứa phốt phát, và chất này có thể cản trở nghiêm trọng sự hấp thụ Canxi, tăng nguy cơ mất Canxi. Bởi vậy nếu là người cần bổ sung Canxi thì phải tuyệt đối hạn chế nước ngọt, đồ uống có gas.

Trà xanh là đồ uống chứa nhiều kali, hàm lượng phốt phat thấp, có nguyên tố Flo giúp xương răng chắc khỏe, nên uống trà xanh rất có lợi cho sức khỏe của xương, răng.

Sữa đậu nành giàu canxi?

Các chuyên gia dinh dưỡng từng khuyến cáo những người không thể uống sữa có thể dùng sữa đậu nành để thay thế.

Trên thực tế, sữa đậu nành dù là thực phẩm rất tốt, nhưng xét về hàm lượng Canxi, nó lại không thể bằng được so với sữa. Tuy nhiên, sữa đậu vẫn có tác dụng tốt cho xương, bởi vì nó cung cấp estrogen, giảm sự mất canxi ở phụ nữ thời kỳ mãn kinh.

Sữa đậu nành rất tốt nhưng không thể thay thế sữa trong việc cung cấp và bổ sung Canxi (Ảnh minh họa)

Tảo biển giúp bổ sung Canxi

Không ít người cho rằng, Canxi trong tảo biển rất nhiều nhưng chỉ hạn chế trong tảo biển khô. Nếu uống thêm nước, hàm lượng canxi khi đó không còn nhiều nữa.

Ngoài ra, chất gel rong biển trong tảo có thể hòa tan chất xơ sẽ ngăn chặn sự hấp thụ canxi, bởi vì chúng có thể cùng với Canxi hình thành hợp chất rắn, xuyên qua đường ruột nên không giúp bổ sung Canxi là bao. Tuy nhiên tảo biển cũng là thực phẩm có lợi cho sức khỏe, nó là thực phẩm tính kiềm điển hình, thường xuyên sử dụng sẽ giảm sự mất Canxi.

Nước hầm xương nhiều Canxi?

Nhiều gia đình thích hầm xương ống, xương sườn để lấy nước dùng và nghĩ rằng như vậy sẽ bổ sung Canxi cho mọi người trong gia đình. Thế nhưng thực tế Canxi trong nước hầm xương chủ yếu là Canxi vô cơ mà cơ thể khó hấp thụ Thay vào đó, các chất bổ, chất xơ và Canxi cần thiết lại nằm trong phần thịt. Chưa kể đến lượng chất béo động vật có nhiều trong nước hầm xương ăn quá nhiều sẽ không tốt.

Vỏ tôm không bổ sung canxi, canxi tập trung ở phần thịt, chân và càng tôm

Vỏ tôm chứa Canxi?

Vì thấy vỏ tôm cứng mà đa số chúng ta vội kết luận nó có nhiều Canxi. Nguồn Canxi trong tôm chủ yếu tập trung ở phần thịt, chân và càng. Nếu gia đình có trẻ nhỏ, không nên cho bé ăn vỏ tôm, nó không tốt cho hệ tiêu hóa còn non yếu của bé và có có khả năng gây dị ứng do chứa nhiều hợp chất Chitin trong vỏ.

Những cách bổ sung canxi cho cơ thể an toàn mà hiệu quả

Các cách bổ sung Canxi được chứng minh là an toàn cho cơ thể và thực sự hiệu quả được liệt kê dưới đây. Tất cả đều có thể áp dụng mà không cần tham khảo ý kiến của bác sỹ, trừ một số trường hợp mắc các bệnh lý mạn tính hoặc dị ứng.

Uống sữa bổ sung canxi hiệu quả

Nhiều người khi về già đã bỏ thói quen uống sữa đó thực sự là sai lầm lớn. Trừ khi cơ thể chúng ta không dung nạp lactose hoặc có chế độ ăn chay, thì uống sữa vẫn là cách tốt nhất để duy trì lượng canxi của bạn.

Nếu không dung nạp tốt chất béo được bạn hoàn toàn có thể chọn những loại sữa không có chất béo để bổ sung Canxi cho cơ thể. Hơn nữa, sữa không béo còn chứa nhiều canxi hơn 2% so với sữa nguyên chất béo. Sữa chua, phô mai, bơ và kem cũng là nguồn bổ sung Canxi rất tốt.

Ăn nhiều rau xanh và trái cây giàu canxi

Cải xoăn, rau diếp, bông cải xanh, bắp cải, và các loại rau lá xanh khác là nguồn canxi dồi dào cho cơ thể. Vấn đề quan trọng là canxi trong rau xanh không được hấp thu một cách dễ dàng như trong sữa nếu rau xanh có chứa hóa chất gọi là Oxalat. Rau bina, củ cải, củ cải đường có hàm lượng Oxalat cao hơn cả.

Tuy nhiên, chúng ta có thể khắc phục bằng cách tạo ra nguồn canxi kết hợp, chẳng hạn như salad rau bina hay rau diếp trộn với hạt mè hoặc đậu (cũng là nguồn canxi tốt) và pho mát.

Trái cây thường được ăn sống để lượng Canxi không bị phá hủy bởi nhiệt khi nấu chín, giúp cơ thể dễ dàng hấp thụ các chất dinh dưỡng. Cam, quýt, chanh, bưởi, mâm xôi, kiwi, mít, quả lựu, quả lê gai và nho khô…là những loại quả có chứa hàm lượng Canxi cao.

Uống sữa là cách bổ sung canxi đơn giản mà hiệu quả nhất (Ảnh minh họa)

Uống thuốc bổ sung Canxi

Magie đầy đủ rất quan trọng cho sự hấp thu Canxi. Trong thực tế, mức độ Canxi cao và Magie thấp góp phần vào việc làm mất xương. Vì thế cần phải cân bằng chúng (Canxi và Magie). Các chuyên gia khuyên bạn nên duy trì tỷ lệ của Canxi và Magie từ 2 đến 1. Nếu bạn đang dùng 1,000 mg Canxi mỗi ngày lượng Magie bạn cần là 500-1,000 mg.

