Võng mạc nằm phía sau mắt, được tạo thành từ hàng triệu những tế bào thụ cảm quang nhạy ánh sáng. Nhưng đột biến ở bất kỳ một trong 240 gene đều có thể dẫn đến thoái hóa võng mạc – khiến các tế bào nhận sáng chết đi ngay cả khi các tế bào thần kinh võng mạc xung quanh chúng không bị ảnh hưởng.

Thiết bị cấy ghép này có thể là một bước ngoặt trong việc điều trị các bệnh võng mạc – Ảnh: Cloudfront

Vì các dây thần kinh võng mạc vẫn còn nguyên vẹn chức năng, các nghiên cứu trước đây từng xem xét điều trị bệnh võng mạc bằng các thiết bị mắt sinh học tạo kích thích nơ-ron với ánh sáng. Còn một số nhà khoa học khác thì nghiên cứu cách chỉnh sửa gene CRISPR để chữa các đột biến gây ra mù lòa.

Giờ đây, nhóm nghiên cứu Viện Công nghệ Italia đã phát triển một phương pháp tiếp cận mới. Họ tạo ra bộ phận giả cấy vào mắt để thay thế võng mạc bị tổn thương. Nó được làm từ một lớp polyme dẫn điện mỏng và phủ một chất polyme bán dẫn.

Polyme bán dẫn hoạt động như một vật liệu quang điện, hấp thụ các photon khi ánh sáng đi vào thủy tinh thể của mắt. Rồi điện sẽ kích thích các nơ-ron võng mạc và làm đầy chỗ trống tạo ra do các tế bào nhận sáng bị hỏng ở các con chuột (chuột hỏng võng mạc được gọi là chuột Royal College of Surgeons – RCS).

Để kiểm tra thiết bị, các nhà nghiên cứu đã cấy ghép võng mạc nhân tạo vào mắt chuột bị bệnh. Sau 30 ngày, họ kiểm tra độ nhạy cảm của chúng với ánh sáng, so sánh kết quả với những con chuột khỏe mạnh và những chuột RCS không được điều trị.

Theo đó, ở cường độ thấp 1 lux – sáng hơn ánh sáng đêm trăng tròn – những con chuột được điều trị không có biểu hiện khá hơn những con chuột RCS không được điều trị. Nhưng khi ánh sáng tăng lên khoảng 4-5 lux – tương tự khi trời chạng vạng – thì phản ứng của chuột đã được điều trị tương đương với những con chuột khỏe mạnh khác.

Khoảng 6 và 10 tháng sau khi phẫu thuật, võng mạc cấy ghép này vẫn còn hiệu quả mặc dù tất cả chuột trong các thử nghiệm (bao gồm cả những con chuột đã được điều trị, các con khỏe mạnh và RCS) đều bị suy giảm thị lực do đã già hơn.

Nếu thử nghiệm thành công ở người, võng mạc nhân tạo này có khả năng được đưa vào sử dụng để đem lại ánh sáng cho nhiều bệnh nhân mất thị lực do các bệnh về võng mạc – Ảnh: Pixabay

Nhóm nghiên cứu đã sử dụng phương pháp rọi hình cắt lớp qua phát xạ positron (PET) để theo dõi hoạt động của não chuột trong các bài kiểm tra nhạy cảm ánh sáng, các nhà nghiên cứu đã thấy sự gia tăng hoạt động của vùng thị giác trên vỏ não khi xử lý thông tin thị giác của các con được điều trị.

Dựa trên kết quả, nhóm kết luận rằng thiết bị cấy ghép này trực tiếp kích hoạt các “nơ-ron thần kinh trong võng mạc thoái hóa”, nhưng cần phải nghiên cứu thêm để giải thích chính xác các kích thích hoạt động trên phương diện sinh học như thế nào.

“Nguyên tắc chi tiết về hoạt động của bộ phận nhân tạo này là chưa chắc chắn”, các nhà khoa học giải thích trong bài báo đăng trên Nature Materials.

