Thói quen ăn uống, sinh hoạt không điều độ, “vô tổ chức” là nguyên nhân lớn dẫn đến men gan tăng.

Với khả năng tự tái tạo, trong đa số trường hợp viêm gan kinh niên (còn được gọi là mãn tính), gan vẫn tiếp tục hoạt động một cách tương đối bình thường trong một thời gian lâu dài. Song, chúng ta cũng không thể lơ là mà bỏ qua việc đề phòng cũng như điều trị kịp thời viêm gan – một trong những nguyên nhân dẫn đến tăng men gan và nhiều nguy hại khác.

Đề phòng men gan tăng

Để phòng ngừa men gan tăng cao, cần bảo vệ tốt lá gan bằng việc thực hiện những nguyên tắc sau đây:

– Áp dụng chế độ dinh dưỡng lành mạnh, hợp lý; hạn chế sử dụng rượu bia và các đồ uống có cồn; không hút thuốc lá, thuốc lào; không ăn da, mỡ động vật, các thực phẩm chứa nhiều đường, nhiều dầu mỡ, tránh các gia vị cay nóng.

– Cần có chế độ nghỉ ngơi hợp lý, tập thể dục nhẹ nhàng, không nên thức khuya, không nên làm các công việc nặng nhọc nhiều.

– Với những người có nguy cơ tăng men gan (thường là những người uống rượu bia nhiều, thừa cân, béo phì…), cần đặc biệt chú ý hạn chế uống rượu bia tối đa trong các bữa tiệc bởi có thể “tích tiểu thành đại”, chỉ nên nhấp môi, ăn nhiều rau củ và hành tỏi trong tiệc.

Gan là bộ phận rất quan trọng đối với cơ thể con người, đóng nhiều vai trò trong việc bảo tồn sức khỏe của chúng ta

Điều trị men gan tăng

Khi đã biết mình bị tăng men gan, nên giữ gìn sức khoẻ, tránh làm việc quá sức, đồng thời phải nhanh chóng đi khám bác sĩ chuyên khoa về bệnh gan mật để được xác định rõ bệnh và điều trị kịp thời, tránh được sớm những biến chứng, đặc biệt là bệnh viêm gan siêu vi B.

Khi phát hiện thấy men gan tăng cao, cần phải theo dõi thường xuyên xem số lượng có thay đổi không và cũng nên làm siêu âm định lượng gan để biết được tình trạng của gan, ống dẫn mật. Trong trường hợp phát hiện tình trạng GGT tăng cao thì điều cần thiết là phải ngưng ngay việc uống rượu, bia và các loại nước uống có chất cồn cũng như thuốc lá. Nếu xảy ra ở những người có tình trạng thừa cân béo phì thì nên kiêng cữ các thức ăn nhiều dầu mỡ, chiên xào; nên dùng chế độ ăn bổ dưỡng nhiều chất đạm.

Trong trường hợp cần thiết phải dùng thuốc để điều trị một số bệnh lý khác thì cần phải báo cho bác sĩ biết mình đang có tình trạng tăng men gan để tránh dùng những thuốc có hại cho gan.

Tóm lại, ở những người có chỉ số men gan tăng cao thì nên gặp bác sĩ chuyên khoa để sớm được điều trị, theo dõi và xét nghiệm định kỳ vì nếu tình trạng này xảy ra kéo dài mà không được điều trị sẽ rất dễ xảy ra các biến chứng như xơ gan…

Xem thêm: Nguy hiểm khi men gan tăng cao

Bài viết Phòng và điều trị men gan tăng đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Nếu không được kiểm soát kịp thời, nồng độ men quá cao sẽ làm cho bệnh nặng hơn, người bệnh có nguy cơ giảm tuổi thọ, thậm chí tử vong.

Men gan bình thường là men gan có các chỉ số xét nghiệm đạt:

• AST: 20 – 40 UI/L
• ALT: 20 – 40 UI/L
• GGT: 20 – 40UI/L
• Phosphatase kiềm: 30 – 110 UI/L.

Qua các nghiên cứu, người ta rút ra rằng, khi men gan tăng từ 1-2 lần là ở mức độ nhẹ, tăng từ trên 2-5 lần là ở mức độ trung bình và tăng trên 5 lần là ở mức độ nặng.

