Các đường dùng của Vitamin E và tác dụng

Vitamin E dùng qua đường uống, nuốt với nước trong hoặc sau bữa ăn. Thuốc được bào chế nhiều hàm lượng khác nhau, dưới dạng viên nén (hoặc bao đường) 10mg – 50mg – 100mg – 200mg, viên nang 200mg – 400mg – 600mg – 1.000mg. Dung dịch dầu 50mg/ml. 100mg/ml, 300mg/ml. Thuốc tiêm (tiêm bắp) 1ml = 30mg. 50mg, 10mg, 300mg (nên thận trọng chọn loại thuốc cho đúng liều lượng được chỉ định). Ngoài ra, còn có dạng thuốc mỡ 5mg/1g thuốc.

Vitamin E thường được dùng đối với phụ nữ sẩy thai liên tiếp, vô sinh, nhiễm độc thai nghén, phối hợp với vitamin A để bảo vệ sức khỏe người cao tuổi, điều trị một số bệnh ở gan, trẻ sơ sinh thiếu tháng khi đẻ nhẹ cân, cận thị đang tiến triển.

Dùng vitamin E dạng uống, tiêm hay bôi ngoài da cũng cần có sự theo dõi chặt chẽ và có chỉ định cụ thể của thầy thuốc để tránh những tương tác thuốc.

Các loại tương tác thuốc với Vitamin E

Thuốc Aspirin tương tác với Vitamin E

Aspirin là loại thuốc được sử dụng phổ biến trong các bệnh lý tim mạch, biến chứng tiểu đường và nhiều bệnh khác. Khi bệnh nhân sử dụng kết hợp Vitamin E và aspirin đều có thể làm tăng nguy cơ chảy máu. Chính vì vậy, nếu sử dụng thuốc Aspirin cùng Vitamin E cần tham khảo ý kiến bác sỹ để điều chỉnh liều lượng, cách dùng cho phù hợp, an toàn.

Vitamin K tương tác với Vitamin E

Vitamin E có tác dụng làm giảm khả năng đông máu. Trong khi đó, Vitamin K được chỉ định làm gia tăng khả năng kết tập tiểu cầu, giảm nguy cơ chảy máu. Đây là 2 hoạt chất đối lập nhau. Chính vì vậy, nếu bạn được chỉ định sử dụng Vitamin K hoặc đang uống Vitamin K thì không nên sử dụng cùng Vitamin E vì sẽ làm giảm hiệu quả của Vitamin K.

Chất sắt (Fe) tương tác với Vitamin E

Đối với những bệnh nhân thiếu máu, phụ nữ mang thai, trẻ em… thì việc bổ sung sắt hầu như là bắt buộc trong thời gian đủ dài. Trong khi đó Vitamin E có thể tương tác với chất sắt (Fe) trong điều trị thiếu máu, làm giảm khả năng hấp thu sắt vào cơ thể. Do đó, nên uống các loại thuốc trên cách nhau từ 8 -12 giờ

Digitalis (mao địa hoàng) tương tác với Vitamin E

Digitalis là loại thuốc sử dụng trong điều trị cấp cứu bệnh tim. Vitamin E có thể tăng cường tác dụng của digitalis với tim. Người đang điều trị khi sử dụng thuốc Digitalis nên hết sức thận trọng nếu cần dùng vitamin E để tránh gây tình trạng ngộ độc digitalis.

Neomycin tương tác với Vitamin E

Kháng sinh Nenomycin được sử dụng phổ biến trong điều trị nhiều bệnh nhiễm trùng. Neomycin có thể ảnh hưởng đến sự hấp thụ chất béo đồng thời ảnh hưởng đến sự hấp thụ vitamin E, khi cùng sử dụng sẽ làm giảm vai trò của cả hai loại thuốc. Chính vì vậy, các chuyên gia khuyên rằng bạn nên ngưng sử dụng Vitamin trong đợt điều trị của Neomycin hoặc sử dụng cách xa nhau ít nhất 8 tiếng đồng hồ.

