– Yếu tố tâm lý, thần kinh: Sự giận dữ, cáu gắt sẽ gây ức chế tiết dịch, làm giảm nhu động của dạ dày – ruột, ngược lại sự sợ hãi lại gây kích thích tăng tiết, tăng nhu động, tăng dòng máu đến niêm mạc dạ dày… Những yếu tố này tác động liên tục, hàng ngày làm rối loạn chức năng vận động, phát sinh các triệu chứng.

– Vấn đề ăn uống, sinh hoạt cũng là một nguyên nhân khi mà cuộc sống của chúng ta có nhiều tác động qua lại: ăn quá nhanh, nhai không kỹ, giờ ăn thất thường, ăn nhiều gia vị, thức ăn không phù hợp… đều có thể gây ra các triệu chứng chậm tiêu.

– Nhiễm vi khuẩn HP (helicobacter pylori): Người ta thấy rằng có HP (+) ở 50% bệnh nhân bị chậm tiêu cơ năng, gấp 3 lần so với nhóm chứng, điều trị tiệt trừ HP giúp cải thiện một số triệu chứng lâm sàng của chậm tiêu.

Cơ chế bệnh sinh của chậm tiêu chức năng

Cơ chế gây chậm tiêu rất phức tạp, hiện vẫn còn nhiều điểm chưa rõ ràng. Có một số thuyết đề cập đến cơ chế gây bệnh:

• Do rối loạn vận động dạ dày – ruột: có thể là kém vận động vùng hang vị, tăng vận động không hiệu lực hoặc rối loạn vận động tá tràng không đồng bộ với dạ dày làm mất hiệp đồng giữa dạ dày và tá tràng dẫn đến giảm khả năng làm vơi dạ dày.
• Do rối loạn nhạy cảm dạ dày – ruột: tăng cảm giác đau, tăng nhu động, tăng cảm giác về lượng thức ăn chứa trong dạ dày ruột,…

Một số loại chậm tiêu cơ năng

Theo rối loạn chức năng:

• Rối loạn chức năng vận động: chậm tiêu thể tăng trương lực, chậm tiêu thể giảm hoặc mất trương lực dạ dày.
• Rối loạn chức năng tiết dịch: Chậm tiêu thể tăng toan, tăng tiết dịch và chậm tiêu thể giảm toan, giảm tiết.

Theo triệu chứng lâm sàng:

• Chậm tiêu dạng loét: các triệu chứng của bệnh nhân như có tổn thương loét trong ống tiêu hóa, mô tả của họ rất điển hình. Những trường hợp này khi được nội soi thực quản, dạ dày, tá tràng thì hình ảnh bình thường.
• Chậm tiêu dạng vận động: các triệu chứng biểu hiện ra là những cơn tăng nhu động có vẻ như bất thường. Người bệnh cũng có thể có triệu chứng đầy bụng, chướng hơi, nhiều lúc như không có cơ co
• Chậm tiêu không đặc hiệu: các triệu chứng không rõ ràng, không điển hình, mơ hồ.

Xem thêm: Chẩn đoán và điều trị bệnh chậm tiêu chức năng

Benh.vn

Bài viết Bệnh chậm tiêu cơ năng, một số nguyên nhân và cơ chế đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Bệnh chậm tiêu chức năng được chẩn đoán theo tiêu chuẩn ROME III (2005) về thời gian biểu hiện các triệu chứng. Những triệu chứng này thường thay đổi mức độ và cường độ tùy theo từng người.

– Có ít nhất 1 trong các triệu chứng sau với thời gian khởi phát triệu chứng ít nhất là 6 tháng trước đó, rõ hơn trong 3 tháng cuối:

• Đầy, khó chịu bụng sau ăn
• No sớm
• Đau bụng thượng vị
• Cồn cào nóng rát thượng vị

– Không có bằng chứng của các bệnh thực thể (bao gồm cả nội soi đường tiêu hóa trên) có thể giải thích cho các triệu chứng nói trên

Chậm tiêu cơ năng chia thành 2 hội chứng

– Hội chứng khó chịu sau ăn (Postprandial distress syndrome):

Có ít nhất 1 trong các triệu chứng sau với thời gian khởi phát triệu chứng ít nhất là 5 tháng trước đó, rõ hơn trong 3 tháng cuối:

• Đầy khó chịu bụng sau ăn: xảy ra sau một bữa ăn trung bình và ít nhất vài lần trong tuần
• No sớm: xảy ra ít nhất vài lần trong tuần với những bữa ăn thông thường.

– Hội chứng đau bụng thượng vị (Epigastric pain syndrome):

Đau và/ hoặc nóng rát với thời gian khởi phát triệu chứng ít nhất là 6 tháng trước đó, rõ hơn trong 3 tháng cuối với các đặc điểm sau:

• Xảy ra không liên tục ở vùng thượng vị với mức độ trung bình trở lên và ít nhất một lần trong tuần
• Không xuất hiện ở ngực và các vùng bụng khác
• Không giảm đi sau khi đại tiện và trung tiện

Chẩn đoán phân biệt

– Chậm tiêu cơ năng thứ phát gặp trong các bệnh toàn thân như nhiễm độc, dị ứng, nội tiết, tim mạch… hoặc các bệnh lý của các cơ quan trong ổ bụng như bệnh mật tụy, bệnh lý sinh dục…

– Chậm tiêu do các bệnh thực thể ở dạ dày như viêm dạ dày mạn tính, loét dạ dày tá tràng, ung thư dạ dày.

Điều trị bệnh chậm tiêu chức năng

Điều chỉnh chế độ ăn uống: tránh dùng các chất kích thích như rượu, café, chè, thuốc lá, hạn chế chất béo trong khẩu phần ăn, tránh sử dụng thuốc chống viêm giảm đau không steroid, …

Hạn chế chất béo trong khẩu phần ăn

– Dùng thuốc để điều trị triệu chứng như:

• Thuốc giảm tiết, thuốc trung hòa acide
• Diệt trừ vi khuẩn Helicobacter Pylori nếu Hp (+)
• Thuốc tác động nhu động ống tiêu hóa, điều hòa hệ tiêu hóa
• Thuốc chống trầm cảm

– Liệu pháp tâm lý

Benh.vn

Bài viết Chẩn đoán và điều trị bệnh chậm tiêu chức năng đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.