Phó giáo sư Nguyễn Tiến Dũng, Trưởng khoa Nhi, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) cho biết, tiêu chảy cấp do rotavirus hay tiêu chảy mùa đông là bệnh nhiễm khuẩn dạ dày ruột cấp do virus rota gây nên. Bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ, đặc biệt là lứa tuổi từ 3 đến 24 tháng. Thời điểm này miền Bắc đang bắt đầu vào mùa bệnh. Trung bình trong ngày có 10 trẻ đến khám tại khoa, có đêm 3-4 cháu cùng nhập viện truyền dịch vì mất nước quá nhiều, chủ yếu dưới 2 tuổi.

Dưới đây, phó giáo sư Nguyễn Tiến Dũng, Trưởng khoa Nhi, Bệnh viện Bạch Mai và bác sĩ Bùi Thị Hương, phụ trách khoa Tiêu hóa, Bệnh viện Nhi Trung ương đưa ra một số điểm cha mẹ cần lưu khi có con bị tiêu chảy do rotavirus:

1. Biểu hiện bệnh tiêu chảy do Rotairus

Sau 1-4 ngày bị lây nhiễm virus, trẻ có các biểu hiện của bệnh. Với bệnh này, thông thường trẻ sẽ nôn trước, sau khoảng 1-2 ngày thì bắt đầu đi ngoài, có bé thì bị đi ngoài rồi mới nôn. Trẻ bị tiêu chảy nếu không nôn sẽ khỏe hơn vừa tiêu chảy vừa nôn. Hơn nữa, hiện tượng nôn trớ đến rất bất ngờ, bé đang chơi, ăn uống bình thường nhưng chỉ qua nửa ngày đã có thể có hiện tượng này, cứ ăn cái gì vào là nôn ra cái đó.

Trẻ thường đi ngoài nhiều lần trong ngày (phân màu xanh hoặc màu trắng lẫn dịch nhầy, có khi như màu hoa cà, hoa cải), phân thường nhiều nước.

Ngoài ra, trẻ có thể ho, sốt nên nhiều cha mẹ dễ nhầm với viêm đường hô hấp, viêm mũi họng. Bệnh thường kéo dài 3-7 ngày là khỏi.

2. Bù nước cho trẻ bị tiêu chảy rotavirus

Điều quan trọng nhất khi trẻ bị tiêu chảy là bù nước, bù điện giải, tốt nhất là bằng nước oresol. Trên thị trường hiện có nhiều loại dành cho các bé với hương vị rất dễ uống. Cần lưu ý là pha vào nước theo quy định, không pha loãng hay đặc quá vì nếu không sẽ càng gây rối loạn nước và điện giải, tình trạng tiêu chảy càng nặng hơn, trẻ có thể tử vong.

Bạn có thể pha cả gói, thể tích nước phải đong thật chính xác đến từng ml. Cha mẹ nên đút từng thìa oserol một cho trẻ, 2 phút một lần, không nên cho bé tu hoặc uống liên tục. “Uống nhiều và liên tục, oserol không những không hấp thu vào đường ruột mà lượng nước có thể mất nhiều hơn do bị nôn. Nếu trẻ bị nôn thì dừng lại 10 phút, sau đó cho uống lại với tốc độ chậm hơn”, bác sĩ Hương nói.

Bên cạnh đó, nhiều gia đình bù nước, điện giải cho trẻ không hợp lý. Chẳng hạn, có gia đình chỉ cho trẻ uống nước lọc nên không hiệu quả, hoặc cho trẻ uống cháo gạo quá mặn, nước hoa quả pha đường.. Thậm chí, có cha mẹ cho con uống cả coca, soda và các loại nước có ga cấm dùng cho trẻ tiêu chảy…, khiến bệnh của trẻ càng nặng hơn.

3. Dinh dưỡng cho trẻ bị tiêu chảy rotavirus

Ngoài việc chú ý bù dịch, thì cha mẹ cần có chế độ dinh dưỡng phù hợp cho trẻ. Nhiều bà mẹ quan niệm sai lầm rằng, trẻ bị tiêu chảy thì nên kiêng thịt, cá, chất tanh, đường, sữa… Điều này vô tình làm giảm sức chống đỡ bệnh tật của bé, tiêu chảy càng kéo dài, nguy cơ bị suy dinh dưỡng rất cao.

Do vậy, cần đảm bảo cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng cho trẻ, cho bú bình thường, ăn các thức ăn dễ tiêu hóa như cháo loãng, chuối tiêu, uống sữa… và ăn nhiều bữa nhỏ. Nếu trẻ dùng sữa mà bị tiêu chảy nhiều thì nên dùng loại không có lactose.

Tuy nhiên, do tình trạng trướng bụng nên không phải bé nào cũng ngoan ngoãn ăn. cha mẹ không cần quá lo lắng và tìm mọi cách ép ăn. Hiện tượng đầy hơi thường hết sau 1-2 ngày. Thay vào đó, bạn hãy nhử bé ăn từng chút một.

Đặc biệt, không cho trẻ ăn các loại lá và quả chát có nhiều chất tanin như lá nhọ nồi, lá ổi xanh, quả ổi xanh, quả hồng xiêm xanh… Chất tanin có tác dụng làm săn màng ruột, có tác dụng ngay tức khắc, nên trẻ cầm tiêu chảy ngay lập tức. Tuy nhiên, cách điều trị này có thể gây hại cho trẻ. Bệnh chỉ đỡ giả tạo, còn các tác nhân gây bệnh như virus, vi khuẩn, nấm… thải hồi rất chậm do màng ruột bị săn, làm cho bệnh càng thêm kéo dài, thậm chí nặng hơn, giáo sư Dũng cho biết.

4. Khi nào thì cần truyền dịch cho trẻ bị tiêu chảy do rotavirus

Trẻ bị tiêu chảy, nôn trớ nhưng uống nước oresol, ăn được, chơi bình thường… thì cha mẹ không nhất thiết phải truyền dịch. Nếu bé đi ngoài, nôn nhiều, mệt mỏi, không ăn uống, không chơi, nằm li bì, có hiện tượng mất nước như mắt lõm, da nhăn nheo chi cha mẹ cần đưa con đến bệnh viện để được truyền dịch kịp thời.

Thực tế, có nhiều trẻ dưới 1 tuổi đưa đến viện trong tình trạng mất nước nặng, bác sĩ cho truyền dịch. Trong lúc truyền thì dây bị tụt, nhiều cha mẹ sót con nhất quyết không cho truyền nữa. Điều này là không nên vì trẻ mất nước, điện giải quá nhiều, có thể dẫn đến tử vong nếu không bù kịp.

5. Tuyệt đối không dùng kháng sinh, thuốc cầm tiêu chảy rotavirus

Khi bé bị tiêu chảy do virus, cha mẹ tuyệt đối không được cho con uống thuốc kháng sinh. Bệnh không khỏi mà trẻ có nguy cơ bị rối loạn vi khuẩn đường tiêu hóa, làm bệnh nặng hơn hoặc gây tình trạng tiêu chảy kéo dài, chưa kể các tác dụng phụ do thuốc gây ra.

Ngoài ra, bác sĩ Hương cũng khuyến cáo, cha mẹ không cho con uống thuốc cầm tiêu chảy vì chúng không có tác dụng tiêu diệu virus mà còn làm giảm nhu động ruột, làm liệt ruột khiến phân không được thải ra ngoài. Do đó, trẻ vẫn tiếp tục bị tiêu chảy, mà phân không được bài xuất ra ngoài, ứ đọng lại trong ruột gây chướng bụng, thủng ruột, tắc ruột, thậm chí dẫn đến tử vong.

