Bộ phận sinh dục nữ có nhiều tuyến và các phần có thể bài tiết dịch nhờn (Ảnh minh họa)

Nguồn gốc của dịch nhờn âm hộ

Bộ phận sinh dục nữ có nhiều tuyến và các phần có thể bài tiết dịch nhờn.

• Nhiều tuyến nằm chung quanh âm hộ, trong đó có hai tuyến to hơn cả (bằng hạt lạc) nằm sâu trong lớp mỡ của môi to, có ống dẫn đổ ra ở khe giữa môi bé và màng trinh.
• Âm đạo không có tuyến tiết dịch nhờn nhưng cũng luôn luôn ẩm ướt do lớp niêm mạc âm đạo để cho dịch trong hệ thống mạch máu rất phong phú nằm dưới niêm mạc thấm qua.
• Trong ống cổ tử cung có các tuyến tiết dịch nhờn và sự tiết dịch ở đây ít, nhiều biến đổi theo chu kỳ kinh nguyệt.
• Tại niêm mạc tử cung, các tuyến cũng có khả năng tiết dịch (vào nửa sau của chu kỳ kinh nguyệt)

2. Chức năng của các loại dịch nhờn bộ phận sinh dục nữ

Hệ thống tiết dịch tự nhiên ở bộ phận sinh dục nữ là thiết yếu với nữ giới trong sinh hoạt và sinh sản.

Dịch nhờn âm hộ, âm đạo

Dịch nhờn âm hộ, âm đạo giúp cho việc bôi trơn, tạo thuận lợi cho quá trình giao hợp. Vì thế những cuộc giao hợp vội vàng, không có phần “chuẩn bị” đầy đủ, hoặc ở tuổi mãn kinh sự tiết dịch giảm sút, việc giao hợp có thể khó khăn và bị đau.

Dịch nhờn âm hộ, âm đạo giúp cho việc bôi trơn, tạo thuận lợi cho quá trình giao hợp (Ảnh minh họa)

Dịch tiết ở cổ tử cung

Dịch tiết ở cổ tử cung có tác dụng quan trọng giúp cho tinh trùng dễ dàng đi lên tử cung và vào sâu bên trong hơn, tạo thuận lợi cho quá trình thụ tinh. Nghiên cứu dịch nhờn ở cổ tử cung trong một chu kỳ kinh người ta thấy:

• Dịch tiết cổ tử cung ở giai đoạn phóng noãn, có pH kiềm giúp tinh trùng dễ đi qua, làm cho tinh trùng tăng thêm sức mạnh, có khả năng sống lâu hơn khi qua chất dịch này để thực hiện một cuộc di chuyển “vất vả” từ âm đạo, qua cổ tử cung đến phần ngoài của ống dẫn trứng, thụ tinh với noãn. Quãng đường từ cổ tử cung đến nơi thụ tinh của ống dẫn trứng trung bình 15-20 cm. Độ dài của tinh trùng là 1/20 mm, di chuyển với tốc độ từ 2-5mm/phút, nghĩa là mỗi phút nó di chuyển được một quãng đường dài từ 40 đến 100 lần chiều dài của nó. Đó là một tốc độ lớn, giống như một vận động viên bơi lội, cao 1m70, bơi quãng đường 170m chỉ trong vòng 1 phút.
• Sau khi đã phóng noãn, chất dịch cổ tử cung đặc lại, tạo nên một màng lưới ngăn không cho tinh trùng thâm nhập vào bên trong nữa.

Dịch tiết ở các tuyến niêm mạc tử cung

Dịch tiết ở các tuyến niêm mạc tử cung có tác dụng nuôi dưỡng phôi trong những ngày đầu di chuyển từ ống dẫn trứng đến nhưng còn ở trạng thái “tự do”, chưa “bám rễ” vào niêm mạc để “làm tổ”.

Đặc điểm của các dịch âm đạo, âm hộ

Dịch nhờn ở các tuyến sinh dục thường có màu trong suốt hoặc hơi trắng đục (Ảnh minh họa)

Màu sắc và mùi

Dịch nhờn tiết ra ở các tuyến sinh dục có thể có mùi đặc trưng của mỗi người nhưng không bao giờ có mùi hôi. Màu sắc của dịch thường trong suốt hoặc hơi trắng đục, có thể hơi ngả màu vàng hoặc nâu nhạt.