Estrogen tương tác với Vitamin E

Estrogen thực vật hay thuốc Estrogen đều được sử dụng trong điều trị nhiều bệnh của phụ nữ. Sử dụng Vitamin E liều cao hơn 400mg trong thời gian dài, đặc biệt khi kết hợp cùng Estrogen có thể gây ra tình trạng gia tăng nguy cơ huyết khối, cần hết sức thận trọng. Trên thực tế có một số chế phẩm dành cho phụ nữ trên thị trường có chứa cả Estrogen và Vitamin E, tuy nhiên, sự phối hợp này không được khoa học ủng hộ là có hiệu quả rõ hơn, trong khi nguy cơ gia tăng huyết khối đã được chứng minh trong nhiều nghiên cứu lâm sàng trên thế giới. Khi sử dụng, bạn nên thận trọng tìm hiểu kỹ thông tin và tham khảo ý kiến chuyên gia.

Bài viết Tương tác thuốc với Vitamin E, cần chú ý khi dùng thuốc gì? đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

1. Nước ép quả bưởi chùm

Nước ép bưởi có thể làm tăng đáng kể sự hấp thu của thuốc trong cơ thể. Có hai nhóm thuốc đặc biệt lưu ý là :

– Các thuốc dùng để hạ cholesterol trong máu: simvastatine và atorvastatine: nước bưởi khi dùng chung với simvastatine (hoặc atorvastatine) có thể làm tăng sự hấp thu của thuốc lên gấp 15 lần và gây tác dụng phụ nghiêm trọng ở cơ .

– Các thuốc suy giảm miễn dịch dùng để chống thải ghép (tacrolimus, ciclosporine…) : khi dùng chung với nước bưởi thường xuyên sẽ gây độc hại cho thận.

Không nên dùng nước bưởi sau khi uống thuốc.

Cần khuyến cáo bệnh nhân tránh dùng nước bưởi trong vòng hai giờ sau khi dùng các thuốc này, và nên chỉ uống ít hơn 250ml nước bưởi mỗi ngày.

Các thức ăn giàu vitamin K (bắp cải xanh, rau màu xanh đậm, trái bơ, rau diếp …): Cần ăn rất ít các thức ăn này khi đang dùng các thuốc chống đông đường uống (mục đích chống đông máu). Các thức ăn này làm giảm tác dụng điều trị của thuốc vì nguy cơ tạo huyết khối tăng (tạo cục máu đông trong lòng mạch). Vì vậy, trong thời gian dùng thuốc chống đông đường uống không nên ăn các thức ăn giàu vitamin K.

2. Rượu

Phải tránh dùng rượu đối với tất cả các thuốc có tác dụng trên thần kinh làm giảm độ tập trung như: các thuốc an thần (thuốc giảm lo âu nhóm benzodiazepine), thuốc giảm đau hoặc giảm ho có chứa codeine hoặc tramadol, thuốc thần kinh, thuốc chống trầm cảm, và các thuốc chống kháng histamine chống dị ứng kinh điển.

Vì khi dùng đồng thời với các thuốc này, rượu có thể gây buồn ngủ và làm giảm các phản xạ, gây nguy hiểm đặc biệt khi điều khiển các phương tiện giao thông hoặc máy móc.

Ngoài ra, khi dùng rượu chung với thuốc kháng viêm non-steroid hoặc aspirine có thể gây bỏng rát dạ dày hoặc tăng tiết acid dạ dày.

3. Cafe

Cần tránh dùng cafe khi đang dùng thuốc kháng sinh nhóm quinolone như : enoxacine, ciprofloxacine và norfloxacine hoặc thuốc theophylline (thuốc trị hen có cùng tác dụng giống cafe).

Các kháng sinh này ngăn cản thải trừ cafe và vì thế có thể gây quá liều cafe dẫn đến tình trạng kích thích, hồi hộp, run rẩy, toát mồ hôi thậm chí gây ảo giác. Đối với theophylline, cafe sẽ làm tăng tác dụng phụ của theophylline.

