CCHF lưu hành ở Châu Phi, Balkan, Trung Đông và các nước Châu Á phía nam vĩ tuyến 50 về phía Bắc bán cầu, véc tơ truyền ve chính.

Virus sốt xuất huyết Crimean-Congo ở động vật và bọ ve

Vật chủ của virus CCHF bao gồm nhiều loại động vật hoang dã và vật nuôi như gia súc, cừu và dê. Nhiều loài chim không nhiễm virus này, nhưng Đà điểu dễ mắc bệnh và có thể cho thấy tỷ lệ nhiễm bệnh cao ở các vùng dịch lưu hành, nơi chúng là nguồn gốc của các ca bệnh ở người. Một đợt bùng phát trước đây xảy ra tại một lò mổ đà điểu ở Nam Phi. Ở các loài động vật này thì khi nhiễm virus CCHF không biểu hiện bệnh rõ ràng.

Động vật bị nhiễm bệnh do vết cắn của bọ ve bị nhiễm bệnh và virus tồn tại trong máu của chúng khoảng một tuần sau khi nhiễm bệnh, nhờ đó chu kỳ bọ ve-động vật-bọ chét tiếp tục khi một con bọ ve khác cắn. Một số giống ve có khả năng truyền virus CCHF, nhưng ve Hyalomma là véc tơ chính.

Quá trình lây truyền sốt xuất huyết Crimean-Congo 

Virus CCHF được truyền sang người qua vết cắn của ve hoặc qua tiếp xúc với máu hoặc mô của động vật bị nhiễm bệnh trong và ngay sau khi giết mổ. Phần lớn các trường hợp xảy ra ở những người liên quan đến ngành chăn nuôi, chẳng hạn như công nhân nông nghiệp, công nhân lò mổ và bác sĩ thú y.

Sự lây truyền từ người sang người có thể xảy ra do tiếp xúc gần với máu, dịch tiết, cơ quan hoặc các chất dịch cơ thể khác của người bị nhiễm bệnh. Nhiễm trùng bệnh viện cũng có thể xảy ra do khử trùng thiết bị y tế không đúng cách, tái sử dụng kim tiêm và nhiễm bẩn vật tư y tế.

Dấu hiệu và triệu chứng sốt xuất huyết Crimean-Congo 

Thời gian ủ bệnh dài hay ngắn phụ thuộc vào phương thức lây nhiễm của virus. Sau khi bị bọ chét cắn, thời gian ủ bệnh thường từ một đến ba ngày, tối đa là chín ngày. Thời gian ủ bệnh sau khi tiếp xúc với máu hoặc mô bị nhiễm bệnh thường là từ 5 đến 6 ngày, tối đa được ghi nhận là 13 ngày.

Các triệu chứng khởi phát đột ngột với sốt, đau cơ, chóng mặt, đau và cứng cổ, đau lưng, nhức đầu, đau mắt và sợ ánh sáng. Có thể buồn nôn, nôn, tiêu chảy, đau bụng và đau họng ngay từ đầu, sau đó là tâm trạng thất thường và lú lẫn.

Sau hai đến bốn ngày, người bệnh có thể chuyển đổi trạng thái từ kích động sang buồn ngủ, trầm cảm và uể oải, và cơn đau bụng khu trú ở góc phần tư phía trên bên phải, có thể có gan to.

Các dấu hiệu lâm sàng khác bao gồm nhịp tim nhanh, nổi hạch và phát ban xuất huyết trên bề mặt da và niêm mạc. Các đốm xuất huyết có thể nhường chỗ cho các vết phát ban lớn hơn được gọi là bầm máu và các hiện tượng xuất huyết khác. Người bệnh cũng có thể bị viêm gan, và những bệnh nhân bị bệnh nặng có thể bị suy thận nhanh chóng, suy gan đột ngột hoặc suy phổi sau ngày thứ năm của bệnh.

Tỷ lệ tử vong do CCHF là khoảng 30%, thường tử vong vào tuần thứ hai của bệnh. Ở những bệnh nhân hồi phục, có thể cải thiện sức khỏe ở ngày thứ chín hoặc thứ mười sau khi phát bệnh.

Chẩn đoán sốt xuất huyết Crimean-Congo

Nhiễm virus CCHF sốt xuất huyết Crimean-Congo có thể được chẩn đoán bằng một số xét nghiệm khác nhau trong phòng thí nghiệm:

• Xét nghiệm hấp thụ miễn dịch liên kết với enzyme (ELISA)
• Phát hiện kháng nguyên
• Trung hòa huyết thanh
• Xét nghiệm phản ứng chuỗi polymerase phiên mã ngược (RT-PCR)
• Phân lập virus bằng nuôi cấy tế bào

Bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo, cũng như bệnh nhân trong vài ngày đầu tiên của bệnh, thường không phát triển phản ứng kháng thể có thể đo lường được. Do đó, để chẩn đoán ở những người này cần dùng cách phát hiện virus hoặc RNA trong mẫu máu hoặc mô.

Các xét nghiệm trên các mẫu bệnh phẩm có nguy cơ cực kỳ nguy hiểm về mặt sinh học và chỉ nên được tiến hành trong các điều kiện ngăn chặn sinh học tối đa. Tuy nhiên, nếu các mẫu đã bị bất hoạt (ví dụ: bằng chất diệt virut, tia gamma, formaldehyde, nhiệt, v.v.), chúng có thể được thao tác trong môi trường an toàn sinh học cơ bản.

Nên làm gì khi phát hiện bị Sốt xuất huyết Crimean-Congo

Chăm sóc hỗ trợ chung với điều trị các triệu chứng là cách tiếp cận chính để quản lý CCHF ở người.

Thuốc kháng virus Ribavirin đã được sử dụng để điều trị nhiễm trùng CCHF và cho thấy có hiệu quả rõ ràng. Cả hai dạng uống và tiêm tĩnh mạch của thuốc đều có hiệu quả.

Ngăn ngừa và kiểm soát sốt xuất huyết Crimean-Congo

Cần kiểm soát tốt các véc tơ truyền bệnh sốt xuất huyết Crimean-Congo kết hợp tuyên truyền cộng đồng chủ động phòng tránh.

Kiểm soát CCHF ở động vật và ve

Rất khó để ngăn chặn hoặc kiểm soát sự lây nhiễm CCHF ở động vật và ve vì chu kỳ ve-động vật-bọ ve thường không được chú ý và sự lây nhiễm ở động vật nuôi thường không rõ ràng. Hơn nữa, các vectơ đánh dấu rất nhiều và phổ biến, vì vậy dùng hóa chất diệt ve chỉ khả thi đối với các cơ sở chăn nuôi được quản lý tốt.

Ve thuộc chi Hyalomma là véc tơ chính truyền bệnh sốt xuất huyết Crimean-Congo. Ảnh: Robert Swanepoel/NICD Nam Phi

Ví dụ, sau một đợt bùng phát dịch bệnh tại một lò mổ đà điểu ở Nam Phi (đã nêu ở trên), các biện pháp đã được thực hiện để đảm bảo rằng đà điểu không bị nhiễm ve trong 14 ngày tại trạm kiểm dịch trước khi giết mổ. Nhờ đó làm giảm nguy cơ động vật bị nhiễm bệnh trong quá trình giết mổ và ngăn ngừa lây nhiễm sang người cho những người tiếp xúc với vật nuôi.

Không có vắc-xin có sẵn để sử dụng cho động vật.

Giảm nguy cơ lây nhiễm sốt xuất huyết Crimean-Congo ở người

Mặc dù vắc-xin bất hoạt, có nguồn gốc từ não chuột chống lại CCHF đã được phát triển và sử dụng ở quy mô nhỏ ở Đông Âu, nhưng hiện tại không có vắc-xin an toàn và hiệu quả nào được sử dụng rộng rãi cho người.

Trong trường hợp không có vắc-xin, cách duy nhất để giảm lây nhiễm ở người là nâng cao nhận thức về các yếu tố rủi ro và giáo dục mọi người về các biện pháp họ có thể thực hiện để giảm phơi nhiễm với virus.

Một số lời khuyên cho cộng đồng

Giảm nguy cơ lây truyền từ ve sang người:

• Mặc quần áo bảo hộ (dài tay, quần dài);
• Mặc quần áo sáng màu để dễ phát hiện bọ ve trên quần áo;
• Sử dụng thuốc diệt ve đã được phê duyệt (hóa chất nhằm diệt ve) trên quần áo;
• Sử dụng thuốc chống côn trùng đã được phê duyệt trên da và quần áo;
• Thường xuyên kiểm tra quần áo và da để tìm ve; nếu tìm thấy, loại bỏ chúng một cách an toàn;
• Tìm cách loại bỏ hoặc kiểm soát sự xâm nhập của ve trên động vật hoặc trong chuồng và chuồng trại;
• Tránh những khu vực có nhiều bọ ve và những mùa mà chúng hoạt động tích cực nhất.

Giảm nguy cơ lây truyền từ động vật sang người:

• Đeo găng tay và quần áo bảo hộ khác khi xử lý động vật hoặc mô của chúng trong vùng lưu hành bệnh, đặc biệt là trong quá trình giết mổ, xẻ thịt và tiêu hủy tại lò mổ hoặc tại nhà;
• Kiểm dịch động vật trước khi chúng vào lò mổ hoặc thường xuyên xử lý động vật bằng thuốc trừ sâu hai tuần trước khi giết mổ.

Giảm nguy cơ lây truyền từ người sang người trong cộng đồng:

• Tránh tiếp xúc gần gũi với những người bị nhiễm CCHF;
• Đeo găng tay và trang bị bảo hộ khi chăm sóc người bệnh;
• Rửa tay thường xuyên sau khi chăm sóc hoặc thăm người bệnh.

Kiểm soát lây nhiễm sốt xuất huyết Crimean-Côngpo trong cơ sở y tế

Nhân viên y tế chăm sóc bệnh nhân nghi ngờ hoặc đã xác nhận CCHF, hoặc xử lý mẫu bệnh phẩm từ họ, nên thực hiện các biện pháp phòng ngừa kiểm soát nhiễm trùng tiêu chuẩn. Các biện pháp này bao gồm vệ sinh tay cơ bản, sử dụng thiết bị bảo hộ cá nhân, thực hành tiêm an toàn và thực hành chôn cất an toàn.

Như một biện pháp phòng ngừa, nhân viên y tế chăm sóc bệnh nhân ngay bên ngoài khu vực bùng phát CCHF cũng nên thực hiện các biện pháp phòng ngừa kiểm soát lây nhiễm tiêu chuẩn.

Các mẫu lấy từ những người nghi ngờ mắc CCHF nên được xử lý bởi nhân viên được đào tạo làm việc trong các phòng thí nghiệm được trang bị phù hợp.

Các khuyến nghị về kiểm soát lây nhiễm trong khi chăm sóc bệnh nhân nghi ngờ hoặc đã xác định mắc bệnh sốt xuất huyết Crimean-Congo nên tuân theo các khuyến cáo do WHO đưa ra đối với bệnh sốt xuất huyết Ebola và Marburg.

Bài viết Tổng quan về bệnh Sốt xuất huyết Crimean–Congo CCHF đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Nguyên nhân sốt xuất huyết

Sốt xuất huyết là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do siêu vi trùng tên là Dengue (Đăn-gơ) gây ra. Bệnh lây do muỗi vằn hút máu truyền siêu vi trùng từ người bệnh sang người lành. Người nhiễm virus dengue do muỗi cái thuộc chi Aedes đốt. Muỗi Aedes aegypti là véc tơ truyền bệnh chủ yếu ở hầu hết các khu vực bệnh lưu hành. Muỗi Aedes aegypti là loại muỗi vằn có nhiều khoang trắng ở lưng và chân hoạt động vào ban ngày và chỉ có muỗi cái mới đốt người và truyền bệnh.

