Các xét nghiệm cận lâm sàng đôi khi phát hiện được nguyên nhân của bệnh cao huyết áp. Nếu phát hiện được nguyên nhân gây tăng huyết áp thì bệnh có thể điều trị được. Bệnh tăng huyết áp có nhiều loại như tăng huyết áp tâm thu, tăng huyết áp tâm thu và tâm trương.

Nguyên nhân tăng huyết áp

1. Tăng huyết áp tâm thu

– Cường chức năng tuyến giáp.

– Thiếu máu mạn tính với lượng huyết sắc tố nhỏ hơn 70 g/l.

– Các thông động-tĩnh mạch.

– Bệnh tê phù (Beri-beri).

2. Tăng huyết áp tâm thu và tâm trương

* Tăng huyết áp nguyên phát:

Có > 90% trường hợp tăng huyết áp không tìm được nguyên nhân.

* Tăng huyết áp thứ phát:

Do nhiều nguyên nhân khác nhau, ví dụ như:

Các bệnh nội tiết:

– Tuyến thượng thận:

• U tủy thượng thận (< 0,64% trường hợp tăng huyết áp).
• Cường aldosteron (<1% trường hợp tăng huyết áp).
• Hội chứng Cushing.

– Bệnh tuyến yên:

• Cường chức năng tuyến yên.
• To đầu chi.

– Cường chức năng tuyến giáp.

– Cường chức năng tuyến cận giáp.

Các bệnh lý của thận:

– Mạch máu (4% các trường hợp tăng huyết áp).

• Hẹp động mạch thận (thường do vữa xơ động mạch ở những người lớn tuổi và tăng xơ hóa mạch ở bệnh nhân trẻ tuổi) chiếm 0,18% các trường hợp tăng huyết áp.

– Bệnh lý cầu thận.

– Tắc mạch.

– Thông động-tĩnh mạch.

– Phình bóc tách mạch máu.

– Tổ chức liên kết, mô đệm:

• Viêm thận-cầu thận.
• Viêm thận- bể thận.
• Thận đa nang.
• Hội chứng Kimmelsteil-Wilson.
• Bệnh lý collagen
• U thận (u Wilms, u mạch thận).
• Tắc nghẽn đường dẫn niệu.

Các bệnh lý hệ thống thần kinh trung ương:

– Tai biến mạch máu não.

– U não.

– Viêm tủy xám.

Các bệnh khác:

– Nhiễm độc thai nghén.

– Đa hồng cầu.

Ở trẻ em dưới 18 tuổi thì các nguyên nhân gây tăng huyết áp là:

– Bệnh lý thận             61-78%.

– Bệnh lý tim mạch    13-15%.

– Bệnh lý nội tiết          6-9%.

– Nguyên phát           1-16%.

Các xét nghiệm sinh hóa máu trong bệnh cao huyết áp

Các phát hiện cận lâm sàng chỉ ra trạng thái chức năng thận (ví dụ: xét nghiệm nước tiểu, ure máu, creatinin máu, acid uric máu, điện giải, phenol sulfo phtalein (PSP), độ thanh thải creatinin, đồng vị phóng xạ thận, sinh thiết thận…). Lượng acid uric trong các bệnh tăng huyết áp nguyên phát càng cao thì lượng máu đến càng ít và tính miễn dịch đối với các mạch máu thận càng tăng.

Các xét nghiệm cận lâm sàng dựa trên các biến chứng của tăng huyết áp (ví dụ: cơn đau thắt ngực, suy thận, tai biến mạch máu não, tắc mạch cơ).

Các xét nghiệm cận lâm sàng dựa trên tác dụng của một vài thuốc hạ huyết áp như:

– Thuốc lợi tiểu (Benzothiazide):

• Tăng nguy cơ tăng acid uric niệu (tăng 60 – 75% ở bệnh nhân tăng huyết áp so với 25 – 35% bệnh nhân không điều trị tăng huyết áp).
• Giảm kali máu.
• Tăng đường máu hoặc làm trầm trọng thêm bệnh đái đường.
• Hiếm gặp là rối loạn cân bằng điện giải, viêm gan, nhiễm độc tụy.

– Hydralazine:

• Đợt điều trị dài ngày với liều > 200mg/ngày có thể gây nên các triệu chứng không thể phân biệt được với SLE Systemic lupus erithematous: luput ban đá hệ thống nó luôn giảm đi nếu ngừng thuốc.

– Methyldopa:

• < 20% bệnh nhân có thể có nghiệm pháp Coombs dương tính, nhưng chỉ một vài trường hợp có liên quan đến thiếu máu huyết tán. Khi ngừng thuốc, nghiệm pháp Coombs vẫn còn dương tính trong nhiều tháng nhưng tình trạng thiếu máu thì được cải thiện nhanh chóng.
• Các xét nghiệm về gan chỉ ra sự hủy hoại tế bào gan nhưng không kèm theo hội chứng vàng da.
• Các xét nghiệm viêm khớp mạn tính và luput ban đỏ có thể dương tính trong một vài trường hợp.
• Hiếm khi thấy xuất hiện giảm bạch cầu hạt hay tiểu cầu.