4. Cam thảo

Nên giảm hoặc tốt hơn là nên tránh dùng cam thảo (kẹo hoặc thức uống có cam thảo) khi đang dùng thuốc trị bệnh tăng huyết áp. Bởi trong thành phần của rễ cam thảo khi uống sẽ gây tăng huyết áp.

Để việc sử dụng thuốc hiệu quả và tránh giảm tác dụng của thuốc, tốt nhất trước khi sử dụng thuốc người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ những thuốc, thực phẩm, thành phần bổ sung cần tránh.

Đồng thời, cần đọc kỹ hướng dẫn sử dụng thuốc trước khi dùng và luôn theo dõi sức khỏe trong quá trình uống thuốc để thông báo kịp thời cho bác sĩ khi có những biến chứng bất thường. 

Bài viết 4 thực phẩm chi phối tác dụng của thuốc đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Cam thảo và thuốc tim mạch

Nếu bạn đang dùng thuốc tim mạch hãy tránh xa cam thảo. Thực phẩm này làm giảm mức kali trong cơ thể, bệnh nhân sẽ cảm thấy yếu, cùng với nhịp tim bất thường.

Bưởi chùm và thuốc statin

Tuyệt đối không đồng thời sử dụng nước ép bưởi chùm và thuốc hạ lipid máu statin vì nước bưởi tác động đến một loại enzym ảnh hưởng chức năng gan và giảm chức năng chuyển hóa của thuốc khiến nồng độ thuốc trong máu tăng cao gây tác dụng phụ, nguy hiểm nhất là tiêu cơ vân cấp dẫn đến suy thận cấp.

Sữa và thuốc kháng sinh

Các loại thuốc kháng sinh như ciprofloxacin và tetracycline cần được uống trước bữa ăn một giờ hoặc sau bữa ăn hai giờ. Đặc biệt các loại thuốc này cần phải tránh xa với sữa. Nếu các loại thuốc này được tiêu thụ với các sản phẩm sữa, nó sẽ ít hiệu quả trong việc tiêu diệt virus trong cơ thể.

Chuối và thuốc huyết áp

Nếu bạn đang dùng thuốc hạ huyết áp, điều tốt nhất là nên ăn thực phẩm chứa ít hàm lượng kali. Chuối là loại quả có nguồn kali cao nhất. Khi tiêu thụ chuối, trái tim của bạn đập nhanh hơn không tốt cho việc hạ huyết áp

Rượu và thuốc giảm đau

Nếu bạn đang dùng thuốc kháng histamine, thuốc trị tiểu đường hoặc thuốc giảm đau, cách tốt nhất là tránh xa rượu. Khi rượu được tiêu thụ cùng với những loại thuốc trên sẽ ảnh hưởng rất lớn đến gan. Khi gan tổn thương, sẽ kéo theo nhiều cơ quan khác bị ảnh hưởng.

Rau xanh lá và thuốc chống đông máu

Rau xanh là một phần không thể thiếu của chế độ ăn uống lành mạnh. Những loại rau có lá xanh và màu xanh lá cây như cải xoăn, rau bina và cải brocolli… rất giàu vitamin K giúp hỗ trợ đông máu. Vì vậy, khi bạn đang dùng thuốc chống đông máu như warfarin thì chú ý không nên tăng lượng rau xanh đột ngột. Warfarin là thuốc có tác dụng ngăn chặn sản xuất vitamin K. Do đó, nếu bạn đột nhiên ăn nhiều rau xanh sẽ gây cản trở tác dụng của thuốc.

Chanh và thuốc ho

Nếu bạn đang tiêu thụ bất kỳ loại thuốc ho có dextromethorphan thì cần tránh xa các trái cây họ cam quýt. Các axit từ trái cây và dextromethorphan kết hợp với nhau khiến bạn cảm thấy buồn ngủ, nặng hơn là gây ảo giác.