Vì sao men gan tăng cao?

Có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến việc men gan tăng cao, trong đó viêm gan là nguyên nhân chính. Nồng độ của men gan tăng thường tỷ lệ thuận với mức độ viêm nhiễm của gan. Tuy nhiên, đó mới là những gợi ý thông thường nhất bởi trên thực tế, có những trường hợp viêm gan rất nặng nhưng nồng độ men gan trong máu tăng rất ít. Trong một số trường hợp khác, việc gia tăng nồng độ men gan lại không liên quan gì đến gan. Nói một cách chung nhất thì sự thay đổi men gan là những dấu hiệu hữu ích trong việc chẩn đoán bệnh.

Uống nhiều rượu, bia là một trong những nguyên nhân khiến men gan tăng.

Một số nguyên nhân hay gặp làm tăng nồng độ men gan bao gồm những nguyên nhân tại gan và nguyên nhân ngoài gan như:

• Viêm gan cấp do bất kể nguyên nhân gì đều làm men gan tăng đặc biệt là tăng rất cao, gấp 7-8 lần trở lên.
• Viêm gan mạn tiên triển, viêm gan dẫn đến xơ gan do rượu, chất độc, thiểu dưỡng, ung thư gan.
• Tắc đường mật do giun, sỏi; viêm tụy, tắc ruột, viêm dạ dày cấp… cũng làm tăng men gan nhưng mức độ tăng không nhiều như trong viêm gan.
• Các bệnh truyền nhiễm như sốt rét, sởi, sốt xuất huyết, nhiễm trùng máu… trong giai đoạn toàn phát cũng làm tăng men gan.
• Ngoài ra còn rất nhiều bệnh mạn tính khác hay do điều trị thuốc, chế độ ăn uống không điều độ, uống nhiều bia rượu cũng làm thay đổi men gan so với bình thường.

Men gan cao dẫn đến nhiều nguy hại

Men gan cao phản ánh tình trạng tế bào gan đang bị tổn thương, gan đang bị viêm. Nếu men gan tăng nhẹ dưới 2 lần thì người bệnh hầu như chưa có biểu hiện triệu chứng gì, nếu không đi xét nghiệm thì không thể biết được.

Ở giai đoạn này, nếu sử dụng bia rượu nhiều sẽ rất nguy hiểm vì lượng acetaldehyt là chất độc được sản sinh ra khi sử dụng bia rượu sẽ phá hủy tế bào gan rất mạnh, có thể tế bào gan bị hủy hoại hàng loạt gây viêm gan cấp, hôn mê gan, nguy hiểm đến tính mạng. Mặt khác, men gan cao nếu không được điều trị kịp thời sẽ dẫn đến viêm gan mạn tính, xơ gan, thậm chí gây ung thư gan.

Chỉ số AST và ALT trong men gan cao sẽ dự báo tuổi thọ giảm dần, tăng tỷ lệ tử vong từ 21 – 78%. Nếu chỉ số AST tăng gấp đôi thì sẽ tăng 32% nguy cơ tử vong, nếu tăng hơn gấp đôi thì nguy cơ tử vong sẽ lên đến 78%. Khi chỉ số ALT gấp đôi sẽ tăng 21% nguy cơ tử vong và khi tăng hơn gấp đôi, nguy cơ sẽ là 59%.

Kết luận

Vì gan là cơ quan đầu tiên, tiếp nhận các chất dinh dưỡng và hóa tố khác nhau hấp thụ từ hệ thống tiêu hóa, nên gan đã trở thành “nhà máy lọc máu” chính và quan trọng nhất trong cơ thể. Thức ăn và tất cả các nhiên liệu sẽ phải đi qua gan trước để được thanh lọc và biến chế thành những vật liệu khác nhau. Ðây cũng là nguyên nhân chính mà ung thư từ nhiều cơ quan và bộ phận khác có thể lan sang gan một cách dễ dàng. Chính vì vậy, để có được một lá gan khỏe mạnh, chúng ta hãy lưu ý đến chế độ ăn uống cũng như sinh hoạt lành mạnh để cơ thể luôn ở trong tình trạng ổn định nhất.

