Giải phẫu sinh lý máu

Máu được cấu tạo bởi một số loại tế bào khác nhau hay còn gọi là thành phần hữu hình và huyết tương. Các thành phần hữu hình gồm:

• Hồng cầu (chiếm 96%),
• Bạch cầu (chiếm khoảng 3%)
• Tiểu cầu (chiếm 1%)

Huyết tương là dung dịch chứa đến 96% nước, 4% là các protein huyết tương và rất nhiều chất khác.

Mỗi thành phần của máu chỉ có đời sống nhất định và luôn luôn được đổi mới hằng ngày. Ví dụ: Hồng cầu sống được 120 ngày, huyết tương thường xuyên được thay thế và đổi mới.

Hiến máu có hại đến sức khỏe hay không?

Lượng máu trong cơ thể tương đối hằng định nhờ quá trình điều hoà sinh máu (trung bình là 77 ml/kg cân nặng đối với nam và 66 ml/kg cân nặng đối với nữ). Một người lớn khỏe mạnh có khoảng 3,8 đến 5,6 lít máu. Vì vậy, các nghiên cứu về huyết học cho thấy, nếu mỗi lần hiến dưới 1/10 lượng máu trong cơ thể thì không có hại đến sức khỏe.

Sau khi hiến máu, các chỉ số máu có thay đổi chút ít nhưng vẫn nằm trong giới hạn sinh lý bình thường không hề gây ảnh hưởng đến các hoạt động thường ngày của cơ thể. Trái lại, lượng máu được “tồn trữ” trong gan, lách không được lưu thông, nhưng khi hiến máu, cơ thể sẽ được “làm mới” lại bằng lượng máu tương ứng do tuỷ xương sản sinh ra.

Trên thực tế, đã có hàng triệu người hiến máu nhiều lần mà sức khỏe vẫn hoàn toàn tốt. Trên thế giới có người hiến máu trên 400 lần. Ở Việt Nam, người hiến máu nhiều lần nhất đã hiến gần 100 lần, sức khỏe hoàn toàn tốt.

Hiện nay nhu cầu về máu tại các bệnh viện là vô cùng nhiều. Mỗi giờ có hàng trăm người bệnh cần phải được truyền máu vì: Bị mất máu do chấn thương, tai nạn, thảm hoạ, xuất huyết tiêu hoá; Do bị các bệnh gây thiếu máu, chảy máu: ung thư máu, suy tuỷ xương, máu khó đông…; Các phương pháp điều trị hiện đại cần truyền nhiều máu: phẫu thuật tim mạch, ghép tạng… Theo đó, mỗi năm nước ta cần khoảng 1.700.000 đơn vị máu điều trị nhưng hiện mới chỉ đáp ứng được khoảng 30% nhu cầu. Nhưng nếu chỉ cần một bịch máu (khoảng 200ml) đã có thể cứu một mạng người.

Điều kiện tham gia hiến máu

Vì vậy, để trực tiếp tham gia cứu sống người bệnh, người hiến máu phải đảm bảo sức khoẻ tốt không mắc các bệnh nguy hiểm.

• Đối tượng hiến máu phải có số tuổi từ 18 đến 60 với nam, 18 đến 55 với nữ.
• Cân nặng trên 45kg với nam và trên 43kg với nữ.
• Mạch và huyết áp đều bình thường, không cao quá cũng không thấp quá.
• Người phụ nữ đang mang thai, có kinh, điều hòa kinh nguyệt, đang cho con bú không được hiến máu.

Những lưu ý khi tham gia hiến máu

Các nhà chuyên môn đưa ra lời khuyên đối với người tham gia hiến máu:

• Cần ăn sáng đầy đủ trước khi hiến máu, ví dụ uống cốc nước cam và ăn một bát phở, không nên dùng các chất kích thích trước khi hiến máu như: Rượu, cà phê, chè …vì chất cafein làm cơ thể mất nước.
• Sau khi hiến máu không nên rời điểm và được sự đồng ý của nhân viên y tế. Nếu cảm thấy chóng mặt, mệt, buồn nôn nên nằm nghỉ 10 – 15 phút; Uống nhiều nước sau khi hiến máu; Để miếng băng dính sau ít nhất 4-6 giờ mới bỏ đi.
• Trong 2-3 ngày đầu sau hiến máu nên sinh hoạt nhẹ nhàng, nghỉ ngơi nhiều hơn bình thường, không uống rượu, bia và làm việc gắng sức.

Bài viết Hiến máu có hại gì không? đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Theo các chuyên gia, việc tạo ra máu nhân tạo trong phòng thí nghiệm đã thực hiện thành công từ lâu nhưng chỉ ở quy mô rất nhỏ.

Do giá thành đắt nên sẽ ưu tiên áp dụng sản xuất các nhóm máu hiếm – Ảnh: Reuters

Đầu năm 2017, các nhà khoa học của Đại học Bristol và bộ phận phụ trách lĩnh vực truyền máu và cấy ghép thuộc Cơ quan dịch vụ y tế công của Anh, đã tìm ra giải pháp cho phép mở rộng quy mô tới mức “sản xuất hàng loạt” với các tế bào hồng cầu cần thiết cho nhu cầu truyền máu.

Tính ưu việt của cách tạo máu mới so với phương pháp truyền thống

Theo phương pháp tạo máu nhân tạo truyền thống, các nhà khoa học sẽ lấy một loại tế bào gốc chuyên sản xuất tế bào hồng cầu trong cơ thể người, sau đó tạo những điều kiện lý tưởng để tế bào gốc này sản sinh các tế bào hồng cầu trong điều kiện phòng thí nghiệm.Tuy nhiên theo cách này, mỗi tế bào gốc chỉ có thể tạo ra gần 50.000 tế bào hồng cầu rồi sẽ tự tiêu hủy.

Phương pháp mới thì ngược lại. Các nhà khoa học Anh sẽ điều chỉnh những tế bào gốc ở giai đoạn đầu để chúng có thể tự nhân lên với số lượng vô giới hạn và coi đây  là kỹ thuật làm “bất tử” tế bào gốc. Xét về lý thuyết, nó sẽ tạo ra một lượng tế bào hồng cầu vô hạn từ kỹ thuật này. Qua đó mở ra cơ hội cứu sống nhiều hơn cho người bệnh.

Tuy nhiên, máu nhân tạo sản xuất theo phương pháp này tốn kém nhiều hơn so với phương pháp cũ, do đó công nghệ sản xuất máu mới trước mắt chỉ áp dụng với các trường hợp người bệnh thuộc nhóm máu hiếm.

Benh.vn (Theo Tuoitre.vn)

Bài viết Cung cấp máu vô hạn cho cộng đồng bằng phương pháp mới đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.