Đặc điểm tổng quan về cây câu kỷ tử

Câu kỷ tử được trồng ở khu vực nào?

Cây Câu kỷ từ còn có tên gọi khác là kỷ tử, khởi tử, câu khởi, địa cốt tử, khủ khởi. Tên khoa học là Fructus Lycii. Họ Cà (Solanaceae).

 Cây Câu kỷ tử phân bố ở một số tỉnh của Trung Quốc như: Vân Nam, Quảng Tây, Quảng Đông. Tại Việt Nam, cây Câu kỷ tử được trồng một số tỉnh miền núi phía Bắc.

Đặc điểm thực vật của  cây Câu kỷ tử

Cây câu kỷ tử là một loại cây nhỏ, dạng cây bụi, cao 0,5 – 1,5m cành nhỏ, thỉnh thoảng có xuất hiện gai ngắn mọc ở kẽ lá, dài 5cm. 

Lá mọc so le một số mọc vòng tại một điểm. Cuống lá ngắn 2 – 6mm. Phiến lá hình mũi mác, đầu lá và phía cuống của lá đều hẹp, hơi nhọn, dài khoảng 2 – 6cm; rộng 0,6 – 5cm, mép lá nguyên. 

Hoa một số mọc chụm lại với nhau hoặc mọc đơn độc trong kẽ lá, màu đỏ tím. Đài hoa hình chuông, nhẵn, có từ 3 – 4 thùy hình trái xoan nhọn. 

Quả mọng hình trứng dài 0,5 – 2cm, đường kính 4 – 8mm. Khi quả chín có màu đỏ sẫm hoặc vàng đỏ. Hạt nhiều, hình thận, dẹt, dài 2 – 2,5mm. Hoa nở từ tháng 6 đến tháng 9, mùa quả từ tháng 7 đến tháng 10.

Thành phần hóa học cây Câu Kỷ tử

Bộ phận dùng: bộ phần dùng chủ yếu của cây câu kỷ tử chủ yếu là hạt quả khô. Thành phần hóa học bao gồm: Betain, axit amin, polysaccharid, vitamin B1, B2, C, acid nicotinic. Chất khoáng: Ca, P, Fe, Amon sunfat, Carotene, Riboflavin,, Thiameme, b-Sitosterol, Linoleic acid. 

Câu kỷ tử – Những tác dụng với sức khỏe theo Đông Y và Tây Y

Công dụng của Câu kỷ tử theo Đông Y

 Trong Đông y, Câu kỷ tử có vị ngọt, tính bình (Tính vị), quy vào kinh Can, Thận, Phế (Quy kinh).

• Cường thịnh âm đạo, bổ ích tinh huyết, (theo Bản Thảo Kinh Tập Chú).
• Bổ ích tinh bất túc, an thần, minh mục (sáng mắt) (theo Dược Tính Bản Thảo).
• Tư thận, nhuận phế, (theo Bản Thảo Cương Mục).
• Bổ thận, nhuận phế, ích khí, sinh tân, (theo Bản Thảo Kinh Sơ).
• Bổ can, thận, minh mục, nhuận phế, sinh tinh huyết (theo Trung dược học).
• Tư dưỡng Can Thận (theo Lâm Sàng Thường Dụng Trung Dược Thủ Sách).

Vị thuốc Câu kỷ tử chủ trị:

• Chứng âm huyết hư tổn, can thận âm hư, chứng tiêu khát, khái thấu, hư lao (theo Sổ Tay Lâm Sàng Trung Dược).
• Trị chứng chóng mặt do huyết hư, đau thắt lưng, di tinh, tiểu đường (theo Trung Dược Học).

Công dụng của cây Câu kỷ tử theo Tây y

Dựa trên thực nghiệm lâm sàng, cây Câu kỷ tử có tác dụng hỗ trợ điều trị một số bệnh như: giảm cân, cải thiện khả năng tình dục, chống trầm cảm, thải độc cho gan, tăng cường hệ miễn dịch, hỗ trợ giảm đau, làm đẹp da, giúp tóc nhanh dài, cải thiện sức khỏe của phổi, điều chỉnh huyết áp, tăng cường thị lực..