6. Phòng bệnh tiêu chảy rotavirus cho trẻ

Để phòng bệnh tốt nhất nên đưa trẻ đi tiêm vắcxin. Ngoài ra, trẻ có thể nhiễm rotavirus qua đường tiêu hóa từ thức ăn, thức uống, đồ vật nhiễm bẩn. Vì thế, giữ vệ sinh tay sạch sẽ là biện pháp cơ bản để phòng bệnh. Cha mẹ nên tập cho trẻ thói quen rửa tay trước khi cầm thức ăn, trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.

Bên cạnh đó, cha mẹ cần đảm bảo đủ dinh dưỡng trong khẩu phần ăn của con để trẻ có đủ sức chống đỡ bệnh, cơ thể chóng phục hồi, không bị suy sụp vì thiếu dinh dưỡng sau tiêu chảy.

Bài viết Chăm sóc khi trẻ bị tiêu chảy do rotavirus đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Thế nào là tiêu chảy cấp?

Tiêu chảy cấp xảy ra khi tiêu chảy phân lỏng trên 3 lần 1 ngày và kéo dài không quá 14 ngày.

Nếu tiêu chảy trên 14 ngày gọi là tiêu chảy kéo dài. Những trường hợp tiêu chảy xảy ra ngay từ khi trẻ còn nhỏ, kéo dài thường được chuẩn đoán là tiêu chảy mãn tính.

Triệu chứng

– Tiêu chảy phân lỏng nhiều lần trong ngày.

– Trẻ mệt mỏi, kém ăn, không chịu chơi.

Trẻ bị tiêu chảy cấp thường đi lỏng nhiều lần trong ngày, quấy khóc…

– Có hiện tượng nôn trớ, có thể sốt.

– Trẻ bị chướng bụng, phân có nhầy…

Nguyên nhân

Nguyên nhân gây tiêu chảy cấp ở trẻ em thường do Rota virut, các vi khuẩn như E.Coli, tụ cầu, thương hàn, tả, lỵ.

Ngoài ra do nhiều loại vi khuẩn, ký sinh khác có trong phân bị lây nhiễm vào thức ăn, nước uống, dụng cụ và bàn tay người chăm sóc trẻ…

Điểm đặc biệt trong điều trị tiêu chảy cấp ở trẻ

Trẻ bị tiêu chảy cấp cần điều trị sớm tại nhà. Trong điều trị tiêu chảy cấp điều quan trọng nhất là bù lượng nước, điện giải và đảm bảo duy trì chế độ ăn cho trẻ.

Mất nước mức độ A (mất nước nhẹ)

Điều trị tại nhà bằng cách cho trẻ uống nước nhiều hơn bình thường bằng dung dịch ORS, nước đun sôi để nguội hoặc các dung dịch chế từ thực phẩm như nước cháo muối, nước gạo rang, nước cà rốt + muối, nước chuối, hồng xiêm…

Mất nước mức độ B (mất nước vừa)

Trẻ cần được điều trị tại cơ sở y tế. Cách điều trị tốt nhất là cho uống ORS, số lượng dịch cần cho uống sau mỗi lần đi ngoài theo chỉ định của bác sỹ phù hợp với cân nặng, chiều cao và tuổi của trẻ…

Cho trẻ dùng ORS, nước cháo muối, nước gạo rang muối…khi bị tiêu chảy

Các loại dịch dùng trong điều trị tiêu chảy

– ORS (oresol) hoặc hydrit.

– Nước cháo muối: dùng 1 nắm gạo (50g), 1 nhúm muối (3,5g) và 6 bát ăn cơm nước sạch, đun nhừ, lọc qua rá cho trẻ uống dần.

– Nước gạo rang muối: Gạo rang vàng 50g, cho 1 thìa cà phê muối ăn (3,5g) + 6 bát ăn cơm nước nấu nhừ, lọc qua ra cho trẻ uống dần.

– Nước chuối, hồng xiêm, nước dừa: chuối hoặc hồng xiêm 5 quả xay hoặc nghiền nát với 1 lít nước sôi để nguội, cho 1 thìa gạt muối (3,5g) cho trẻ uống dần.

Ngoài việc bù nước và điện giải bằng đường uống, bố mẹ có thể cho trẻ sử dụng các chế phẩm chứa kẽm, không nên cho trẻ dùng các thuốc cầm đi ngoài, chống nôn gây chướng bụng. Kháng sinh chỉ dùng khi có chỉ dẫn của thầy thuốc trong trường hợp phân có máu…

Chế độ ăn khi trẻ

– Gạo (bột gạo), khoai tây.

– Thịt gà nạc, thịt lợn nạc, cá nạc.

– Sữa đậu tương (đầu nành), sữa chua.

Khi trẻ bị tiêu chảy không cho dùng thuốc cầm đi ngoài, trừ khi bác sỹ chỉ định

– Dầu thực vật.

– Cà rốt, hồng xiêm, chuối, táo.

Lưu ý: Trẻ bị tiêu chảy vẫn cho ăn đủ khẩu phần, không được bắt trẻ nhịn, kiêng khem vì nếu không ăn đủ khẩu phần trẻ sẽ bị sụt cân dẫn đến suy dinh dưỡng, những trẻ còn đang bú mẹ thì tăng cường cho bú…

Lời kết

Mặc dù mới vào đầu hè nhưng số trẻ em bị  tiêu chảy đến khám tại các bệnh viện đã có dấu hiệu tăng dần. Nguyên nhân gây tiêu chảy do chế độ ăn uống chưa được vệ sinh, ăn phải thực phẩm không đảm bảo, thức ăn ôi thiu, doRota virut, các vi khuẩn E.Coli, tụ cầu, thương hàn, tả, lỵ…

Vì vậy, để bảo vệ sức khỏe đường ruột cho trẻ  nhỏ, các bậc phụ huynh cần  lưu ý chế độ vệ sinh ăn uống cho trẻ để phòng nguy cơ mắc các bệnh về đường tiêu hóa. Thức ăn cho trẻ khi chế biến xong nên ăn ngay, không để lâu ở môi trường ngoài trời, bảo quản cần đóng hộp để ngăn mát tủ lạnh, khi cho trẻ ăn phải nấu chín kỹ lại…Ngoài ra khi trẻ bị tiêu chảy cần cho uống orezol để bù nước và cho trẻ nghỉ ngơi hợp lý.

Xem thêm: Triệu chứng nôn và bệnh tiêu chảy cấp trẻ em

Bài viết Những điều cần lưu ý khi điều trị tiêu chảy cấp ở trẻ đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Cho trẻ ăn và bú nhiều hơn thường ngày

Nếu trẻ còn bú mẹ cần được bú nhiều hơn và mỗi cữ bú lâu hơn. Cho trẻ ăn thành nhiều bữa, và thêm ít nhất 2 bữa so với những ngày không bệnh. Ăn uống chậm. Nếu trẻ còn bú bình, tốt nhất nên dùng muỗng đút sữa chậm.

Về thực phẩm, nên cho trẻ ăn đủ 4 nhóm, đừng quên nhóm dầu, mỡ. Thức ăn cần nấu nhừ. Cho trẻ ăn thêm trái cây tươi như chuối, nho, cam, xoài, mãng cầu. Nói chung các thức ăn hàng ngày của trẻ trước tiêu chảy đều có thể dùng, nếu phù hợp lứa tuổi. Không kiêng ăn, không kiêng sữa. Không cần pha loãng sữa. Thường thì bạn không cần phải đổi sữa, nhưng trong một số ít trường hợp có thể bác sĩ sẽ cho đổi một loại sữa đặc biệt, khi đó bạn hãy đổi sữa cho trẻ và hiếm khi trẻ phải dùng loại sữa này quá hai tuần.

