Định nghĩa nhiễm trùng rốn ở trẻ sơ sinh

Nhiễm trùng rốn là nhiễm trùng cuống rốn sau khi sinh, có thể khu trú hoặc lan rộng, không còn ranh giới bình thường giữa da và niêm mạc rốn chỗ thắt hẹp và vùng sung huyết sẽ lan rộng ra thành bụng kèm phù nề, rỉ dịch hôi, đôi khi có mủ. Theo tổ chức y tế thế giới, có tới 47% trẻ sơ sinh bị nhiễm trùng huyết có ngõ vào từ nhiễm trùng rốn và khoảng 21% các trường hợp trẻ sơ sinh đến khám vì lý do khác có kèm theo nhiễm trùng rốn. Hàng năm tỷ lệ nhiễm trùng rốn nhập viện tại khoa sơ sinh bệnh viện Nhi Đồng I khoảng 18%.

Chẩn đoán nhiễm trùng rốn ở trẻ sơ sinh

Công việc chẩn đoán: Hỏi những yếu tố nguy cơ làm cho trẻ dễ bị nhiễm trùng rốn: Cân nặng lúc sinh thấp, sinh không vô trùng, có đặt catheter vào tĩnh mạch rốn, vỡ ối sớm, mẹ sốt khi sinh..

Khám tìm các dấu hiệu của nhiễm trùng rốn

• Rốn ướt hôi, rỉ dịch mủ, rốn tấy đỏ
• Viêm tấy mô mềm, viêm mạch bạch huyết da thành bụng chung quanh rốn
• Các ấu hiệu nhiễm trùng toàn thân: sốt, lừ đừ, bỏ bú

Đề nghị xét nghiệm để biết có nhiễm trùng rốn không

• Phết máu ngoại biên: đánh giá tình trạng nhiễm trùng của trẻ
• Cấy dịch rốn: tìm vi trùng và làm kháng sinh đồ
• Cấy máu khi tình trạng nhiễm trùng rốn nặng.

Chẩn đoán nhiễm trùng rốn ở trẻ sơ sinh

• Cấy máu khi tình trạng nhiễm trùng rốn nặng.
• Chẩn đoán xác định: Rốn có mủ, quầng đỏ nề quanh rốn + cấy dịch rốn (+).
• Chẩn đoán có thể: Rốn có mủ, quầng đỏ nề quanh rốn.

Phân độ (theo Tổ Chức Y Tế Thế Giới)

• Nhiễm trùng rốn khu trú: mất ranh giới bình thường giữa da và dây rốn, dây rốn viêm đỏ có mủ, đôi khi có rỉ máu.
• Nhiễm trùng rốn nặng: nhiễm trùng lan ra mô liên kết xung quanh, gây viêm đỏ cứng quanh rốn, tạo quầng rốn đường kính 2cm.

4. Tiêu chuẩn nhập viện khi trẻ bị nhiễm trùng rốn

• Nhiểm trùng rốn nặng.
• Hoặc trẻ có kèm biểu hiện nhiễm trùng toàn thân (sốt cao, lừ đừ, bỏ bú).

III. Điều trị nhiễm trùng rốn ở trẻ sơ sinh

Để điều trị nhiễm trùng rốn ở trẻ sơ sinh bác sỹ cần tiến hành sớm ngay khi phát hiện có nhiễm trùng rốn và cần tới sự hỗ trợ của các loại thuốc như kháng sinh.

Nguyên tắc điều trị nhiễm trùng rốn trẻ sơ sinh

• Điều trị nhiễm trùng.
• Giúp rốn mau rụng và khô.

Kháng sinh điều trị nhiễm trùng rốn trẻ sơ sinh

Trường hợp chân rốn có mủ tại chỗ:

• Oxacillin uống x 5-7 ngày, hoặc
• Cephalosporin thế hệ 2 uống (Cefaclor, Cefuroxime).