Khi muỗi cái Aedes hút máu bệnh nhân nhiễm virus dengue, virus này sẽ ủ bệnh trong cơ thể muỗi khoảng 8 đến 11 ngày. Trong khoảng thời gian sống còn lại sau đó, muỗi có nguy cơ truyền bệnh cho người. Khi virus vào cơ thể người, chúng tuần hoàn trong máu từ 2 đến 7 ngày. Trong khoảng thời gian này nếu muỗi Aedes hút máu thì virus được truyền cho muỗi.

Dấu hiệu khi bị sốt xuất huyết

Các dấu hiệu của sốt xuất huyết có thể lẫn với các bệnh lý khác. Tuy nhiên, chúng ta cần lưu ý theo dõi sát sao nhất là trong 3-4 ngày đầu từ khi sốt. Các dấu hiệu đó là:

Sốt (nóng) cao 39-40oC , đột ngột, liên tục trong 3-4 ngày liền, mệt mỏi, phát ban, buồn nôn, nôn

Xuất huyết (chảy máu) thường ở nhiều dạng:

• Xuất huyết dưới da: Làm lộ trên mặt da những chấm nhỏ màu đỏ, đốm đỏ hay vết bầm. Phân biệt với vết muỗi cắn bằng cách căng da chung quanh chấm đỏ, nếu chúng vẫn còn là do xuất huyết, ngược lại nếu biến mất thì đó là vết muỗi cắn.
• Chảy máu cam, chảy máu chân răng, nướu răng.
• Ói hoặc đi cầu ra máu (nước ói màu nâu, phân lợn cợn như bã cà phê hoặc đỏ tươi).
• Xuất huyết tiêu hóa, người có tiền sử đau dạ dày
• Rong kinh ở phụ nữ, phụ nữ mang thai bị SXH vào  thời điểm chuyển dạ lại càng nguy hiểm hơn vì có thể mất máu nhiều…
• Đau bụng.

Sốc là dấu hiệu nặng, thường xuất hiện từ ngày thứ 3-6 của bệnh, đặc biệt lúc trẻ đang sốt cao chuyển sang hết sốt và có thể xảy ra kể cả khi không thấy rõ dấu hiệu xuất huyết. Dấu hiệu sốc gồm:

• Trẻ mệt, li bì hoặc vật vã
• Chân tay lạnh
• Tiểu ít
• Có thể kèm theo ói hoặc đi cầu ra máu.

Quá trình diễn biến của bệnh từ 2 đến 7 ngày, nguy hiểm thường xảy ra ở ngày sốt thứ tư,  thứ năm: người bệnh luôn trong trạng thái mệt mỏi, đái ít, bứt rứt, mạch nhanh nhẹ, huyết áp hạ; nặng hơn nữa là không đo được mạch, huyết áp (biểu hiện của trụy mạch). Người bệnh cần được điều trị tích cực và hỗ trợ truyền máu, không được chữa trị kịp thời sẽ dẫn đến biến chứng nặng như sốc, trụy mạch, xuất huyết các cơ quan nội tạng, xuất huyết não… gây nguy hiểm đến tính mạng.

Lưu ý: Không phải tất cả trẻ bị sốt xuất huyết đều bị sốc. Tuy nhiên nên thận trọng theo dõi tất cả trẻ đang bị nghi ngờ sốt xuất huyết để kip thời phát hiện những dấu hiệu nguy hiểm kể trên.

Cách điều trị khi có dấu hiệu bị sốt xuất huyết

Đưa người bệnh đi khám bệnh ngay. Nếu trường hợp nhẹ, có thể chăm sóc tại nhà như sau:

• Cho người bệnh nghỉ ngơi, tránh các công việc phải gắng sức
• Cho ăn nhẹ: cháo, súp, uống sữa…
• Cho uống nhiều nước hơn bình thường, có thể dùng nước chín để nguội, nước Oresol (nước biển khô, cách pha: 1 gói pha vào 1 lít nước, uống 100-150ml nước/kg cân nặng/ngày), nước cam vắt, nước chanh đường…
• Hạ sốt với thuốc Paracetamol, lau nước ấm khi sốt cao.
• Không cho trẻ uống Aspirin (vì gây thêm xuất huyết), không cạo gió, không quấn kín hoặc mặc áo nhiều khi đang sốt, không kiêng ăn, không nhịn uống.
• Theo dõi bệnh và mang ngay đến bệnh viện khi thấy có các dấu hiệu nặng hơn như:
• Người bệnh mệt nhiều hơn, vẻ âu lo bứt rứt, li bì hoặc vật vã
• Tay chân lạnh, đau bụng nhiều hơn
• Ói nhiều, da đổi màu bầm, môi tím lại.

Bài viết Sốt xuất huyết và các dấu hiệu đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Dịch sốt xuất huyết Ebola nguy hiểm như thế nào?

Dịch Ebola được biết đến đầu tiên vào năm 1976, khi nó bắt đầu bùng nổ tại Sundang và Cộng hòa Dân chủ Congo. Căn bệnh được đặt tên theo con sông Ebola chảy gần một ngôi làng ở Congo, nơi một trong những trường hợp đầu tiên phát bệnh.

Loại virus Ebola đang hoành hành hiện nay là loại gây nguy cơ chết người cao nhất trong 5 chủng virus Ebola được biết đến. Nó được gọi là Ebola Zaire, cứ 10 người nhiễm virus này thì 9 người sẽ tử vong. Nhưng tỷ lệ tử vong cao còn phụ thuộc vào cơ sở vật chất và thiết bị y tế cho người bệnh. Tỷ lệ này có thể sẽ thấp hơn khi bệnh nhân được đưa đến bệnh viện hiện đại với đầy đủ các thiết bị chuyên sâu.

Sốt xuất huyết Ebola 10 người mắc thì 9 người sẽ tử vong.

Ngày 28 tháng 7, CDC cho biết tỷ lệ tử vong tại Tây Phi đã giảm xuống còn 6 trên 10, thay vì 9 trên 10 như trước đó. Như vậy, việc phát hiện và điều trị sớm sẽ mang lại hiệu quả đáng kể cho người bệnh.

Triệu chứng của bệnh sốt xuất huyết Ebola

Đầu tiên, người bệnh có triệu chứng giống như bị cảm cúm nặng: sốt cao, đau cơ, đau đầu, viêm họng và mệt mỏi. Sau đó bệnh nhanh chóng chuyển biến gây nôn tháo và tiêu chảy, chảy máu trong và chảy máu ngoài (đây chính là thời điểm lây lan virus). Thận và gan bắt đầu bị rối loạn. Virus Ebola Zaire gây tử vong trong thời gian ngắn, chỉ 7 đến 14 ngày sau khi phát bệnh.

Một người bình thường có thể ủ bệnh trong vòng 3 tuần lễ mà không hề có biểu hiện gì của bệnh. Thậm chí ngay cả những người đã qua cơn nguy kịch và được cứu sống vẫn chứa trong người loại virus Ebola trong vòng nhiều tuần sau đó.

Virus Ebola lây lan như thế nào?

Ebola không dễ lây lan giống những loại virus thông thường như cảm lạnh, cúm hay sởi. Nó lây lan khi tiếp xúc trực tiếp qua da, các chất nhầy cơ thể từ động vật nhiễm bệnh (như dơi, khỉ). Sau đó bệnh lây từ người qua người cũng qua các tiếp xúc tương tự.

Ebola lây lan khi tiếp xúc trực tiếp qua da, các chất nhầy cơ thể từ động vật nhiễm bệnh.

Chính phủ Guinea đã cấm món súp dơi, một trong những món ăn nổi tiếng ở nước này, do những lo lắng về nguy cơ truyền nhiễm bệnh. Tuy nhiên, theo các nhà khoa học, việc này có thể không giúp ích gì nhiều, bởi virus đã hiện diện và lây lan từ người qua người. Vấn đề cốt lõi chính là việc hạn chế tối đa việc phát tán dịch dầy cơ thể.

Liệu có loại thuốc hoặc vắc xin nào phòng tránh loại virus này không?

Mặc dù các nhà khoa học đang tích cực tìm kiếm, hiện vẫn chưa có loại thuốc đặc trị nào cho căn bệnh Ebola. Cách điều trị duy nhất hiện thời vẫn là các phương pháp hỗ trợ như truyền nước, uống thuốc giảm huyết áp, thở máy và truyền máu.

Các trường hợp may mắn sống sót sau khi nhiễm virus phụ thuộc vào độ tuổi, loại gien, sức đề kháng cơ thể cũng như điều kiện chăm sóc y tế.

Liệu có cách nào để ngăn chặn dịch bệnh?

Các bước đơn giản nhất chính là kiểm soát lây nhiễm chéo, như dùng các phương pháp bảo hộ, găng tay, kính bảo hộ để tránh lây lan virus Ebola. Tất cả các dịch nhầy, chất tiết ra từ cơ thể người bệnh cần được xử lý riêng. Thậm chí dịch nhầy cơ thể của ngay cả với những người tiếp xúc với người bệnh cũng phải được xử lý nghiêm ngặt như người bệnh.

Kết luận

Virus Ebola không dễ lây lan và thường chỉ xuất hiện ở những người hợp bắt buộc phải tiếp xúc trực tiếp với người bệnh như nhân viên y tế, người thân trong gia đình.

Tuy nhiên, vì mức độ nguy hiểm khôn lường của nó: khả năng gây tử vong cao, ủ bệnh ngầm trong khi phát bệnh và gây tử vong trong thời gian rất ngắn mà không hề có thuốc đặc trị; phụ huynh cần phải có ý thức tìm hiểu về bệnh và có những biện pháp kịp thời phòng bệnh bảo vệ con em và gia đình mình.

Bài viết Tìm hiểu sâu hơn về dịch bệnh sốt xuất huyết Ebola đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Vì sao phải lưu ý về bệnh chân tay miệng ở trẻ cần kiêng gì?

Nếu không điều trị sớm và tìm đúng phương pháp. Virus sẽ phát triển mạnh trong cơ thể người bệnh. Đặc biệt ở trẻ nhỏ, sức đề kháng còn yếu ớt. Hồng cầu trong máu có thể phát hiện được virus từ rất sớm nhưng cơ thể trẻ lại không tạo ra đủ khoáng chất để tiêu diệt toàn bộ virus.

Để chữa trị khỏi bệnh, trẻ cần được khám tại các cơ sở y tế uy tín. Việc lưu tâm một số thứ giúp quá trình điều trị trở nên hiệu quả hơn. Nhờ vào việc kiêng ăn các thực phẩm có hại cho mụn nước, virus sẽ không có điều kiện để phát triển. Nhờ đó, thuốc đặc trị sẽ dễ dàng làm liền các vết mụn ở trong miệng, bàn tay và bàn chân.

Để chuẩn bị cho quá trình phá huỷ các tế bào, virus sẽ xâm nhập vào hệ tiêu hoá và sinh sôi. Vì thế, chúng rất dễ dàng lây nhiễm từ người sang người. Việc cách ly trẻ với đám đông là điều đầu tiên các phụ huynh phải làm. Thêm vào đó, bạn cần trang bị những kiến thức cần thiết để bảo vệ sức khỏe cho gia đình và bản thân.

Bệnh chân tay miệng ở trẻ cần kiêng gì? 

Trẻ nhỏ là những đối tượng có thể trạng rất yếu, nhất là những trẻ dưới 1 năm tuổi. Lúc này, các hệ thống tuần hoàn trong cơ thể chưa được hoàn thiện. Thêm vào đó, ở trẻ sự tương tác với thuốc không hiệu quả như người lớn. 

Do đó, liệu trình điều trị bệnh chân tay miệng cho trẻ rất phức tạp. Thời gian để bé lành bệnh tiêu tốn gấp đôi người trường thành. Vì vậy, phụ huynh sẽ cần kiêng cữ thật nghiêm ngặt để giúp quá trình điều trị hiệu quả và nhanh chóng hơn.

Dưới đây chúng tôi xin được liệt kê cách kiêng cữ cho trẻ khi bị bệnh chân tay miệng. Đây đều là những lưu ý phổ biến, được nhiều người thực hiện và đã thành công.