Cây Câu kỷ tử giúp điều chỉnh huyết áp cao

Huyết áp của người lớn bình thường là dưới 120/80 mmHg. Đối với người lớn huyết áp 140/90 mmHg hoặc cao hơn là tăng huyết áp (THA). Trường hợp có bệnh tiểu đường hoặc bệnh thận, huyết áp tốt nhất là dưới 130/80 mmHg. Nếu huyết áp cao hơn ngưỡng này được coi là tăng huyết áp và cần điều trị để tránh tình trạng gây ra một loạt các nguy cơ như nhồi máu cơ tim, tai biến mạch máu não, suy tim… gây đe dọa đến sức khỏe và tính mạng.

Bên cạnh các phương pháp điều trị, trong Câu kỷ tử có hợp chất polysacarit có tác dụng giúp điều chỉnh huyết áp ổn định,  hỗ trợ điều trị các triệu chứng như: Nhức đầu, chảy máu mũi,  tê hoặc ngứa ran các chi. Buồn nôn và nôn, choáng và chóng mặt, đau tim…

Cây Câu Kỷ tử giúp giảm cân hiệu quả 

Thừa cân và béo phì là tình trạng tích tụ mỡ bất thường hoặc quá mức gây ra suy giảm sức khỏe, nếu không được điều trị sẽ gây ra nhiều bệnh lý nguy hiểm khác như rối loạn lipid huyết, tăng huyết áp, đái tháo đường…

Trong câu kỷ tử có lượng calo thấp, giàu chất dinh dưỡng giúp kiểm soát chế độ thèm ăn, hạ đường huyết, chứa nhiều khoáng chất giúp điều hòa lượng đường huyết, bảo toàn khối lượng cơ bắp trên cơ thể. Trong quả kỷ tử có chứa hàm lượng Caroten, Vitamin B1, B6, C nên giúp chuyển hóa mỡ thừa giúp cho người tăng cân béo phì giảm cân hiệu quả.

Cây Câu kỷ giúp cải thiện khả năng tình dục ở nam giới

Yếu sinh lý là một thuật ngữ để chỉ tình trạng suy yếu chức năng sinh lý ở nam giới như suy giảm ham muốn tình dục, rối loạn cương dương, đau khi quan hệ, rối loạn xuất tinh… 

Theo một số nghiên cứu cho thấy, câu kỷ tử có tác dụng cải thiện nồng độ testosterone, tăng cường sinh lực, cải thiện khả năng tình dục, giảm tình trạng xuất tinh sớm, kéo dài thời gian quan hệ…

Cây câu kỷ tử giúp tăng cường thị lực

Trong quả Câu Kỷ từ chứa vitamin B1, B2, C, và nhiều zeaxanthin có tác dụng hạn chế tối đa việc mắc các bệnh về mắt như đục thủy tinh thể hay thoái hóa điểm vàng, giảm thị lực. Hợp chất zeaxanthin trong quả Câu kỷ tử giúp bảo vệ mắt khỏi những ảnh hưởng xấu của tia cực tím và tăng cường sức khỏe của niêm mạc và giác mạc, chống lại các bệnh nhiễm khuẩn do vi khuẩn hoặc virus gây nên.

Cây Câu kỷ tử giúp tăng cường hệ miễn dịch 

Hệ miễn dịch được cấu tạo từ một mạng lưới các tế bào, mô, cơ quan làm việc với nhau để bảo vệ cơ thể. Trong đó tế bào máu trắng (bạch cầu) chịu trách nhiệm tấn công những “đối tượng” gây bệnh tật. Những tế bào này được tìm thấy trong tuyến ức, lá lách và tủy xương, còn được gọi là các cơ quan bạch huyết.

Nếu vì bất cứ lý do nào mà lượng bạch cầu suy giảm, cơ thể sẽ trở nên rất dễ bị tấn công. Vì vậy điều quan trọng là cần nhận biết sớm các dấu hiệu cho biết hệ miễn dịch đang suy giảm để tìm ra nguyên nhân và có cách điều trị phù hợp. Trong quả Câu kỷ tử có chứa nhiều vitamin B1, B2, C giúp chống oxy hóa mạnh mẽ bảo vệ sự tấn công của virus xâm nhập vào cơ thể. 