Tuyệt đối không được bắt trẻ nhịn ăn để “ruột nghỉ ngơi”. Điều này hết sức sai lầm và rất nguy hiểm. Thực tế dù trẻ tiêu chảy nhưng vẫn còn khả năng hấp thu hơn 70% chất dinh dưỡng. Cho trẻ ăn sớm sẽ có tác dụng tốt lên tiến trình của bệnh. Bạn cũng nên ăn và uống thêm để “có sức” mà lo cho trẻ.

Cho trẻ tái khám

Cần tái khám để được theo dõi và xử trí kịp thời xử lý khi bệnh diễn tiến nặng.

Dấu hiệu khi cần đưa trẻ đến cơ sở y tế

Tiêu chảy thường sẽ giảm sau 5 – 12 ngày, trẻ bắt đầu chơi, đòi ăn trở lại và đây là thời điểm bạn phải cho trẻ ăn bổ sung mỗi ngày một bữa trong ít nhất hai tuần để phục hồi lại sức khỏe.

Một số ít trẻ bị tiêu chảy có biểu hiện phức tạp, do đó thầy thuốc sẽ dặn khi nào tái khám để phát hiện những diễn biến không thuận lợi để nhanh chóng đưa trẻ đến các cơ sở y tế xử trí kịp thời.

Các dấu hiệu như:

• Trẻ bỏ ăn, bỏ bú
• Trẻ mệt, bệnh nhiều hơn
• Trẻ rất khát nước
• Trẻ ói liên tục
• Trẻ sốt
• Trẻ tiêu phân có máu
• Trẻ li bì, khó đánh thức
• Trẻ có co giật

Bài viết Những lưu ý về chăm sóc và chế độ ăn khi trẻ tiêu chảy đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Theo tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Thị Việt Hà – Trưởng khoa Tiêu hóa – Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết trên báo Sức khỏe và đời sống:

Trẻ sơ sinh bị đi ngoài có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau như nhiễm virus, vi khuẩn, ký sinh trùng đường ruột. Bên cạnh đó cũng có thể là hậu quả của chế độ ăn không đúng cách như thay đổi thức ăn cho trẻ đột ngột, cho trẻ ăn các thức ăn khó tiêu hóa, ăn quá nhiều… hay do tác dụng phụ của các thuốc kháng sinh sử dụng trong điều trị các bệnh lý nhiễm khuẩn như nhiễm khuẩn tai mũi họng, viêm phổi.

Trẻ sơ sinh bị đi ngoài thường kèm theo một số biểu hiện như bú kém, khóc nhiều…

Tính chất phân cũng khác như: phân lỏng, nhiều nước hơn, thậm chí phân có thể màu xanh, phân có nhày, có máu. Trẻ có thể sốt, nôn…

Nguyên nhân trẻ sơ sinh bị đi ngoài

Dị ứng sữa

Một số bé bị dị ứng với protein trong sữa gây đi ngoài. Ảnh minh họa

Có tới 3% trẻ sơ sinh bị dị ứng với các protein trong các sản phẩm sữa công thức. Đối với trẻ bú sữa mẹ, bé có thể bị dị ứng với protein trong các sản phẩm sữa mà mẹ dùng. Dấu hiệu bé bị dị ứng sữa bao gồm nôn mửa, phát ban và đi ngoài.

Nhiễm virut

Các loại virut như rotavirus, adenovirus, calicivirus, astrovirus và cúm có thể gây đi ngoài, cũng như nôn mửa, đau bụng, sốt ở trẻ.

Nhiễm khuẩn

Các loại vi khuẩn như Salmonella, Shigella, Staphylococcus, Campylobacter hay E. coli cũng có thể khiến bé đi ngoài. Nếu bé bị nhiễm khuẩn sẽ dẫn đến tình trạng tiêu chảy nặng, kèm theo chuột rút, sốt và có máu trong phân.

Nhiễm trùng tai

Trong một số trường hợp, nhiễm trùng tai có thể là nguyên nhân gây đi ngoài. Mẹ sẽ thấy bé hay dụi tai, nôn mửa và chán ăn.

Nhiễm ký sinh trùng

Ký sinh trùng cũng là một nguyên nhân gây tiêu chảy, đi ngoài ở trẻ sơ sinh. Triệu chứng bao gồm tiêu chảy, phân lỏng, xì hơi.

Thuốc kháng sinh

Nếu bé đang sử dụng thuốc kháng sinh thì đó cũng có thể là nguyên nhân gây ra tình trạng đi ngoài. Bởi vì thuốc kháng sinh giết chết cả vi khuẩn có hại và vi khuẩn có lợi trong ruột. Hãy nói với bác sĩ về vấn đề này.

Cách xử lý khi trẻ sơ sinh bị đi ngoài

Bù nước

Một trong những điều quan trọng mẹ cần biết khi con bị đi ngoài là phải bù nước đầy đủ cho bé. Nếu bé không bị nôn, hãy cho bé bú sữa mẹ và sữa công thức. Sau mỗi lần bé đi ngoài, mẹ nên cho bé bổ sung thêm 50-100ml oresol.

Mẹ vẫn cho bé bú sữa đầy đủ khi bị đi ngoài. Ảnh minh họa.

Nếu bé nôn và không ăn thì mẹ cần có thể cho bé uống dung dịch bù nước theo tỉ lệ 150g đến 200g cho mỗi kg cân nặng. Nên cho bé uống nhiều lần trong ngày, mỗi lần ít một.

Trong trường hợp bé không chịu uống nước, mẹ cần đưa con đến bệnh viện để truyền nước.

Giữ vệ sinh sạch sẽ

Đi ngoài do nhiễm virut hoặc vi khuẩn rất dễ lây lan. Mẹ cần rửa tay bằng nước ấm và xà phòng mỗi lần thay tã cho con để ngăn ngừa sự lây truyền. Giữ cho khu vực thay tã luôn được khử trùng sạch sẽ. Khi trẻ sơ sinh bị đi ngoài mẹ không nên cho con đi đến chỗ đông người cho đến khi bé hoàn toàn bình phục.

Cấm kỵ khi trẻ bị đi ngoài

– Không cho bé uống bất cứ loại thuốc đi ngoài nào nếu không có chỉ định của bác sĩ. Các thuốc tiêu chảy thường là dành cho trẻ trên 12 tuổi.

– Không bù đủ nước cho bé. Cơ thể trẻ sơ sinh còn non yếu vì vậy tình trạng mất nước có thể khiến bé bị nguy hiểm đến tính mạng. Vì vậy mẹ luôn luôn phải theo dõi xem bé bú sữa đầy đủ không.