An Nguyên – Benh.vn

Bài viết Nguy hiểm khi men gan tăng cao đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Các Enzym gan có vai trò trong đánh giá chức năng gan

GPT (Glutamat pyruvat transaminase): Đánh giá tình trạng tổn thương tế bào nhu mô gan.

GGT (Gamma glutamyl transferase): GGT là enzym màng tế bào, có nhiều ở thận, tụy, gan, lách, ruột non. Hoạt độ GGT ở tế bào ống thận lớn gấp 12 lần ở tụy, 25 lần ở gan, và có ở huyết tương.

Vai trò

• Có giá trị đánh giá tình trạng ứ mật ở gan vì nó rất nhạy cảm với tình trạng ứ mật.
• Vận chuyển aminoacid qua màng tế bào (tốn 3 ATP để vận chuyển 1 aminoacid với cường độ cao, đặc biệt là acid glutamic và cystein).

Hiện nay, nhiều nghiên cứu đã chứng minh GGT cùng với GOT, GPT còn có tác dụng chẩn đoán sớm, theo dõi điều trị bệnh gan-mật, đánh giá mức độ tổn thương tế bào nhu mô gan.

• GGT tăng cao trong bệnh gan-mật, mức độ tăng cao hơn so với GOT, GPT. Trong viêm gan mạn tiến triển, GGT tăng cao, GOT và GPT cũng tăng nhưng mức độ tăng của GGT cao hơn với GOT, GPT.
• Trong viêm gan, xơ gan do nhiễm độc rượu, GPT và alkaline phosphatase tăng rất cao và là chỉ số cho biết trình trạng tổn thương tế bào nhu mô gan, tình trạng nhiễm độc do rượu.
• Tỷ lệ GGT/ALP > 5, thường gặp ở những người bị bệnh gan do rượu. GGT tăng cao, độc lập là một xét nghiệm nhạy, thường được dùng để kiểm tra nhiễm độc rượu.

CHE (Cholinesterase) huyết thanh: đánh giá chức năng tổng hợp của gan.

Cholinesterase (CHE) xúc tác phản ứng thủy phân acetylcholin tạo cholin và acid acetic theo phản ứng sau:

• Trong các bệnh gan (như suy gan, xơ gan) hoạt độ CHE giảm nhiều so với bình thường.
• Ngoài đánh giá chức năng tổng hợp của gan, người ta còn thấy CHE thay đổi trong một số bệnh khác như:

– CHE tăng cao trong một số bệnh thần kinh (như trầm uất, tâm thần phân liệt).

– Giảm mạnh trong ngộ độc cấp và mạn các chất độc thần kinh như Tabun, Sarin, Soman (chất độc hóa học quân sự )…

Nếu hoạt độ của 3 enzym GPT, GGT và CHE bình thường thì có thể khẳng định trên 98% không mắc bệnh gan.

Nếu có một loại enzym trong 3 enzym trên không bình thường thì làm thêm 3 xét nghiệm enzym sau: GOT, GLDH, ALP.

GOT: đánh giá mức độ tổn thương ở ty thể tế bào nhu mô gan. Tăng cao trong viêm gan mạn tiến triển, nhiễm độc hóa chất.

GLDH (Glutamat dehydrogenase):

Nó là enzym hoạt động mạnh, xúc tác phản ứng khử amin-oxy hóa trực tiếp của acid glutamic tạo NH3 và a-cetoglutarat.

GLDH khu trú ở ty thể của tế bào nhu mô gan.

Kết quả về hoạt độ GLDH đánh giá mức độ tổn thương nặng, hủy hoại lớn tế bào nhu mô gan.

ALP (Alkaline phosphatase): đánh giá mức độ ứ mật ở gan. Trong ứ mật, ALP tăng cao hơn so với bình thường.

Bình thường: Hoạt độ ALP < 280 U/l (37OC).

Ngoài ra còn làm một số xét nghiệm khác như:

• Bilirubin TP, trực tiếp huyết tương.
• 10 chỉ tiêu nước tiểu.
• Định lượng amoniac, fibrinogen.
• Định lượng HBsAg , anti HBV, anti HCV…

Benh.vn

Bài viết Các xét nghiệm máu thường làm về enzym để đánh giá chức năng gan đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.