Mặc dù không có gì đảm bảo rằng các kết quả thu được ở chuột sẽ thành công ở người nhưng một trong những nhà nghiên cứu, bác sĩ nhãn khoa Grazia Pertile của Tổ chức Sacred Heart Don Calabria ở Negrar, Italy cho biết: “Chúng tôi hi vọng những kết quả tuyệt vời thu được từ các mẫu động vật sẽ lặp lại ở người. Chúng tôi dự định tiến hành các thử nghiệm đầu tiên trên người vào nửa cuối năm nay và sẽ có được kết quả sơ bộ trong năm 2018. Thiết bị cấy ghép này có thể là một bước ngoặt trong việc điều trị các bệnh võng mạc”.

Benh.vn ( Theo Khampha) (sciencealert)

Bài viết Tin vui cho hàng triệu người suy giảm thị lực đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Mắt – Cơ quan thị giác của con người

Mắt người là một phần của não hình thành từ tuần thứ 3 của phôi kỳ dưới dạng hai túi thị nguyên thủy, phát triển và lồi dần ra phía trước tạo thành võng mạc, thủy tinh thể và các thành phần hoàn chỉnh khác.

Cặp mắt là một trong năm giác quan quan trọng, giúp con người quan sát và kiểm soát môi trường chung quanh. Con người có khả năng dùng mắt để liên hệ, trao đổi thông tin với nhau thay lời nói…

Tròng mắt là một hình cầu, lớp củng mạc phía ngoài, màu trắng đục (tròng trắng), phía trước bọc bởi một lớp trong gọi là kết mạc. Giác mạc nối tiếp củng mạc lồi ra phía trước, trong suốt để lộ phía trong cầu mắt, tạo thành tròng đen.

Mắt – Cơ quan thị giác của con người (Ảnh minh họa)

Bên sau giác mạc theo thứ tự từ ngoài vào trong là khối lỏng thủy dịch, vòng cơ mi (con ngươi), thủy tinh thể nằm trong trung tâm phía sau cơ mi, khối lỏng dịch thủy tinh, và sau cùng, lót phía trong cầu mắt là võng mạc, nơi ánh sáng tác động lên nhiều đầu dây thần kinh hình nón và hình gậy.

Những dây thần kinh tụ lại tại một điểm ra phía sau cầu mắt theo dây thần kinh thị giác vào não. Vì điểm này của võng mạc không có dầu thần kinh đón nhận ánh sáng nên gọi là điểm mù. Ánh sáng đi qua thủy tinh thể hội tụ rõ nhất tại hoàng điểm (điểm vàng) trên võng mạc.

Tìm hiểu bệnh thoái hóa võng mạc

Bệnh thoái hoá võng mạc (macular degenerescence) điểm vàng (vùng giữa của võng mạc) suy thoái dần  làm cho mắt mất dần khả năng nhìn chi tiết ở vùng trung tâm thị giác.

Điểm vàng (macula) của võng mạc thoái hóa vì tuổi già.  Những chất lắng cặn màu vàng hay trắng gọi là “drusen” phát triển ở phía dưới điểm vàng của mắt bình thuờng khi mắt bắt đầu già. Các “drusen” này có thể dẫn đến thoái hoá võng mạc.

Bệnh thoái hoá võng mạc còn xẩy ra khi lớp biểu-mô sắc tố (retinal pigment epithelium) tức là lớp cách ly võng mạc với lớp mạch máu ở phía sau võng mạc gọi là choroids không còn hoạt đông hữu hiệu.  Điểm vàng cũng có thể bị các mạch máu mọc dưới võng mạc làm tổn thương.

Triệu chứng bệnh thoái hóa võng mạc

+ Thị giác trung ương bị mờ: khó khăn khi đọc và làm những việc cần chi tiết…

+ Thị giác trung ương bị mất: mắt chỉ thấy tối đen hay khoảng trống ở vùng trung ương thị giác.

+ Thị giác trung ương bị méo: mắt nhìn vạch thẳng thành cong…

Bệnh thoái hóa võng mạc (Ảnh minh họa)

Nguyên nhân gây thoái hóa võng mạc

+ Do di truyền.

+ Do lão hóa.

+ Do hút thuốc.

+ Do ảnh hưởng từ chế độ ăn uống.

+ Do ảnh hưởng của ánh nắng mặt trời trong một thời gian dài…

Đối tượng mắc bệnh

+ Nam, nữ.

+ Người cao tuổi (từ 55 tuổi trở lên).