Lượng dịch bài tiết

Các chất dịch này tiết ra nhiều, ít tùy theo giai đoạn của chu kỳ kinh; tùy hoàn cảnh như có kích thích tình dục hay không; tuy thế nào được bài tiết liên tục nên luôn luôn làm ẩm ướt bộ phận sinh dục. Khi tiết nhiều, dịch nhờn có thể dính ra quần lót nhưng hoàn toàn không cần đóng băng vệ sinh (hay khố).

Ở người chưa sinh nở lần nào, dịch tiết thường nhiều hơn ở những người đã từng qua chửa đẻ. Càng lớn tuổi sự tiết dịch càng giảm và sau mãn kinh lâu ngày thường cũng không còn tiết dịch nữa.

Luôn giữ vệ sinh vùng kín sạch sẽ (Ảnh minh họa)

Lời kết

Tình trạng thường xuyên bài tiết dịch nhờn ở bộ phận sinh dục nữ đúng là điều kiện thuận lợi cho các loại mầm bệnh phát triển gây nên viêm nhiễm, đòi hỏi mỗi người phụ nữ phải thường xuyên quan tâm đến việc giữ gìn vệ sinh sạch sẽ tại bộ phận sinh dục.

Bộ phận sinh dục nữ thường xuyên bài tiết dịch nhờn là chuyện bình thường nhưng cũng vì thế nó dễ bị viêm nhiễm hơn các bộ phận khác trong cơ thể.

Bài viết Đặc điểm và chức năng của dịch nhờn âm hộ đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Cơ quan sinh dục nữ có cấu tạo phức tạp với nhiều bộ phận lộ ra ngoài nên dễ dàng bị vi khuẩn, virus, vi nấm tấn công gây viêm nhiễm. Hậu quả của viêm nhiễm cơ quan sinh dục nữ kéo dài có thể rất nguy hiểm. Do đó, phụ nữ cần nắm được các thông tin liên quan tới bệnh có biện pháp điều trị kịp thời.

Yếu tố gây bệnh và các điều kiện thuận lợi

• Bệnh nguyên hay gặp: lậu cầu khuẩn,  chlamydia trachomatis, hemophilus ducreyl, Tricomonas vaginalis, gardnerella vaginalis, candida albicans, virus u nhú, virus herpes
• Đường lây: quan hệ tình dục, nội sinh, thầy thuốc khám bệnh không đảm bảo vô trùng
• Các điều kiện thuận lợi: Bộ phận sinh dục nữ có cấu tạo giải phẫu đặc biệt với nhiều ngóc ngách, nhiều nếp nhăn, nhiều lỗ tuyến thuận lợi cho mần bệnh cư trú và phát triển. Đường sinh dục nữ thông vào ổ bụng ở đầu loa vòi trứng làm điều kiện cho vi khuẩn phát triển vào phúc mạc gây viêm tiểu khung, hành kinh hàng tháng kèm theo bong niêm mạc tử cung để lại tổn thương trong buồng tử cung, máu kinh là môi trường nuôi cấy vi khuẩn thuận lợi nên viêm nhiễm càng dễ phát triển

Viêm âm hộ, âm đạo

Viêm âm hộ, âm đạo thường gặp do tác nhân là vi khuẩn, vi nấm, trùng roi gây ra. Những tác nhân này hầu hết có thể điều trị được bằng các phác đồ hiện đại.