– Diazoxide:

• Có tác dụng giữ lại muối, nước; làm tăng đường máu (khống chế bằng insulin).

– Khi tăng huyết áp kết hợp với hạ kali máu thì cần loại trừ:

• Cường aldosteron nguyên phát.
• Cường aldosteron giả.
• Cường aldosteron thứ phát (ví dụ tăng huyết áp ác tính).
• Hạ kali máu do tác dụng của thuốc lợi niệu.
• Kali giảm trong bệnh thận.
• Hội chứng Cushing.

Benh.vn

Bài viết Các xét nghiệm sinh hóa máu trong bệnh cao huyết áp đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Các yếu tố khiến tăng huyết áp

+ Người cao tuổi (trên 60 tuổi).

+ Di truyền.

Đái tháo đường, uống rượu bia, hút thuốc…là các yếu tố khiến tăng huyết áp

+ Rối loạn chuyển hóa lipid.

+ Đái tháo đường.

+ Thừa cân.

+ Uống rượu bia, hút thuốc lá.

+ Lười vận động..

Hành trình tìm kiếm vaccine để ngăn ngừa bệnh cao huyết áp

Thế giới bắt đầu nghiên cứu để tìm kiếm và phát triển một số loại vaccine ngăn ngừa bệnh cao huyết áp từ những năm giữa thập kỷ 80 của thế kỷ trước và vẫn đang tiếp tục nghiên cứu. Tiến sĩ, bác sĩ Ernesto L.Shiffrin, chuyên nghiên cứu mạch máu và huyết áp tại Bệnh viện Đa khoa Do thái và Viện Lady Davis tại Đại học McGill ở Montreal, Canada cho biết“ tuy vaccine đã được kiểm soát chặt chẽ trong suốt 6 tháng liên tục khi được tiêm cho chuột, nhưng không biết có hiệu quả trên người là bao lâu và có phản ứng phụ hay không”.

Năm 2008, trong một nghiên cứu được đăng tải trên tạp chí The Lancet, các nhà khoa học đã tìm ra một loại vaccine phòng ngừa bệnh cao huyết áp nhưng chỉ cho kết quả nghiên cứu ở mức độ còn khiêm tốn. Đó là một loại vaccine peptide gồm một chuỗi các axit amine có vai trò giúp cơ thể có khả năng ức chế được hormone angiotensin II, tác nhân khiến các mạch máu co lại và ngăn cản sự lưu thông của mạch máu.

Tuy nhiên, loại vaccine này chỉ được thử nghiệm vài tháng, sau đó Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã quyết định không cho tiếp tục phát triển nữa bởi lý do nhân văn nếu như nó được chủng ngừa trên người.

Vaccine ADN như một hàng rào phòng vệ đối với mạch máu

Giáo sư, Tiến sĩ Hironori Nakagami tại trường Đại học Osaka, Nhật Bản cùng các đồng nghiệp đang tiến gần hơn với những triển vọng về một loại vaccine chủng ngừa mới đối với bệnh nhân cao huyết áp. Nếuthành công, họ sẽ mang lại cơ hội tiếp cận với những phương pháp phòng ngừa và chữa trị có chi phí thấp cho người nghèo trên toàn thế giới.

Vaccine của Tiến sĩ Nakagami và các đồng nghiệp của ông có chức năng như một enzyme chuyển đổi hormone angiotensin II (ACE) ức chế thuốc, bám chặt và ngăn ngừa hormone này.

Vaccine chủng ngừa huyết áp cao nghiên cứu thành công sẽ mang lại cuộc cách mạng toàn cầu trong việc điều trị cao huyết áp

Theo các nhà khoa học, vaccine này sẽ tự xâm nhập vào ADN, biến các tế bào của cơ thể thành những bức tường có khả năng giúp cơ thể tạo ra các kháng thể nhằm giảm thiểu các tác nhân gây bệnh như co thắt mạch máu, xơ vữa động mạch và nguy cơ tạo thành các cục máu đông. Vì vậy, loại “vaccine ADN” này có vai trò như một hàng rào phòng vệ đối với mạch máu.

Sau 6 tháng thử nghiệm “vaccine ADN”trên chuột cho kết quả an toàn

Mặc dù, các nhà khoa học mới chỉ kiểm soát được thời gian phòng bệnh trên chuột trong vòng 6 tháng, nhưng các chuyên gia nhận định vaccine này có thể rất an toàn vì nó có những tác dụng phụ không đáng kể.