Lưu ý: 

• Cơ thể của bạn chỉ có thể hấp thu khoảng 500 mg Canxi tại một thời điểm, vì vậy, nếu tiêu thụ nhiều hơn 500 mg thì phần còn lại sẽ bị thải ra ngoài. Tốt hơn hết là bạn nên bổ sung Canxi với liều lượng nhỏ thành hai lần một ngày, vào buổi sáng và buổi chiều.
• Canxi citrate có thể sử dụng trước, trong và sau khi ăn với khả năng dung nạp không thay đổi đáng kể. Tuy nhiên các loại Canxi khác như Canxi carbonat, Canxi phosphat… cần môi trường acid để hấp thu tốt nên có thể sử dụng cùng nước cam chanh hoặc dùng sau khi ăn.
• Ngoài ra có thể bổ sung những thực phẩm giàu Magie tự nhiên gồm có: hạnh nhân, lạc, hạt điều, đậu vàng, hạt dưa, hạt bí, lúa mì đen, hạt kê và tôm, cá biển…

Không để chế độ ăn quá giàu protein

Chế độ ăn giàu đạm động vật có thể làm hao hụt lượng Canxi từ xương của chúng ta. Nguyên nhân bởi vì protein được chia nhỏ thành các thành phần có tính chất axit và cơ thể của bạn cần sử dụng Canxi để “đệm”. Nếu bạn ăn nhiều thịt đỏ và trứng (1-2 bữa ăn mỗi ngày), thì bạn cần tăng lượng Canxi nạp vào cơ thể.

Chế độ ăn giàu protein có thể làm hao hụt lượng canxi từ xương (Ảnh minh họa)

Hạn chế caffein

Dùng quá nhiều sản phẩm chứa caffein (cà phê, trà…) có thể làm suy yếu xương vì nó tăng tốc độ bài tiết Canxi. Hãy ngăn chặn nguy cơ này bằng việc giới hạn lượng caffein vào cơ thể bằng cách không nên uống quá nhiều cà phê, trà, hoặc các thức uống chứa caffeine khác. Nếu bạn gặp khó khăn khi phải cắt giảm, bạn có thể giảm thiểu sự mất mát Canxi bằng cách pha cà phê với vài thìa sữa hoặc kem.

Lời kết

Canxi không thể thiếu đối với cơ thể con người. Nó đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong việc giúp cơ thể có một hệ xương chắc khỏe. Bổ sung Canxi cho cơ thể có rất nhiều cách đơn giản mà hiệu quả. Chúng ta cần tìm hiểu kỹ để tránh mắc những sai lầm làm cho việc bổ sung Canxi phản tác dụng, gây hại cho cơ thể.

Bài viết Những cách bổ sung canxi an toàn và hiệu quả đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Nhu cầu Canxi của cơ thể và nguyên nhân gây thiếu Canxi

Canxi là một trong 5 nguyên tố vi lượng quan trọng thiết yếu với cơ thể, chỉ đứng sau Carbon, Oxy, Hydrogen, Azote. Canxi là thành phần chủ yếu cấu tạo nên xương và răng. Ngoài ra, Canxi còn tham gia vào quá trình đông máu và các hoạt động co giãn tế bào cơ trong cơ thể. Có thể nói, vai trò của Canxi đối với cơ thể là không thể bàn cãi.

Canxi tham gia vào các hoạt động co giãn tế bào cơ trong cơ thể. (Ảnh minh họa)

Lượng Canxi cần thiết cho cơ thể

Theo khuyến cáo của tổ chức y tế thế giới WHO, lượng Canxi cần thiết cho cơ thể tùy thuộc vào độ tuổi, cụ thể như sau:

• Trẻ em 0-1 tuổi cần 400mg – 600mg /ngày
• Trẻ em 1-10 tuổi cần 800 mg /ngày
• Người lớn  11- 24 tuổi cần 1200 mg /ngày
• Người lớn 24 – 50 tuổi cần 800mg – 1000mg /ngày
• Phụ nữ có thai, người cao tuổi cần 1200 mg – 1500 mg /ngày

Những nguyên nhân gây thiếu Canxi

Có rất nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng thiếu Canxi , trong đó có ngyên nhân chủ yếu liên quan tới chế độ ăn và lối sống.

• Do người dân Việt Nam chưa có thói quen dùng sữa hàng ngày (trong sữa chứa hàm lượng canxi cao).
• Do người dân trồng các loại rau, cây ăn quả, vật nuôi… sử dụng phân bón hóa học, chất kích thích cho động, thực vật mau lớn đã làm hàm lượng của nhiều loại vật chất tự nhiên giảm đi.
• Do quá trình đun nấu làm thất thoát canxi.
• Do con người ít vận động, ít tiếp xúc với ánh nắng mặt trời nên cơ thể không hấp thụ được nhiều canxi.
• Do những thói quen xấu: hút thuốc lá, uống rượu, uống uống nhiều cà phê…gây cản trở việc hấp thụ canxi.
• Do tỷ lệ người béo phì gia tăng (người béo phì hấp thụ nhiều chất béo và chất đạm dẫn đến axít béo kết hợp với canxi thải ra theo phân làm thất thoát canxi).
• Do trẻ em dùng nhiều đồ uống đóng chai (trong đồ uống có hàm lượng phốt pho cao gây cản trở sự hấp thụ canxi).
• Do môi trường ô nhiễm, con người sử dụng chất kích thích hoăc thuốc cản trở sự hấp thụ Canxi

Thiếu canxi do người Việt chưa có thói quen dùng sữa và các thực phẩm giàu Canxi (Ảnh minh họa)

Thiếu Canxi dẫn đến hậu quả gì?

Thiếu Canxi gây ra nhiều vấn đề trong ngắn hạn và dài hạn có thể nhiều người không lưu ý nhưng nếu để tình trạng này kéo dài sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng tới cuộc sống cá nhân.

Thiếu Canxi gây ảnh hưởng tới trẻ em

• Chậm lớn, lùn, còi xương.
• Xương nhỏ, yếu xương, xương biến dạng.
• Răng không đều, răng dị hình, bị sâu răng…

Tác hại thiếu Canxi đối với người trưởng thành

• Mật độ canxi thấp dẫn đến gãy xương, đau nhức cơ bắp..
• Gây loãng xương.
• Nguy cơ mắc các bệnh: cao huyết áp, đại tràng, các bệnh về răng…

Thiếu Canxi dẫn đến loãng xương, các bệnh về răng, huyết áp cao…(Ảnh minh họa)

Những dấu hiệu khi cơ thể thiếu Canxi

Một số dấu hiệu rất phổ biến khi thiếu Canxi có thể dễ dàng nhận thấy như sau”:

• Bị chuột rút
• Đau cơ bắp, đặc biệt là đùi, cánh tay…khi di chuyển, đi bộ, khi ngủ.
• Mật độ canxi trong xương thấp là nguyên nhân dẫn tới:
• Gãy xương, đau nhức cơ bắp và co thắt…,
• Sâu răng, chậm mọc răng
• Giảm phát triển của răng
• Trẻ em thiếu canxi dẫn đến còi xương, răng mọc trễ hơn so với các bé cùng tuổi…

Trẻ em thiếu Canxi dẫn đến còi xương, răng mọc chậm…(Ảnh minh họa)

Thiếu canxi gây chứng loãng xương

• Mất xương, loãng xương (xảy ra ở phụ nữ mãn kinh hoặc sau mãn kinh có nồng độ estrogen giảm, làm giảm sự hấp thu canxi).
• Thiếu xương thường gặp ở phụ nữ, nam giới, trẻ em cũng có thể bị ảnh hưởng.