1. Viêm âm hộ, âm đạo do vi khuẩn

• Bình thường phụ nữ ở tuổi sinh sản Estrogen làm cho tế bào âm đạo tiết nhiều glycogen và glycogen được trực khuẩn doderlin vốn có trong âm đạo biến thành axít lactic khiến môi trường âm đạo trở thành toan tính không thuận lợi cho vi khuẩn phát triển
• Khi phụ nữ mãn kinh estrogen giảm, môi trường âm đạo không toan nữa, khả năng bảo vệ của âm đạo không còn, âm đạo dễ bị viêm
• Trong trường hợp khác sức đề kháng giảm sút, đái tháo đường, có thai … và một số lượng lớn vi khuẩn có độc tính cao tấn công ồ ạt cũng có  thể gây viêm âm đạo do vi khuẩn thông thường

Nguyên nhân gây bệnh: Gardenerella vaginalis, Mycoplasma homitis, vi khuẩn kỵ khí

Triệu chứng: Khí hư hôi, ngứa bộ phận sinh dục, âm đạo có những nốt đỏ

Xét nghiệm: Bệnh phẩm trên phiến kính + KOH — bốc mùi tanh cá

Điều trị viêm âm hộ, âm đạo do vi khuẩn

• Thụt âm đạo axít axetic 1%
• Flagyl 1g/ngày x 7 ngày, hoặc uống liều duy nhất 2g
• Đặt Flagyl mỗi tối 1v x 2 tuần
• Tái phát có thể dùng 2 đợt

2. Viêm âm đạo do Trichomonas

Bệnh nguyên: Trùng roi Trichomonas vaginalis

Biểu hiện: Khi thăm khám hoặc đặt mỏ vịt, thành âm đạo có những nốt tròn hoặc bầu dục.

Xét nghiệm: Soi tươi thấy hình ảnh trùng roi

Điều trị:

• Cả vợ và chồng: Metronidazol  1g/ngày x 7 ngày.
• Vợ: Đặt thêm Metronidazol trong vòng 10 ngày.Tiêu chuẩn khỏi là tìm Trichomonas 3 vòng kinh liên tiếp (-)

3. Viêm âm đạo do nấm

Bệnh nguyên: Candida albicans

Điều kiện thuận lợi: Khả năng tự bảo vệ cơ thể giảm sút: đái đường, có thai

Triệu chứng: Ngứa âm hộ, có vết lan đỏ ở sinh dục ngoài

Xét nghiệm: Có sợi nấm, test tanh cá(-)

Điều trị viêm âm đạo do Nấm

• Đặt Nystatin 100mg âm đạo mỗi tối  1v
• Mycostatine, Meconazol 100mg mỗi tối 1v trong vòng 3 tối
• Thụt âm đạo bằng Natri bicacbonat  1-2%, bơm Glyceryl borat 30%

4. Bệnh lậu

Bệnh nguyên: Lậu cầu khuẩn Neisseria gonorrhoea thường  gây viêm âm hộ âm đạo, cổ tử cung, vòi trứng

Triệu chứng: Thời gian ủ bệnh 2- 6 ngày

Khí hư âm đạo như  mủ xanh, vàng. Chồng có tiền sử đái dắt đái buốt, đái ra mủ

Biến chứng: Viêm tiểu khung, vô sinh, chửa ngoài tử cung, sảy thai, nhiễm khuẩn, đẻ non, lậu mắt trẻ sơ sinh

Điều trị bệnh lậu

• Kháng sinh cephalosporin thế hệ thứ 3

5. Giang mai

– Bệnh nguyên: Xoắn khuẩn giang mai Treponema pallidum. Sau khi bị nhiễm bệnh trở thành bệnh toàn thân, vi khuẩn có thể lây sang con qua rau thai

– Triệu chứng: Gồm 3 giai đoạn

• Thời kỳ 1: Xuất hiện sau giao hợp khoảng 3 tuần, tổn thương ở âm hộ là săng (chancre) giang mai, vết loét tròn, bờ cứng hơi nổi cao trên mặt da, không đau, không ngứa kèm theo hạch bẹn, có thể gặp săng ở âm đạo và cổ tử cung. Săng thường tự khỏi sau 2- 6 tuần dù không điều trị.
• Thời kỳ 2: Xảy ra sau 6 tuần –> 9 tháng sau nhiễm bệnh, vi khuẩn đã vào máu dẽ lây lan. Tổn thương là ban đỏ và chồi sùi dính lại thành từng đám, bờ cứng, xuất tiết và hoại tử, ở khắp nơi trên cơ thể như da, lòng bàn tay, gót chân, niêm mạc miệng, có kèm theo hạch bẹn
• Thời kỳ 3: Tổn thương là gôm (gumma) giang mai, là nốt loét, có thể đau, phù nề do bội nhiễm, có hạch viêm đi kèm.