Xem video để cập nhật thêm các thông tin khác

Bài viết 7 cặp thuốc thực phẩm tuyệt đối không dùng chung đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Thuốc và thực phẩm có tương tác rất mật thiết với nhau (ảnh minh họa)

Dược phẩm hoặc thuốc là những chất hoặc thảo mộc được dùng để chữa dứt hoặc làm giảm các triệu chứng của bệnh. Dược phẩm cũng được dùng để ngăn ngừa sự xuất hiện của một số bệnh.

Khi vào trong cơ thể, dược phẩm được hấp thụ qua ba giai đoạn:

1. Thuốc sẽ được hòa tan trong bộ máy tiêu hóa
2. Được máu hấp thụ, chuyển vào các tế bào
3. Sẽ có những đáp ứng của cơ thể với tác dụng của dược phẩm

Thuốc được phân phối nhiều nhất vào các cơ quan như tim, gan, thận, não bộ; một số nhỏ vào thịt, da, mỡ.

Thuốc có thể làm tăng hoặc giảm sự dinh dưỡng. Ngược lại, tình trạng dinh dưỡng của người bệnh có thể làm giảm tác dụng hoặc làm tăng độc tính của thuốc.

Thực phẩm có thể làm trì hoãn hoặc gây khó khăn cho sự hấp thụ thuốc, làm sự chuyển hóa mau hoặc chậm, ngăn chặn tác dụng của thuốc.

Ngược lại, dược phẩm hoặc thuốc có thể làm giảm khẩu vị, làm thực phẩm trở nên khó tiêu, khó hấp thụ hoặc làm thất thoát sinh tố, muối khoáng qua sự bài tiết phân và nước tiểu. Hậu quả là tình trạng suy dinh dưỡng của cơ thể.

Tương tác của thuốc (Dược Phẩm) vào Dinh Dưỡng

Ảnh hưởng vào quá trình ăn uống

Rất nhiều dược phẩm có thể làm giảm khẩu vị, mất sự ngon miệng. Tác dụng này trở nên có ích khi ta muốn giảm cân vì quá mập phì. Nhưng đối với nhiều người thì tác dụng lại không tốt và dẫn tới thiếu dinh dưỡng.

Sau đây là một số thuốc làm giảm sự ăn ngon: Sulfasalazine trị bệnh thấp khớp; Colchicine chữa thống phong; Diabenese chữa tiểu đường; thuốc hạ huyết áp Furosemide, Hydralazine, Hydrochlorothiazide; thuốc trị suy tim Digitalis; thuốc an thần Temazepam; thuốc trị kinh phong Tegretol. Đặc biệt là các hóa chất trị ung thư khiến người bệnh buồn nôn, giảm vị giác, thấy thức ăn không còn hấp dẫn.

Các thuốc làm giảm hoặc thay đổi vị giác thì rất nhiều như thuốc ngủ an thần Meprobamate, Dalmane, Triazolam; thuốc trầm cảm Lithium; kinh phong Phenytoin; kháng nấm Griseofulvin.

Thuốc làm tăng sự thèm ăn như Cyproheptadine ( Periactin) giúp ăn ngon hơn và tăng sức nặng cho cơ thể. Ngược lại, thuốc Amphetamine lại làm giảm sự thèm ăn, nên được người mập dùng để có eo.

Các thuốc kể trên đều có tác dụng phụ, cần được dùng dưới sự hướng dẫn của bác sĩ.

Ảnh hưởng vào sự hấp thụ Thực Phẩm

Hầu hết sự hấp thụ dược thực phẩm đều diễn ra ở ruột non. Do đó, sự tương tác nếu có, sẽ là giảm khả năng hấp thụ của màng niêm ruột và bao tử, giảm thời gian thực phẩm nằm trong ruột.