Thiếu canxi gây Cao huyết áp

• Huyết áp cao là một trong các triệu chứng thiếu hụt canxi.
• Canxi cần thiết cho các hoạt động của hệ thống tim mạch để hệ thống này làm việc một cách thích hợp.

Thiếu canxi gây ra các vấn đề về đại tràng

• Polyp đại tràng có thể phát triển do cơ thể không đầy đủ canxi.

Thiếu Canxi có thể gây Mất ngủ

• Giấc ngủ không đủ sâu, mất ngủ, khi thức giấc người mệt mỏi…

Thiếu canxi có thể khiến Móng tay dễ gãy

• Móng tay yếu.
• Móng tay mềm, dễ gãy..

Phương pháp bổ sung canxi cho cơ thể

Để bổ sung Canxi tốt nhất cho cơ thể, bạn nên đi khám cơ sở y tế chuyên khoa dinh dưỡng trước hết. Sau đó lựa chọn phương pháp bổ sung Canxi phù hợp với thể trạng cơ thể và các chỉ số sinh hóa đã thực hiện, tránh việc bổ sung vô tội vạ Canxi vừa gây tốn kém vừa gây hại cho cơ thể.

Một số cách bổ sung Canxi cho người bị thiếu Canxi như sau:

• Uống sữa hàng tuần (trong sữa chứa lượng canxi rất cao)
• Sữa chua, phô mai, bơ và kem là nguồn bổ sung canxi rất tốt.
• Bổ sung đậu nành trong thực đơn hàng ngày.
• Đảm bảo chế độ ăn nhiều rau xanh: cải xoăn, rau diếp, bông cải xanh, bắp cải… là nguồn canxi tuyệt vời.
• Uống thuốc bổ sung canxi theo chỉ định của bác sỹ. Lưu ý bổ sung canxi với liều lượng nhỏ, 2 lần/ngày, vào buổi sáng và buổi tối.
• Tiếp xúc với ánh nắng mặt trời 15 phút mỗi ngày giúp cơ thể tự tổng hợp Vitamin D tự nhiên.

Tiếp xúc với ánh nắng mặt trời 15 phút mỗi ngày để cơ thể tổng hợp Vitamin D tự nhiên (Ảnh minh họa)

• Cắt giảm caffeine bằng cách: không uống quá nhiều cà phê, trà, hoặc các thức uống chứa caffeine khác.
• Hạn chế đồ ăn giàu protein: chế độ ăn giàu đạm động vật có thể làm hao hụt lượng Canxi từ xương, vì vậy nếu ăn nhiều thịt đỏ và trứng (1-2 bữa ăn mỗi ngày), thì bạn cần tăng lượng canxi…

Thiếu Canxi là vấn đề nóng của nhân loại. Canxi chiếm 1,5 – 2% trọng lượng cơ thể, 99% tồn tại trong xương, răng, móng tay, móng chân, chỉ có 1% tồn tại trong máu, trong tổ chức tế bào và dịch ngoài tế bào nhưng vai trò của nó lại vô cùng quan trọng, nhất là đối với trẻ em.

Khi thiếu canxi, trẻ bị còi xương, răng mọc không đều, răng bị sâu… Người trưởng thành thiếu Canxi dẫn đến loãng xương, mất xương, nguyên nhân dẫn đến các bệnh về tim mạch, tiêu hóa… Vì vậy, chúng ta cần bổ sung Canxi đầy đủ cho cơ thể bằng cách: uống sữa hàng tuần, đảm bảo chế độ ăn nhiều rau xanh, tăng cường phơi nắng, tập thể dục, hạn chế đồ ăn giàu protein…

Bài viết Nguyên nhân và các nguy cơ khi bị thiếu canxi đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Một số vai trò của Canxi trong cơ thể

Canxi có vai trò quan trọng trong hoạt động của thần kinh và co cơ, một loại khoáng chất rất cần thiết cho răng, xương, sự đông máu, dẫn truyền xung động thần kinh, kích thích sự tiết hormon, điều hòa nhịp tim… và đặc biệt là sự phát triển chiều cao của trẻ em. Thiếu canxi dẫn đến các căn bệnh: tim, cao huyết áp, sỏi thận….

Nhu cầu bổ sung Canxi theo từng độ tuổi

Theo tổ chức y tế thế giới WHO lượng canxi đủ cho các lứa tuổi:

• Trẻ em 0-1 tuổi: cần 400mg – 600mg /ngày
• Trẻ em 1-10 tuổi : cần 800 mg /ngày
• Người lớn  11- 24 tuổi cần 1200 mg /ngày
• Người lớn 24 – 50 tuổi cần 800mg – 1000mg /ngày
• Phụ nữ có thai, người cao tuổi: cần 1200 mg – 1500 mg /ngày

Trẻ cần được bổ sung Canxi đầy đủ để phát triển khỏe mạnh

Thực trạng bổ sung Canxi theo khu vực

Theo kết quả điều tra người ta thấy rằng: Lượng canxi hấp thụ của dân chúng ở các vùng có sự khác biệt tùy theo mức độ phát triển của khu vực.

• Kinh tế phát triển khá là: 500 mg/ngày/người
• Kinh tế phát triển trung bình là: 350 mg/ngày/người
• Kinh tế phát triển kém là: 270 mg/ngày/người.

Các dấu hiệu thiếu canxi cần bổ sung

– Đối với trẻ em: Ngủ không ngon, hay quấy khóc, giật mình, đổ mồ hôi trộm, chuột rút, ngực lép, mọc răng chậm, tóc thưa, sức khỏe kém…

– Đối với thanh thiếu niên: chân yếu, chuột rút, tinh thần không tập trung, dễ mệt mỏi, sâu răng, răng phát triển kém

– Đối với thanh niên: Thường xuyên mệt mỏi không sức lực, chuột rút, đau nhức lưng, dễ bị dị ứng và bị cảm.