Theo BS Nguyễn Thuận Hải trên báo Sức khỏe và đời sống

Nguyên tắc điều trị cho trẻ bị tiêu chảy:

• Uống nhiều hơn bình thường, điều này rất quan trọng. Cho trẻ uống thêm dung dịch bù nước bằng gói bột điện giải Oresol (1 gói Oresol pha 1 lít nước sôi nấu chín để nguội hay pha 1 lít nước khoáng) sau mỗi lần đi tiêu lỏng hay sau khi nôn ói. Nếu trẻ đang bú mẹ thì tiếp tục cho bú. Vai trò uống nhiều nước để phòng tránh trẻ mất nước ở trong cơ thể trẻ.
• Đồng thời cho bé uống bổ sung kẽm dưới dạng nước, uống l0 – 14 ngày. Kẽm góp phần giúp giảm thời gian và độ nặng của tiêu chảy, đồng thời giúp giảm nguy cơ tiêu chảy trong thời gian tới.
• Nếu trẻ có một trong các dấu hiệu sau: Trẻ bỏ bú, sốt cao hơn > 380C, trẻ rất khát nước, trong phân có máu cần thiết cho trẻ đi khám bác sĩ nhi khoa.
• Ngoài ra có thể cho trẻ uống Smecta (diosmectite) với liều dùng 1/3 – 1/2 gói x 2 lần/ngày, giúp thúc đẩy nhanh quá trình hồi phục, giảm lượng phân thải ra và rút ngắn thời gian tiêu chảy. Chỉ dùng khi trẻ đơn thuần tiêu chảy không có kèm theo sốt, nhiễm trùng hay phân có máu hoặc phân hôi thối nặng mùi. Nếu nguyên nhân nhiễm trùng cần phải dùng thuốc kháng sinh đường ruột kết hợp men tiêu hóa. Không nên dùng Smecta.

Benh.vn (Dịch từ Babycenter)

Bài viết Cha mẹ cần làm gì khi trẻ sơ sinh bị đi ngoài đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Bệnh tiêu chảy rất thường gặp ở trẻ em

Bệnh tiêu chảy trẻ em là gì, có những biểu hiện gì?

Thế nào là tiêu chảy trẻ em?

Tiêu chảy là triệu chứng có thể xẩy ra do rối loạn chức năng tiêu hóa, hấp thu và bài tiết của ống tiêu hoá. Tiêu chảy được xác định khi trẻ đi ngoài phân lỏng, nhiều nước từ 3 lần/ngày trở lên. Tuy vậy ở trẻ em do chức năng của đại tràng chưa ổn định nên có thể có một số trẻ nhỏ còn bú 2 – 3 ngày mới đi ngoài 1 lần phân rắn và một số trẻ khác thì đi ngoài từ 5 – 8 lần/ ngày, mỗi lần đi ra một ít phân, mềm hoặc hơi lỏng vẫn là bình thường.

Triệu chứng của tiêu chảy trẻ em

Muốn xác định xem trẻ có bị tiêu chảy hay không thì điều quan trọng là phải xem xét thêm các yếu tố sau ngoài số lần đi ỉa trong ngày đó là:

– Tăng số lần đi ngoài đột ngột

– Thay đổi độ đặc, rắn của phân và tăng lượng dịch trong phân

– Thay đổi mầu sắc và tính chất phân như phân có nhày hoặc máu

Tiêu chảy có thể xảy ra cấp tính hoặc mãn tính do viêm hoặc không do viêm. Nếu tiêu chảy giới hạn trong thời gian dưới 2 tuần là tiêu chảy cấp còn nếu kéo dài từ 2 tuần trở lên là tiêu chảy kéo dài

Nguyên nhân gây bệnh tiêu chảy trẻ em

Khi các tác nhân gây tiêu chảy xâm nhập vào đường tiêu hoá sẽ sản xuất ra các độc tố ruột (enterotoxin) kích thích tiết các chất điện giải, xâm lấn trực tiếp và phá huỷ các tế bào biểu mô niêm mạc ruột gây viêm tại ruột và toàn thân. Có thể chia nguyên nhân gây tiêu chảy ra làm 3 nhóm chính

Virus gây tiêu chảy trẻ em

• Rotavirus là nguyên nhân gây bệnh hàng đầu ở trẻ em chiếm từ 20 – 40% tại các nước nhiệt đới và 40 – 60% tại các nước ôn đới. Ở nước ta tỷ lệ này tại bệnh viện cũng tăng lên rõ rệt từ 21,5% – 28,1% (1983-1984) lên đến 53,7 – 68,8 (2001). Còn tại cộng đồng tỷ lệ này là 17,9 – 19% lên tới 25%.
• Các virus khác cũng là nguyên nhân gây tiêu chảy cấp nhưng chưa được nghiên cứu nhiều là : Adenovirus, Mocwalkvirus, Coronavirus, Picornavirus

Vi khuẩn gây tiêu chảy trẻ em

• E. coli là loại vi khuẩn gây bệnh đứng hàng đầu ở nước ta chiếm 24,9% với đủ cả 5 loại type huyết thanh trong đó nhiều nhất là EAEC 10,5 – 15%.
• Shigella là loại vi khuẩn đứng hàng thứ hai gây tiêu chảy trẻ em chiếm tỷ lệ từ 3,8 – 12,7% trong đó 2 nhóm hay gặp nhất là S. flexneri và S. sonnei.
• Campylobacter jejuni là loại vi khuẩn đứng hàng thứ ba chiếm tỷ lệ 7 – 10%
• Salmonella chiếm tỷ lệ thấp từ 0,8 – 1,3%.
• Vi khuẩn tả (Vibrio cholerae) thường gây thành dịch lớn rất nguy hiểm

Ký sinh trùng gây tiêu chảy trẻ em

Entamoeba histolytica là tác nhân chủ yếu gây bệnh lỵ a míp. Ngoài ra còn có Giardia lamblia và Crypto sporidium. Các loại ký sinh trùng này gây bệnh tiêu chảy thường có biểu hiện nặng hơn các nguyên nhân khác và việc điều trị cũng phức tạp hơn. Để biết nguyên nhân chính xác là gì nên cho trẻ các bậc phụ huynh cần đưa trẻ tới cơ sở y tế có chuyên môn để làm xét nghiệm phân.

Biểu hiện lâm sàng và biến chứng của tiêu chảy trẻ em

Biểu hiện của tiêu chảy trẻ em

Tiêu chảy nhiều lần, phân lỏng, có thể có nhầy mũi hoặc máu tùy từng trường hợp. Nôn có thể xảy ra ở một số trẻ và rất thường gặp trong tiêu chảy do rotavirus và do bệnh tả. Phân có máu mũi thường gặp trong bệnh lỵ trực khuẩn. Đau bụng hoặc bụng hơi chướng có thể cũng gặp ở một số trường hợp tiêu chảy trẻ em. Sốt cũng có thể gặp nhưng thường chỉ xảy ra trong một vài ngày đầu của bệnh. Nếu đi ngoài qua nhiều lần, một số trẻ có thể có hăm loét đỏ ở vùng quanh hậu môn. Nếu tình trạng bệnh kéo dài sẽ gây rối loạn hấp thu và làm trẻ suy dinh dưỡng.

Mắt trẻ có thể trũng sâu, sốt khi tiêu chảy do tình trạng mất nước

Biến chứng tiêu chảy trẻ em

Mất nước và điện giải là biến chứng nặng hay gặp và là lý do chủ yếu có thể làm trẻ tử vong. Do đó khi gặp bệnh nhi bị tiêu chảy cấp, trước hết phải được đánh giá tình trạng mất nước. Đánh giá tình trạng mất nước cần dựa vào việc quan sát và phát hiện các dấu hiệu và triệu chứng sau:

• Tình trạng chung của trẻ là tỉnh táo hay vật vã, kích thích hay li bì, khó đánh thức hoặc hôn mê.
• Mắt trẻ bình thường hay có trũng xuống không
• Trẻ có khát nước không? Trẻ không khát, uống bình thường hay khát, uống háo hức hoặc uống kém, không thể uống được
• Khám nếp véo da bằng cách dùng hai ngón tay cái và trỏ véo da vùng bụng của trẻ xem nếp véo da có mất nhanh hay mất chậm hoặc mất rất chậm (trên 2 giây). Sau đó đánh giá mất nước dựa vào bảng sau:

Bảng 1: Phân loại độ mất nước trong tiêu chảy

Phác đồ điều trị tiêu chảy trẻ em 2020

Phác đồ A – Điều trị tiêu chảy trẻ em tại nhà

Hướng dẫn bà mẹ 3 nguyên tắc điều trị tiêu chảy tại nhà là:

1. Cho trẻ uống nhiều dịch hơn bình thường

Tốt nhất là uống Oresol. Hiện nay có nhiều loại gói và viên Oresol khác nhau. Có loại pha trong 200ml, có loại pha trong 250 ml, có loại pha trong 1lít nước. Có loại có mùi vị cam hoặc mùi nước dừa cho trẻ dễ uống v.v…Vì vậy cần phải chuẩn bị dụng cụ đong nước cho phù hợp với các hướng dẫn ghi trên gói Oresol. Rửa tay trước khi pha Oresol và sử dụng các dụng cụ sạch để đựng. Dung dịch Oresol đã pha chỉ dùng trong 24 giờ.