Phần lớn những ca nhập viện điều trị chân tay miệng ở trẻ nhỏ đều có những cấp độ bệnh giống nhau. Khi đó, trên cơ thể trẻ đang xuất hiện rất nhiều đốm mụn nước. Một số hạt mụn đã bị bể và tạo thành vết thương hở. 

Bệnh chân tay miệng ở trẻ cần kiêng các thực phẩm làm lồi thịt

Người bệnh sẽ cần kiêng những thực phẩm không tốt cho vết thương hở. Để đảm bảo tính thẩm mĩ cho trẻ sau này, bạn cần kiêng cữ cho đến khi tất cả các nốt mụn trên cơ thể lành hẳn. Một số thực phẩm sẽ làm lồi thịt như: 

• Rau muống.
• Bắp.
• Gạo nếp.
• Các món ăn chế biến quá nhiều gia vị.

Mụn chân tay miệng sẽ hơi giống mụn sinh lý trên da mặt. Nếu bạn hấp thụ nhiều loại thực phẩm làm nóng trong người, các tổn thương trên da trở nên khó hồi phục. Chúng sẽ loét sâu xuống các lớp da và dần tăng kích thước. Vì vậy bạn nên tránh cho bé ăn thức ăn nêm quá nhiều gia vị, các món ăn quá chua, quá cay hoặc quá mặn.

Ngoài ra, các món ăn sử dụng nhiều gia vị còn làm miệng trẻ bị sót. Trẻ thường quấy khóc làm bọc mụn vỡ và để lại vết thương hở. Điều này làm vùng da đang tổn thương vô cùng nhạy cảm với vị cay, mặn, chua. Bé sẽ bỏ ăn, quấy khóc nhiều hơn nếu ăn phải những vị này. Để đảm bảo bé ăn uống thuận tiện hơn, bạn hãy chọn các phương pháp chế biến như hấp, chưng, luộc. 

Bệnh chân tay miệng ở trẻ cần kiêng thịt đỏ

Sau khi các vết mụn dần hồi phục, cơ thể sẽ tái tạo làn da một cách tự nhiên. Quá trình này được gọi là ăn da non. Trong thời gian này nếu trẻ hấp thụ quá nhiều thịt đỏ, lớp da non sẽ bị sạm lại, tạo thành các chấm thâm đen. Phải mất nhiều tháng hoặc nhiều năm, vết thâm mới mờ dần. 

Để tránh tình trạng này, bạn nên tạm thời không cho bé ăn quá nhiều thịt đỏ. Các loại thịt đỏ có thể gây thâm da gồm: Thịt bò, thịt trâu,….

Tuy nhiên, phụ huynh không nên kiêng hẳn loại thực phẩm giàu dinh dưỡng này. Thịt đỏ sẽ giúp cơ thể bé khỏe mạnh, chống chọi được các loại virus gây hại. Mỗi tuần, bé có thể sử dụng dưới 12 gam thịt đỏ để cung cấp đủ chất đạm. 

Bệnh chân tay miệng ở trẻ cần kiêng các thức ăn cứng và dai

Từ giai đoạn khởi phát, trẻ đã có triệu chứng đau họng. Tại cuống họng có hiện tượng sưng đỏ, mạch máu nổi rõ. Đến giai đoạn toàn phát, các bọc mụn nước mọc lên khắp khoang miệng như: Nướu, lợi, má trong, môi,… 

Vì thế, các thức ăn quá cứng, quá dai là nỗi sợ hãi của trẻ. Chúng sẽ chà sát vào các tổn thương trong miệng gây đau rát, xót da. Vì thế, phụ huynh nên tìm những nguyên liệu mềm để cho bé ăn. Thêm vào đó, ưu tiên chế biến các món cháo, món hầm,… để thức ăn mềm và dễ nuốt.

Ngoài ra, thức ăn quá nóng cũng làm khoang miệng của bé bị xót. Bạn nên để nguội hoàn toàn rồi mới cho trẻ dùng.

Bệnh chân tay miệng ở trẻ cần kiêng các món ăn chứa nhiều dầu mỡ

Các món ăn qua chiên dầu thường là món khoái khẩu của trẻ. Bé sẽ nằng nặc đòi ăn bất chấp bị đau. Phụ huynh cần lưu ý và không nên chiều theo ý trẻ. Nguyên nhân là do dầu mỡ rất khó tiêu, gây nên sức ép lớn cho dạ dày. 

Trong giai đoạn này, bé thường có biểu hiện chán ăn do bị đau miệng. Nếu ăn thức ăn nhiều dầu mỡ, bé sẽ có cảm giác no dai và không chịu ăn thêm. Điều này làm cơ thể thiếu chất, quá trình hồi phục càng trở nên khó khăn. Ngoài ra, các thức ăn nhiều dầu mỡ thường khá cứng, có nhiều góc cạnh. Khi đưa vào miệng sẽ làm bé đau tại các nốt mụn.

Những việc làm cần tránh khi bị bệnh chân tay miệng

Ngoài việc kiêng trong việc ăn uống, sẽ có một số việc cần tránh làm trong thời gian trẻ bị bệnh. Điều này giúp hỗ trợ quá trình điều trị và bảo vệ những người xung quanh.

Bản chất virus bệnh chân tay miệng có tính lây lan cao. Chúng có thể sống ở môi trường không khí trong thời gian ngắn. Vì vậy, có khá nhiều việc cần tránh làm khi bé bị bệnh chân tay miệng. Dưới đây là một số điểm cần lưu ý.

Tránh đi đến những nơi đông người

Môi trường trường học là nơi dễ lây lan bệnh chân tay miệng nhất. Các bé nhỏ rất hiếu động, hay chơi đùa với nhau. Virus từ hệ bài tiết của bé sẽ dính vào tay của các bạn nhỏ khác. Sau đó virus sẽ đi vào cơ thể nếu trẻ mút tay hoặc cầm nắm thức ăn.

Mặt khác, sau khi kê đơn thuốc điều trị, các bác sĩ sẽ yêu cầu phụ huynh cho bé nghỉ học khoảng 10 ngày. Nếu virus trong người đã hết hẳn bé mới được đi đến trường học.

Tránh cho bé ăn bằng thìa sắt có đầu sắc nhọn 

Vùng da tại các đốm mụn rất mỏng và nhạy cảm. Nếu các vật thể sắc nhọn chạm vào, dây thần kinh cảm giác sẽ nhận được tín hiệu ngay lập tức và làm cho miệng đau đớn tột độ.

Mụn nước không chỉ mọc trong khoang miệng mà chúng còn xuất hiện trên môi của trẻ. Khi bạn đút cho trẻ ăn bằng những vật dụng trên, bé tự có phản xạ sợ hãi, rụt người lại và không chịu ăn.

Phụ huynh nên chọn các loại thìa bằng nhựa cao cấp hoặc bằng gỗ để sử dụng. Các loại thìa này thường có cấu tạo tròn, không chứa các cạnh sắt. Thêm vào đó, trong quá trình đút cho trẻ ăn, bạn phải thật nhẹ nhàng và kiên nhẫn. Tránh vô ý đút quá mạnh tay, đụng vào hạt mụn của bé và gây đau.

Không dùng chung đồ dùng cá nhân

Để tránh việc lây lan virus tới những người thân trong gia đình, bạn cần cho bé dùng riêng đồ dùng cá nhân. Tất cả những vật dụng tiếp xúc với trẻ như thìa, chén, chăn, đệm, quần áo, khăn, bàn chải,…. đều phải dùng riêng.

Các vật dụng tiếp xúc nhiều với nước bọt, dịch mũi,… phải được loại bỏ sau khi trẻ đã khỏi bệnh. Cụ thể như khăn mặt, bàn chải, khăn tắm,… Phụ huynh nên cất chúng vào trong túi rác, buộc kín lại và vứt đúng nơi.

Đối với trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ dưới 3 tuổi thường phải dùng tã lót. Phụ huynh cần kiểm tra tã liên tục và thay mới cho bé. Những miếng tã lót sau khi dùng rồi phải bọc kín và vứt sọt rác.

Tránh gãi các vùng mọc mụn nước

Ở giai đoạn phát ban đỏ, trẻ sẽ không có bất kỳ cảm giác nào trên da. Đến giai đoạn nổi mụn nước, các bọc mụn sẽ làm trẻ ngứa nhẹ. Đặc biệt các bọc nước đã vỡ làm da ngứa và rát nhiều hơn. 

Trẻ sẽ có phản xạ gãi lên các vị trí đang ngứa và rát. Điều này làm cho vết thương càng loét to, các đốm mụn bên cạnh bể theo. Sau đó, vết loét dễ bị nhiễm trùng, hoại tử trên da.

Vì vậy, phụ huynh nên để ý trẻ, không cho trẻ dùng tay gãi mụn. Bạn có thể dùng găng tay vải để đeo vào tay cho bé.

Cách phòng tránh bệnh chân tay miệng

Nếu không may nhiễm bệnh, sức khỏe của trẻ sẽ bị ảnh hưởng nặng nề. Một số trường hợp bé không tương tác với thuốc, thời gian điều trị kéo dài gần 1 tháng. Sau đó, trẻ bị sụt cân đi khá nhiều.

Hiện nay, các nhà khoa học chưa thể tạo ra vaccine phòng chống bệnh tay chân miệng. Vì thế, phụ huynh cần có những kiến thức về cách phòng loại bệnh này. 

Trong điều kiện môi trường nóng ẩm, virus chân tay miệng sẽ sinh sôi và hoạt động rất tích cực. Vì thế, khả năng lây lan bệnh vào thời gian này tăng rất cao. Mỗi năm, hai mốc thời gian từ tháng 4-7, tháng 8-10 là lúc nóng nhất trong năm. Bạn sẽ phải thật cẩn thận vào những thời điểm này. 

Dưới đây là một số cách phòng tránh bệnh chân tay miệng để bạn tham khảo:

Giữ phòng ở sạch sẽ

Thường xuyên lau dọn phòng: Môi trường ẩm mốc, chứa quá nhiều đồ đạc là điều kiện vô cùng tốt cho virus cư trú. Bạn nên sắp xếp đồ đạc thật gọn gàng, giữ cho phòng có một không gian thoáng đãng. Thêm vào đó, nên thường xuyên mở cửa sổ để ánh sáng chiếu vào trong phòng.

Vứt rác đúng chỗ: Rác thải chứa nhiều chất bẩn và hôi thối. Mỗi ngày bạn phải vứt rác một lần. Không nên dồn rác quá lâu rồi mới vứt bỏ. Ngoài ra, nên dùng sọt rác và túi rác đặt một chỗ cố định trong nhà. 

Thiết lập những thói quen lành mạnh

Rửa tay bằng xà phòng: Virus chân tay miệng có thể được tẩy sạch bằng các loại xà phòng chuyên dụng. Bạn nên tập cho bé thói quen thường xuyên rửa tay. Đặc biệt là những thời điểm trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh, sau khi chơi đồ chơi, sau khi nghịch bẩn,… Ngoài ra, chính phụ huynh phải rửa thật sạch tay trước khi chế biến thức ăn cho gia đình.

Đưa bé đi khám sức khỏe định kỳ: Hằng năm, bạn nên cho bé đi khám định kỳ để kiểm tra sức khoẻ. Đặc biệt khi thấy trẻ có những triệu chứng bất thường, phụ huynh nên gọi điện báo bác sĩ và đưa bé đi khám. Việc chữa trị từ những giai đoạn đầu sẽ đảm bảo trẻ không bị gặp các biến chứng nguy hiểm. 