Lấy một thí dụ là thuốc nhuận tràng dầu khoáng chất (mineral oil). Thuốc này được bán tự do không cần toa bác sĩ và nhiều người chúng ta thường dùng để thông đại tiện. Sau khi uống, thuốc hòa lẫn với thực phẩm đã được tiêu hóa, vào bao tử và ruột, làm lòng ruột trơn nhờn . Một số sinh tố hòa tan trong chất béo như A,D,E,K có thể được hòa hợp vào dầu thuốc, chạy khỏi ruột mà không được hấp thụ. Hậu quả là thiếu sinh tố có thể xẩy ra nếu ta dùng dầu xổ này quá thường xuyên.

Giảm hấp thụ thực phẩm cũng có thể do thuốc làm giảm tác dụng của một vài diêu tố như là mật trong sự tiêu hóa mỡ béo. Chất béo không được hấp thụ, thì các sinh tố hòa tan trong mỡ sẽ mất đi. Thuốc hạ cholesterol trong máu và kháng sinh neomycin đều ảnh hưởng tới mật và gây khó khăn cho sự tiêu hóa cũng như hấp thụ chất béo.

Cimetidine chữa loét dạ dày làm giảm acid trong bộ máy tiêu hóa, đưa đến kém hấp thụ sinh tố B 12 bằng cách không cho sinh tố này tách ra khỏi thực phẩm.

Trường hợp thuốc chống đau nhức Aspirin và các dược phẩm có chất chua acid cũng đáng nhớ. Các thuốc này làm hư hao màng niêm bao tử và ruột khiến trở ngại sự hấp thụ thực phẩm ở các bộ phận này, nhất là khoáng calcium và sắt.

Thuốc Neomycin thay đổi cấu trúc của niêm mạc làm cho sự hấp thụ chất đạm, béo và các muối sodium, potassium bị trở ngại. Nhưng may mắn là khi ngưng thuốc thì mọi sự trở lại bình thường.

Ảnh hưởng tới sự chuyển hóa và phế thải thực phẩm

Sau khi hấp thu, chất dinh dưỡng sẽ được chuyển hóa thành năng lượng và các phần tử căn bản để cấu tạo tế bào.

Sự chuyển hóa chỉ xẩy ra dưới tác dụng của các diêu tố (enzyme). Với số lượng rất nhỏ, diêu tố có thể thúc đẩy một phản ứng sinh học mà không bị tiêu hao. Diêu tố được sản xuất từ trong hoặc ngoài tế bào với sự hiện diện của vài phần tử dinh dưỡng như sinh tố.

Một số dược phẩm ngăn chặn sự thành hình của diêu tố bằng cách lấy đi vài hóa chất cần thiết cho việc sản xuất diêu tố. Các thuốc Methrotrexate chữa ung thư máu, viêm thấp khớp và thuốc Pyrimethamine chữa sốt rét ngã nước là hai loại thuốc lấy đi folate acid trong DNA của diêu tố khiến nó vừa không phân sinh vừa bị tiêu hủy.

Thực phẩm và dược phẩm có thể liên kết, tạo ra một hợp chất mà cơ thể không dùng được. Thí dụ khi uống INH để chữa hoặc ngừa bệnh lao, ta thường phải uống thêm sinh tố B 6 vì INH kết hợp với Pyridoxine B 6 trong thực phẩm thành một hợp chất mà cơ thể không dùng được. Các thuốc này được gọi là loại chống sinh tố anti vitamins.

Một số dược phẩm làm tăng sự phế thải chất dinh dưỡng. Thí dụ khi ta uống các thuốc lợi tiểu tiện thì thuốc cũng làm thất thoát calcium, potassium, zinc theo nước tiểu và cơ thể sẽ thiếu những khoáng này.

Ảnh hưởng của thực phẩm vào dược phẩm

Thực phẩm ảnh hưởng lớn tới sự hấp thu thuốc (ảnh minh họa)

Ảnh hưởng vào sự hấp thụ dược phẩm.

Hấp thụ dược phẩm là mang thuốc vào mạch máu từ bao tử hoặc ruột vì đa số thuốc được uống dưới dạng viên hoặc dung dịch. Sinh- hiện- hữu (bioavilability) là số lượng thuốc sẵn sàng để có thể được hấp thụ vào máu sau khi uống hoặc chích.