Bổ sung ngay Oresol cho trẻ khi phát hiện tiêu chảy.

Khi cho trẻ uống Oresol cần chú ý:

• Với trẻ dưới 2 tuổi cho uống từng thìa nhỏ cách nhau 1-2 phút.
• Trẻ lớn hơn cho uống từng ngụm bằng cốc.
• Nếu trẻ nôn, đợi 10 phút sau đó uống chậm hơn. Ví dụ: cho uống từng thìa cách nhau 2- 3 phút.
• Liều lượng Oresol của trẻ được tính theo bảng sau:

Bảng 2: Liều lượng uống Oresol  

Nếu không có Oresol thì có thể cho trẻ uống nước cháo, nước đun sôi để nguội hoặc các loại nước sạch khác như nước dừa hoặc nước hoa quả tươi khác nhưng không được pha thêm đường.

Cần chú ý không cho trẻ uống các loại nước giải khát có đường pha chế sẵn vì sẽ làm trẻ tiêu chảy nhiều hơn.

2. Tiếp tục cho trẻ ăn: Tiếp tục cho trẻ bú sữa mẹ nếu trẻ còn đang bú mẹ. Nếu trẻ không được bú sữa mẹ thì cho ăn như thường lệ. Thức ăn cần được nấu kỹ hoặc nghiền nhỏ. Nếu trẻ đang uống sữa bột thì nên chuyển sang loại sữa dành riêng cho trẻ tiêu chảy không có đường Lactose như sữa Enfalac Lactofree chẳng hạn.

3. Đưa trẻ tới khám lại: Cần đưa trẻ đến khám lại nếu sau 3 ngày không đỡ hoặc có một trong các triệu chứng như: đi ngoài nhiều lần hơn, phân nhiều nước, nôn liên tục, khát nhiều, ăn hoặc uống kém, sốt hoặc có máu trong phân.

Phác đồ B – Điều trị có mất nước cho tiêu chảy trẻ em

Các trẻ tiêu chảy có mất nước cần được điều trị bệnh và chăm sóc tại cơ sở y tế để bù nước và điện giải trong 4 giờ đầu theo bảng sau:

Bảng 3: Lượng dung dịch oresol cho uống trong 4 giờ đầu

Chỉ sử dụng tuổi của bệnh nhân để tính lượng dịch cần bù khi không biết cân nặng. Lượng dung dịch oresol (ml) cũng có thể tính bằng cách nhân trọng lượng cơ thể của bệnh nhân (kg) với 75.

Quan sát trẻ cẩn thận và giúp người mẹ cho trẻ uống Oresol

Sau 4 giờ đánh giá lại độ mất nước rồi chọn phác đồ A, B hay C để điều trị tiếp.

Nếu người mẹ cần phải về trước khi kết thúc phác đồ điều trị B:

– Hướng dẫn người mẹ cho trẻ uống hết lượng Oresol

– Đưa cho người mẹ số gói Oresol đủ để hoàn thành việc bù nước và điều trị thêm 2 ngày như hướng dẫn trong phác đồ A.

– Hướng dẫn người mẹ cách pha dung dịch oresol

– Giải thích cho người mẹ 3 nguyên tắc điều trị trong phác đồ A để điều trị trẻ tại nhà.

Xem thêm: Tổng quan về bệnh tiêu chảy cấp ở người lớn

Bài viết Tổng quan về bệnh tiêu chảy trẻ em và phác đồ điều trị đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Trẻ bị coi là bị tiêu chảy khi trẻ đi tiêu trên 3 lần một ngày, ra phân lỏng hoặc toàn nước. Đây là bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ, đa số trường hợp bệnh hồi phục tốt nếu được chăm sóc đúng cách, ngược lại bệnh có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm như mất nước, rối loạn điện giải, suy dinh dưỡng, thậm chí tử vong.

Tiêu chảy gồm 2 loại: tiêu chảy cấp tính xảy ra đột ngột, nhưng chỉ kéo dài vài ngày có khi tới hơn một tuần, nhưng không quá 2 tuần. Tiêu chảy mạn tính, là tiêu chảy kéo dài trên 2 tuần, 1 tháng, có khi hơn nữa, có ngày tiêu chảy ít, có ngày tiêu chảy nhiều, có ngày tưởng như khỏi bệnh, nhưng sau đó lại tái phát ngay. Loại tiêu chảy mạn tính ít gặp hơn tiêu chảy cấp, nhất là ở trẻ em.

Nguyên nhân gây tiêu chảy?

Nguyên nhân này là do mất cân bằng giữa vi khuẩn có lợi và vi khuẩn có hại trong đường ruột (do ăn uống thiếu vệ sinh, thức ăn dơ bẩn, ôi thiu, không được nấu chín kỹ, hoặc là để ruồi nhặng đậu vào, nước không đun sôi v.v) các vi khuẩn có hại xâm nhập vào đường ruột, chúng sinh sôi nảy nở rất nhanh và lấn áp vi khuẩn có lợi, tiết ra độc tố gây nên tiêu chảy.

Lúc này, cơ thể sẽ phản ứng lại bằng cách: một là cơ thể huy động nhiều nước vào ruột để hòa tan các siêu vi, vi khuẩn và các chất độc do chúng sinh ra; hai là ruột co bóp mạnh để thải nước ra ngoài, mang theo siêu vi, vi khuẩn và các chất độc ra ngoài cơ thể, điều đó sinh ra tiêu chảy.

Hậu quả là cơ thể thải ra quá nhiều nước mà không bù vào, kèm theo mất cả điện giải là những chất muối rất cần thiết cho cơ thể. Tiêu chảy thường xảy ra theo mùa và theo địa cư. Ở vùng ôn đới, vào mùa nóng, tác nhân gây tiêu chảy là do virus gây nên. Ở vùng nhiệt đới, tiêu chảy do vi khuẩn gây nên. Xảy ra cao điểm vào mùa mưa và nóng, tiêu chảy do Rotavirut lại xảy ra cao điểm vào mùa khô lạnh.

Điều trị tiêu chảy

– Bổ sung lượng nước thường xuyên nhất là oresol

– Nếu là trẻ nhỏ cần cho bé bú sữa mẹ nhiều hơn

– Tuyệt đối không được nhịn ăn để “ruột nghỉ ngơi”. Điều này hết sức sai lầm và rất nguy hiểm. Thực tế dù dù bị tiêu chảy nhưng cơ thể vẫn có khả năng hấp thu hơn 70% chất dinh dưỡng. Nếu ăn tốt sẽ giúp cho quá trình lành bệnh diễn ra nhanh hơn.