Làm sạch đồ chơi của bé: Mỗi tuần, phụ huynh nên lấy tất cả đồ chơi của trẻ đi rửa sạch với xà phòng. Sau đó bạn lau khô và phơi toàn bộ đồ chơi của bé dưới ánh nắng mặt trời. Bạn nên dùng xà phòng rửa tay hoặc sữa tắm để rửa đồ chơi. Không nên dùng các chất tẩy quá bám lâu như bột giặt, nước rửa chén,…

Phơi đồ dưới ánh nắng mặt trời: Quần áo của trẻ thường xuyên bị ẩm mốc do bé chảy dãi, đổ nước, đổ sữa, nước tiểu,… Nếu để lâu, trong vải quần áo sẽ mọc các loại vi nấm. Khi vô tình chạm tay vào các loại nấm này và đưa vào miệng, trẻ sẽ có khả năng mắc bệnh rất cao. Vì vậy, bạn nên phơi quần áo của trẻ thật ráo dưới ánh nắng mặt trời.

Tránh tiếp xúc với nguồn bệnh

Tránh tiếp xúc với người đang mắc bệnh: Nếu ở trường học có trẻ đang bị mắc bệnh, phụ huynh cần giữ bé không tiếp xúc với các bạn khác để tránh lây nhiễm.

Tã lót: Các chất thải trong phân và nước tiểu của trẻ chứa rất nhiều vi khuẩn có hại. Vì vậy, bạn nên dùng bỉm mặc cho bé. Sau đó thường xuyên kiểm tra và thay mới khi có chất thải. Nếu chất thải dính vào các vật dụng quanh nhà, phụ huynh cần đem chúng đi làm sạch ngay lập tức.

Hy vọng rằng các thông tin về bệnh chân tay miệng ở trẻ cần kiêng gì? sẽ giúp trẻ mau chóng hồi phục sức khỏe. Những cách kiêng cữ ở trên khá đơn giản, bạn chỉ cần thực hiện trong một thời gian ngắn. Nhờ đó, việc dùng thuốc điều trị sẽ trở nên hiệu quả hơn. Ngoài ra, bạn còn tránh được khả năng nhiễm bệnh từ các chất bài tiết trẻ tiết ra.

Bài viết Bệnh chân tay miệng ở trẻ cần kiêng gì? đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Bệnh tay chân miệng và những kiến thức cơ bản

Bệnh tay chân miệng rất hay gặp ở trẻ em, mặc dù bệnh không nguy hiểm tới tính mạng nhưng nếu không được chăm sóc tốt thì có thể để lại những biến chứng ảnh hưởng tới cuộc sống sau này của em bé.

Bệnh tay chân miệng là bệnh gì?

Bệnh tay chân miệng là bệnh truyền nhiễm lây từ người sang người, dễ gây thành dịch do vi rút đường ruột gây ra. Hai nhóm tác nhân gây bệnh thường gặp là Coxsackie virus A16 và Enterovirus 71 (EV71). Biểu hiện chính là tổn thương da, niêm mạc dưới dạng phỏng nước ở các vị trí đặc biệt như niêm mạc miệng, lòng bàn tay, lòng bàn chân, mông, gối. Bệnh có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm như viêm não-màng não, viêm cơ tim, phù phổi cấp dẫn đến tử vong nếu không được phát hiện sớm và xử trí kịp thời. Các trường hợp biến chứng nặng thường do EV71.

Bệnh tay chân miệng thường dễ mắc ở lứa tuổi nào và lây như thế nào

Bệnh lây chủ yếu theo đường tiêu hoá. Nguồn lây chính từ nước bọt, phỏng nước và phân của trẻ nhiễm bệnh.

Bệnh tay chân miệng gặp rải rác quanh năm ở hầu hết các địa phương. Tại các tỉnh phía Nam, bệnh có xu hướng tăng cao vào hai thời điểm từ tháng 3 đến tháng 5 và từ tháng 9 đến tháng 12 hàng năm.

Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng thường gặp ở trẻ dưới 5 tuổi, đặc biệt tập trung ở nhóm tuổi dưới 3 tuổi. Các yếu tố sinh hoạt tập thể như trẻ đi học tại nhà trẻ, mẫu giáo, đến các nơi trẻ chơi tập trung là các yếu tố nguy cơ lây truyền bệnh, đặc biệt là trong các đợt bùng phát.

Triệu chứng và các thể bệnh tay chân miệng

Bệnh tay chân miệng có triệu chứng chủ yếu trên tay, lòng bàn tay, lòng bàn chân, miệng của bệnh nhân. Các nốt đỏ có nước là một biểu hiện đặc trưng.

Triệu chứng lâm sàng của bệnh tay chân miệng

Giai đoạn ủ bệnh: 3 – 7 ngày.

Giai đoạn khởi phát: Từ 1 – 2 ngày với các triệu chứng như sốt nhẹ, mệt mỏi, đau họng, biếng ăn, tiêu chảy vài lần trong ngày.

Giai đoạn toàn phát: Có thể kéo dài 3-10 ngày với các triệu chứng điển hình của bệnh:

• Loét miệng: vết loét đỏ hay phỏng nước đường kính 2-3 mm ở niêm mạc miệng, lợi, lưỡi, gây đau miệng, bỏ ăn, bỏ bú, tăng tiết nước bọt.
• Phát ban dạng phỏng nước: Ở lòng bàn tay, lòng bàn chân, gối, mông; tồn tại trong thời gian ngắn (dưới 7 ngày) sau đó có thể để lại vết thâm, rất hiếm khi loét hay bội nhiễm.
• Sốt nhẹ.
• Nôn.
• Nếu trẻ sốt cao và nôn nhiều dễ có nguy cơ biến chứng.
• Biến chứng thần kinh, tim mạch, hô hấp thường xuất hiện sớm từ ngày 2 đến ngày 5 của bệnh.

Giai đoạn lui bệnh: Thường từ 3-5 ngày sau, trẻ hồi phục hoàn toàn nếu không có biến chứng.

Các thể bệnh tay chân miệng

Thể tối cấp: Bệnh diễn tiến rất nhanh có các biến chứng nặng như suy tuần hoàn, suy hô hấp, hôn mê dẫn đến tử vong trong vòng 24-48 giờ.

Thể cấp tính với bốn giai đoạn điển hình như trên.

Thể không điển hình: Dấu hiệu phát ban không rõ ràng hoặc chỉ có loét miệng hoặc chỉ có triệu chứng thần kinh, tim mạch, hô hấp mà không phát ban và loét miệng.

Các xét nghiệm chẩn đoán và theo dõi bệnh tay chân miệng

Khi nghi ngờ trẻ mắc Tay chân miệng, các bác sỹ có thể tiến hành thêm một số xét nghiệm chuyên sâu để chẩn đoán xác định bệnh Tay chân miệng, phân biệt với các bệnh khác như sởi.

Các xét nghiệm cơ bản bệnh tay chân miệng

• Công thức máu: Bạch cầu thường trong giới hạn bình thường. Bạch cầu tăng trên 16.000/mm3 thường liên quan đến biến chứng
• Protein C phản ứng (CRP) (nếu có điều kiện) trong giới hạn bình thường (< 10 mg/L).
• Đường huyết, điện giải đồ, X quang phổi đối với các trường hợp có biến chứng từ độ 2b.

Các xét nghiệm theo dõi phát hiện biến chứng bệnh tay chân miệng

• Khí máu khi có suy hô hấp
• Troponin I, siêu âm tim khi nhịp tim nhanh ≥ 150 lần/phút, nghi ngờ viêm cơ tim hoặc sốc.
• Dịch não tủy: Chỉ định chọc dò tủy sống khi có biến chứng thần kinh hoặc không loại trừ viêm màng não mủ.
• Xét nghiệm protein bình thường hoặc tăng, số lượng tế bào trong giới hạn bình thường hoặc tăng, có thể là bạch cầu đơn nhân hay bạch cầu đa nhân ưu thế.
• Xét nghiệm phát hiện vi rút (nếu có điều kiện) từ độ 2b trở lên hoặc cần chẩn đoán phân biệt: Lấy bệnh phẩm hầu họng, phỏng nước, trực tràng, dịch não tuỷ để thực hiện xét nghiệm RT-PCR hoặc phân lập vi rút chẩn đoán xác định nguyên nhân.

Chụp cộng hưởng từ não: Chỉ thực hiện khi có điều kiện và khi cần chẩn đoán phân biệt với các bệnh lý ngoại thần kinh.

Tiêu chuẩn chẩn đoán bệnh tay chân miệng

Chẩn đoán bệnh Tay chân miệng cần dựa trên cả biểu hiện lâm sàng và xét nghiệm cận lâm sàng. Các tiêu chuẩn chẩn đoán bệnh tay chân miệng như sau.

Chẩn đoán ca lâm sàng bệnh tay chân miệng

• Dựa vào triệu chứng lâm sàng và dịch tễ học.
• Yếu tố dịch tễ: Căn cứ vào tuổi, mùa, vùng lưu hành bệnh, số trẻ mắc bệnh trong cùng một thời gian.
• Lâm sàng: Phỏng nước điển hình ở miệng, lòng bàn tay, lòng bàn chân, gối, mông, kèm sốt hoặc không.

Chẩn đoán xác định bệnh tay chân miệng

Xét nghiệm RT-PCR hoặc phân lập có vi rút gây bệnh.

Chẩn đoán phân biệt bệnh tay chân miệng

Các bệnh có biểu hiện loét miệng: Viêm loét miệng (áp-tơ): Vết loét sâu, có dịch tiết, hay tái phát.

Các bệnh có phát ban da:

• Sốt phát ban: hồng ban xen kẽ ít dạng sẩn, thường có hạch sau tai.
• Dị ứng: hồng ban đa dạng, không có phỏng nước.
• Viêm da mủ: Đỏ, đau, có mủ.
• Thuỷ đậu: Phỏng nước nhiều lứa tuổi, rải rác toàn thân.
• Nhiễm khuẩn huyết do não mô cầu: mảng xuất huyết hoại tử trung tâm.
• Sốt xuất huyết Dengue: Chấm xuất huyết, bầm máu, xuất huyết niêm mạc.
• Viêm não màng não: Viêm màng não do vi khuẩn; Viêm não-màng não do vi rút khác.
• Nhiễm khuẩn huyết, sốc nhiễm khuẩn, viêm phổi.

Biến chứng của bệnh tay chân miệng

Bệnh tay chân miệng nếu được phát hiện sớm, chăm sóc tốt thì có thể hồi phục hoàn toàn không gây biến chứng gì. Tuy nhiên, nếu gia đình không điều trị tốt cho bé thì có thể gây biến chứng trên thần kinh, tim mạch, hô hấp cho trẻ.

Biến chứng thần kinh của bệnh tay chân miệng

• Viêm não, viêm thân não, viêm não tủy, viêm màng não.
• Rung giật cơ (myoclonic jerk, giật mình chới với): Từng cơn ngắn 1-2 giây, chủ yếu ở tay và chân, dễ xuất hiện khi bắt đầu giấc ngủ hay khi cho trẻ nằm ngửa.
• Ngủ gà, bứt rứt, chới với, đi loạng choạng, run chi, mắt nhìn ngược.
• Rung giật nhãn cầu.
• Yếu, liệt chi (liệt mềm cấp).
• Liệt dây thần kinh sọ não.
• Co giật, hôn mê là dấu hiệu nặng, thường đi kèm với suy hô hấp, tuần hoàn.
• Tăng trương lực cơ (biểu hiện duỗi cứng mất não, gồng cứng mất vỏ)

Biến chứng tim mạch, hô hấp của bệnh tay chân miệng

• Viêm cơ tim, phù phổi cấp, tăng huyết áp, suy tim, trụy mạch.
• Mạch nhanh > 150 lần/phút.
• Thời gian đổ đầy mao mạch chậm trên 2 giây.
• Da nổi vân tím, vã mồ hôi, chi lạnh. Các biểu hiện rối loạn vận mạch có thể chỉ khu trú ở 1 vùng cơ thể (1 tay, 1 chân,…)
• Giai đoạn đầu có huyết áp tăng (huyết áp tâm thu: trẻ dưới 1 tuổi  ≥ 110 mmHg, trẻ từ 1 – 2 tuổi ≥ 115 mmHg, trẻ trên 2 tuổi ≥ 120 mmHg), giai đoạn sau mạch, huyết áp không đo được.
• Khó thở: Thở nhanh, rút lõm ngực, khò khè, thở rít thanh quản, thở nông, thở bụng, thở không đều.
• Phù phổi cấp: Sùi bọt hồng, khó thở, tím tái, phổi nhiều ran ẩm, nội khí quản có máu hay bọt hồng.