– Đối với phụ nữ mang thai và cho con bú: Răng lung lay, tay chân không sức lực, thường bị chuột rút, tê mỏi, đau lưng, khớp, chóng mặt, thiếu máu, cao huyết áp trước sinh.

– Đối với người già: Đau gót chân, sống lưng, cổ, răng lung lay và rụng, gù lưng, giảm chiều cao….

Bổ sung Canxi một cách khoa học

Bổ sung Canxi khoa học = tăng cường hấp thu + Giảm thiểu thất thoát

(Tỷ lệ canxi photpho cân bằng + Lượng thịt cá vừa phải + ít ăn muối  +Nấu nướng một cách khoa học).

Tăng cường hấp thu Canxi

Khi ăn các thực phẩm chứa canxi thì cần có nhiều nhân tố để tăng cường sự hấp thu canxi của cơ thể để canxi có thể phát huy tác dụng một cách đầy đủ.

Ăn rau, thịt hợp lý nâng cao sự hấp thu canxi, bổ sung trong thực đơn mỗi ngày một ly sữa. Vitamin C có tác dụng thúc đẩy sự hấp thu canxi, do đó ăn nhiều trái cây hay uống nhiều nước cam chứa nhiều vitamin C sẽ có tác dụng tốt cho việc hấp thu canxi.. Vitamin D là chất trung gian giúp cơ thể hấp thu canxi.

Giảm thiểu thất thoát Canxi

Tỷ lệ Canxi – Photpho cân bằng: Trong điều kiện bình thường, tỷ lệ canxi photpho trong cơ thể là 2:1 cũng có nghĩa là nguyên tố canxi gấp 2 lần photpho. Nếu thực phẩm dùng hàng ngày cũng đạt tỷ lệ như vậy thì sự hấp thu canxi sẽ cao hơn. Khi cơ thể quá nhiều photpho sẽ đào thải canxi trong cơ thể ra bên ngoài gây thiếu canxi.

Lượng thịt cá vừa phải: Protein quá nhiều  góp phần đào thải canxi, vì vậy nếu ăn nhiều thịt cá sẽ phá vỡ sự cân bằng axit kiềm trong thực phẩm.

Ăn ít muối: Việc hấp thu muối là nhân tố gây ra việc đào thải canxi ít hay nhiều. Lượng muối hấp thu càng nhiều thì sự hấp thụ canxi càng kém.

Nấu nướng một cách khoa học: Thực phẩm phải bảo quản tươi, rau không nên sắt quá nhỏ, thời gian nấu nướng không nên quá dài…

Những lợi ích của việc bổ sung Canxi

Bổ sung Canxi không phải chỉ đơn thuần giúp xương và răng chắc khỏe như nhiều người vẫn nghĩ, nó thực sự mang lại nhiều lợi ích to lớn với sức khỏe.

Bổ sung Canxi giúp giảm béo

Lượng canxi trong máu tăng cao sẽ tiết ra chất hạ canxi, chất này sẽ làm con người chán ăn, ngoài ra ion canxi có thể kết hợp với axit béo, cholesterol trong thức ăn ngăn chặn sự hấp thu chất béo và đào thải ra ngoài. Tăng lượng canxi  là phương pháp thích hợp cho trẻ em giảm béo mà không có bất kỳ tác dụng phụ nào.

Bổ sung Canxi giúp ngăn ngừa bệnh cao huyết áp

Các nghiên cứu cho thấy đối với một số người không dùng thuốc mà tăng cường việc hấp thu canxi có thể là  một biện pháp hữu hiệu ngăn ngừa bệnh cao huyết áp. Theo nghiên cứu của James H Devis phó giáo sư Y học dự phòng trường đại học South Califonia cho thấy những người hấp thu 1300mg thì nguy cơ bị cao huyết áp sẽ thấp hơn 12% với những người mỗi ngày chỉ hấp thu 300 mg.

Bổ sung Canxi giúp ngăn ngừa bệnh tim

Canxi không những bảo vệ tim mạch thông qua việc hạ canxi máu mà còn có thể bảo vệ tim mạch bằng cách giảm cholesterol trong máu.

Bổ sung Canxi giúp ngăn ngừa chứng cận thị

Trong thời kỳ dậy thì từ 11 đến 18 tuổi nếu  bổ sung đủ lượng canxi có thể giúp ngăn ngừa cận thị.

Bổ sung Canxi ngăn ngừa bệnh sỏi thận

Bệnh nhân bị sỏi thận nên hạn chế dùng canxi với lý do canxi là một trong những nguyên nhân gây nên sỏi thận. Tuy nhiên theo nghiên cứu của Viện y tế công cộng trường đại học Havard cho thấy người ăn ba bữa hàng ngày với nhiều canxi  (1320mg) thì nguy cơ mắc phải sỏi thận thấp hơn 1/3 so với người ít hấp thu canxi.

Bổ sung Canxi ngăn ngừa hội chứng tiền kinh nguyệt

Khi ăn thực phẩm chứa nhiều canxi, 70% phụ nữ giảm các triệu chứng đau bao gồm đau lưng và chuột rút trong thời kỳ hành kinh, 80% tiểu són giảm, 90% giảm số lần khóc, tâm trạng bực dọc hay u uất.

Bổ sung Canxi giúp phát triển chiều cao

Bổ sung canxi là phương pháp hữu hiệu mà đơn giản nhất. Cách tốt nhất là cho trẻ uống một ly sữa trước khi đi ngủ. Sau khi ngủ, tuyến nội tiết hoạt động và tạo nhiều hocmon sinh trưởng, đó là “chất xúc tác” phát triển chiều cao. Bổ sung lượng canxi đầy đủ đẩy nhanh quá trình canxi hóa xương làm cho trẻ đạt chiều cao lý tưởng.

Bổ sung Canxi giúp ngăn ngừa bệnh ung thư

Bổ sung canxi giúp ngăn ngừa ung thư đường ruột. Canxi có thể hấp thu và kết hợp với chất gây ung thư. Canxi còn có tác dụng đối với phản ứng sinh hóa của tế bào, giúp tế bào sinh trưởng và có tác dụng ngăn ngừa ung bướu đường ruột.

Bổ sung Canxi giúp kéo dài tuổi thọ

Canxi là một nguyên tố dinh dưỡng giúp kéo dài tuổi thọ. Bổ sung canxi đến một mức độ nào đó giúp cho con người sống lâu hơn.

Để có một cơ thể khỏe mạnh, luôn vui vẻ yêu đời  thì việc bổ sung đầy đủ canxi là một việc làm cần thiết.