Một số bài thuốc chữa bệnh bằng cây Câu kỷ tử 

Bài thuốc số 1: Câu Kỷ tử trị di tinh, huyết trắng nhiều, thận hư, suy nhược, lưng đau và mỏi gối

Nguyên liệu: Sơn thù nhục 150g, sơn dược sao vàng 150g, thục địa 300g, câu kỷ tử 150g, quy bản sao, thỏ ty tử và lộc giao sao mỗi thứ 150g, ngưu tất 100g.

Cách thực hiện: Các nguyên liệu trên tán thành bột mịn, trộn lẫn với mật làm thành hoàn, mỗi lần sử dụng 10g, ngày uống 3 lần với nước ấm. 

Bài thuốc số 2: Cây Câu Kỷ tử  trị đục thủy tinh thể, hoa mắt, cườm mắt và giảm thị lực

Nguyên liệu: Ba kích thiên 10g, cúc hoa 10g, nhục thung dung 15g, kỷ tử khô 30g.

Cách  thực hiện: Các nguyên liệu trên trộn lẫn với nhau cho vào ấm sắc 1000ml nước uống thay nước hàng ngày. 

 Bài thuốc số 3: Câu Kỷ tử trị vô sinh và giảm chức năng sinh lý ở nam giới

 Nguyên liệu: 20g câu kỷ tử.

Cách thực hiện: Trước khi đi ngủ nhai câu kỷ tử, sử dụng liên tục cho đến khi sức khỏe tốt, sinh lý mạnh.

Bài thuốc số 4: Câu Kỷ tử chữa xơ gan và viêm gan mãn tính do âm hư

Nguyên liệu: Đương quy, mạch môn và bắc sa sâm mỗi thứ 15g, sinh địa 15 – 40g, câu kỷ tử 15 – 24g và xuyên luyện tử 8g.

Cách thực hiện: Cho các nguyên liệu trên trộn lẫn với nhau cho vào ấm sắc1500ml, uống thay nước hàng ngày.

Bài thuốc số 5: Câu Kỷ tử trị da mặt sần sùi và nám sạm

Nguyên liệu: Sinh địa 4kg và kỷ tử khô 10kg.

Cách thực hiện: Trộn lẫn hai nguyên liệu sau đó tán thành bột mịn, ngày uống 3 lần, mỗi lần dùng 1 thìa uống với rượu ấm. 

Một số món ăn chế biến từ Câu kỷ tử 

Câu Kỷ tử là một loại hạt giàu dưỡng chất có thể kết hợp chế biến với nhiều loại thực phẩm khác để thành những món ăn bổ dưỡng cho cơ thể. Sau đây là các món ăn kết hợp với Câu kỷ tử để hỗ trợ điều trị một số bệnh, tăng sức đề kháng cho cơ thể.

Trứng gà với Câu kỷ tử

Nguyên liệu: Dùng 40gr hạt kỷ tử khô, 2 quả trứng gà. 

Cách thực hiện: Trứng gà đem luộc chín, bóc vỏ, sau đó cho vào nồi nấu thêm một lúc với kỷ tử. Món canh trứng kỷ tử ăn liên tục từ 3 – 5 ngày sẽ mang lại kết quả tốt như mong đợi. Sau đó, dừng lại thời gian ngắn trước khi tiếp tục sử dụng đợt mới tùy vào thể trạng của mỗi người. 

Công dụng: Món ăn giúp bổ thận, tráng dương, tăng cường sinh lực.

Câu kỷ tử măng xào thịt gà

Nguyên liệu: Câu kỷ tử tươi 20g, măng xanh 70g, thịt ức gà 300g, gia vị. 

Cách thực hiện: Thịt gà, măng xanh thái khúc. Cho dầu vào chảo, phi thơm hành, gừng.Cho câu kỷ tử và thịt gà vào xào, nêm gia vị rồi cho măng xanh vào xào chín, thêm gia vị và thưởng thức.