Sự hấp thụ tùy thuộc vào kích thước của các hạt thuốc, lý hóa tính của thuốc, dạng thuốc và nồng độ thuốc. Ngoài ra sự hấp thụ cũng chịu ảnh hưởng của mức độ acid/kiềm (pH) của môi trường, sự co bóp của ruột, sự hiện diện của thức ăn, khả năng hấp thụ của tế bào ruột và số lượng máu lưu thông ở ruột.

Một số chất dinh dưỡng trong ruột có thể làm giảm hoặc trì hoãn sự hấp thụ vài loại thuốc. Do đó thuốc không đạt được mức độ tối thiểu trong máu để có hiệu quả. Đôi khi sự hấp thụ chậm cũng kéo dài tác dụng của thuốc.

Như trường hợp của hầu hết thuốc kháng sinh, khi uống chung với thức ăn thì tốc độ cũng như số lượng thuốc được hấp thụ đều giảm. Vì thế, chỉ nên uống kháng sinh khi bao tử không có thực phẩm, thí dụ hai giờ trước hoặc sau khi ăn.

Calcium trong thực phẩm ngăn sự hấp thụ thuốc Tetracycline cho nên khi uống thuốc này thì không uống sữa có nhiều calcium. Sữa cũng làm độ acid trong bao tử lên cao khiến cho các viên thuốc bọc (enteric coated tablets) tan ra và làm bao tử xót, do đó sự hấp thụ giảm đi rất nhiều.

Thuốc trị kinh phong Phenytoin sẽ bị giảm hấp thụ nếu thực phẩm có nhiều chất đạm vì thuốc này sẽ bám chặt vào chất đạm.

Thuốc nước thường ít bị ảnh hưởng của thực phẩm vì nó không cần được làm hòa tan và có thể chuyển dễ dàng sang máu.

Còn thực phẩm làm tăng sự hấp thụ của thuốc thì phải kể tới trường hợp thuốc Griseofulvin. Thuốc này dùng để chữa các bệnh về nấm (fungal diseases). Khi dùng chung với thức ăn nhất là có nhiều mỡ béo, thì sự hấp thụ của nó lại tăng lên rất cao. Lý do là chất béo làm gan tăng sản xuất mật. Thuốc hòa tan trong dầu mỡ cũng theo mật để chuyển vào máu nhiều hơn.

Khi ăn no, thuốc nằm lâu trong bao tử, hòa tan nhiều và được hấp thụ tốt hơn.

Làm giảm hiệu lực của thuốc.

Nếu là một thuốc có công hiệu rất mạnh, thì một vài thực phẩm có thể làm giảm công dụng này và đưa tới hậu quả không tốt cho bệnh nhân.

Một thí dụ là thuốc Warfarin (Coumadin) để chống lại sự đóng cục của máu trong một vài bệnh. Tác dụng của Coumadin tùy thuộc vào sự hiện diện của sinh tố K. Dược lực giảm nếu người bệnh ăn thực phẩm có nhiều sinh tố K như gan, rau xanh. Hậu quả là sự đóng cục của máu trở nên trầm trọng hơn. Ngược lại, khi bệnh đang ổn định với một lượng Coumadin nào đó mà bây giờ bệnh nhân giảm tiêu thụ thực phẩm có sinh tố K thì tác dụng loãng máu của Coumadin sẽ gia tăng. Xin nhắc lại là sinh tố K giúp máu đông đặc, không bị loãng và băng huyết.

Tăng và giảm độc tính của thuốc

Một vài chất dinh dưỡng có thể làm tăng độc tính của thuốc.
Thí dụ thuốc chữa trầm cảm và cao huyết áp MAO (monoamine oxidase). Khi uống thuốc này thì không được dùng thực phẩm có chất Tyramine kẻo mà huyết áp sẽ vọt lên rất cao.

Tyramine có trong thực phẩm như pho mát, sữa chua, chuối, dầu đậu nành, la de, rượu vang đặc biệt là tim động vật.