Bài viết Vai trò của canxi và nhu cầu bổ sung Canxi theo từng độ tuổi đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Canxi là cội nguồn của sự sống, là một trong 5 nguyên tố vi lượng quan trọng bậc nhất cho cơ thể (carbon, oxy, hydrô, nitơ canxi). Tác hại của thiếu canxi ảnh hưởng xấu đến từng lứa tuổi, đặc biệt là trẻ em, phụ nữ mãn kinh và người cao tuổi.

Nguyên nhân và tác hại của thiếu canxi

Canxi cần cho sự sống của con người là vậy, nhưng cơ thể lại không thể tổng hợp được mà phải đưa từ bên ngoài vào qua các loại thực phẩm hoặc dược phẩm (thuốc). Thường ngày, ăn uống các loại thực phẩm ít có canxi, thực phẩm chứa nhiều xenlulô có thể làm giảm sự hấp thụ canxi của ruột. Hoặc cơ thể mắc một số bệnh ảnh hưởng đến hấp thu canxi (bệnh đường ruột) hoặc do quá trình lão hóa cũng làm ảnh hưởng đến hấp thụ canxi. Nếu ăn nhiều protein sẽ làm gia tăng bài tiết canxi qua đường tiểu gây thiếu canxi, trong khi đó lại ăn ít rau, củ, quả cũng làm giảm lượng canxi hấp thu được qua thực phẩm.

Khi canxi kết hợp được với vitamin D thì tác dụng của chúng sẽ được phát huy mạnh mẽ, vì vậy, khi sống thiếu ánh sáng mặt trời hoặc thực phẩm thiếu vitamin D cũng ảnh hưởng đến sự hấp thu và tác dụng của canxi.

Dùng nhiều đồ uống đóng chai làm giảm hấp thu canxi

Ngày nay, trẻ em thường dùng nhiều đồ uống đóng chai cũng làm giảm hấp thu canxi vì trong đồ uống đóng chai có nhiều hàm lượng phốtpho sẽ cản trở sự hấp thụ canxi.

Ngoài ra, do điều kiện kinh tế không cho phép hoặc do thói quen không uống sữa, trong khi sữa và chế phẩm của sữa có hàm lượng canxi rất phong phú (một lít sữa bò tiêu chuẩn có hàm lượng canxi là 600 – 700mg) cũng khiến cho nhiều người bị thiếu canxi.

Do đó, thiếu canxi trong khẩu phần, hấp thu canxi kém hoặc mất quá nhiều canxi dẫn đến bệnh lý. Bởi vì khi khả năng hấp thụ canxi trong thức ăn không đủ cho nhu cầu của cơ thể thì nồng độ canxi trong máu tạm thời giảm xuống, hệ thần kinh ngay lập tức kích thích tuyến giáp tiết ra hormon để chuyển hóa canxi trong xương thành ion canxi đưa vào máu.

Ở trẻ, thiếu canxi máu (ion canxi), nhẹ thì hay khóc đêm, khó ngủ, hay cáu gắt, không tập trung cho nên học tập sa sút; nặng có thể dẫn đến tình trạng co giật các cơ (chân, tay, mặt, miệng méo). Và nếu thiếu canxi kéo dài, còi xương ở trẻ em sẽ xuất hiện. Còi xương là bệnh rất hay gặp ở trẻ nhỏ đang trong thời kỳ phát triển nhanh, nhẹ thì làm trẻ tăng trưởng kém, chậm mọc răng, nặng thì làm trẻ chậm phát triển chiều cao, biến dạng xương (chân hình chữ X, chữ 0), gây biến dạng lồng ngực, xương sọ hoặc biến dạng khung xương chậu, nguy hiểm nhất là xảy ra ở bé gái, khi lớn lên, sinh nở sẽ gặp khó khăn.

Phụ nữ mãn kinh hoặc tiền mãn kinh thiếu canxi khiến thần kinh suy nhược, hay cáu gắt, loãng xương lốp xương. (Ảnh minh họa)

Đối với người trưởng thành, đặc biệt là người tuổi cao, phụ nữ tiền mãn kinh hoặc đã mãn kinh, thiếu canxi mạn tính do nhiều nguyên nhân khác nhau sẽ dẫn đến giảm trọng lượng xương, tăng quá trình tiêu xương. Bên cạnh đó, có thể thần kinh suy nhược, hay quên, tinh thần không ổn định, mất ngủ hoặc ngủ li bì, dễ cáu hay ngủ mơ, đau đầu, tính tình thay đổi thất thường và có thể dẫn tới bệnh xốp xương, loãng xương, tăng huyết áp. Thực ra, thiếu canxi huyết sẽ gây hội chứng hạ canxi huyết, có thể gặp ở mọi lứa tuổi. Khi thiếu canxi huyết thể nhẹ, thường bắt đầu bằng các dấu hiệu như tê ở một số bộ phận trong cơ thể (lưỡi, môi, các đầu ngón tay, đầu ngón chân), nặng thì có thể có hiện tượng co cơ xảy ra trên toàn bộ cơ thể (chân, tay đột nhiên bị co rút, cứng lại, khó cử động, đau đớn, co giật khu trú hoặc một vùng nào đó) và có thể bị co thắt các cơ hô hấp gây khó thở, dễ nhầm với bệnh uốn ván. Ngoài ra, người bệnh có thể bị tiểu buốt, chướng bụng.

Để xác định thiếu canxi, cần xét nghiệm hàm lượng canxi trong máu. Với xương, có thể đo mật độ của xương, chụp Xquang…

Phòng giảm tác hại do thiếu canxi

Để đề phòng thiếu, giảm canxi, cần có chế độ ăn uống hợp lý. Nên bổ sung các loại thức ăn giàu canxi như tôm, cua, sụn xương, các loại đậu, hoa cải xanh, bắp cải, hạt hạnh nhân, sữa, phomat. Không nên ở thường xuyên trong nhà, cần ra sưởi nắng ngày một vài lần, mỗi lần khoảng 10 – 15 phút. Khi nghi ngờ thiếu canxi, cần đi khám bệnh để được điều trị và tư vấn của bác sĩ, không nên tự mua thuốc để điều trị đề phòng việc bổ sung canxi trong một thời gian dài gây thừa canxi sẽ ảnh hưởng xấu đến sức khỏe (sỏi thận, thoái hóa khớp, gai xương, hội chứng canxi máu cao hoặc giảm sự hấp thu các vi chất khác như sắt, kẽm, magiê và phospho).