Công dụng: tăng cường sức khỏe, bồi bổ cơ thể 

Câu kỷ tử táo đen hấp cá 

Câu kỷ tử táo đen hấp cá là món ăn có tác dụng bổ ích thận âm. Có tác dụng rất tốt đối với những người bị váng đầu, hoa mắt, hay quên, mất ngủ, tai ù, họng khô, miệng rát, lưng đau, mỏi gối, nam giới di tinh, phụ nữ kinh nguyệt ít…

Nguyên liệu: cá diếc 10 con, câu kỷ tử khô 15g, táo đen 15 quả và các gia vị cần dùng. 

Cách thực hiện: Chọn loại cá diếc to tròn, làm kỹ rửa sạch. Cho hành gừng, tiêu, muối, rượu gia vị, giấm và nước lèo vào hấp cá đến khi chín.

Ngoài ra, sử dụng hạt Câu Kỷ tử để nấu cháo, món ăn có tác dụng bồi bổ cơ thể, ích thận, thiếu huyết, suy thận rất tốt.

Những lưu ý khi sử dụng cây Câu kỷ tử để đạt hiệu quả

Cây Câu Kỷ tử có tác dụng trong việc hỗ trợ điều trị một số bệnh lý, tuy nhiên trong quá trình sử dụng, người bệnh cần lưu ý một số vấn đề sau để sử dụng có hiệu quả. 

Cây Câu Kỷ tử nên sử dụng dạng nào là tốt nhất?

Theo các chuyên gia y tế khuyến cáo để phát huy tác dụng của cây Câu Kỷ tử người bệnh nên sử dụng ở dạng khô và tươi hoặc ngâm rượu. Tùy theo thể trạng, tình trạng bệnh có những liều lượng khác nhau. Khi mua cây câu Kỷ tử, mọi người nên tìm hiểu kỹ thông tin về chất lượng, tìm những cơ sở uy tín, rõ nguồn gốc để mua, có giấy tờ chứng minh về chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm vì trên thị trường hiện nay có rất nhiều nơi bán sản phẩm không đúng chất lượng, do đó ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và quá trình sử dụng. 

Sử dụng cây Câu kỷ tử gây tác dụng phụ như thế nào?

Trong quá trình sử dụng Câu Kỷ tử người bệnh sẽ gặp phải một số tác dụng phụ như dị ứng da, có thể hình thành phát ban trên da khi tiếp xúc với ánh sáng mặt trời.

Đối với những người bệnh bị đái tháo đường, huyết áp đang trong quá trình sử dụng thuốc warfarin (chất làm loãng máu), cây Câu Kỷ tử có thể tương tác với thuốc do đó ảnh hưởng đến sức khỏe. Để đảm bảo an toàn khi sử dụng cần tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng. 

Việc sử dụng quá nhiều Câu kỷ tử cũng gây tiêu chảy, các triệu chứng này sẽ dần mất sau 1-2 tuần sử dụng. 

Những đối tượng nào cần lưu ý khi sử dụng cây Câu kỷ tử

• Phụ nữ trong thời kỳ mang thai tuyệt đối không nên sử dụng cây Câu kỷ từ vì điều này sẽ dẫn đến sảy thai. 
• Không sử dụng cho trẻ em, việc sử dụng cần tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ.
• Những phụ nữ đang cho con bú tuyệt đối không nên sử dụng bởi điều này ảnh hưởng đến tuyến sữa và sức khỏe.

Câu kỷ tử có nhiều công dụng tốt cho sức khỏe, ngăn ngừa bệnh tật và tăng cường sức đề kháng cho cơ thể. Hy vọng những chia sẻ trên sẽ giúp mọi người nắm được những thông tin cần thiết về loại thảo dược này trong quá trình sử dụng cũng như biết cách sử dụng để đạt hiệu quả chữa bệnh tốt nhất.

Bài viết Câu Kỷ tử – vị thuốc Đông Y quen thuộc và lợi ích bất ngờ với sức khỏe đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.