Trái lại, vài chất dinh dưỡng lại làm giảm tác dụng xấu của thuốc. Thí dụ, nếu uống thuốc trị nhiễm trùng Nitrofurantoin lúc bụng đói thì thấy ruột cồn cào khó chịu, mà uống chung với một ít sữa hoặc ăn một chút thực phẩm thì tránh được khó chịu này.

Tác dụng trên sự chuyển hóa dược phẩm.

Chuyển hóa là sự thay đổi hóa chất của thuốc với nhiều mục tiêu khác nhau:

1. Để phế thải sau khi thuốc được dùng;
2. Với chuyển hóa, thuốc sẽ tăng hoặc mới có tác dụng
3. Chuyển hóa làm tăng dược tính của thuốc.

Sự chuyển hóa tùy thuộc phần lớn vào số lượng các chất dinh dưỡng chính là chất đạm, chất béo và carbohydrates. Đa số phản ứng chuyển hóa thuốc xẩy ra ở gan, nhưng cũng có thể ở một số cơ quan khác.

Thuốc thường bám vào các chất dinh dưỡng. Phần thuốc lưu hành tự do trong máu không bám vào thực phẩm mới có công dụng trị bệnh. Chẳng hạn khi chất đạm albumin giảm vì suy dinh dưỡng hay suy gan, thuốc không có chỗ bám, sẽ lưu hành nhiều trong máu và dược tính của thuốc gia tăng. Thực phẩm nhiều chất béo sẽ làm chất béo acit fatty acids trong máu gia tăng. Fatty acids chiếm hết albumin, thuốc tự do có nhiều và tác dụng thuốc mạnh hơn. Nói chung, bất cứ chất gì có thể thay đổi tỷ lệ bám/ không bám với dược phẩm đều có thể thay đổi dược lực.

Ngoài ra, sự chuyển hóa cũng tùy thuộc vào tốc độ hấp thụ thuốc ở ruột chuyển sang gan; tùy theo tình trạng tốt xấu các chức năng gan và tùy theo các bệnh của cơ thể cũng như tình trạng dinh dưỡng.

Tác dụng trên sự phế thải của dược phẩm.

Thuốc được thải theo nhiều đường dây: qua thận, gan, hệ tiêu hóa và qua sữa mẹ. Các chất dinh dưỡng có ảnh hưởng trên sự thải bỏ này bằng cách thay đổi độ acid của nước tiểu.

Thực phẩm làm nước tiểu kiềm sẽ tăng thải thuốc có tính acid như phenobarbital; thực phẩm làm nước tiểu acid sẽ tăng loại bỏ thuốc alkaline như amphetamine.Thực phẩm có nhiều đạm sẽ tăng thải barbiturates, theophylline, phenytoin từ thận. Thực phẩm có nhiều chất xơ tăng thải thuốc hòa tan trong chất béo. Thiếu muối sodium sẽ tăng tái hấp thụ thuốc lithium làm tăng độc tính thuốc này.

Rượu được xếp vào loại dược phẩm nhưng lại được nhiều người uống như một thực phẩm. Khi dùng kinh niên, rượu có thể tăng chuyển hóa thuốc, đưa đến giảm tác dụng của thuốc. Ngược lại, khi uống nhiều mà chỉ uống một vài lần thì rượu lại ngăn sự chuyển hóa thuốc, thuốc tăng công hiệu.

Giảm sự hấp thụ của cả thuốc và chất dinh dưỡng.

Một đôi khi, tương tác giữa thuốc và chất dinh dưỡng đưa tới suy giảm hấp thụ của cả hai thứ phẩm vào máu.

Thí dụ kháng sinh Tetracycline là loại thuốc rất thường dùng, có thể liên kết với các khoáng calcium, magnesium, sắt thành ra hợp chất không hòa tan và không được hấp thụ. Thuốc và chất dinh dưỡng bị phế thải hết. Thành ra, nên uống tetracycline khi bụng đói. Mà khi bụng đói thì thuốc lại cồn cào ruột. Muốn tránh, có thể uống một ly nước đầy.