Bài viết Tác hại của việc thiếu canxi đối với từng độ tuổi đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Sau khi phân tích số liệu từ một thử nghiệm trên 2.700 người kéo dài trong 10 năm, các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng việc dùng nhiều các viên bổ sung canxi có thể làm tăng nguy cơ tích tụ các mảng bám trong lòng động mạch gây tổn thương tim. Trong khi đó, một chế độ ăn uống với các thực phẩm tự nhiên giàu canxi lại có tác dụng bảo vệ.

Theo các nhà nghiên cứu, khi nói đến việc bổ sung các vitamin và khoáng chất, ví dụ như uống thuốc bổ sung canxi được xem là tốt cho sức khỏe của xương.

Tuy nhiên, kết quả nghiên cứu mới này lại cho thấy lượng canxi dư thừa từ các viên uống bổ sung có thể gây hại cho tim và mạch máu do chúng không hoàn toàn được chuyển hết vào hệ cơ xương hay được bài tiết ra ngoài mà bị tích lũy trong các mô mềm của cơ thể, đặc biệt là ở những người cao tuổi.

Dựa trên hình ảnh chụp cắt lớp động mạch vành vào thời điểm bắt đầu nghiên cứu và sau 10 năm, cũng như bảng câu hỏi về chế độ ăn và các nguồn bổ sung canxi, họ nhận thấy ở những người có sử dụng “thuốc bổ canxi” với liều lượng trên 1.400mg mỗi ngày tăng 20% nguy cơ bị vôi hóa động mạch vành khi so với những người chỉ bổ sung nguồn canxi từ thực phẩm.­­

Xem thêm: Những cách bổ sung canxi an toàn và hiệu quả

BS NGUYỄN TẤT BÌNH (Theo JAHA)

Bài viết Cẩn thận với viên bổ sung canxi đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Sử dụng canxi bao nhiêu là đủ?

Nhu cầu canxi của cơ thể thay đổi theo lứa tuổi và phụ thuộc quá trình phát triển, chu kỳ sống của xương, sự hấp thụ canxi của mỗi người. Theo đó chu kỳ sống của xương được chia làm ba giai đoạn:

Giai đoạn tích xương:

– Giai đoạn chuyển tiếp:

– Giai đoạn hủy xương:

Bài viết Bổ sung canxi một cách khoa học đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Canxi là gì và tại sao tôi cần nó?

Canxi là một khoáng chất đóng vai trò trong nhiều quá trình của cơ thể, bao gồm đông máu và giải phóng hormone. Canxi, khoáng chất phong phú nhất trong cơ thể, là một thành phầnxây dựng quan trọng cho cả xương và răng . Emily Kyle, RDN, một chuyên gia dinh dưỡng trong thực hành tư nhân ở Rochester, New York. Canxi cũng đóng nhiều vai trò quan trọng trong một số chức năng trao đổi chất trong cơ thể. Hấp thụ đủ canxi rất quan trọng để duy trì truyền dẫn thần kinh tối ưu và điều hòa các chức năng cơ tim.

Nhận đủ canxi trong suốt cuộc đời của bạn có thể giúp ngăn ngừa bệnh loãng xương , một bệnh về xương làm tăng nguy cơ gãy xương. Điều quan trọng là tiêu thụ đủ vitamin D cùng với canxi, vì sự kết hợp làm tăng sự hấp thụ khoáng chất của bạn.

Cơ thể tôi thực sự cần bao nhiêu canxi?

Nhu cầu canxi thay đổi theo giai đoạn cuộc sống và đôi khi giới tính. Dựa trên mức trợ cấp chế độ ăn uống được đề nghị (RDA), hoặc mức tiêu thụ trung bình hàng ngày được coi là đủ để đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng của hầu hết những người khỏe mạnh

Nhu cầu canxi của trẻ em

• Trẻ em từ 1-3 tuổi: 700 miligam (mg)
• Trẻ em từ 4-8 tuổi: 1.000 mg
• Trẻ em từ 9-18 tuổi: 1.300 mg

Các RDA cho thay đổi canxi theo tuổi. Một lý do cho điều này là khả năng hấp thụ canxi của bạn giảm khi bạn già đi: Mặc dù sự hấp thụ canxi có thể cao tới 60% đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, nhưng nó giảm xuống còn 15 đến 20% khi trưởng thành.

Nhu cầu canxi của người trưởng thành

• Đàn ông và phụ nữ ở độ tuổi 19-50: 1.000 mg
• Phụ nữ từ 51 tuổi trở lên: 1.200 mg
• Đàn ông từ 51 tuổi trở lên: 1.000 mg
• Nam giới từ 71 tuổi trở lên: 1.200 mg
• Phụ nữ có thai hoặc cho con bú ở độ tuổi 14-18: 1.300 mg
• Phụ nữ có thai hoặc cho con bú ở độ tuổi 19-50: 1.000 mg

Sự hấp thụ canxi cũng thay đổi dựa trên loại thực phẩm mà canxi đến từ các loại thực phẩm khác được tiêu thụ cùng với lượng canxi được sử dụng cùng một lúc. Khi lượng canxi tiêu thụ tăng lên, cơ thể hấp thụ canxi một cách hiệu quả như thế nào. Kết quả là, việc chia liều canxi trong suốt cả ngày sẽ hiệu quả hơn là uống cùng một lượng canxi cùng một lúc.

Các triệu chứng thiếu canxi là gì?

Báo cáo của Ủy ban tư vấn hướng dẫn chế độ ăn uống năm 2015 lưu ý rằng canxi là một chất dinh dưỡng rất đáng quan tâm

Theo một nghiên cứu được công bố năm 2013 trên Tạp chí của Đại học Dinh dưỡng Hoa Kỳ , thu nhập thấp, thừa cân và béo phì có thể có nguy cơ thiếu canxi cao nhất.  Các nhóm tuổi có nguy cơ bị suy dinh dưỡng cao nhất bao gồm nữ từ 14 đến 18 tuổi và người lớn từ 71 tuổi trở lên, theo một nghiên cứu trên Tạp chí Dinh dưỡng.

Điều gì xảy ra khi bạn không uống đủ canxi? Sử dụng quá ít canxi trong một thời gian dài có liên quan nhiều nhất đến sự phát triển của bệnh loãng xương sau này trong cuộc sống, đặc biệt là đối với phụ nữ, Kyle nói. Ăn quá ít canxi thông qua chế độ ăn uống hoặc bổ sung cũng có thể gây ra rủi ro cho sức khỏe của tim, vì canxi giúp điều chỉnh nhiều chức năng tim cần thiết.