Người cao tuổi là đối tượng mắc bệnh thoái hóa võng mạc (Ảnh minh họa)

Các loại thoái hóa võng mạc

Thoái hoá võng mạc khô

+ Là loại thoái hóa thông thường (bệnh phát triển chậm, có thể ổn định).

+ Võng mạc có chỗ bị suy thoái có chỗ không (võng mạc không thể mọc lại hay lành lại nên tổn thương sẽ là vĩnh viễn).

Lưu ý: bệnh nhân không bị mù mà chỉ nhìn thấy vùng ngoại vi, hiện không có cách nào phục hồi thị giác đã mất.

Thoái hóa võng mạc ướt

+ Loại thoái hóa này thường ít xẩy ra (bệnh phát triển dần dần).

+ Thoái hóa võng mạc ướt xảy ra khi các mạch máu phát triển phía dưới võng mạc  dò rỉ máu và chất lỏng ra phía sau võng mạc.

Lưu ý: chất lỏng, máu và các mạch máu có thể tiêu đi nhưng vùng thị giác trung ương thì bị tổn thương vĩnh viễn và có xẹo.

Các bệnh khác của võng mạc

+ Do di truyền.

+ Do nhiễm khuẩn hoặc viêm xưng gây nên bởi các bệnh: tiểu đường…

Phương pháp điều trị

+ Bổ sung các chất có chứa vitamin lutein và một số nguyên tố vi lượng như zinc và selemium có thể làm chậm sự phát triển của bệnh.

+ Đối với thoái hoá võng mạc ướt  nếu được phát  hiện sớm thì có thể điều trị bằng phép quang đông  laser ( laser photocoagulation) để hàn các mạch máu bị rò rỉ và ngăn chặn các mạch này không tăng trưởng.

+ Trong trường hợp khiếm thị một phần do thoái hóa võng mạc  thì sử dụng phương pháp “phục hồi thị giác kém” có thể giúp bệnh nhân thích ứng bằng cách: điều chỉnh ánh sáng trong nhà, dùng thiết bị trợ thị giác, hỗ trợ trong các sinh hoạt hàng ngày…

Phương pháp phòng ngừa

Khám mắt để phát hiện bệnh thoái hóa võng mạc (Ảnh minh họa)

+ Đi kiểm tra mắt đều đặn từ tuổi 45 trở lên.

+ Không hút thuốc lá và tránh khói thuốc.

+ Tránh tiếp xúc với bức xạ tử ngoại bằng cách đeo kính lọc bức xạ.

+ Ăn uống đẩy đủ chất, vitamin, khoáng chất, rau tươi…giúp tăng cường sức khỏe.

+ Không đọc sách trong bóng tối, xem tivi quá lâu…

+ Tập thể dục thường xuyên để tăng sức bền cho cơ thể, làm chậm quá trình lão hóa.

+ Tránh căng thẳng, stress…

Lưu ý: khi thấy mắt tự nhiên nhìn mờ hẳn cần đi khám bác sỹ nhãn khoa để được thăm khám và điều trị kịp thời.

Lời kết

Tuổi già đến kéo theo sức khỏe sa sút, chân chậm, mắt mờ…đã gây ra không ít khó khăn trong sinh hoạt cho người già. Đặc biệt thị lực giảm sút gây cản trở và ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng cuộc sống.

Vì vậy, để nâng cao sức khỏe, làm chậm quá trình lão hóa của cơ thể, bảo vệ đôi mắt, chúng ta cần: đi kiểm tra mắt đều đặn từ tuổi 45 trở lên, tránh tiếp xúc với bức xạ tử ngoại bằng cách đeo kính lọc bức xạ, bổ sung chế độ ăn đẩy đủ chất, vitamin, khoáng chất, rau tươi, không đọc sách trong bóng tối, xem tivi quá lâu……để bảo vệ đôi mắt.

Benh.vn

Bài viết Cách phòng ngừa bệnh thoái hóa võng mạc ở người cao tuổi đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Lịch sử ra đời phụ trang – lông mi giả

Vào năm 69 TCN, dưới ánh nắng gay gắt của sa mạc, Nữ hoàng Cleopatra và các phụ nữ quý tộc Ai Cập đã tô đậm lông mi của mình bằng cách sơn chúng màu đen với một loại phấn mắt cổ gọi là kohl để bảo vệ đôi mắt.