Phân độ lâm sàng bệnh tay chân miệng

Việc phân độ bệnh tay chân miệng giúp cho các sỹ điều trị hợp lý hơn cho trẻ bị tay chân miệng. Bệnh này có 4 độ khác nhau.

Độ 1 bệnh tay chân miệng

Chỉ loét miệng và/hoặc tổn thương da. Đây là mức độ bệnh nhẹ nhất và thường phục hồi rất nhanh nếu bắt đầu điều trị từ độ này.

Độ 2 bệnh tay chân miệng

Độ 2a:

• Bệnh sử có giật mình dưới 2 lần/30 phút và không ghi nhận lúc khám
• Sốt trên 2 ngày, hay sốt trên 39 độ C, nôn, lừ đừ, khó ngủ, quấy khóc vô cớ.

Độ 2b:

Có dấu hiệu thuộc nhóm 1 hoặc nhóm 2 :

Nhóm 1: Có một trong các biểu hiện sau:

• Giật mình ghi nhận lúc khám.
• Bệnh sử có giật mình ≥ 2 lần / 30 phút.
• Bệnh sử có giật mình kèm theo một dấu hiệu sau:
• Ngủ gà
• Mạch nhanh > 150 lần /phút (khi trẻ nằm yên, không sốt)
• Sốt cao ≥ 39oC không đáp ứng với thuốc hạ sốt

Nhóm 2: Có một trong các biểu hiện sau:

• Thất điều: run chi, run người, ngồi không vững, đi loạng choạng.
• Rung giật nhãn cầu, lác mắt.
• Yếu chi hoặc liệt chi.
• Liệt thần kinh sọ: nuốt sặc, thay đổi giọng nói…

Độ 3 của bệnh Tay chân miệng

• Mạch nhanh > 170 lần/phút (khi trẻ nằm yên, không sốt).
• Một số trường hợp có thể mạch chậm (dấu hiệu rất nặng).
• Vã mồ hôi, lạnh toàn thân hoặc khu trú.
• Huyết áp tăng.
• Thở nhanh, thở bất thường: Cơn ngưng thở, thở bụng, thở nông, rút lõm ngực, khò khè, thở rít thanh quản.
• Rối loạn tri giác (Glasgow < 10 điểm).
• Tăng trương lực cơ.

Độ 4 của bệnh tay chân miệng

• Sốc.
• Phù phổi cấp.
• Tím tái, SpO2 < 92%.
• Ngưng thở, thở nấc.

Điều trị bệnh tay chân miệng

Điều trị bệnh tay chân miệng cần tuân thủ nguyên tắc chung khi điều trị vừa giảm triệu chứng, vừa tăng cường thể trạng, miễn dịch cho trẻ, giúp cơ thể mau chóng phục hồi và chống lây nhiễm.

Nguyên tắc điều trị bệnh tay chân miệng

• Hiện nay chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, chỉ điều trị hỗ trợ (không dùng kháng sinh khi không có bội nhiễm).
• Theo dõi sát, phát hiện sớm và điều trị biến chứng.
• Bảo đảm dinh dưỡng đầy đủ, nâng cao thể trạng.

Điều trị bệnh tay chân miệng theo các độ bệnh

Điều trị bệnh tay chân miệng độ 1

• Điều trị ngoại trú và theo dõi tại y tế cơ sở.
• Dinh dưỡng đầy đủ theo tuổi. Trẻ còn bú cần tiếp tục cho ăn sữa mẹ.
• Hạ sốt khi sốt cao bằng Paracetamol liều 10 mg/kg/lần (uống) mỗi 6 giờ.
• Vệ sinh răng miệng.
• Nghỉ ngơi, tránh kích thích.
• Tái khám mỗi 1-2 ngày trong 8-10 ngày đầu của bệnh.Trẻ có sốt phải tái khám mỗi ngày cho đến khi hết sốt ít nhất 48 giờ.

Cần tái khám ngay khi có dấu hiệu từ độ 2a trở lên như:

• Sốt cao ≥ 39 ⁰C.
• Thở nhanh, khó thở.
• Giật mình, lừ đừ, run chi, quấy khóc, bứt rứt khó ngủ, nôn nhiều.
• Đi loạng choạng.
• Da nổi vân tím, vã mồ hôi, tay chân lạnh.
• Co giật, hôn mê.

Điều trị bệnh tay chân miệng độ 2

Điều trị nội trú tại bệnh viện

Độ 2a:

• Điều trị như độ 1. Trường hợp trẻ sốt cao không đáp ứng tốt với paracetamol có thể phối hợp với ibuprofen 10-15 mg/kg/lần lập lại mỗi 6-8 giờ nếu cần (dùng xen kẽ với các lần sử dụng paracetamol).
• Thuốc: Phenobarbital 5 – 7 mg/kg/ngày, uống.
• Theo dõi sát để phát hiện dấu hiệu chuyển độ.

Độ 2b:

• Nằm đầu cao 30°.
• Thở oxy qua mũi 3-6 lít/phút.
• Hạ sốt tích cực nếu trẻ có sốt.

Thuốc điều trị bệnh tay chân miệng độ 2

• Phenobarbital 10 – 20 mg/kg truyền tĩnh mạch. Lặp lại sau 8-12 giờ khi cần.
• Immunoglobulin:

Nhóm 2: 1g/kg/ngày truền tĩnh mạch chậm trong 6-8 giờ. Sau 24 giờ nếu còn dấu hiệu độ 2b: Dùng liều thứ 2

Nhóm 1: Không chỉ định Immunoglobulin thường qui. Nếu triệu chứng không giảm sau 6 giờ điều trị bằng Phenobarbital thì cần chỉ định Immunoglobulin. Sau 24 giờ đánh giá lại để quyết định liều thứ 2 như nhóm 2.

• Theo dõi mạch, nhiệt độ, huyết áp, nhịp thở, kiểu thở, tri giác, ran phổi, mạch mỗi 1- 3 giờ trong 6 giờ đầu, sau đó theo chu kỳ 4-5 giờ.
• Đo độ bão hòa oxy SpO2 và theo dõi mạch liên tục (nếu có máy).

Điều trị bệnh tay chân miệng độ 3

• Điều trị nội trú tại đơn vị hồi sức tích cực
• Thở oxy qua mũi 3-6 lít/phút. Đặt nội khí quản giúp thở sớm khi thất bại với thở oxy.
• Chống phù não: nằm đầu cao 30, hạn chế dịch (tổng dịch bằng 1/2-3/4 nhu cầu bình thường), thở máy tăng thông khí giữ PaCO2 từ 25-35 mmHg và duy trì PaO2 từ 90-100 mmHg.
• Phenobarbital 10 – 20 mg/kg truyền tĩnh mạch. Lặp lại sau 8-12 giờ khi cần.
• Immunoglobulin (Gammaglobulin): 1g/kg/ngày truyền tĩnh mạch chậm trong 6-8 giờ, dùng trong 2 ngày liên tục
• Dobutamin được chỉ định khi suy tim mạch > 170 lần/phút, liều khởi đầu 5µg/kg/phút truyền tĩnh mạch, tăng dần 1-2,5µg/kg/phút mỗi 15 phút cho đến khi có cải thiện lâm sàng; liều tối đa 20µg/kg/phút.
• Milrinone truyền tĩnh mạch 0,4 µg/kg/phút chỉ dùng khi HA cao, trong 24-72 giờ.
• Điều chỉnh rối loạn nước, điện giải, toan kiềm, điều trị hạ đường huyết.
• Hạ sốt tích cực.
• Điều trị co giật nếu có: Midazolam 0,15 mg/kg/lần hoặc Diazepam 0,2-0,3 mg/kg truyền tĩnh mạch chậm, lập lại sau 10 phút nếu còn co giật (tối đa 3 lần).
• Theo dõi mạch, nhiệt độ, huyết áp, nhịp thở, tri giác, ran phổi, SpO2, mỗi 1- 2 giờ. Nếu có điều kiện nên theo dõi huyết áp động mạch xâm lấn.

Điều trị bệnh tay chân miệng độ 4

• Điều trị nội trú tại các đơn vị hồi sức tích cực
• Đặt Nội khí quản thở máy: Tăng thông khí giữ PaCO2 từ 30-35 mmHg và duy trì PaO2 từ 90-100 mmHg.
• Chống sốc: Sốc do viêm cơ tim hoặc tổn thương trung tâm vận mạch ở thân não.
• Nếu không có dấu hiệu lâm sàng của phù phổi hoặc suy tim: Truyền dịch Natri clorua 0,9% hoặc Ringer lactat: 5 ml/kg/15 phút, điều chỉnh tốc độ theo hướng dẫn CVP và đáp ứng  lâm sàng. Trường hợp không có CVP cần theo dõi sát dấu hiệu quá tải, phù phổi cấp.
• Đo và theo dõi áp lực tĩnh mạch trung ương.
• Dobutamin liều khởi đầu 5µg/kg/phút, tăng dần 2- 3µg/kg/phút mỗi 15 phút cho đến khi có hiệu quả, liều tối đa 20 µg/kg/phút.

Phù phổi cấp:

• Ngừng ngay dịch truyền nếu đang truyền dịch.
• Dùng Dobutamin liều 5-20 µg/kg/phút.
• Furosemide 1-2 mg/kg/lần tiêm tĩnh mạch chỉ định khi quá tải dịch.
• Điều chỉnh rối loạn kiềm toan, điện giải, hạ đường huyết và chống phù não:
• Lọc máu liên tục hay ECMO (nếu có điều kiện).
• Immunoglobulin: Chỉ định khi HA trung bình ≥ 50mmHg
• Kháng sinh: Chỉ dùng kháng sinh khi có bội nhiễm hoặc chưa loại trừ các bệnh nhiễm khuẩn nặng khác
• Theo dõi mạch, nhiệt độ, huyết áp, nhịp thở, tri giác, ran phổi, SpO2, nước tiểu mỗi 30 phút trong 6 giờ đầu, sau đó điều chỉnh theo đáp ứng lâm sàng; Áp lực tĩnh mạch trung tâm mỗi giờ, nếu có điều kiện nên theo dõi huyết áp động mạch xâm lấn.

Phòng bệnh tay chân miệng

Khi đã biết nguyên nhân gây bệnh và các con đường lây nhiễm bệnh thì các bậc phụ huynh cần lưu ý phòng bệnh hợp lý cho trẻ, nhất là trong mùa dịch.

Nguyên tắc phòng bệnh tay chân miệng

• Hiện chưa có vắc xin phòng bệnh đặc hiệu.
• Áp dụng các biện pháp phòng ngừa chuẩn và phòng ngừa đối với bệnh lây qua đường tiêu hoá, đặc biệt chú ý tiếp xúc trực tiếp với nguồn lây.

Phòng bệnh tay chân miệng tại các cơ sở y tế

• Cách ly theo nhóm bệnh.
• Nhân viên y tế: Mang khẩu trang, rửa, sát khuẩn tay trước và sau khi chăm sóc.
• Khử khuẩn bề mặt, giường bệnh, buồng bệnh bằng Cloramin B 2%. Lưu ý khử khuẩn các ghế ngồi của bệnh nhân và thân nhân tại khu khám bệnh.
• Xử lý chất thải, quần áo, khăn trải giường của bệnh nhân và dụng cụ chăm sóc sử dụng lại theo quy trình phòng bệnh lây qua đường tiêu hoá.