Trường hợp rốn mủ và nề đỏ cứng quanh rốn:

• Ampicillin TM/ Oxacillin TM + Gentamycin TB

Săn sóc rốn trẻ sơ sinh

Đây là một việc rất quan trọng cần làm mỗi ngày nhằm mục đích giảm tình trạng nhiễm trùng, rốn mau khô và rụng.

Hướng dẫn săn sóc tại nhà

Cha mẹ cần vệ sinh rốn cho bé tại nhà mỗi ngày 1-2 lần có thể là sau lúc tắm hoặc lúc trẻ đái dầm làm ướt băng rốn. Đem trẻ trở lại tái khám nếu rốn còn chảy mủ hay dịch sau 2 ngày hoặc khi tình trạng nhiễm trùng nặng hơn.

Phòng ngừa

• Bảo đảm vô trùng trước và sau khi sinh.
• Cắt và cột rốn bằng dụng cụ vô trùng
• Rửa tay và sát trùng cồn trước khi săn sóc rốn cho trẻ.
• Để rốn hở và khô, tránh đắp hoá chất hay vật lạ vào rốn

Cha mẹ cần phải quan sát rốn và chân rốn mỗi ngày để phát hiện sớm nhiễm trùng. Không băng kín sẽ giúp rốn mau khô và mau rụng. Phương pháp đơn giản giữ cho rốn sạch có hiệu quả và an toàn là sử dụng dung dịch sát trùng sau mỗi lần tắm cho bé hoặc bôi kháng sinh tại chỗ.

Bài viết Nhiễm trùng rốn sơ sinh đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Tổng quan về nhiễm trùng sơ sinh

Nhiễm trùng sơ sinh là nhiễm trùng mắc phải trước, trong khi sinh hoặc tháng đầu sau sinh. Nguyên nhân gây nhiễm trùng có thể do virus, vi trùng.

Triệu chứng nhiễm trùng sơ sinh

Bằng cách quan sát trẻ sơ sinh, các bác sỹ có thể đoán được bé có nhiễm trùng hay không, trước khi tiến hành các biện pháp chẩn đoán, can thiệp khác.

• Trẻ không khỏe, ít chơi, ít cử động hơn so với bình thường.
• Trẻ có thể bị sốt hoặc hạ thân nhiệt.
• Trẻ bị vàng da, bú kém hoặc bỏ bú.
• Trẻ thở mệt: thở nhanh, ngực bụng co lõm bất thường..
• Trẻ có biểu hiện bụng chướng, tiêu chảy, tiêu ra đờm máu.
• Trẻ có biểu hiện nhiễm trùng tại da, rốn, mắt…

Lưu ý:

• Các dấu hiệu và triệu chứng trẻ bị nhiễm trùng sơ sinh rất đa dạng và dễ nhầm lẫn với những bệnh khác.
• Đưa trẻ đến bệnh viện ngay khi trẻ khó thở, co giật, chảy máu, tiêu chảy, vàng da, rốn đỏ hoặc chảy mủ, không bú được….

Nguyên nhân gây nhiễm trùng ở trẻ sơ sinh

Trẻ sơ sinh mới chào đời do môi trường, đối tượng tiếp xúc rất hạn chế nên chỉ có thể có một vài nguyên nhân cơ bản gây nhiễm trùng sơ sinh như sau.