Ban đầu, bạn có thể không có dấu hiệu thiếu canxi đáng chú ý. Nhưng theo thời gian, các triệu chứng có thể bao gồm tê hoặc ngứa ran ở ngón tay, chuột rút cơ bắp, nhịp tim không đều, mất cảm giác ngon miệng và thờ ơ.

Lựa chọn thực phẩm có nhiều canxi

Bài viết Tại sao cơ thể bạn cần Canxi ? đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Bên cạnh cách bổ sung canxi từ các loại thuốc uống, thực phẩm chức năng hay sữa giàu canxi, bà bầu hoàn toàn có thể bổ sung canxi từ các loại thực phẩm khác nhau. Hơn nữa, nguồn canxi trong thức ăn được cơ thể hấp thu tốt hơn, không làm ảnh hưởng đến chức năng của thận. Chỉ khi thiếu hụt một lượng lớn canxi, mẹ bầu mới nên tham khảo thêm ý kiến bác sĩ để uống viên canxi bổ sung.

Sữa là nguồn canxi dồi dào cho cơ thể

1. Vì sao bà bầu cần bổ sung canxi?

Canxi đóng một vai trò quan trọng trong việc hình thành nên hệ xương, răng cũng như quá trình phát triển hệ thần kinh và tim mạch của thai nhi. Bổ sung canxi đầy đủ trong thai kỳ có nghĩa chúng ta đã xây dựng cho trẻ một “nền móng” vững chắc ngay từ ngày đầu.

Khi mẹ thiếu canxi và không cung cấp đủ cho thai nhi thì bé sẽ “hút” canxi trong cơ thể mẹ. Làm cho sức khỏe mẹ bầu suy yếu, bị loãng xương, tê chân, mất ngủ…

Trong thời kỳ cho con bú, thiếu canxi cũng làm ảnh hưởng đến chất lượng sữa mẹ. Theo đó, bé sẽ có nguy cơ thiếu hụt canxi với các biểu hiện như dễ bị giật mình, ngủ không ngon giấc, hay quấy khóc, chậm phát triển.

Thực phẩm là nguồn cung cấp canxi cho bà bầu hiệu quả nhất

2. Nguồn canxi nào tốt nhất cho bà bầu

Theo các chuyên gia, nguồn bổ sung canxi cho bà bầu hiệu quả nhất vẫn là qua đường ăn uống. Đặc biệt, đối với những mẹ bầu bị một số bệnh lý nên không thể uống thuốc bổ sung canxi. Vì vậy, mẹ nên chọn lựa thực phẩm giàu canxi sau để đưa vào thực đơn dinh dưỡng khi mang thai.

– Sữa là nguồn cung cấp canxi dồi dào. Hầu như sự lựa chọn đầu tiên của mẹ chính là sữa bầu. Tuy nhiên, không nhất thiết phải dùng sữa bầu vì nhiều mẹ bầu không uống được loại sữa này cũng như giá thành đắt đỏ của chúng. Thay vào đó, mỗi ngày uống 2 bịch sữa tươi, sữa chua là đã cung cấp đủ lượng canxi cần thiết.

– Không chỉ chứa nhiều sắt, thịt bò còn là nguồn cung cấp canxi cho bà bầu cực tốt. Mẹ nên sử dụng nhiều thịt bò một chút trong các bữa ăn để giúp mẹ và bé cùng khỏe.

– Thịt gia cầm và trứng gia cầm bổ sung lượng canxi dồi dào và được khuyên dùng nhiều trong thời gian mang thai. Lưu ý nhỏ cho mẹ đó là không nên ăn quá nhiều trứng trong tuần, bởi trứng sẽ là tác nhân ngăn cản cơ thể hấp thụ nhiều chất dinh dưỡng khác như sắt, kẽm…

– Hải sản cũng là thực phẩm bổ sung canxi cho bà bầu một cách hiệu quả. Các loại hải sản như cua biển, nghêu, tôm, cá…đều chứa lượng canxi tự nhiên cần thiết cho cơ thể. Mẹ nên tăng cường ăn nhiều hải sản hơn để giúp bé phát triển tối đa.

3. Những lưu ý khi bổ sung canxi cho bà bầu

– Nhu cầu canxi cho bầu tăng dần theo sự phát triển của thai nhi, vậy nên mẹ bầu cần bổ sung hợp lý. Trong 3 tháng đầu, mỗi ngày mẹ nên nạp 800mg, 3 tháng giữa là 1000mg, 3 tháng cuối tăng lên 1500mg.

– Nếu lượng canxi vượt quá 2500mg mỗi ngày, cơ thể mẹ bầu sẽ gặp phải nhiều vấn đề về sức khỏe như táo bón, tăng nguy cơ sỏi thận, hạn chế hấp thu sắt và kẽm gây thiếu máu.

– Viên uống canxi là cách nhanh nhất cung cấp trực tiếp canxi cho cơ thể dưới dạng viên nén. Tuy nhiên, mẹ bầu cần sử dụng đúng theo liều lượng chỉ định của bác sĩ. Không tự ý sử dụng quá liều vì có thể sẽ gây ra tác dụng phụ như hoa mắt, buồn nôn, dẫn đến cơ thể thừa canxi. Tốt nhất, nếu đã bổ sung đầy đủ qua thực phẩm thì không cần thiết sử dụng viên uống canxi

– Vitamin C có tác dụng làm cho canxi trong ruột tạo thành hợp chất tan, giúp cơ thể dễ dàng hấp thu canxi hơn. Do đó, mẹ bầu hãy bổ sung thêm nhiều thực phẩm có chứa vitamin C trong thai kỳ.

Benh.vn

Bài viết Nguồn canxi nào tốt nhất cho mẹ bầu? đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Định nghĩa Loãng xương

Loãng xương là bệnh hệ thống làm giảm khối lượng xương, hư biến cấu trúc xương nên tăng tính dễ gãy của xương dẫn tới tăng nguy cơ gãy xương.

Theo WHO 1994 loãng xương được định nghĩa dựa trên mật độ chất khoáng của xương(BMD- Bone Mineral Density) theo chỉ số T – score như sau: T score > -1: bình thường, – 2,5 < T – score < –1: thiểu xương, T – score < –2,5: loãng xương, T – score < -2.5 và có gẫy xương: loãng xương nặng.

