Ở người phụ nữ, tầng sinh môn có nhiệm vụ nâng đỡ các cơ quan trong tiểu khung như bàng quang, tử cung, âm đạo và trực tràng. Khi sanh, tầng sinh môn phải giãn mỏng và mở ra để các phần của thai nhi lần lượt thoát ra ngoài. Trong giai đoạn sổ thai, nếu tầng sinh môn không giãn tốt sẽ dễ bị rách và có thể tổn thương. Vì vậy để an toàn cho cuộc đẻ các y bác sĩ sẽ chủ động rạch tầng sinh môn để vết rách không bị rách tung và bé không bị những sang chấn không mong muốn

Chỉ định cắt tầng sinh môn

Người mẹ

– Âm hộ hẹp, tầng sinh môn ngắn và rắn (con so).

– Âm hộ và tầng sinh môn phù nề do chuyển dạ kéo dài, nhiễm khuẩn.

Thai nhi

– Thai to

– Thai non yếu, thiếu tháng, tránh sang chấn đầu khi thai qua tầng sinh môn

– Ngôi chỏm sổ kiểu chẩm cùng, đầu hậu trong ngôi mông

Các công tác chuẩn bị

Cán bộ chuyên khoa

– Nữ hộ sinh, y sĩ, bác sĩ chuyên khoa Phụ sản.

Phương tiện

– Hộp cắt, khâu tầng sinh môn (kéo thẳng, kim, kẹp đầu kim, chỉ catgút và lanh, gạc củ ấu, thuốc gây tê novocain 2%).

Sản phụ

– Ðược hướng dẫn cách rặn và ta cắt tầng sinh môn khi rặn.

Các bước tiến hành

Nguyên tắc

Cắt đúng lúc, không quá sớm cũng không quá muộn, cắt khi âm hộ và tầng sinh môn đã phồng căng do ngôi thai đã xuống sâu trong âm đạo, cắt lúc có cơn co tử cung và sản phụ đang rặn. Cắt như vậy thì sản phụ sẽ đỡ đau.

Khi đỡ đầu hậu ở ngôi mông có thể cất ngay từ trước khi sổ đầu.

Kỹ thuật

Vô cảm: gây tê vùng âm hộ tầng sinh môn bằng novocain 2%, 5 – 10ml.

Vị trí cắt:

Vị trí 7 giờ, cắt ở bờ âm hộ giữa trên và dưới, cắt chếch từ trên xuống dưới và ra ngoài, chếch 45o so với đường trục âm hộ, đường cắt trung bình dài 4 – 5cm tùy theo mức độ cần thiết. Như vậy sẽ cắt một phần cơ thắt âm hộ, cơ ngang nông và sâu cùng với thành âm đạo và da vùng tầng sinh môn.

Thường chỉ cắt một bên là đủ, hãn hữu trong những ngôi to sổ khó có thể cắt cả hai bên.

Phương pháp cắt: cắt bằng kéo thẳng, lưỡi dài và sắc, dùng hai ngón tay cho vào âm đạo nâng vùng định cắt lên và lùa một bên lưỡi kéo vào và cắt một nhát nhanh gọn khi đang rặn.

Khâu phục hồi tầng sinh môn:

– Thường khâu phục hồi tầng sinh môn sau khi sổ rau

– Rửa sạch vùng âm hộ tầng sinh môn, trải khăn vô khuẩn, mặc áo, đi găng tay vô khuẩn.

– Cách khâu: Ðặt một bấc to vào âm đạo trên chỗ cắt để cho máu rỉ từ tử cung ra không cản trở thủ thuật. Người phụ dùng van banh rộng âm đạo ra cho dễ khâu. Vết cắt gồm ba tổ chức là thành âm đạo, cơ tầng sinh môn và da, được khâu làm 3 lớp:

• Lớp âm đạo: khâu từ trong ra ngoài, khâu mũi rời bằng catgút số 0 hay 1. Mũi khâu lấy tất cả bề dầy của thành âm đạo, không những lớp niêm mạc mà cả lớp cơ cho tổ chức liên kết xung quanh (dầy ít ra từ 5 – 7mm). Cẩn thận cho hai mép của vết cắt khớp đúng với nhau và khi khâu đến âm hộ phải lấy nếp màng trinh và đường ranh giới giữa niêm mạc âm đạo và da tầng sinh môn làm chuẩn.
• Lớp cơ: khâu cơ mũi rời với chỉ catgút số 0 hay số 1. Cẩn thận đừng để lại những khoảng trống dưới cơ và da, vì vậy nên khâu sâu gần tới da.
• Lớp da: khâu mũi rời với chỉ lanh. Có thể khâu liền lớp cơ và lớp da thành một thì, như vậy mũi khâu phải móc sâu tới lớp cơ. Cũng có thể khâu lớp da bằng chỉ chromic 00, khâu liền mũi dưới da, sẹo đẹp hơn. Cuối cùng sát khuẩn, lau khô, phủ gạc vô khuẩn và cho đóng khố.

Theo dõi và xử lý các tai biến khi cắt tầng sinh môn

Theo dõi

Phải hết sức chu đáo.