Phòng bệnh tay chân miệng ở cộng đồng

• Vệ sinh cá nhân, rửa tay bằng xà phòng (đặc biệt sau khi thay quần áo, tã, sau khi tiếp xúc với phân, nước bọt).
• Rửa sạch đồ chơi, vật dụng, sàn nhà.
• Lau sàn nhà bằng dung dịch khử khuẩn Cloramin B 2% hoặc các dung dịch khử khuẩn khác.
• Cách ly trẻ bệnh tại nhà. Không đến nhà trẻ, trường học, nơi các trẻ chơi tập trung trong 10-14 ngày đầu của bệnh.

Ban hành kèm theo Quyết định số 2554  /QĐ-BYT ngày  19  tháng 7 năm 2011 của Bộ trưởng Bộ Y tế

Bài viết Bệnh tay chân miệng – nguyên nhân, triệu chứng, điều trị và phòng ngừa theo khuyến cáo của Bộ y tế đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Suckhoedoisong.vn – Theo GS.TS Nguyễn Thanh Long- Quyền Bộ trưởng Bộ Y tế, hiện chưa có đủ bằng chứng là 4 ca nhiễm vừa công bố ở Đà Nẵng có cùng nguồn lây, có thể dịch đến từ nhiều nguồn và khởi phát của ổ dịch bắt đầu từ cộng đồng. Chủng virus ở bệnh nhân Đà Nẵng là chủng mới so với các chủng đã tồn tại ở Việt Nam, là chủng xâm nhập từ bên ngoài.

Sáng ngày 27/7, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chủ trì cuộc họp Thường trực Chính phủ về phòng chống dịch COVID-19 trong bối cảnh vừa qua xuất hiện một số ca dương tính tại TP. Đà Nẵng.

Phát biểu mở đầu cuộc họp, Thủ tướng cho biết, khi phát hiện ca nhiễm đầu tiên mang số 416 sau 99 ngày không có ca mới trong cộng đồng, TP. Đà Nẵng và Bộ Y tế đã có nhiều biện pháp ngăn chặn sự lây lan.

Đà Nẵng đã chủ động bao vây, khoanh ổ dịch. Ngành y tế tăng cường cán bộ trực tiếp vào Đà Nẵng. Quân khu 5 đã huy động bộ đội hóa học khử trùng nơi có bệnh nhân dương tính. Đà Nẵng đã chủ động giãn cách một bước như không tập trung trên 30 người, khuyến cáo làm thủ tục để khách rời Đà Nẵng. Tối qua, các hãng hàng không đã tăng cường hàng chục chuyến để đưa hành khách rời Thành phố.

Tuy nhiên, tình hình ngày càng phức tạp. Thủ tướng nêu rõ, tại cuộc họp hôm nay, chúng ta tiếp tục chỉ đạo đề cao cảnh giác và có biện pháp mạnh mẽ để không bị bất ngờ xảy ra về dịch COVID-19 ở Việt Nam. Thủ tướng nhấn mạnh, không để dịch bệnh bùng phát, lan rộng ở Đà Nẵng và các địa phương khác. Nếu không có thái độ dứt khoát thì thất bại trong công cuộc này. Do đó, cuộc họp sẽ quyết định những biện pháp mạnh, đồng bộ để xử lý tình hình.

Báo cáo tại cuộc họp, Quyền Bộ trưởng Y tế – GS.TS Nguyễn Thanh Long cho biết, hiện chưa có đủ bằng chứng là 4 ca nhiễm vừa công bố ở Đà Nẵng có cùng nguồn lây, có thể dịch đến từ nhiều nguồn và khởi phát của ổ dịch bắt đầu từ cộng đồng. Chủng virus ở bệnh nhân Đà Nẵng là chủng mới so với các chủng đã tồn tại ở Việt Nam, là chủng xâm nhập từ bên ngoài.

Quyền Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long cho rằng, dịch có thể bắt đầu từ đầu tháng 7 và cho đến nay, Đà Nẵng đã trải qua 4 chu kỳ lây nhiễm và có thể còn nhiều trường hợp lây nhiễm nữa.

Quyền Bộ trưởng Bộ Y tế nhận định, dịch khả năng diễn biến phức tạp, có thể lan ra các địa phương khác. Hiện Bộ Y tế đã cử 4 đội cán bộ tinh nhuệ nhất vào Đà Nẵng để hỗ trợ phòng chống dịch.

Tổng hợp dịch bệnh tới hết ngày 27 tháng 7 năm 2020

Tại Việt Nam ghi nhận 420 ca nhiễm COVID 19, tuy nhiên trong số đó 365 ca đã khỏi bệnh, 55 ca đang điều trị, 0 có ca nào tử vong. Đây vẫn là thành tích chống dịch tốt nhất trên thế giới.

4 ca mới mắc trong cộng đồng tại Đà Nẵng rất đáng quan ngại vì mất dấu F0.

Cập nhật tới ngày 26/7/2020: có tới 80,000 khách du lịch đang kẹt tại Đà Nẵng. Chính phủ đã quyết định tăng cường thêm tối đa các chuyến bay tới khu vực Đà Nẵng để đưa du khách trở về địa phương.

Yêu cầu tất cả những công dân từ vùng dịch trở về khai báo y tế, tự nguyện cách ly để đảm bảo an toàn cho cộng đồng.

Chúng tôi sẽ tiếp tục cập nhật thông tin để độc giả benh.vn được nắm tình hình dịch bệnh và chủ động phòng tránh.

Bài viết LO NGẠI – Các ca nhiễm Covid 19 tại Đà Nẵng nghi do chủng mới gây ra đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Xét nghiệm của Viện Pasteur Nha Trang với mẫu bệnh phẩm ca nghi mắc Covid-19 ở Đà Nẵng xác định kết quả dương tính với virus SARS-CoV-2.

Bài viết Nóng – Đà Nẵng xác nhận ca nhiễm COVID-19 trong cộng đồng đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Một phút sơ sểnh di chứng cả đời

Vừa qua, khoa Nhi bệnh viện Bạch Mai, Hà Nội tiếp nhận một thiếu niên 15 tuổi người Hà Tĩnh nhập viện trong tình trạng mất ý thức do viêm não Nhật Bản với biểu hiện đau đầu, nôn, sốt, cánh tay phải bị bại.

Virus gây viêm não Nhật Bản

Trước khi đưa lên tuyến trên, bệnh nhân đã được gia đình đưa vào bệnh viện đa khoa huyện Đức Thọ cấp cứu, sau đó chuyển đến bệnh viện Hữu nghị Nghệ An, do đó khi đến Bạch Mai bệnh cảnh đã rất nặng với các biểu hiện li bì, ngưng thở, nhịp tim, huyết áp bất thường, gọi hỏi không phản ứng. Tại bệnh viện Bạch Mai, sau 2 ngày điều trị tích cực bệnh nhân đã được cứu sống, tuy nhiên để lạ di chứng rất nặng nề.

Theo ước tính, khoảng 30% bệnh nhân viêm não Nhật Bản tử vong và khoảng 50% bệnh nhân có di chứng thần kinh, tâm thần. Tử vong nhiều nhất trong 7 ngày đầu khi hôn mê sâu, co giật và tổn thương hành não gây rối loạn hô hấp, tim mạch trầm trọng, tử vong giai đoạn sau chủ yếu do các biến chứng viêm phổi, suy kiệt…Do đó, việc nhập viện muộn hay sớm sẽ đóng vai trò rất lớn trong việc hạn chế tỉ lệ tử vong và tỉ lệ di chứng khi mắc viêm não virus.

Mọi lứa tuổi đều có thể mắc bệnh

Đối với căn bệnh viêm não do virus Nhật Bản, tất cả mọi lứa tuổi đều có thể mắc bệnh nếu chưa có miễn dịch, tuy nhiên lứa tuổi mắc bệnh chủ yếu ở trẻ dưới 15 tuổi và gặp nhiều nhất ở trẻ 1-5 tuổi.

Theo nguyên lý, virus có thể xâm nhập, tấn công não bộ theo đường máu do muỗi chích. Bệnh thường xảy ra đột ngột, có trẻ đang khỏe bỗng dưng sốt cao, co giật, dẫn đến lờ đờ, hôn mê trong 1-3 ngày. Diễn biến bệnh nặng lên rất nhanh.

Theo ước tính, khoảng 30% bệnh nhân viêm não Nhật Bản tử vong và khoảng 50% bệnh nhân có di chứng thần kinh, tâm thần. Tử vong nhiều nhất trong 7 ngày đầu khi hôn mê sâu, co giật và tổn thương hành não gây rối loạn hô hấp, tim mạch trầm trọng, tử vong giai đoạn sau chủ yếu do các biến chứng viêm phổi, suy kiệt…Bởi vậy việc nhập viện muộn hay sớm sẽ đóng vai trò rất lớn trong việc hạn chế tỉ lệ tử vong và tỉ lệ di chứng khi mắc viêm não virus.

Những lưu ý khi tiêm phòng vắc xin

Các loại vắc xin thông thường chỉ cần tiêm 1 mũi đã có hiệu lực bảo vệ (dù thấp) nhưng với vắc xin viêm não Nhật Bản, tiêm 1 mũi vẫn không có hiệu lực, tiêm đủ 2 mũi hiệu lực bảo vệ đạt trên 80%. Tiêm đủ 3 mũi thì hiệu lực bảo vệ đạt 90-95% trong khoảng 3 năm. Theo đó phải tiêm đủ các mũi:  Mũi 1: Lúc trẻ đủ 1 tuổi; Mũi 2: Sau mũi 1 từ 1 đến 2 tuần; Mũi 3: Sau mũi 2 là một năm. Sau đó cứ 3-4 năm tiêm nhắc lại một lần cho đến khi trẻ qua 15 tuổi.

Ngoài ra, phương pháp phòng bệnh khác có thể áp dụng đơn giản tại nhà để ngăn chặn mầm bệnh như đeo khẩu trang, rửa tay bằng xà phòng và sát trùng bằng nước muối, cồn, oxy già, Cloramin B…tránh muỗi đốt; làm sạch môi trường quanh nơi ở, khử trùng môi trường có chất thải tiết nghi ngờ; diệt vật chủ trung gian (muỗi, bọ gậy)…

Lời kết

Theo thống kê, trong 5 tháng đầu năm 2016, cả nước đã có gần 160 trường hợp viêm não do virus nhưng phổ biến nhất là viêm não Nhật Bản (chiếm khoảng 15-20%). Viêm não do virus không có thuốc điều trị đặc hiệu, cách phòng tốt nhất là tiêm vắc xin ngừa viêm não, nhưng trong nhiều chủng virus gây bệnh hiện mới có vắc xin ngừa viêm não Nhật Bản. Hiện vắc xin này đã được đưa vào chương trình tiêm chủng mở rộng để tiêm miễn phí cho trẻ.

Qua đó, các bác sĩ khuyến cáo các gia đình cần cho trẻ đi tiêm chủng đầy đủ. Ngoài ra, khi trẻ có những dấu hiệu ngủ nhiều bất thường, ít chịu chơi sốt cao, ói mửa, mạch nhanh, đau đầu, đặc biệt co giật, hôn mê thì cha mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay để được cấp cứu kịp thời.

Bài viết Cẩn trọng với căn bệnh viêm não Nhật Bản đang trong thời kỳ cao điểm đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Tỷ lệ bệnh tay chân miệng gia tăng báo động

Số lượng ca bệnh truyền nhiễm Tay chân miệng gia tăng nhanh trong tháng 9 tháng 10, mức độ diễn biến của các ca bệnh cũng phức tạp hơn gây ra một số trường hợp trẻ tử vong. Nguy hiểm hơn, hầu hết trường hợp bệnh Tay chân miệng xảy ra với trẻ dưới 3 tuổi.

Chính vì vậy, không chỉ các chuyên mà, chính các bậc phụ huynh cũng cần phải nâng cao ý thức về căn bệnh này.