Phân loại loãng xương

1. Loãng xương tiên phát: không tìm thấy nguyên nhân nào khác ngoài tuổi và mãn kinh.

• Typ 1: loãng xương sau mãn kinh: thiếu hụt estrogen, nữ tuổi 50 – 60, thường 10 – 15 năm sau mãn kinh. Mất khoáng xương bè (xương xốp), biểu hiện lún đốt sống hoặc gãy Pauteau Colles.
• Typ 2: loãng xương tuổi già: liên quan tuổi và mất cân bằng tạo xương, cả 2 giới > 70 tuổi. Mất khoáng xương xốp và xương đặc (xương vỏ), biểu hiện: gãy cổ xương đùi, tuổi xuất hiện muộn hơn > 75.

2. Loãng xương thứ phát: suy thận, COPD, thuốc (corticoid, thuốc lá, ethanol, heparin..), bệnh nội tiết (hội chứng cushing, cường cận giáp, cường giáp, đái tháo đường), tăng vitamin A máu, bất động, hội chứng kém hấp thu, bệnh ác tính (đa u tuỷ xương…), sarcoidose…

Yếu tố nguy cơ loãng xương

• Bất động hoặc giảm vận động kéo dài
• Người gầy
• Chế độ ăn thiếu canxi, phospho và vit D
• Hút thuốc lá, uống nhiều cà phê và rượu
• Người da trắng và châu Á
• Tiền sử gia đình loãng xương
• Giảm hormon sinh dục

Triệu chứng lâm sàng

1. Tập trung vào phát hiện yếu tố nguy cơ nên phát hiện sớm loãng xương từ khi chưa gãy xương.

2. Thông thường loãng xương không gây đau, trừ đau cấp do gãy xương

3. Các triệu chứng đầu tiên liên quan đến quá trình xẹp đốt sống hoặc gãy xương ngoại vi

4. Xẹp đốt sống:

• Có thể xẹp đốt sống không đau. Giảm chiều cao cột sống > 3cm có thể là dấu hiệu của gãy lún cột sống.
• Đau cột sống do xẹp đốt sống: xuất hiện tự nhiên hoặc sau gắng sức hoặc sang chấn nhỏ. Biểu hiện đau cấp tính có tính chất cơ học, khởi phát đột ngột, không lan, không chèn ép thần kinh, giảm rõ khi nằm. Đau giảm và hết sau vài tuần. Đau xuất hiện khi đốt sống mới bị xẹp hoặc đốt sông cũ bị xẹp thêm, thường ở các đốt sống chịu lực (D6 trở xuống). Tổn thương từ D2 trở lên hiếm khi do gãy xương.
• Đau cột sống mạn tính: sau nhiều đợt đau cấp tính sẽ xuất hiện đau cột sống mạn tính do các rối loạn tư thế cột sống: giảm chiều cao, gù đoạn lưng, tới mức các xương sườn cuối cọ sát vào cánh chậu gây đau.

5. Gãy xương: các vị trí thường gặp là đầu trên xương đùi, xương cánh tay, đầu dưới xương cẳng tay, xương sườn, xương chậu và xương cùng. Có thể gãy sau một sang chấn rất nhẹ.

Triệu chứng Loãng xương trên phim X quang

Cột sống

1. Giai đoạn sớm:

• Đốt sống tăng thấu quang, hình đốt sống răng lược.
• Khi khối lượng xương mất > 30% mới phát hiện được.

2. Giai đoạn muộn:

Thấy biến dạng cột sống, tiến triển theo chỉ số Meunier: (1) đốt sống bình thường -> (2) đốt sống lõm mặt trên -> (3) đốt sống lõm 2 mặt -> (4) đốt sống hình chêm -> (5) đốt sống xẹp hình lưỡi.

X quang cho thấy tình trạng và số lượng các đốt sống bị lún.

Triệu chứng âm tính quan trọng:

• Không có vùng huỷ xương trên thân đốt sống
• Các đốt sống có mật độ đồng nhất, có kết đặc ở vùng mâm đốt sống
• Khe đĩa đệm không bị hẹp
• Các cung sau hầu như bình thường

Vị trí khác

• Chỉ số Barnet: đo tỷ lệ độ dày giữa vỏ/ tuỷ xương bàn ngón, thường ngón 2, nếu > 45% -> loãng xương
• Chỉ số Singh 1970: đánh giá các bè xương ở đầu trên xương đùi -> nguy cơ gẫy cổ xương đùi.

Trên cộng hưởng từ

• Lún xẹp đốt sống mới: giảm tín hiệu T1, tăng tín hiệu T2, khó phân biệt với xẹp do di căn K, tuy nhiên không có cấu trúc tròn kiểu di căn trong thân đốt sống
• Lún xẹp muộn, sau 2 tháng: giảm tín hiệu T2.

Xét nghiệm

Các xét nghiệm hội chứng viêm (VSS, CRP, điện di protein máu) bình thường

Bilan phospho calci: bình thường. Phosphatase kiềm có thể tăng khi mới gãy xương.

Trường hợp nghi ngờ loãng xương thứ phát: xét nghiệm thêm:

• Ca và PTH để loại trừ cường cận giáp
• TSH và T3, T4 để loại trừ cường giáp
• Vit D, corticoid, diện di protein huyết thanh…

Chẩn đoán

Sàng lọc: Bằng DEXA (test hấp thu tia X năng lượng kép)

Khuyến cáo

1. Tất cả phụ nữ > 65 tuổi

2. Có yếu tố nguy cơ:

• Tiền sử gia đình loãng xương
• Tiền sử gãy xương, nhất là tuổi trẻ

Loãng xương nên nghi ngờ ở bệnh nhân:

• Gãy xương sau một chấn thương rất nhẹ
• Ở người già có nhiều yếu tố nguy cơ có đau CS thắt lưng không giải thích được
• Bệnh nhân tình cờ phát hiện giảm tỷ trọng trên X quang
• Bệnh nhân có nguy cơ loãng xương thứ phát

Vị trí thường làm:

• Thân đốt sống đánh giá nguy cơ lún xẹp CS
• Cổ xương đùi đánh giá nguy cơ gãy cổ xương đùi

Chẩn đoán xác định: Dựa theo tiêu chuẩn WHO 1994

• T score: so sánh giá trị bệnh nhân với mật độ xương trung bình của quần thể trẻ tuổi bình thường cùng giới.
• Z score: so sánh giá trị bệnh nhân với mật độ xương trung bình của quần thể cùng giới, cùng tuổi và cùng điều kiện sống.

Xem thêm: Những cách bổ sung canxi an toàn và hiệu quả

Benh.vn

Bài viết Chẩn đoán loãng xương đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.