• Lây truyền qua đường máu từ mẹ sang con (lây truyền trước sinh) do giang mai bẩm sinh, HIV, rubeola, cytomegalo virus, toxoplasmo.
• Lây truyền qua đường ối do người mẹ bị nhiễm trùng tiết niệu sinh dục, hở cổ tử cung, vỡ ối sớm, thăm khám âm đạo nhiều.
• Lây truyền qua đường tiếp xúc khi sinh khi đi ngang qua tử cung, âm đạo, âm hộ khi chuyển dạ kéo dài.
• Lây truyền do môi trường nhiễm bẩn, gián tiếp qua các vật dụng như: kim, ống chích, catheter, thông dạ dày, không rửa tay khi tiếp xúc với bệnh nhân.
• Lây truyền khi nằm viện lâu, ngạt, hồi sức tại phòng sinh, non tháng, nhẹ cân…

Nguyên nhân gây nhiễm trùng ở trẻ sơ sinh do mẹ bị nhiễm trùng tiết niệu sinh dục, môi trường nhiễm bẩn… 

Phương pháp phòng nhiễm trùng ở trẻ sơ sinh

Để phòng nhiễm trùng sơ sinh chúng ta cần nắm được các nguyên nhân gây nhiễm trùng ở trẻ sơ sinh kể trên và có biện pháp phòng bệnh từ ngay trước khi sinh và sau khi sinh.

Phòng nhiễm trùng sơ sinh từ trước sinh

• Thai phụ cần đi khám thai theo định kỳ, thử máu nhằm phát hiện các bệnh như giang mai, HIV, viêm gan B để có hướng phòng ngừa và điều trị.
• Tiêm chủng Rubella cho mẹ trong độ tuổi sinh chưa nhiễm rubella.
• Tiêm phòng uốn ván cho mẹ.
• Điều trị dứt điểm các bệnh lý và nhiễm trùng tiết niệu sinh dục.
• Cung cấp đầy đủ vi chất dinh dưỡng, phòng suy dinh dưỡng cho bà mẹ.
• Giữ vệ sinh sạch sẽ phần phụ.
• Xử trí tốt những trường hợp vỡ ối sớm.
• Không để chuyển dạ kéo dài…

Tiêm chủng Rubella, uốn ván cho thai phụ để phòng nhiễm trùng ở trẻ sơ sinh

Phòng nhiễm trùng sơ sinh trong khi sinh

• Bảo đảm sinh trong điều kiện vô trùng.
• Tránh nhiễm trùng lây qua các dụng cụ, bàn tay bác sỹ, y tá…
• Tránh các biến chứng sản khoa: sinh ngạt, sang chấn sản khoa cho mẹ và con.

Phòng nhiễm trùng sơ sinh sau khi sinh

• Cần rửa tay trước và sau khi chăm sóc trẻ sơ sinh. Người chăm sóc trẻ nên đeo găng tay vô trùng, mặc áo choàng.
• +Chăm sóc vệ sinh da, rốn, mắt cho trẻ.
• Phòng của trẻ cần được vệ sinh sạch sẽ, thoáng, ấm, đầy đủ ánh sáng.
• Cho trẻ bú mẹ để có các kháng thể IgA có tác dụng bảo vệ trẻ sơ sinh tránh bị nhiễm trùng.

Lời kết

Nhiễm trùng ở trẻ sơ sinh được xếp vào nhóm bệnh nguy hiểm gây tử vong cao. Nguyên nhân gây nhiễm trùng sơ sinh do các ổ nhiễm trùng ở tử cung, các màng vào nước ối đến thai, do mẹ mắc bệnh truyền nhiễm trong quá trình mang thai, thời gian chuyển dạ kéo dài, dụng cụ y tế không vô khuẩn…

Để tránh nhiễm trùng ở sơ sinh, các thai phụ cần đi khám thai đều đặn, tiêm chủng Rubella, uốn ván sơ sinh, điều trị dứt điểm các bệnh lý và nhiễm trùng tiết niệu sinh dục…Trẻ sau khi sinh cần vệ sinh da, rốn, mắt hàng ngày, cha mẹ cần rửa tay trước và sau khi chăm sóc trẻ, cho trẻ bú mẹ để có kháng thể bảo vệ trẻ tránh bị nhiễm trùng…

Bài viết Nguyên nhân gây nhiễm trùng ở trẻ sơ sinh và phương pháp phòng ngừa đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.