Theo Ths.Bs Đỗ Thiện Hải – Phó trưởng khoa Truyền nhiễm, Bệnh viện Nhi Trung ương, bệnh tay – chân – miệng xuất hiện quanh năm, tuy nhiên thời điểm hiện nay là điều kiện thuận lợi cho virus gây bệnh phát triển. Bệnh có thể gây thành dịch lớn. Đa phần trẻ có diễn biến nhẹ nhưng bệnh cũng có thể có biến chứng nguy hiểm và đặc biệt là diễn biến rất nhanh chỉ trong vòng vài giờ. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời sẽ dẫn đến tình trạng nặng như sốc, viêm não, viêm màng não, viêm cơ tim, phù phổi cấp thậm chí dẫn đến tử vong.

Nhận biết các dấu hiệu bệnh tay chân miệng

Một số dấu hiệu bệnh tay chân miệng như: sốt (sốt nhẹ hoặc sốt cao) và tổn thương trên da (dát đỏ, mụn nước ở các vị trí đặc biệt như họng, quanh miệng, lòng bàn tay, lòng bàn chân, mông, đầu gối…). Cha mẹ cần để ý những dấu hiệu này.

Chị Hà, mẹ bé Nguyễn Thu Linh (14 tháng, ở Hải Dương) cho biết, trước đây vài ngày, cháu sốt cao 39-40 độ liên tục, không đáp ứng với thuốc hạ sốt, miệng xuất hiện vài nốt nhỏ li ti . Gia đình đưa bé đi khám tại tuyến cơ sở thì được chẩn đoán viêm họng cấp và cho thuốc uống. Tuy nhiên sau khi thấy tình trạng của con vẫn không thuyên giảm, gia đình vội đưa bé lên bệnh viện Nhi Trung Ương. Tại đây, cháu Linh được thăm khám, làm các xét nghiệm và được chẩn đoán mắc bệnh Tay chân miệng.

Hay trường hợp cháu Đỗ Thùy Minh (22 tháng tuổi, ở Hà Đông, Hà Nội) cũng phải nhập viện điều trị bệnh tay chân miệng do cháu đột nhiên sốt cao 39-40 độ, quấy khóc liên tục. “Sau khi vào viện 1 ngày, cháu mới nổi các nốt mụn bé ở cổ họng, khe bẹn, nếu không để ý kĩ, rất khó nhìn thấy” – bố cháu Minh cho hay.

Ba dấu hiệu cảnh báo bệnh tay chân miệng diễn biến nặng

1. Quấy khóc dai dẳng kéo dài: Trẻ có thể quấy khóc nhiều, thậm chí là quấy khóc cả đêm không ngủ. Trẻ cứ ngủ khoảng 15-20 phút lại dậy quấy khóc khoảng 15-20 phút rồi lại ngủ tiếp. Đó là do tình trạng nhiễm độc thần kinh ở giai đoạn rất sớm.
2. Sốt cao không hạ:Trẻ sốt trên 38,5 độ C kéo dài hơn 48 giờ và không đáp ứng với thuốc hạ nhiệt paracetamon. Đây là tình các quá trình đáp ứng viêm rất mạnh trong cơ thể, gây nên tình trạng nhiễm độc thần kinh. Lúc này, cần dùng chế phẩm có chứa Ibuprofen để hạ sốt.
3. Giật mình:đây là dấu hiệu của tình trạng nhiễm độc thần kinh. Chú ý phát hiện triệu chứng này ngay cả khi trẻ đang chơi, quan sát xem tần suất giật mình có tăng theo thời gian hay không.

Nếu trẻ có 1 trong 3 triệu chứng nêu trên, cần đưa trẻ đi khám ở cơ sở chuyên khoa nhi uy tín để được xử trí kịp thời.

Sốt cao không hạ, Giật mình, Quấy khóc là 3 dấu hiệu điển hình cảnh báo bệnh Tay chân miệng nặng lên. (ảnh minh họa)

Điều trị và chăm sóc trẻ bị tay chân miệng

Bệnh tay chân miệng có thể do nhiều loại virus gây nên và không có thuốc điều trị đặc hiệu. Khi trẻ bị bệnh, niêm mạc miệng tổn thương gây đau khiến cho trẻ chán ăn, gây suy nhược cơ thể, giảm đường máu, giảm đề kháng. Các biện pháp khắc phục như:

• Dùng các thuốc giảm đau, sát trùng niêm mạc miệng như nước muối 0,9%, Kamistad…
• Cho trẻ ăn thức ăn lỏng, dễ tiêu như cháo loãng, sữa, nước trái cây…
• Vệ sinh da tránh bội nhiễm vi khuẩn: tắm cho trẻ bằng các loại nước có tính sát trùng nhẹ như nước lá chè xanh, lá chân vịt, lá khế chua, lá cây mảnh cộng… Dùng dung dịch Betadin bôi các tổn thương ngoài da sau khi tắm.
• Tăng cường miễn dịch cho trẻ bằng sử dụng các chế phẩm bổ sung, các loại vitamin khoáng chất từ rau củ quả, thực phẩm bổ sung.
• Giữ vệ sinh cho trẻ, để quần áo thông thoáng, thay đồ thường xuyên cho trẻ.

Phòng bệnh

Để phòng bệnh tay chân miệng, các biện pháp vệ sinh và hạn chế tiếp xúc với đối tượng nghi ngờ mắc bệnh là biện pháp ưu tiên hàng đầu.

• Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng dưới vòi nước chảy, rửa nhiều lần trong ngày (cả người lớn và trẻ em), đặc biệt trước khi chế biến thức ăn, trước khi ăn/cho trẻ ăn, trước khi bế trẻ, sau khi đi vệ sinh, sau khi thay tã và làm vệ sinh cho trẻ. Trong nhiều trường hợp trẻ đi lớp, trẻ chơi nơi công cộng không có nước, nên sử dụng Xịt rửa tay khô kháng khuẩn chứa nano bạc để vệ sinh tay, kháng khuẩn, kháng virus phòng bệnh hiệu quả.
• Thực hiện tốt vệ sinh ăn uống: ăn chín, uống chín; vật dụng ăn uống phải đảm bảo được rửa sạch sẽ trước khi sử dụng (tốt nhất là ngâm tráng nước sôi); đảm bảo sử dụng nước sạch trong sinh hoạt hàng ngày; không mớm thức ăn cho trẻ; không cho trẻ ăn bốc, mút tay, ngậm mút đồ chơi; không nên cho trẻ dùng chung khăn ăn, khăn tay, vật dụng ăn uống như cốc, bát, đĩa, thìa, đồ chơi …
• Thường xuyên lau sạch các bề mặt, dụng cụ tiếp xúc hàng ngày như đồ chơi, dụng cụ học tập, tay nắm cửa, tay vịn cầu thang, mặt bàn/ghế, sàn nhà bằng các chất  sát khuẩn, kháng khuẩn hoặc xà phòng.
• Không cho trẻ tiếp xúc với người bệnh hoặc nghi ngờ mắc bệnh.
• Cách ly trẻ bệnh tại nhà. Không đến nhà trẻ, trường học, nơi các trẻ chơi tập trung trong 10-14 ngày đầu của bệnh.

Bài viết Dịch bệnh tay chân miệng, 3 dấu hiệu cảnh báo quan trọng đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Liệu có loại thuốc nào trong số những thuốc trên đây nắm giữ chìa khóa để bảo vệ bệnh nhân COVID 19 khỏi nguy hiểm, hay tử vong. Tổ chức Y Tế Thế Giới WHO trong ngày 20 tháng 3 năm 2020 đã thông báo một thử nghiệm lớn toàn cầu, gọi là SOLIDARITY, để nghiên cứu xem liệu có cách nào để điều trị nhiễm Corona virus gây bệnh hô hấp nguy hiểm không. Đó là một nỗ lực lớn, tổng lực và phối hợp để thúc đẩy thu thập nhanh các dữ liệu khoa học trong suốt thời gian đại dịch. Nghiên cứu, bao gồm nhiều nghìn bệnh nhân từ nhiều nước trên thế giới, được thiết kế đơn giản nhất có thể để ngay cả các bệnh viện bị quá tải bệnh nhân COVID 19 cũng có thể tham gia được.

Sự cần thiết phải thử nghiệm sớm thuốc điều trị COVID 19

Không chỉ điều trị cho bệnh nhân, thuốc còn giúp bảo vệ nhân viên y tế

Với khoảng 15% bệnh nhân COVID 19 phải đối mặt với triệu chứng covid nặng và bệnh viện quá tải, các biện pháp điều trị là rất quan trọng. Do vậy, thay vì bắt đầu với những hợp chất mới mà có thể mất nhiều năm để phát triển và thử nghiệm, các nhà nghiên cứu và cơ quan nghiên cứu cộng đồng đang tìm kiếm giải pháp tận dụng các loại thuốc cũ đã được chấp nhận cho điều trị các bệnh khác và đã được thử nghiệm về độ an toàn. Họ cũng đang tìm kiếm các loại thuốc chưa được phê duyệt nhưng có hiệu quả trên động vật nghiên cứu với hai loại virus Corona nguy hiểm khác, hai loại đã gây hội chứng hô hấp cấp nghiêm trọng SARS và hội chứng hô hấp Trung Đông (MERS).

Các loại thuốc ngăn chặn hoặc tiêu diệt virus Corona, SARS-CoV-2, có thể cứu sống nhiều bệnh nhân nặng nhưng cũng có thể có tác dụng phòng ngừa, để bảo vệ những nhân viên y tế và những người có nguy cơ cao. Việc điều trị có thể giúp giảm bớt thời gian bệnh nhân phải chăm sóc tích cực, giảm thời gian nằm viện.

Nhiều gợi ý nghiên cứu thuốc điều trị COVID 19 mới

Các nhà khoa học gợi ý hàng tác các hợp chất hiện hành để thử nghiệm, tuy nhiên, WHO đang tập trung vào 04 giải pháp hứa hẹn nhất: 01 là hợp chất kháng virus mới Remdesivir; 02 là loại thuốc đang được chỉ định chữa sốt rét Chloroquine và HydroxyChloroquine; 03 là kết hợp hai thuốc điều trị HIV hiện tại Lopinavir và Ritonavir; 04 là kết hợp Lopinavir + Ritonavir + Beta interferon (một chất truyền tin của hệ thống miễn dịch có thể làm tê liệt virus. Một số dữ liệu về việc sử dụng các loại thuốc trên co bệnh nhân COVID 19 đã được kết hợp – phối hợp thuốc điều trị HIV có vẻ như đã thất bại ở một nghiên cứu nhỏ tại Trung Quốc – tuy nhiên WHO tin rằng thử nghiệm quy mô lớn hơn với bệnh nhân đa dạng hơn là cần thiết.

Điều kiện tham gia chương trình SOLIDARITY của WHO

Đối tượng tham gia chương trình SOLIDARITY rất dễ dàng. Khi một người bị xác định là nhiễm COVID 19 là hợp lệ tham gia, các sỹ có thể kê khai dữ liệu bệnh nhân lên một website của WHO, bao gồm những tình trạng tiềm ẩn có thể thay đổi tình hình bệnh tật như Đái tháo đường hay HIV. Người tham gia sẽ ký vào biên bản xác nhận đồng ý tham và được scan gửi cho WHO qua thư điện tử. Sau đó bác sỹ sẽ kê khai các thuốc có sẵn trong bệnh viện đó, trang web sẽ ngẫu nhiên chỉ định cho bệnh nhân loại thuốc có sẵn hoặc cho biện pháp chăm sóc COVID 19 theo tiêu chuẩn địa phương.

“Sau đó, không có bất kỳ đo lường hoặc văn bản nào cần phải bổ sung,” Ana Maria Henao-Restrepo, một cán bộ y tế tại Cục Miễn dịch vắc xin và Y sinh của WHO cho biết. Các bác sỹ sẽ ghi nhận ngày mà bệnh nhân xuất viện hoặc chết, thời gian nằm viện và rằng bệnh nhân có cần thở khí dung hay oxy không, “tất cả chỉ có vậy”, bà nói.