– Cần tránh các loại nước giải khát, nước ép trái cây quá ngọt vì chúng làm bệnh xấu hơn.

Thực đơn phù hợp với bệnh tiêu chảy

Cháo muối: Nấu cháo với một nắm gạo, 2 bát nước và một nhúm muối. Cháo này có tác dụng như dung dịch muối đường Oresol. Bệnh nhân phải ăn cả nước lẫn cái và xem đó là biện pháp bù lại nước đã mất chứ không xem là một bữa ăn.

Cháo cà rốt: Cà rốt có tác dụng cầm tiêu chảy. Cách nấu cháo cà rốt: Chuẩn bị 30g cháo ăn liền (tương đương với một nắm gạo), 30g cà rốt, nguyên vỏ, rửa sạch, cắt nhỏ, 1 thìa cà phê nước mắm, 2 lát gừng, nấu thành cháo. Cháo này chứa chất pectin, giúp phân mau chặt, muối (trong nước mắm) và gừng có tác dụng làm “ấm bụng”, mau cầm tiêu chảy hơn. Từ ngày thứ 2, có thể cho trẻ ăn cháo gà. Cháo thịt gà băm có tác dụng tốt trong quá trình điều tri tiêu  chảy, cho trẻ ăn bình thường trở lại, có nghĩa là khẩu phần vẫn gồm 4 loại dinh dưỡng (bột, đường, chất béo, đạm), vitamin và muối khoáng.

Cháo thịt nạc, xúp thịt nấu với cà rốt, khoai tây

Uống các loại nước như nước dừa tươi, nước khoáng

Lưu ý: Thức ăn phải được nấu chín, mềm, nhừ, dễ tiêu, ưu tiên các thực phẩm giàu chất xơ. Với rau và trái cây, chọn loại có màu sẫm.

Dùng thuốc gì cho trẻ bị tiêu chảy

Những thuốc thông thường có thể dùng

– Nhóm vi khuẩn hữu ích cho đường ruột: thường là các sản phẩm chuyển hóa của vi khuẩn Lactobacillus acidophilus (có người còn gọi là men tiêu hóa) dùng điều tri tiêu chảy. Thuốc này được dùng an toàn cho trẻ em cho các thể tiêu chảy, kể cả tiêu chảy nhiễm trùng khi dùng chung với kháng sinh đường ruột. Đó là các thuốc Enterogermina uống 1-2 ống/ ngày, Lacteol fort, Antibio, Biolactyl, Ultra-Levure…

– Nhóm sát trùng đường ruột: dùng trị tiêu chảy cấp do nguyên nhân vi khuẩn. Thường được dùng dưới dạng  nhũ tương (suspention) như Ercefuryl, Ricridene, Panfurex…Những thuốc cầm tiêu chảy không được dùng cho trẻ như atropin, diphenoxylat, loperamide…trừ trường hợp có chỉ định của thầy thuốc nhi khoa. Tuyệt đối không tự ý dùng kháng sinh khi bị tiêu chảy vì dùng kháng sinh có thể làm rối loạn tiêu hóa và làm bệnh trở nên nặng hơn.

– Nhóm bảo vệ niêm mạc đường ruột: giúp niêm mạc dạ dày, đường ruột giảm hấp thụ động chất vào cơ thể, giảm triệu chứng khó chịu khi tiêu chảy, làm đặc phân như Actapulgite, Smecta, Sacolene…)

Tuyệt đối không dùng thuốc cầm ỉa cho trẻ vì tiêu chảy đa phần là do nhiễm trùng ở đường ruột, tiêu phân lỏng cũng là cách bảo vệ cơ thể giúp thải trừ vi trùng, chất độc. Hơn nữa, điều trị chính bệnh tiêu chảy là phòng mất nước; bù nước và muối nếu trẻ đã mất nước. Các thuốc cầm tiêu chảy là những loại thuốc làm giảm nhu động ruột, liệt ruột làm phân không được thải ra ngoài, trẻ vẫn bị “tiêu chảy” nhưng phân không bài xuất ra ngoài được, ứ lại trong ruột gây chướng bụng, viêm ruột, thậm chí làm tắc ruột, thủng ruột, tử vong.

4 khuyến cáo cho cộng đồng phòng chống bệnh tiêu chảy cấp nguy hiểm

Bệnh tiêu chảy cấp nguy hiểm lây lan nhanh và dễ tử vong, nhưng có thể đề phòng được. Để ngăn ngừa bệnh và phòng dịch bệnh lây lan, mọi người thực hiện những khuyến cáo sau:

1. Vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường

– Rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.

– Mỗi gia đình có một nhà tiêu hợp vệ sinh, cấm đi tiêu bừa bãi. Đối với gia đình có bệnh nhân tiêu chảy cấp cần rắc vôi bột hoặc cloramin B sau mỗi lần đi tiêu.

– Phân và chất thải của người bệnh phải đổ vào nhà tiêu, cho vôi bột, cloramin B… vào sau mỗi lần đi để sát khuẩn.

– Tránh tập trung ăn uống đông người như ma chay, cưới xin, cúng giỗ.

– Hạn chế người ra, vào vùng đang có dịch.

2. An toàn vệ sinh thực phẩm

– Mọi người, mọi nhà đều thực hiện ăn chín, uống sôi.

– Không ăn rau sống, không uống nước lã.

– Không ăn các thức ăn dễ bị nhiễm khuẩn đặc biệt là mắm tôm sống, hải sản tươi sống, gỏi cá, tiết canh, nem chua.

3. Bảo vệ nguồn nước và dùng nước sạch

– Nguồn nước uống phải được bảo vệ sạch sẽ.

– Tất cả các nước ăn uống đều phải đượt sát khuẩn bằng hóa chất Cloramin B

– Cấm đổ chất thải, nước giặt, rửa và đồ dùng của người bệnh xuống ao, hồ, sông, giếng. Cấm vứt súc vật chết và rác xuống ao, hồ, sông, giếng.

4. Khi có người bị tiêu chảy cấp

Phải nhanh chóng báo ngay cho cơ sở y tế nơi gần nhất để được điều trị kịp thời.

Benh.vn tổng hợp

Bài viết Nguyên nhân bệnh tiêu chảy và thuốc điều trị đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Sau đây là một số sai lầm khác mà nhiều người mắc phải

– Cho trẻ nhịn ăn để ruột được nghỉ ngơi: Nhiều nghiên cứu cho thấy, niêm mạc ruột tuy bị tổn thương do bệnh tiêu chảy nhưng vẫn đủ khả năng hấp thu nước và 70% các chất  dưỡng. Vì vậy, cần tiếp tục cho trẻ ăn uống như bình thường, nhằm giúp trẻ có đủ dưỡng chất, tăng sức chống đỡ với bệnh tật. Nếu trẻ đang bú mẹ thì hãy tiếp tục cho bú theo nhu cầu và tăng số lần bú. Ngoài đảm bảo dinh dưỡng, điều này còn có tác dụng chống mất nước do tiêu chảy.

– Người mẹ kiêng nhiều loại thức ăn để sữa được lành: Nhiều người mẹ thậm chí chỉ ăn cơm với muối khi con bị tiêu chảy, cho rằng việc này sẽ giúp đứa trẻ an toàn khi bú mẹ. Tuy nhiên, sự kiêng kỵ này không những khiến trẻ không nhận đủ dinh dưỡng mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe và khả năng tiết sữa của người mẹ.