Nếu giữ vết khâu luôn được sạch và khô thì vết khâu sẽ liền tốt. Bởi vậy phải cho sản phụ đóng khố vô khuẩn, năng thay khố, lau sạch và thấm khô vùng âm hộ, tầng sinh môn và nhất là sau mỗi lần ỉa đái. Có thể rắc bột kháng sinh nếu cần, nhưng không nên dùng các loại thuốc nước hay thuốc mỡ. Cắt chỉ vào ngày thứ 5.

Nếu không liền có thể khâu lại ngay nếu vết khâu sạch không có mủ, thường thì vết khâu bị toác do nhiễm khuẩn, do đó không nên khâu lại ngay, để một thời gian mới khâu lại.

Xử lý

Chảy máu do có khoảng trống giữa các lớp khâu: khâu lại cho các lớp liền và ép vào nhau.

Nhiễm khuẩn: cắt chỉ tầng sinh môn cách quãng, rửa sạch, kháng sinh tại chỗ và toàn thân.

Benh.vn

Bài viết Kỹ thuật cắt, khâu tầng sinh môn và những tai biến đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Kỹ thuật giác hút (ảnh minh họa)

1. Mô tả các phần chính của giác hút

Bộ phận kéo:

– Nắp giác hút có nhiều cỡ mang số 4, 5, 6 với các đường kính tương ứng 40mm, 50mm, 60mm

– Dây xích đi trong một ống cao su, một đầu gắn với đáy nắp giác hút một đầu gắn với tay cầm

– Tay cầm có hình chữ thập, rỗng ở trong, có hai phần

Bộ phận tạo áp xuất âm:

– Bơm hút không khí

– Bình thuỷ tinh có thể tích khoảng 650 – 1000 ml có nút cao su đậy kín, có ba lỗ để gắn với một áp kế, gắn với bơm hút chân không, gắn với một van áp suất

2. Chức năng của giác hút

Chức năng duy nhất của kỹ thuật giác hút là kéo. Lưu ý khi kéo là phương của lực kéo luôn luôn đặt thẳng góc với nắp giác hút

3. Chỉ định

– Mẹ rặn không chuyển

– Mẹ mắc bệnh nội khoa (bệnh về hô hấp, bệnh tim mạch…)

– Hội chứng tiền sản giật, sản giật

– Suy thai

4. Điều kiện

– Ngôi lọt

– Ngôi chỏm, ngôi mặt cằm trước, đầu hậu ngôi mông (forceps), ngôi chỏm (giác hút)

– Ối đã vỡ

– Cổ tử cung phải mở hết

Những yếu tố khác cần lưu ý:

– Phải biết rõ kiểu thế

– Ước trọng lượng thai

– Thông tiểu, thụt tháo

– Cắt rộng tầng sinh môn

– Có cơn co tốt (giác hút)

5. Kỹ thuật giác hút

– Chuẩn bị

• Sát khuẩn vùng âm hộ, thông tiểu, vô cảm bằng tê tại chỗ hoặc tê thần kinh thẹn. Kiểm tra lại chỉ định và điều kiện.
• Lựa chọn dụng cụ thích hợp

– Kiểm tra độ kín của hệ thống dụng cụ

– Hệ thống phải kín từ bộ phận kéo đến bộ phận hút chân không để duy trì áp suất âm trong hệ thống

6. Đặt nắp giác hút

Đặt nắp tốt nhất là vào xương chẩm, tránh các thóp các đường khớp

7. Kiểm tra

Kiểm tra không được để các mô mềm của âm đạo, cơ tử cung bị dính vào nắp giác hút

8. Bơm chân không

Bơm chân không hút không khí khỏi hệ thống đến áp suất 0,2 kg/cm2, chờ khoảng hai phút để tạo được bướu huyết thanh, đồng thời kiểm tra lại xem có bị hút mô mềm không. Sau đó tiếp tục hút đến áp suất 0,6 – 0,8 kg/cm2 chờ thêm 5 phút để da đầu hoàn toàn lấp kín nắp giác hút

9. Kéo

Động tác kéo luôn thực hiện trong khi có cơn co tử cung, phối hợp với sức rặn của mẹ

Lực kéo phải đặt thẳng góc với nắp giác hút

10. Tháo nắp

Tháo nắp giác hút khi hai bướu đỉnh đã sổ ra ngoài âm hộ. Mở van cho áp suất giảm dần, tháo nắp ra

11. Sổ thai đỡ sinh bình thường

12. Kiểm tra đường sinh dục của mẹ và vị trí nắp giác hút ở trẻ sơ sinh

13. Tai biến

Tai biến cho mẹ

– Vỡ tử cung

– Rách cổ tử cung, âm đạo, tầng sinh môn

– Bí tiểu sau sinh

– Dò bàng quang – âm đạo

– Sa sinh dục

Tai biến cho con

– Trầy da đầu

– Tụ máu dưới da

– Xuất huyết não, màng não

– Ảnh hướng phát triển, vận động

Benh.vn

Bài viết Kỹ thuật giác hút đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.