Thiết kế nghiên cứu không phải là mù đôi, tiêu chuẩn vàng trong nghiên cứu y khoa, do đó có thể có hiệu ứng giả dược từ các bệnh nhân biết được họ tiếp nhận thuốc từ chương trình. Nhưng WHO nói rằng khó mà có thể cân bằng cả yếu tố khoa học khắt khe và tốc độ. Ý tưởng cho chương trình SOLIDARITY được đề xuất chưa tới 2 tuần trước đây, Henao-Restrepo cho biết, và WHO hi vọng rằng sẽ có các trung tâm hỗ trợ tài liệu, quản lý dữ liệu trong tuần tới.

Các loại thuốc được thử nghiệm trong chương trình SOLIDARITY của WHO

Remdesivir – Loại thuốc kháng virus mới

Nguồn gốc của thuốc Remdesivir

Virus Corona chủng mới mang tới cơ hội thứ hai cho loại dược chất này được chứng tỏ hiệu quả. Đây là loại dược chất được phát triển bởi Công ty Gilead để chống lại bệnh dịch Ebola ở châu Phi và các loại virus có liên quan, Remdesivir ngăn cản quá trình nhân bản của virus bằng cách ức chế loại enzyme chìa khóa của virus, enzyme polymerase RNA phụ thuộc RNA.

Các nhà nghiên cứu đã thử nghiệm Remdesivir năm trước trong suốt đợt dịch Ebola ở Công Gô, song song với 3 biện pháp điều trị khác. Tuy nhiên, loại thuốc này không thể hiện hiệu quả gì cho bệnh Ebola (hai loại khác cũng vậy). Mặc dù vậy, loại enzyme mà thuốc này tác động tới lại tương tự với những loại virus khác, vào năm 2017 các nhà khoa học tại Đại học Bắc Carolina ở Chapel Hill đã chứng minh trong ống nghiệm và nghiên cứu trên động vật rằng thuốc này có thể ức chế Coronavirus gây bệnh SARS và MERS.

Hiệu quả bước đầu của Remdesivir với COVID 19

Bệnh nhân nhiễm COVID 19 đầu tiên được chẩn đoán tại Hoa Kỳ – một người đàn ông trẻ tại tỉnh Snohomish, Washington – đã được cho sử dụng Remdesivir khi tình trạng trở nên tồi tệ hơn; sau đó vài ngày, tình trạng sức khỏe của bệnh nhân này được cải thiện, theo báo cáo ca tại Tạp chí Y khoa New England (New England Journal of Medinine). Một bệnh nhân California được sử dụng Remdesivir cũng đã hồi phục, trường hợp này bác sỹ thậm chí đã nghĩ là sẽ không thể qua khỏi.

Những bằng chứng từ các ca riêng lẻ không thể là cơ sở để chứng minh rằng loại thuốc này đủ hiệu quả và an toàn. Tuy nhiên, từ các thuốc trong thử nghiệm SOLIDARITY, “remdesivir là loại thuốc tiềm năng nhất để sử dụng trên lâm sàng” trích lời của Jiang Shibo, Đại học Thượng Hải Fudan, Trung Quốc, người đã làm việc với rất nhiều phác đồ điều trị Coronavirus. Jiang đặc biệt thích thú với việc sử dụng liều cao của loại thuốc này mà không gây độc cho người sử dụng.

Tuy nhiên, có lẽ có nhiều bất cập nếu sử dụng loại thuốc này quá sớm vì loại thuốc này dùng theo đường tiêm truyền, thuốc rất đắt và khả năng là 85 trong số 100 bệnh nhân COVID 19 sẽ không cần phải dùng tới nó.

Chloroquine và Hydroxychloroquine – gợi ý từ loại thuốc sốt rét bị lãng quên

Tại sao là Chloroquine và Hydroxychloroquine cho COVID 19?

Tại buổi họp báo ngày 19 tháng 3 năm 2020, tổng thống Trump gọi Chloroquin và HydroxyChloroquin là “game changer”. Và phần phát biểu của ông chính là nguyên nhân dẫn tới nhu cầu tăng nhanh của loại thuốc chống sốt rét bị lãng quên hàng thập kỷ qua.

Quyết định đưa hai loại thuốc này vào trong chương trình SOLIDARITY là do những thông tin tích cực từ nhiều nước sử dụng, theo một báo cáo của nhóm làm việc tại WHO về tiềm năng của loại thuốc này. Tuy nhiên, dữ liệu còn hạn chế.

Hai loại thuốc này tác động lên virus bằng cách làm giảm độ acid trong nội bào, khoang bên trong tế bào mà virus sử dụng để tiêu hủy lớp vật liệu bên ngoài và nhờ đó virus có thể xâm nhập vào bên trong tế bào. Tuy nhiên đường vào chính của SARS-CoV-2 lại khác, sử dụng các gai protein để kết nối với receptor trên bề mặt tế bào người. Các nghiên cứu tế bào đã chỉ ra Chloroquine có một vài hoạt tính chống lại SARS-CoV-2 nhưng liều dùng cần phải cao và có thể gây độc nghiêm trọng cho người dùng.

Kết quả bước đầu của Cloroquin trên COVID 19 – Không khả quan, dữ liệu mập mờ

Các kết quả về việc điều trị với Chloroquin của các bệnh nhân COVID 19 ở Trung Quốc khá mập mờ. Các nhà nghiên cứu Trung Quốc người đã báo cáo về việc điều trị cho hơn 100 bệnh nhân với Chloroquine đã ca ngợi những lợi ích của loại thuốc này trên BioScience, tuy nhiên dữ liệu tiềm tàng thì không được xuất bản. Tóm lại, hơn 20 nghiên cứu về COVID 19 ở Trung Quốc có sử dụng Chloroquine và HydroxyChloroquine, WHO lưu ý, nhưng các kết quả rất khó truy xuất. “WHO đang tiếp cận với những đồng nghiệp Trung Quốc trong sứ mệnh ở Geneva và nhận được sự đảm bảo về tính hợp tác; tuy nhiên, không có dữ liệu nào được chia sẻ về các nghiên cứu Chloroquine.”

Nghiên cứu mới của Pháp về HydroxyChloroquine trên COVID 19 – có dấu hiệu tích cực nhưng chưa đáng tin

Các nhà nghiên cứu tại Pháp đã xuất bản một nghiên cứu về việc điều trị 20 bệnh nhân COVID 19 với HydroxyChloroquine. Họ kết luận rằng thuốc giúp làm giảm đáng kể lượng virus trên niêm mạc mũi. Tuy nhiên đó không phải là thử nghiệm đối chứng ngẫu nhiên và không được báo cáo kết quả lâm sàng cuối cùng như là tử vong. Trong Hướng dẫn xuất bản vào ngày 19 tháng 3 năm 2020, Hiệp hội Y khoa chăm sóc tích cực Hoa Kỳ đã nói rằng “không đủ bằng chứng để khuyến cáo sử dụng Chloroquine hay HydroxyChloroquin cho những bệnh nhân COVID 19 ở tình trạng ốm nặng.”

Đặc biệt, Hydroxychloroquine còn có thể gây hại hơn là mang lại lợi ích. Đây là loại thuốc có nhiều tác dụng phụ và có tại hại trên tim. Những bệnh nhân có vấn đề về tim có nguy cơ bị mắc COVID 19 tình trạng nặng hơn, đó là điều đáng lo ngại, theo bác sỹ David Smith, Đại học California, San Diego. “Đây là dấu hiệu cảnh báo, tuy nhiên chúng ta vẫn cần phải làm thêm các thử nghiệm nữa,” ông nói.

Ritonavir/ Lopinavir – Hi vọng từ loại thuốc điều trị HIV đang lưu hành

Ritonavir/Lopinavir là thuốc đang dùng điều trị bệnh gì?

Đây là một thuốc kết hợp, được bán với biệt dược là Kaletra, đã được chấp nhận lưu hành tại Hoa Kỳ từ năm 2000 để điều trị HIV. Abbott Laboratories đã phát triển thuốc Lopinavir để ức chế protease của HIV, một loại enzyme quan trọng để cắt chuỗi protein dài thành chuỗi peptides trong quá trình tổng hợp virus mới. Bởi vì Lopinavir bị phá hủy nhanh trong cơ thể người bởi chính protease của chúng ta, nên các dược sỹ cho thêm 1 hàm lượng thấp thuốc Ritonavir, một loại thuốc ức chế protease khác, do đó giúp Lopinavir tồn tại lâu hơn và phát huy tác dụng.

Loại thuốc kết hợp này cũng ức chế protease của các virus khác, đặc biệt là coronavirus. Thuốc này đã có hiệu quả với khỉ thí nghiệm nhiễm MERS virus và được thử nghiệm với cả bệnh nhân SARS, MERS, kết quả của các thử nghiệm trên vẫn còn mơ hồ.

Kết quả thử nghiệm bước đầu của Ritonavir/Lopinavir trên COVID 19 – cần nghiên cứu thêm nhiều

Thử nghiệm đầu tiên của loại thuốc kết hợp này với COVID 19 là không có hiệu quả tốt. các bác sỹ ở Vũ Hán, Trung Quốc, đã cho 199 bệnh nhân nhiễm COVID 19 uống 2 viên thuốc Lopinavir/Ritonavir hai lần mỗi ngày kết hợp thêm chăm sóc tiêu chuẩn hoặc chăm sóc tiêu chuẩn đơn thuần. Họ thấy không có sự khác biệt đáng kể nào giữa hai nhóm trên. Tuy nhiên, các tác giả cảnh báo rằng những bệnh nhân đã rất yếu, hơn 1 phần năm trong số họ đã chết và do đó việc điều trị đã can thiệp quá muộn để có thể thấy tiến triển. Mặc dù loại thuốc này tương đối an toàn nhưng chúng lại thường phản ứng với các loại thuốc khác hay được sử dụng ở bệnh nhân nặng, các bác sỹ cảnh báo thuốc có thể gây tổn thương gan nặng.

Ritonavir/ Lopinavir + Interferon-beta – Kết hợp bổ sung Interferon beta

Chương trình SOLIDARITY cũng thử nghiệm loại thuốc điều trị HIV trên kết hợp với interferon-beta, một phân tử có liên quan tới điều hòa viêm trong cơ thể và cũng có hiệu quả khi sử dụng cho Khỉ bị nhiễm MERS. Loại thuốc kết hợp 3 thành phần trên hiện nay vẫn đang được thử nghiệm cho bệnh nhân MERS ở Ả rập xê út trong một thử nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng.

Tuy nhiên, interferon-beta trên bệnh nhân COVID 19 nặng có thể khá nguy hiểm, bác sỹ Herold nói “Nếu cho bệnh nhân uống khi bệnh muộn, thuốc có thể làm tổn thương các tế bào nặng hơn thay vì giúp ích cho bệnh nhân”

Kết luận về 04 loại thuốc đang được WHO nghiên cứu điều trị COVID 19

Cả 4 liệu pháp trên đây đều đang trong quá trình thu thập dữ liệu, thử nghiệm, kết quả nghiên cứu rời rạc và không đáng tin cậy. WHO và các chuyên gia y tế sẽ sớm cung cấp những thông tin đáng tin cậy trên các kênh thông tin chính thống.

Trong thời gian chờ đợi các thông tin từ cơ quan y tế uy tín, người dân tuyệt đối không được phép tự ý sử dụng các loại thuốc trên, hoặc những loại thuốc theo tin đồn về khả năng điều trị hoặc phòng ngừa COVID 19. Người dân nên tuân theo các khuyến cáo cơ bản của tổ chức Y tế thế giới và cơ quan chức năng nước sở tại để đảm bảo bệnh dịch không bị lây lan quá mức, bệnh nhân mắc COVID 19 được hưởng sự chăm sóc y tế tốt nhất và cùng nhau chúng ta sẽ vượt qua dịch bệnh này sớm nhất.

Bài viết 04 thuốc điều trị COVID 19 đang được WHO đưa vào thử nghiệm lâm sàng đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.