Hiện tượng không hiếm gặp

“Bất dung nạp sữa” là tình trạng trẻ có những phản ứng bất lợi với các thành phần dưỡng chất của sữa bao gồm:

• Không hấp thu hết đường lactose ở ruột non, di chuyển xuống ruột già và lên men
• Dị ứng đạm sữa.

Trong trường hợp bất dung nạp lactose do thiếu hụt men lactase ở bờ bàn chải ruột có thể do bẩm sinh (di truyền) hoặc mắc phải do tiêu chảy kéo dài, suy dinh dưỡng. Vì vậy, kém hấp thu lactose là biểu hiện của không dung nạp lactose và phụ thuộc sự mất cân bằng giữa lượng lactose tiêu hóa và khả năng thủy phân của men lactase. Riêng với trường hợp dị ứng đạm sữa (còn gọi là dị ứng protein sữa) thì đây là một trong những dị ứng thức ăn thường gặp nhất ở trẻ nhỏ.

Trẻ không dung nạp sữa có tỷ lệ suy dinh dưỡng cao

Nghiên cứu mới nhất về dị ứng sữa ở trẻ dưới 3 tuổi tại khu vực Hà Nội cho thấy tỷ lệ trẻ dị ứng sữa là 2,1%, phân bố nhiều nhất ở nhóm trẻ dưới 1 tuổi, nhóm trẻ dị ứng sữa có tỷ lệ suy dinh dưỡng (24%) cao hơn tỷ lệ chung (10%) và có đến 33,3% trẻ dị ứng sữa thiếu máu, thiếu sắt.

Hai tình trạng bất dung nạp lactose và dị ứng protein sữa có những triệu chứng khá giống nhau, đặc biệt là triệu chứng ở đường tiêu hóa nên rất dễ bị lẫn lộn như: nôn ói, chướng bụng, đầy hơi, tiêu chảy, phân nhầy máu, kém bú, kém ngủ, tăng cân ít hoặc ảnh hưởng lâu dài đến sự phát triển của trẻ về sau. Ngoài ra, đối với dị ứng đạm sữa trẻ có các triệu chứng ở da như: phát ban, chàm, hăm tã dai dẳng, chảy nước mũi, ngứa mũi, nghẹt mũi, khò khè, khó thở…

“Bất dung nạp sữa ở trẻ” là hiện tượng không hiếm gặp ở trẻ nhỏ từ độ tuổi 0- 12 tháng do các nguyên nhân chính: hệ miễn dịch và tiêu hóa chưa phát triển hoàn chỉnh như người trưởng thành.

Trẻ dị ứng đạm sữa và không hấp thu hết đường lactose sẽ kém bú, kém ngủ, chậm lớn, thiếu máu thiếu sắt và ảnh hưởng lâu dài đến sự phát triển của trẻ về sau. Đối với những trường hợp này, nếu không được chăm sóc, điều trị và bổ sung những dưỡng chất thích hợp, đúng cách sẽ dẫn đến tình trạng suy dinh dưỡng là tất yếu. Bệnh khó hồi phục và nguy cơ tiến triển nặng hơn do bội nhiễm.

Giải pháp dinh dưỡng thay thế

Khi trẻ không dung nạp sữa, các bậc phụ huynh cần phải có giải pháp dinh dưỡng thay thế. Nhờ vậy, giúp trẻ hấp thu chất đạm để phát triển bình thường, đồng thời ngăn chặn triệt để mọi nguy cơ gây dị ứng ở trẻ. Trong giai đoạn trẻ từ 0-12 tháng tuổi, sữa là chế độ dinh dưỡng chính hoặc duy nhất. Do đó, khi trẻ bị dị ứng sữa hoặc không dung nạp hết đường lactose, biện pháp cần thiết là sử dụng sản phẩm dinh dưỡng thay thế có công thức đạm tinh chế giá trị sinh học cao, hoàn toàn không chứa đạm sữa và không chứa đường lactose.

Theo các chuyên gia, đạm sữa bò đã được thủy phân hoàn toàn hoặc đạm đậu nành tinh chế là hướng giải quyết hữu hiệu cho trẻ dị ứng sữa. Tuy nhiên, các chuyên gia cũng nhấn mạnh: “Ở những trẻ này, việc bổ sung các dưỡng chất rất quan trọng. Nếu chúng ta chỉ quan tâm tìm các chất dinh dưỡng thay thế sữa bò mà không quan tâm tới sự phát triển của hệ thần kinh và thể chất thì đứa trẻ sẽ phát triển không toàn diện. Vì thế, song song với dùng đạm đậu nành tinh chế, công thức dinh dưỡng thay thế phải đảm bảo duy trì sự tăng trưởng và phát triển của trẻ”.

