Sơ cứu khi nạn nhân bị sặc bột, sặc thuốc ở trẻ

Nếu nạn nhân tỉnh, hồng hào và không khó thở:

Nên bế trẻ và ngăn không cho chúng khóc để tránh dị vật chạy ngược lên khí quản.

• Móc họng khai thông đường miệngNếu thấy nạn nhân khó khở, tím tái, khóc yếu hoặc ngưng thở:
• Khai thông miệng bằng cách lấy tay móc họng
• Đối với trẻ nhỏ, dùng tay đỡ trẻ nằm sấp, đầu chúc xuống, vỗ mạnh lưng trẻ năm cái
• Lật ngửa trẻ lại và một tay áp vào bụng vùng thượng vị để trẻ áp lưng vào ngực mình, ấn mạnh về phía đầu trẻ cứ 5 lần lại ấn bàn tay vào vùng thượng vị . Ấn mạnh về phía đầu trẻ.
• Tiếp tục móc họng cho đến khi đạt kết quả.

Đối với trẻ lớn/người lớn:

Người sơ cứu đứng sau nạn nhân, vòng hai tay ra trước với một bàn tay co lại như nắm đắm, tay kia đặt lên trên.

Thực hiện ấn bụng thượng vị năm cái

Lưu ý: Với tất cả các ca dị vật đường thở, sau khi sơ cứu đều phải đưa đến cơ sở y tế để kiểm tra và điều trị. Không nên nghĩ dị vật đã trôi xuống dưới… là xong. Thực tế có nhiều ca dị vật không được lấy ra khỏi cơ thể, sẽ làm mủ và gây biến chứng.

Phòng tránh bị sặc bột, sặc thuốc

Cho trẻ nhỏ bú sữa đúng cách. Không nên cho ăn, bú, uống thuốc khi trẻ cười vì sẽ dễ làm cho trẻ bị sặc, thức ăn dễ lọt vào đường thở. Không cho trẻ chơi các đồ chơi nhỏ vì trẻ chưa ý thức được nguy hiểm nên hay bỏ vào mồm. Đối với các quả có hạt, các gia đình nên bỏ hạt để phòng tránh việc quả có thể trơn và chui tọt vào cổ làm trẻ nghẹn hoặc nguy hiểm hơn là mắc ở đường thở. Không cho trẻ chơi các loại hạt.

Ths.Bs. Trần Việt Hùng – BV Bạch Mai

Bài viết Sơ cứu khi nạn nhân bị sặc bột, sặc thuốc ở trẻ nhỏ đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Vậy cần làm gì khi người già mắc nghẹn, báo Sức khỏe & Đời sống xin giới thiệu bài viết hướng dẫn sơ cứu khi bị nghẹn để bạn đọc tham khảo và áp dụng khi cần thiết.

Vì sao NCT hay bị nghẹn?

Hiện tượng khó nuốt và nghẹn ở người cao tuổi là bệnh rất hay gặp vì khi cơ thể bị lão hóa, các ống tiêu hóa cũng bị thu hẹp dần, thành biểu mô của niêm mạc miệng sẽ mỏng hơn gây khó khăn trong quá trình nhai nuốt. Lợi của NCT co rút lại làm khả năng nhai kém đi, ngay cả khi răng của họ vẫn còn nguyên. Do đó, NCT thường giữ thức ăn trong miệng lâu hơn và họ phải nuốt những mẩu thức ăn to hơn.

Sự điều phối hoạt động nuốt của người cao tuổi kém, làm tăng nguy cơ sặc vào phế quản, đặc biệt với NCT lắp răng giả hoặc khi ăn vội, ăn không tập trung. Mặt khác, phản xạ về nuốt của cơ vòng đầu thực quản ở NCT rất chậm, thậm chí còn “trơ lỳ”. Họ chỉ lơ đãng một chút, mải suy nghĩ hoặc ăn nhanh, ăn vội, nuốt miếng thức ăn lớn sẽ rất dễ bị tắc nghẽn thức ăn ở đoạn hẹp của thực quản gây nghẹn.

Triệu chứng rất dễ nhận biết

Khi nuốt thức ăn, sự phối hợp các chức năng ở họng của NCT hay bị mất sự điều hành nhịp nhàng, làm cho thức ăn dễ rơi nhầm vào khí quản gây nghẹn. Khi bị nghẹn, thức ăn có thể gây tắc ở cổ họng, ở thực quản, khí quản hoặc cả hai. Nếu thức ăn làm bít tắc thực quản, đang ăn người bệnh  bỗng thấy khó nuốt và bằng mọi cách sẽ cố nuốt dẫn đến nấc và nôn oẹ.