– Không cho trẻ ăn sữa chua vì sợ ruột bị bào mòn: Trên thực tế, sữa chua làm giảm thời gian và độ nặng của đợt tiêu chảy, do quá trình lên men đã chuyển phần lớn đường lactose (loại đường khó hấp thu) trong sữa bò sang một dạng dễ hấp thu hơn. Ngoài ra, một số chủng vi khuẩn trong sữa chua có khả năng ức chế sự phát triển và gây bệnh của các vi sinh vật có hại trong đường tiêu hóa, tăng cường hoạt động của hệ thống miễn dịch.

Lưu ý

– Trẻ khi bị tiêu chảy thường chán ăn. Các bậc cha mẹ cần cho trẻ ăn nhiều bữa hơn và kiên trì động viên, khuyến khích trẻ ăn. Không dùng thức ăn chứa nhiều đường hoặc nước giải khát công nghiệp vì những thực phẩm này có thể làm tình trạng tiêu chảy nặng hơn.

– Thức ăn cho trẻ phải được nghiền nhỏ, nấu hơi loãng hơn thường ngày. Mỗi bữa ăn cần có đủ chất bột, đạm, vitamin và muối khoáng.

– Nếu ngày thường trẻ có ăn sữa bò và sữa đậu nành thì khi trẻ bị tiêu chảy, chế độ ăn này vẫn cần được duy trì. Tuy nhiên, khi bị tiêu chảy, một số trẻ không dung nạp được đường lactose trong sữa bò hoặc protein của sữa đậu nành. Biểu hiện là mặc dù trẻ rất thèm ăn nhưng sau khi ăn khoảng 30 phút thì quấy khóc, nôn và tiêu chảy nặng thêm. Trong trường hợp này, hãy pha sữa bằng nước cơm để giảm nồng độ lactose trong sữa hoặc làm sữa chua cho trẻ ăn.

Bài viết Tránh sai lầm khi chăm sóc trẻ bị tiêu chảy đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Nôn và tiêu chảy rất hay gặp ở trẻ em

Tiêu chảy là đi ngoài phân lỏng bất thường từ 3 lần trở lên trong 24 giờ. Viêm dạ dày ruột gây nôn và ỉa chảy thường gặp ở trẻ em dưới 5 tuổi. Ỉa chảy thường diễn ra trong 5-7 ngày và hầu hết khỏi trong vòng 2 tuần. Nôn thường diễn ra trong 1-2 ngày đầu và hầu hết sẽ dừng trong vòng 3 ngày.

Những trẻ bị bệnh này thường có thể chăm sóc và theo dõi tại nhà, một số trẻ cần chăm sóc và theo dõi bù nước tại bệnh viện, tư vấn cho gia đình khi trẻ phục hồi.

Một trẻ mà có biểu hiện mất nước được cho là đã mất 5% lượng nước ngay khi đến viện.

Dịch tễ lây truyền ỉa chảy trẻ em

Đường lây truyền: Bệnh lây truyền qua đường phân- miệng. Thức ăn, nước uống bị nhiễm bẩn do phân của người hoặc súc vật mang mầm bệnh là nguồn gây bệnh cho cộng đồng.

Yếu tố nguy cơ: Tuổi: 6 tháng – 2 tuổi hay bị mắc tiêu chảy; Suy dinh dưỡng (dễ bị mắc tiêu chảy kéo dài); Suy giảm miễn dịch (sau sởi, thuỷ đậu …); Mùa, khí hậu, thời tiết; Tập quán, điều kiện môi trường sống.

Tác nhân gây bệnh

– Virus

• Rotavirus: hay gặp ở trẻ < 2 tuổi.
• Các virus khác: Adenovirus, Enterovirus, Norovirus.

– Vi khuẩn

• E.Coli: loại sinh độc tố ruột, tác nhân quan trọng nhất gây ỉa chảy cấp phân nước.
• Trực khuẩn lỵ (Shigella): hội chứng lỵ phân máu.
• Campylobacter jejuni.
• Salmonella không gây thương hàn.
• Vi khuẩn tả.

– Ký sinh trùng

• Entamoeba histolytica (Amib).
• Giardia duodenalis.
• Cryptosporidium.

– Các tác nhân khác: do kháng sinh, dị ứng thức ăn

Sinh bệnh học tiêu chảy cấp

Sinh lý bệnh

Bình thường: 90% lượng dịch và chất dinh dưỡng được hấp thu ở ruột non.

Phần còn lại được tái hấp thu ở đại tràng.

Tác nhân gây tiêu chảy xâm nhập đường tiêu hoá gây giảm hấp thu, tăng bài tiết nước và điện giải.

Hậu quả

Mất nước.

Rối loạn điện giải, mất thăng bằng kiềm toan.

Sốc do mất nước.

Đánh giá nôn – tiêu chảy

Đánh giá chung

– Mức độ mất nước và rối loạn điện giải.

– Máu trong phân.

– Thời gian bị tiêu chảy, mức độ tiêu chảy.

– Thời gian bị nôn, số lần và lượng nôn; chất nôn.

– Tình trạng suy dinh dưỡng.

– Các bệnh khác kèm theo.

Hỏi bệnh sử

Số lần nôn, tiêu chảy; thời gian bị nôn, tiêu chảy, sốt, ho, chế độ dinh dưỡng, các thuốc đã dùng, tiêm chủng …

Khám trẻ

Trước tiên nên kiểm tra dấu hiệu mất nước

– Toàn trạng: trẻ tỉnh táo, quấy khóc, kích thích, li bì hoặc khó đánh thức.

– Mắt: bình thường hay trũng; thóp bình thường hay trũng.

– Khát: đưa ORS cho trẻ uống, xem đáp ứng.

– Phân có máu hay không.

– Đánh giá độ chun giãn da: > 2 giây là mất rất chậm.

– Lượng nước tiểu của trẻ: < 1ml/kg/giờ là giảm.

– Đánh giá tần số mạch: có mất nước mạch tăng; trường hợp mất nước mà mạch chậm là nặng.

Kiểm tra các dấu hiệu khác

Suy dinh dưỡng? Ho, khó thở, sốt?

Đánh giá tình trạng tinh thần, sốt, dấu hiệu cổ cứng, nôn, thóp phồng (ở trẻ nhỏ) để loại trừ các bệnh nhiễm trùng thần kinh như viêm màng não, viêm não…

Đánh giá tình trạng nôn, đau bụng, bụng chướng, các dấu hiệu đau khu trú để loại trừ bệnh lý ngoại khoa.

Đánh giá tổng thể để loại trừ các bệnh toàn thân như nhiễm khuẩn huyết, xuất huyết tiêu hoá, suy thận…

Cân nặng trẻ: xác định mức độ mất nước

Đánh giá mức độ mất nước

Có ba mức độ mất nuớc:

• Mất nước nặng.
• Có mất nước.
• Không mất nước.

Điều trị tiêu chảy cấp

Lựa chọn phác đồ thích hợp

Đối với trẻ không mất nước, sử dụng phác đồ A.

Đối với trẻ có mất nước, sử dụng phác đồ B.

Đối với trẻ mất nước nặng, sử dụng phác đồ C.

Nếu phân có nhầy máu, cần điều trị kháng sinh.

Điều trị triệu chứng, bệnh kèm theo.

Chú ý: không sử dụng thuốc cầm ỉa ở trẻ em; không sử dụng kháng sinh điều trị thường quy.

Điều trị nôn – tiêu chảy cấp – Phác đồ A

Cho trẻ uống nhiều dịch hơn bình thường:

• Trẻ < 2 tuổi: 50-100ml sau mỗi lần đi ỉa lỏng.
• Trẻ > 2 tuổi: 100-200ml sau mỗi lần ỉa lỏng.
• Trẻ lớn: uống theo nhu cầu.