Lời khuyên tốt nhất dành cho các bậc cha mẹ là trẻ em trong giai đoạn đầu đời thì sữa mẹ vẫn là lựa chọn hàng đầu dành cho trẻ bình thường. Đối với trẻ có những triệu chứng kể trên nên nghĩ ngay đến tình trạng dị ứng đạm sữa và không hấp thu hết đường lactose, cần nhanh chóng đưa trẻ đến các bác sĩ chuyên khoa Nhi hoặc Dinh dưỡng để được chẩn đoán kịp thời và có sự tư vấn về một chế độ dinh dưỡng thay thế hợp lý cho trẻ.

Bài viết Giải pháp khi trẻ không dung nạp sữa đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Nếu không có hoặc thiếu hụt men này cơ thể bạn sẽ không dung nạp được lactose trong sữa không tiêu hóa được ở ruột non, sữa sẽ đi xuống ruột già và bị lên men và gây ra một loạt các triệu chứng khó chịu như đầy bụng, buồn nôn, đau bụng, tiêu chảy, phân có mùi chua… Hiện tượng này thường xảy ra trong vòng vài giờ sau cử sữa và hết sau một ngày nếu không dùng loại sữa này nữa.

Không dung nạp sữa là một hiện tượng bao gồm bất dung nạp đường lactose và dị ứng với các loại đạm casine và lactoglobuline trong sữa. Phản ứng nhẹ là có các biểu hiện như trên, nặng hơn sẽ gây ra những nốt mẫn đỏ, chàm, nôn ói, khò khè, chậm tăng cân cho đến những biểu hiện rất nặng như: ói máu, tiêu máu, sốc thậm chí tử vong nếu vẫn cố tình dung nạp sữa.

Trên thực tế có rất  nhiều người gặp phải  tình  trạng không dung nạp lactose nhưng không biết. Khi nhận thấy sau khi uống sữa bị đau bụng thì họ lập tức bỏ ngay.

Chẩn đoán không dung nạp dựa trên việc tránh ăn các sản phẩm có sữa trong vài ngày để xem triệu chứng có mất đi hay không hoặc dựa trên các xét nghiệm như xét nghiệm máu và xét nghiệm lượng hydro thải ra sau ăn lactose.

Phương pháp khắc phục tình trạng không dung nạp lactose

Cách đơn giản nhất là tránh dùng các sản phẩm chứa lactose. Tuy nhiên đối với những người cần uống nhiều sữa để cung cấp đầy đủ chất và can xi như trẻ nhỏ, phụ nữ có thai, phụ nữ thời kỳ mãn kinh có nguy cơ loãng xương cao, thì giảm bớt sử dụng thức ăn và nước uống có chứa lactose (hàm lượng lactose trong thành phần thức ăn/nước uống có ghi rõ trên hộp). Ngưng uống sữa một thời gian. Khi uống sữa trở lại,  nên uống ít một để cơ thể thích nghi dần với sữa. Có thể uống sữa sau khi ăn sáng hoặc vừa uống vừa ăn, không nên uống sữa khi dạ dày còn đang trống rỗng. Nên sử dụng các sản phẩm từ sữa như: pho mát, váng sữa, sữa đậu nành hoặc sữa đã được thủy phân một phần thành polypeptides hoặc thủy phân hoàn toàn thành acid amin để cơ thể thích nghi dần. Có thể bổ sung men lactase (ở trẻ nhỏ cho dưới dạng thuốc giọt (cho trực tiếp vào sữa), ở trẻ lớn cho dưới dạng viên nhai theo sự hướng dẫn của bác sĩ.

Đối với trẻ nhỏ, sữa rất quan trọng cho sự phát triển của trẻ, khi trẻ uống sữa mà bị đau bụng, đầy hơi, tiêu chảy, thì trước tiên có thể cải thiện bằng cách như trên: Cho trẻ uống sữa cùng lúc với ăn thức ăn đặc: ngũ cốc,… (thức ăn đặc được hấp thu chậm sẽ làm cho tình trạng bất dung nạp lactose được kiểm soát tốt hơn). Cho uống sữa từng ít một (chia nhỏ bữa sữa). Cho ăn thêm bơ (bơ chứa đầy đủ thành phần chất dinh dưỡng của sữa nhưng ít lactose hơn sữa). Cho ăn thêm sữa chua cũng có nhiều thành phần chất dinh dưỡng của sữa nhưng những vi khuẩn tốt trong sữa chua sẽ giúp tiêu hóa lactose.

Nếu trẻ vẫn còn có triệu chứng như trên thì tốt nhất bố mẹ nên cho trẻ đến khám bác sĩ chuyên khoa dinh dưỡng để được tư vấn một chế độ ăn uống phù hợp đảm bảo cho sự phát triển của trẻ.

Benh.vn

Bài viết Phương pháp khắc phục hiện tượng không dung nạp lactose đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.