Năm 1919, hãng mỹ phẩm Max Factor đã dùng một loại mi giả cho nữ diễn viên Phyllis Haver làm từ tóc thật. Đây được coi là đôi mi giả đầu tiên.

Trong thập niên 60 (thế kỉ trước), siêu mẫu Twiggy với đôi mắt dán mi giả dày cả trên và dưới đã tạo nên xu hướng trang điểm mới.

Siêu mẫu Twiggy với đôi mắt dán mi giả dày cả trên và dưới

Năm 2009, Madonna đeo một cặp lông mi gắn kim cương có giá tới 10.000 USD gây đình đám cho những người hâm mộ.

Năm 2014 trong tiệc cưới với ngôi sao nhạc rap, Kanye West đã đeo đôi mi giả với mệnh giá 13 USD. Vẻ đẹp sang trọng của cặp mi giả đã tạo cơn sốt trong giới trẻ.

Tại Việt Nam các ca sỹ, diễn viên, người mẫu…(người của công chúng) thường dùng mi giả để tăng vẻ đẹp đôi mắt và ngoại hình của mình.

Tác dụng của hàng mi đối với con người

Lông mi của con người (cũng như nhiều loại động vật có vú khác) được tiến hóa để có độ dài trung bình bằng 1/3 chiều dài của mắt. Lông mi thường rụng hàng ngày và có vòng đời dài nhất là 3 tháng.

Lông mi có tác dụng bảo vệ mắt khỏi bụi, hơi ẩm…

Chiều dài trung bình của lông mi là 10 mm (người có lông mi dài nhất thế giới là 6,9 cm). Với chiều dài này, chúng vừa có tác dụng bảo vệ mắt khỏi bụi, hơi ẩm bốc hơi mà lại không làm giảm tầm nhìn của mắt.

Nghiên cứu trên Tạp chí Royal Society Interface (Anh)

Giáo sư David Hu cho biết: “Nghiên cứu của chúng tôi chứng minh rằng lông mi làm chuyển hướng dòng không khí, hoạt động như một hệ thống kiểm soát bụi thụ động cho đôi mắt. Chúng làm giảm sự bay hơi và lắng đọng hạt bụi lên đến 50%.

Chính việc phát triển của lông mi đã góp phần làm giảm tần số nháy mắt đồng thời bổ sung và làm sạch màng nước trong mắt. Một đôi lông mi với chiều dài chuẩn mực sẽ mang lại những lợi ích lớn nhất cho mắt của bạn”.

Lý giải nguyên nhân lông mi giả gây ảnh hưởng đến thị lực

Các chuyên gia nhận thấy nếu lông mi dài hơn mức cho phép (1/3 chiều dài của mắt) sẽ làm tăng luồng không khí dao động xung quanh mắt, khiến nhiều bụi tác động vào bề mặt của nhãn cầu. Điều này đồng nghĩa với việc mắt sẽ kém được bảo vệ, tăng khả năng bị khô mắt.

Đeo mi giả thường xuyên sẽ dẫn đến khô mắt và giảm thị lực

Guillermo Amador tác giả của nghiên cứu cho biết “Đây chính là lý do vì sao, một đôi lông mi giả dài và thanh lịch không hề lý tưởng cho đôi mắt. Ông khẳng định: “Trông thì đẹp vậy nhưng nó không hề tốt cho đôi mắt bạn”.

Lời kết

Một đôi mắt “biết nói” với hàng lông mi dài, cong vút sẽ làm xao xuyến biết bao trái tim. Tuy nhiên, để bảo vệ thị lực và sức khỏe cho đôi mắt chúng ta nên hạn chế dùng lông mi giả mà sử dụng các phương pháp tự nhiên khác.

Để sở hữu một hàng mi dài, cong, chị em có thể sử dụng dầu dưỡng mi trước khi đi ngủ (dưỡng mi bằng dầu dừa hay dầu oliu). Sử dụng tăm bông bôi dầu ô liu hoặc dầu dừa lên lông mi 3 lần/1 tuần. Dưới tác dụng của các loại dầu, lông mi sẽ chắc khỏe, không bị rụng và có thể mọc dài hơn.