– Xét nghiệm: các phản ứng huyết thanh VDRL(Veneral Disease Research Laboratory) và RPR (Rapid Plasma Reagin) ngoài ra có thể thấy xoắn khuẩn trong bệnh phẩm lấy từ săng hoặc hạch bẹn

– Biến chứng: Sảy thai liên tiếp, đa ối, dị dạng thai, giang mai bẩm sinh

Điều trị:

• Benzathin penicillinG 2,4 triệu/tuần x 3 tuần (điều trị cả chồng với liều tưong tự)

6. Viêm âm đạo do thiếu Estrogen

Do thiếu estrogen nên biểu mô âm đạo bị teo, tế bào giảm glycogen, pH, âm đạo không toan, không tự bảo vệ và chống vi khuẩn được

– Nguyên nhân: Phụ nữ đã mãn kinh, phụ nữ đã cắt bỏ 2 buồng trứng

– Triệu chứng: âm hộ khô, teo, đau. Đặt mỏ vịt âm đạo đau, thành âm đạo mỏng, dễ chảy máu, cổ tử cung nhỏ

Điều trị:

• Mycrofollin 0,05mg 1v/ngày.Tại chỗ  Colpotrophine trong 10-20 ngày

7. Sùi mào gà (Condyloma)

Là bệnh do virus loại Papilloma nhóm 6 hay 11, ủ bệnh 3- 6 tháng

Tổn thương là các khối sùi ở da vùng môi lớn, môi bé, tiền đình, âm đạo, cổ tử cung màu hồng nhạt

Điều trị:

• Đốt điện, đốt nhiệt, bôi thuốc Podophylin trên bề mặt khối u, điều trị cho cả chồng nếu bị.

Viêm cổ tử cung

Viêm cổ tử cung cấp: Thường do lậu cầu, một số trường hợp khác có thể do Staphyloccocus hemophylus vaginalis … sau nạo phá thai nhiễm trùng, nề, đỏ rực

Viêm phần phụ

– Nguyên nhân: Do quan hệ tình dục với người bị bệnh, do thày thuốc thăm khám hoặc làm thủ thuật không đảm bảo vô trùng.

– Bệnh do: lậu cầu, chlamydia trachomatis, các vi trùng ở cổ tử cung, tử cung gây bệnh do mất cân bằng nội tiết, miễn dịch hay do thủ thuật.

– Các điều kiện thuận lợi: Tuổi trẻ <25 tuổi, chất nhày cổ tử cung nhiều, sinh hoạt tình dục mạnh, vệ sinh chưa chu đáo. Quan hệ tình dục rộng rãi, mang dụng cụ tử cung.

-Triệu chứng: Đau hạ vị và  hai hố chậu, sốt, khí hư bẩn
Đặt mỏ vịt khám thấy có khí hư chảy từ tử cung ra, âm đạo cổ tư cung đỏ, ấn tử cung đau, hai phần phụ phù nề ấn đau.

– XN: bạch cầu đa nhân cao song có tới 50% BC vẫn bình thường. Chẩn đoán huyết thanh với Chlamydia, lậu cầu, giang mai.

Lấy bệnh phẩm cấy vi trùng.

Điều trị:

• Nếu điều trị đúng và kịp thời hết đau, sốt, triệu chứng thực thể giảm. Phải điều trị kháng sinh đủ liều.

Siêu âm đường âm đạo nếu có khối viêm đường kính >8cm phải can thiệp phẫu thuật tránh khối mủ vỡ vào ổ bụng gây viêm phúc mạc.

Di chứng có thể có: ứ nước vòi trứng do dính loa vòi trứng, dính vòi buồng trứng. Có thể trở thành mãn tính, thỉnh thoảng có những đợt tiến triển cấp tính: Sốt đau.Vô sinh do viêm tắc vòi trứng.

Xem thêm: Bệnh huyết trắng ở phụ nữ và cách điều trị

Bài viết Viêm nhiễm cơ quan sinh dục nữ đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.