Dự định, sau khi nghiên cứu thành công, các nhà khoa học Nhật Bản sẽ tiến hành thử nghiệm trên một số bệnh nhân ởNhật hoặc quốc gia nào đó nếu được phép. Các nhà khoa học tin tưởng “Nếu vaccine này thử nghiệm thành công trên người, nó sẽ là một cuộc cách mạng toàn cầu trong việc điều trị huyết áp cao cho cộng đồng nghèo ở khắp các châu lục, xóa đi nỗi lo về các khoản chi phí điều trị căn bệnh tử thần này”.

Bài viết Chế tạo thành công Vaccine huyết áp cao sẽ mang lại bước tiến mới đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Chẩn đoán:

Cách đo huyết áp

Nếu đo huyết áp ở bệnh nhân tư thế ngồi, bệnh nhân được nghỉ ngơi ít nhất 5 phút trước đó. Bệnh nhân ngồi ngay ngắn, tay đặt lên mặt bàn ở tư thế ngang tim. Đo tối thiểu 2 lần. Huyết áp tâm thu là khi nghe thấy tiếng đập đầu tiên.Huyết áp tâm trương là khi nghe tiếng đập biến mất. Đo 2 lần liên tiếp và lấy trung bình sẽ được huyết áp bệnh nhân.

Có thể đo huyết áp tư thế đứng khi có nghi ngờ bệnh nhân có hạ huyết áp tư thế. Khi huyết áp tâm thu khi đứng < 20mmHg so với huyết áp tâm thu tư thế nằm thì được coi là hạ huyết áp tư thế. Khi bệnh nhân bị hạ huyết áp tư thế sẽ làm tăng nguy cơ đột tử do tim mạch ở bệnh nhân đái tháo đường.

+ Đo huyết áp liên tục:

Đo huyết áp 24 giờ có giá trị loại trừ tăng huyết áp (áo choàng trắng) do tâm lý bệnh nhân. Ngoài ra còn giúp cho việc đánh giá tác dụng điều trị có tốt hay không một cách rõ ràng và chính xác. Bình thường huyết áp khi ngủ giảm 10-20% so với lúc thức, ở người huyết áp khi ngủ không giảm sẽ tăng nguy cơ gây biến chứng tim mạch. Trị số đo huyết áp liên tục cho giá trị tương quan chặt chẽ với tổn thương mô đích hơn là đo huyết áp thông thường.

+ Tự đo huyết áp :

– Tự đo huyết áp tại nhà giúp bệnh nhân đánh giá chính xác huyết áp hơn do loại trừ nguy cơ “áo choàng trắng”.

– Giúp bệnh nhân đạt tới kết quả điều trị huyết áp.

– Dụng cụ đo huyết áp tại nhà phải được kiểm tra độ tin cậy thường xuyên.

– Huyết áp lớn hơn 135/85mmHg được coi là tăng huyết áp.

+ Thăm khám bệnh nhân:

– Đánh giá lối sống và phát hiện các yếu tố nguy cơ tim mạch.

– Phát hiện những rối loạn ảnh hưởng tới kết quả điều trị và tiên lượng.

– Phát hiện nguyên nhân tăng huyết áp

– Tiến hành các thăm dò và các xét nghiệm thường quy để đánh giá tình trạng chung của bệnh nhân.

+ Các xét nghiệm thường quy nên làm :

– Điện tâm đồ

– Tổng phân tích nước tiểu

– Đường huyết, HbA1c

– Kali huyết, urê, Creatinin huyết.

– Canxi huyết

– Mỡ máu (Cholesterol, triglyceride, LDL,HDL)

– Các thăm dò tìm nguyên nhân tăng huyết áp.

Phân loại tăng huyết áp: (5NC 7/2003)

 Phân loại nguy cơ theo hướng dẫn WHO/ISH

 Các yếu tố nguy cơ tim mạch

a. Các yếu tố nguy cơ chính:

– Tăng huyết áp

– Hút thuốc lá

– Béo phì BMP>27

– ít tập thể dục

– Rối loạn Lipit máu

– Đái tháo đường

– Có vi đạm niệu

– Nam >55 tuổi, nữ >65 tuổi

– Tiểu sử gia đình có bệnh lý tim mạch

b. Tổn thương cơ quan đích:

– Tim

– Phì đại thất trái

– Tiền sử nhồi máu cơ tim, đau ngực

– Tiền sử tái lưu thông mạch vành, cầu nối

– Suy tim

– Bệnh lý não do tăng huyết áp

– Thiếu máu não thoáng qua, đột quỵ.

– Bệnh lý suy thận mãn.

– Bệnh lý động mạch ngoại biên

– Bệnh lý võng mạc

– Hội chứng chuyển hoá

Bài viết Chẩn đoán và phân loại tăng huyết áp ở bệnh nhân đái tháo đường đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.