Ngoài ra, chúng ta có thể thoa kem dưỡng ẩm lên vùng mi trên và dưới mắt.

Hải Yến – Benh.vn

Bài viết Đeo lông mi giả quá dài sẽ ảnh hưởng đến thị lực đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Mắt có tật khúc xạ

Chức năng của mắt là giúp cho chúng ta nhìn rõ được những vật ở xung quanh. Mắt bình thường (hay còn gọi là mắt chính thị, mắt không có tật khúc xạ) là mắt có hình ảnh của vật hội tụ đúng trên võng mạc và chỉ khi đó thì vật mới được nhìn rõ. Khi mắt không có khả năng hội tụ một cách chính xác những tia sáng đi từ ngoài vào mắt đúng trên võng mạc thì gọi là mắt có tật khúc xạ. Đây là bệnh rất hay gặp ở trẻ em, cần nhận biết và có biện pháp khắc phục sớm.

Khi mắc các tật khúc xạ cần đeo kính đúng số và có chế độ nghỉ ngơi, thư giãn, tăng cường các hoạt động ngoài trời, ngồi học đúng tư thế và đủ ánh sáng, bổ sung các vitamin A,C,E hàng ngày…

                         Mắt bình thường

Cận thị

Cận thị là mắt có trục nhãn cầu dài hơn bình thường hoặc công suất khúc xạ quá lớn, khi đó hình ảnh của vật rơi vào phía trước của võng mạc. Người bị cận thị nhìn xa mờ nhưng nhìn gần vẫn rõ nhờ vào chức năng điều tiết của mắt trừ khi cận thị quá nặng. Cận thị có thể là bẩm sinh hay mắc phải. Điều chỉnh mắt cận thị là đeo kính phân kỳ để giúp cho ảnh của vật rơi đúng vào võng mạc và khi đó vật sẽ được nhìn rõ.

Cận thị giả

Lúc mệt mỏi, học hay đọc nhiều, mắt trẻ có thể giảm thị lực tạm thời nhưng khi được thư giãn nghỉ ngơi mắt sẽ trở lại bình thường. Trong trường hợp này đi khám có thể sẽ gây tình trạng cận thị giả. Nếu không được đo, khám một cách kỹ lưỡng trẻ rất dễ phải đeo kính cận một cách vô lý, hoặc các cửa hàng kính đo sai số, gây ra nhức mỏi mắt, gây rối loạn điều tiết, nhiều trường hợp giảm thị lực đã không thể điều trị được.

Viễn thị

Viễn thị ngược lại với mắt cận thị là mắt có trục nhãn cầu ngắn hơn bình thường và khi đó hình ảnh của vật rơi vào phía sau của võng mạc. Người bị viễn thị nhìn xa rõ hơn nhìn gần. Điều chỉnh mắt viễn thị bằng đeo kính hội tụ để kéo ảnh của vật về đúng trên võng mạc. Cần lưu ý là mắt viễn thị thường gây nhược thị và có thể là yếu tố gây ra lác điều tiết nên cần phải được phát hiện và điều trị sớm.

Loạn thị

Loạn thị là mắt có các kinh tuyến khúc xạ không đều nhau. Vật nhìn không in hình rõ nét trên võng mạc và người bệnh nhìn mờ cả xa và gần. Trẻ bị loạn thị thường nhìn mờ khi nhìn lên bảng hay đọc nhầm chẳng hạn như chữ H đọc thành chữ N, chữ B đọc thành chữ H, chữ I đọc thành chữ T… Loạn thị có thể là đơn thuần hoặc phối hợp với cận thị hay viễn thị. Điều chỉnh mắt loạn thị bằng cách đeo kính trụ.

Khi mắt bị loạn thị, giác mạc hoặc ống kính không đồng đều, cong, dốc hơn các trục khác, trông giống như quả bóng bầu dục.

Lệch khúc xạ

Lệch khúc xạ là hiện tượng có sự khác nhau về khúc xạ giữa hai mắt có thể là một mắt cận còn mắt kia viễn hoặc cả hai mắt cùng cận hay cùng viễn nhưng khác nhau về mức độ. Đôi khi là một mắt chính thị còn mắt kia là cận thị đơn thuần, viễn thị đơn thuần hay cận loạn hoặc là viễn loạn.