Không nên uống sữa hoặc phó sản của sữa với tetracycline, vì calcium trong các thực phẩm này và thuốc sẽ kết hợp thành hợp chất không hòa tan và thuốc thành vô dụng.

Một số thuốc và thực phẩm gây tương tác.

Sau đây là một số thuốc và dược phẩm thường gây tương tác.

1. Thuốc chống đau nhức. Nói chung các thuốc này đều kích thích niêm mạc bao tử, vậy không nên dùng chung với rượu hoặc nước trái cây mà có thể ăn một chút thực phẩm. Thuốc chống đau thường dùng là Aspirin, Ibuprofen, Corticosteroids, Indomethacin.
2. Thuốc chữa cao huyết áp. Nên hạn chế muối để thuốc công hiệu hơn.
3. Thuốc chống máu cục như Warfarin, Coumadin. Không nên dùng nhiều thực phẩm có sinh tố K vì sinh tố này tạo ra chất làm máu đông lại. Sinh tố K có trong rau spinach, khoai tây, lòng đỏ trứng, dầu thảo mộc, cauliflower, bắp cải chồi ( brussel sprout).
4. Thuốc thông tiểu tiện như Lasix, Furosemide, Esidrex, Hydrodiuril làm mất potassium nên thường phải dùng thêm khoáng này. K có nhiều trong chuối, cam trái.
5. Thuốc chống dị ứng như Benadryl, Chlotrimeton, Dimetane. Không dùng chung với rượu, vì cả hai loại đều làm tăng ngất ngây, buồn ngủ, chậm phản ứng.
6. Thuốc suyễn làm mở cuống phổi như Theodur, Aminophylline đều không nên dùng chung với thực phẩm nước uống có nhiều caffeine, để tránh kích thích thần kinh.
7. Thuốc kháng sinh nhóm Penicillin như Amoxicillin, Ampicillin, Penicillin G và V khi ăn no thường kém hiệu nghiệm vì giảm hấp thụ. Sulfa khi dùng chung với rượu gây ra buồn nôn; nên tránh uống kháng sinh tetracycline với sữa, sữa chua, pho mát hoặc khi đang dùng thêm khoáng sắt, calcium.
8. Thuốc ngủ hoặc thuốc trị bệnh tâm thần đều có tương tác với rượu, gây ngây ngất, buồn ngủ, nên tránh dùng chung. Đặc biệt thuốc trị trầm cảm Monoamine oxidase không được dùng với thực phẩm có tyramine, vì huyết áp sẽ tăng rất cao. Thực phẩm có nhiều tyramine là pho mát, súc cù là, gan gà và heo, rượu vang.
9. Thuốc nhuận trường, mà đa số đều mua tự do không cần toa bác sĩ, nếu dùng thường xuyên có thể làm mất sinh tố và khoáng chất.

Kết luận

Cả thực phẩm và dược phẩm đều cần thiết cho cơ thể nhưng đôi khi sự hòa lẫn hai thứ đưa tới vài khó khăn.

Nguy cơ gây tương tác giữa thực phẩm và dược phẩm tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe tổng quát của cơ thể, bệnh hoạn kinh niên, chế độ kiêng khem, ăn uống, lạm dụng rượu, thuốc gây ghiền, sử dụng nhiều loại dược phẩm.

Để tránh hậu quả tương tác, người bệnh cần thông hiểu cái hay cái dở của thuốc; người thầy thuốc, nhân viên dược phòng cũng dành thì giờ căn dặn, chỉ dẫn bệnh nhân cách dùng thuốc.

Được như vây, thì ăn uống an toàn, thuốc men hiệu quả, cuộc đời sẽ an lành hơn.

Bác sĩ Nguyễn Ý Đức, Texas-Hoa Kỳ
(Trích từ sách Dinh Dưỡng và Thực Phẩm, đã xuất bản)

Bài viết Tương tác giữa Thực Phẩm và Thuốc (Dược phẩm) đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.