Do phản xạ, thức ăn sẽ di chuyển vào khí quản. Lúc này, người bị nghẹn ho sặc sụa, nói không ra tiếng, khó thở tùy từng mức độ, có thể bị nghẹt thở.

Nếu thức ăn làm tắc khí quản, người bị nghẹn đột nhiên thở khó, sắc mặt đỏ tía rồi tím ngắt, thần sắc lờ đờ, nấc cụt. Nếu không được xử trí kịp thời và đúng cách, chỉ trong vài phút, NCT sẽ trong tình trạng thiếu ôxy nghiêm trọng, dẫn tới tử vong.

Cấp cứu ngay tại chỗ bằng cách khai thông đường thở

Người bị nghẹn thường sẽ không chủ động được việc giải quyết nghẹn cho chính mình nên cần sự giúp đỡ của người khác, hãy bình tĩnh, căn cứ tình trạng bệnh nhân để xử lý.

Trong trường hợp người bị nghẹn vẫn tỉnh táo

Hãy để nạn nhân ngồi, hơi cúi nửa người trên ra phía trước. Động viên họ gắng sức ho mạnh vì khi ho sẽ tạo ra dòng khí nhằm đẩy thức ăn ra ngoài đường hô hấp hoặc ít ra cũng tạo được khe hở cho việc thở.

Người cấp cứu đứng đằng sau, để nạn nhân ngồi hơi cúi về phía trước, ôm ngang bụng nạn nhân, hai tay khóa chặt, dùng ngón cái miết mạnh vào bụng trên 4 lần theo chiều lên miệng nạn nhân. Làm vài lần để đẩy thức ăn ở khí quản, ở cửa thanh môn ra, hoặc tạo khe hở để phục hồi chức năng hô hấp.

Nếu nạn nhân trong tình trạng bất tỉnh

Cho nạn nhân nằm nghiêng. Lấy ngón tay ấn lưỡi nạn nhân xuống, dùng khuỷu tay đánh mạnh 4 cái vào vùng lưng chỗ giữa hai xương bả vai. Hoặc để nạn nhân nằm ngửa, đầu ngả ra sau, người làm cấp cứu tỳ chặt khuỷu tay (có thể hai tay đan chặt) vào bụng nạn nhân, hích 4 cái hướng vào trong lên trên.

Mục đích vẫn là tạo dòng không khí từ phổi, đẩy phần tắc nghẽn ra, tạo thông đường thở cho bệnh nhân
Nếu thức ăn đặc, nhầy, dính như bánh trôi, bánh gatô… thì ngoài cách cấp cứu nêu trên, phải để nạn nhân nằm nghiêng, dùng hai ngón tay móc hoặc kẹp thức ăn bị tắc ra. Chỉ cần lách được khe hở là có thể cứu sống được bệnh nhân.

Nếu áp dụng các phương pháp trên mà tình trạng bệnh nhân vẫn không được cải thiện, cần hô hấp nhân tạo ngay bằng cách: để nạn nhân nằm ngửa trên nền nhà (trên nền cứng), nắm hai tay nạn nhân ép xuống ngực nạn nhân rồi nhấc lên cao quá vai, làm liên tục. Sau đó nhanh chóng chuyển nạn nhân tới cơ sở y tế gần nhất để được xử trí kịp thời.

Phòng tránh nghẹn ở người cao tuổi bằng cách nâng cao hiểu biết

Nghẹn hoàn toàn có thể tránh được nếu NCT và người thân chú ý:

– Nhắc NCT nên ăn chậm, nhai kỹ vì khả năng nhai, nuốt kém. Không bao giờ được phép giục NCT ăn nhanh để tránh tình trạng nghẹn hay hóc dị vật đường thở.

– Trong bữa ăn, nên tập trung, tránh cười đùa. NCT không nên nói chuyện khi ăn và mải mê suy nghĩ. Cũng không mang tâm trạng bực bội vào bữa ăn vì căng thẳng, lo buồn, cáu giận làm ăn mất ngon, dễ rối loạn động tác nuốt. Nếu có điều kiện và thời gian, người thân nên làm những thức ăn mềm, dễ tiêu hóa hoặc cắt thức ăn thành những miếng nhỏ cho người cao tuổi. Tránh cho NCT ăn những thức ăn cứng, khó nhai.

Bài viết Nghẹn ở người cao tuổi: Cách xử trí đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.