Những trường hợp này cần được phát hiện sớm và đi khám bác sĩ chuyên khoa mắt để có phương hướng điều trị thích hợp. Ngoài ra trẻ phải tuân thủ đầy đủ chế độ vệ sinh học đường như tư thế ngồi học, bàn ghế, bảng đen, ánh sáng phòng học, chế độ giải lao vui chơi và dinh dưỡng hợp lí để không bị mắc phải cận thị học đường hoặc nếu có bị những tật khúc xạ bẩm sinh thì cũng không bị nặng hơn.

Lác mắt

Lác mắt là hiện tượng lệch trục nhãn cầu biểu hiện bằng độ lác khi quan sát thấy. Đây không chỉ là vấn đề thẩm mỹ mà còn gây ra nhược thị và rối loạn thị giác hai mắt đi kèm. Lác có thể là lác trong (khi nhãn cầu lệch vào trong), lác ngoài (khi nhãn cầu lệch ra ngoài) hay lác đứng (khi nhãn cầu lệch lên trên hoặc xuống dưới). Khi mắt bị lác, hai mắt sẽ nhìn theo hai hướng khác nhau và sẽ bị nhìn hai hình. Lúc đó não sẽ xoá bỏ hình ảnh của mắt lác ức chế không cho mắt này nhìn và gây ra nhược thị.

Vì vậy, người bệnh sẽ mất khả năng nhìn bằng hai mắt đồng thời sẽ không có được thị giác hai mắt. Bất cứ trẻ từ 1 tháng tuổi trở lên xuất hiện lác cần phải coi là nghiêm trọng và phải được đưa đi khám ngay.

Điều trị lác có 3 bước liên quan chặt chẽ với nhau là: điều trị nhược thị, điều trị thẳng trục nhãn cầu để hết lác và điều trị phục hồi thị giác hai mắt. Thời gian điều trị lác càng sớm càng tốt, điều trị sớm không những rút ngắn thời gian điều trị mà còn tăng cường hiệu quả điều trị và nâng cao cơ hội phục hồi thị giác hai mắt.

Các phương pháp điều trị khác nhau như: đeo kính, bịt mắt tập chỉnh quang, điều trị bằng thuốc hay phẫu thuật… Ngoài ra, trẻ sau khi điều trị khỏi lác vẫn cần phải theo dõi lâu dài và duy trì kết quả điều trị đã đạt được.

Nhược thị

Nhược thị là hiện tượng mắt kém ở một hoặc hai bên do các nguyên nhân khác nhau như: lác mắt, do tật khúc xạ hay một số bệnh lí tại mắt. Tuy nhiên nhược thị có thể chữa khỏi hoàn toàn nếu như được phát hiện sớm và điều trị đúng. Các phương pháp điều trị nhược thị có thể là đeo kính, bịt mắt lành, tập chỉnh quang hay phẫu thuật…

Nhược thị là hiện tượng mắt kém ở một hoặc hai bên do các nguyên nhân khác nhau

Khiếm thị

Khác với nhược thị, khiếm thị là một tình trạng khiếm khuyết về chức năng của cơ quan thị giác gây ra bởi các bệnh mắt bẩm sinh, di truyền hay mắc phải, do chấn thương mắt trong cuộc sống… mà không thể điều trị khỏi được bằng các phương pháp điều chỉnh khúc xạ, bằng thuốc hay bằng phẫu thuật. Phương pháp điều trị đối với trẻ bị khiếm thị là sử dụng các phương tiện trợ thị thích hợp để giúp cho trẻ có thể tận dụng một cách hữu ích nhất phần thị lực còn lại để có thể hoà nhập với cuộc sống cộng đồng.

Trong lúc chờ đợi những phương pháp điều trị hiệu quả hơn, triệt để hơn thì việc quan tâm sát sao đến những bất thường thị giác của trẻ, có những hiểu biết nhất định để phối hợp tốt với các bác sĩ mắt khắc phục tật khúc xạ bằng kính thông thường thiết nghĩ vẫn là phương châm tốt cho tất cả mọi người.

Benh.vn (Theo BS. Hoàng Cương)

Bài viết Phát hiện những bất thường chức năng nhìn của trẻ đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.