Chú ý pha dung dịch bù nước và điện giải (Oresol) đúng theo hướng dẫn, không chia nhỏ gói thuốc ra để pha thuốc, phải pha cả gói thuốc với lượng nước quy định với từng sản phẩm. Uống đổ thìa, trẻ lớn từng ngụm nhỏ, không uống bằng bình hoặc uống luôn một lúc cốc to.

Tiếp tục cho trẻ ăn đề phòng SDD: những trẻ còn bú mẹ – tiếp tục khuyến khích bú mẹ; không sử dụng các thức ăn rắn.

Cho trẻ uống bổ sung kẽm trong 10-14 ngày.

Đưa trẻ đến khám ngay khi có các dấu hiệu nặng lên:

• Đi ngoài rất nhiều lần phân lỏng (đi liên tục).
• Nôn tái diễn; Trở nên rất khát; Ăn uống kém hoặc bỏ bú.
• Trẻ không tốt lên sau 2 ngày điều trị.
• Sốt cao hơn.
• Có máu trong phân.

Điều trị nôn – tiêu chảy cấp – Phác đồ B

Điều trị tại bệnh viện, bù dịch trong 4 giờ.

Lượng dịch: 75 x P (kg).

Đánh giá lại sau 4 giờ để chọn phác đồ phù hợp.

Chuyển bù nước bằng đường tĩnh mạch khi:

• Bệnh nhân nôn nhiều.
• Bụng chướng.
• Tốc độ tiêu chảy lớn.

Điều trị nôn – tiêu chảy cấp – Phác đồ C

Đây là tình trạng mất nước rất nặng, phải nhanh chóng đưa trẻ đến bệnh viện để điều trị cấp cứu. Trong thời gian đưa trẻ đến viện vẫn tiếp tục bù nước cho trẻ bằng đường uống

Dinh dưỡng bệnh nhi:

• Tiếp tục cho trẻ ăn bình thường, đủ chất, không bắt trẻ kiêng.

Xem thêm: Tổng quan bệnh tiêu chảy trẻ em và phác đồ điều trị

Bài viết Triệu chứng nôn và bệnh tiêu chảy cấp trẻ em đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Tỷ lệ bệnh nhi bị tiêu chảy, hô hấp đang gia tăng

Thực trạng tại Bệnh viện Bạch Mai

PGS.TS Nguyễn Tiến Dũng, Trưởng Khoa Nhi, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, số trẻ mắc bệnh hô hấp nhập viện tăng gấp 20% so với cùng kỳ tháng trước. Đặc biệt, bệnh tiêu chảy do virus Rota đã xuất hiện. Mỗi ngày 10 trẻ đến khám thì có 3-4 cháu cùng nhập viện truyền dịch vì mất nước. Ông cho biết “Đây là bệnh thông thường nhưng phụ huynh hay coi thường hoặc hiểu nhầm tiêu chảy mùa đông sang bệnh khác. Virus này là một kẻ thù rất nguy hiểm đối với trẻ em dưới 5 tuổi”.

    Tỷ lệ bệnh nhi bị tiêu chảy, hô hấp đang gia tăng

Tại khoa nhi, mỗi ngày có khoảng 100 -200 bệnh nhi đến khám thì quá nửa số trẻ mắc bệnh hô hấp. Trong số này, đa phần trẻ bị viêm phổi, viêm phế quản, viêm tiểu phế quản…

Thực trạng tại Bệnh viện Nhi Trung ương

Tương tự, tại Bệnh viện Nhi Trung ương, số trẻ đến khám vì các bệnh lý hô hấp cũng tăng rất nhanh so thời điểm này tháng trước. Trong tổng số 2.500 – 3.000 trẻ khám/ngày, quá nửa là bệnh lý về hô hấp như sốt vius, ho, viêm tiểu phế quản, viêm phổi, tiêu chảy. Tuy nhiên, nếu so với cùng kỳ năm trước, lượng bệnh nhân vào khám tại Bệnh viện Nhi Trung ương hiện tại không tăng.

Nguyên nhân

Giải thích về tỷ lệ bệnh nhi bị tiêu chảy, hô hấp gia tăng, PGS.TS Nguyễn Tiến Dũng cho biết “Kiểu thời tiết này khiến sức đề kháng của trẻ giảm, cộng thêm độ ẩm trong không khí tăng khiến số trẻ mắc các bệnh hô hấp cũng gia tăng”.

Lời khuyên từ chuyên gia

Thông thường, tháng 11& 12 là thời kỳ đỉnh điểm của trẻ mắc bệnh hô hấp. Trẻ ho, sốt vào viện khám rất nhiều, đặc biệt là sốt virus. Vì vậy “Nếu trẻ chỉ ho, sốt thông thường không cần đưa trẻ đi khám. Lúc này, cha mẹ chỉ cần dùng thuốc chữa triệu chứng và làm sạch mũi bằng thuốc nhỏ mũi. Ngoài ra, cha mẹ nên bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng cho trẻ, tăng cường rau xanh và hoa quả”.

Tuy nhiên, đối với trẻ nhỏ dưới 6 tháng tuổi có biểu hiện bỏ bú, khó thở, ho do tắc đờm, trẻ hen phế quản… diễn tiến nhanh cấp tính nên gia đình cần đưa trẻ đến bệnh viện để khám và điều trị kịp thời.

Benh.vn (tổng hợp)

Bài viết Hà Nội gia tăng trẻ nhập viện do bệnh tiêu chảy, hô hấp đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Tuần trước bé nhà mình bị tiêu chảy, mình cho bé uống rất nhiều loại thuốc để điều chỉnh lại tiêu hóa và cầm đi ỉa mà vẫn không thấy hiệu quả. Bé vẫn tiếp tục đi tuy không nhiều như trước nhưng ngày vẫn đi vài lần. Được chị bạn mách cho mấy bài thuốc dân gian mình thử áp dụng thử hi vọng có thể giúp con đỡ khó chịu và quả là hiệu nghiệm thật, chỉ sau 1 ngày uống thuốc, bé không xì xẹt nữa, phân bé đã bắt đầu khuôn. Sau đây là bài thuốc chia sẻ:

1. Cho con uống nước lá ổi

Nguyên liệu: Lá ổi non 15 lá; nước sạch 1,5 cốc; muối

Cách làm: Lá ổi rửa sạch ngâm nước muối khoảng 10 – 15 phút. Sau đó, cho lá ổi vào nấu với 1,5 chén nước, đun sôi khoảng 30 phút rồi nêm một chút muối. Cuối cùng, lọc lấy nước cho bé uống.

Cho bé uống liên tục 1 – 2 ngày.

2. Nước cây cỏ sữa

Nguyên liệu: Cây cỏ sữa 2 nắm; nấm mèo: 5 tai; đậu ( loại đậu vỏ màu đen nhưng khi các mẹ cắn ra thì thấy ruột bên trong màu xanh).

Cách làm: Cỏ sữa rửa sạch; nấm mèo ngâm cho nở ra rửa sạch rồi thái dài và mỏng. Bắc song lên bếp sao nấm mèo và cỏ sữa. Nấm mèo sao trên bếp đến khi khô và cứng, dùng tay bẻ thì giòn vụn như sợi miến khô

Cho cả 2 thứ sau khi sao vào 1 cái nồi, lấy 3 bát nước sắc nhỏ lửa còn 0,5 bát cho bé uống trong 1 ngày, không được để qua ngày hôm sau.

Benh.vn sưu tầm

Bài viết Bài thuốc dân gian chữa ỉa chảy cho trẻ đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.