Ở Việt Nam, theo ghi nhận của ung thư Hà Nội, ung thư tuyến giáp đứng thứ 6 trong số 10 loại ung thư hay gặp nhất. Phụ nữ bị ung thư tuyến giáp nhiều gấp 3 lần nam giới. Ung thư tuyến giáp có thể xuất hiện ở bất kỳ lứa tuổi nào, nhưng phụ nữ hay mắc bệnh ở tuổi từ 45-49, nam giới từ 65-69 tuổi.

Ung thư tuyến giáp được chia làm 2 loại biệt hoá và không biệt hoá. UTTG thể biệt hoá chiếm đa số khoảng 80% bao gồm thể nhú, thể nang và thể nhú nang hỗn hợp. UTTG thể biệt hoá thường tiến triển chậm, phát hiện sớm, chẩn đoán đúng và lựa chọn các phương pháp điều trị thích hợp sẽ mang lại hiệu quả cao, kéo dài thời gian sống thêm cho người bệnh. UTTG không biệt hoá chiếm khoảng 15%, chủ yếu ở người lớn tuổi, tiến triển nhanh và hay di căn xa, có tiên lượng xấu. Ngoài ra còn có UTTG thể tuỷ, ung thư tế bào Hurthle.

Nhận biết dấu hiệu của bệnh ung thư tuyến giáp

Các triệu chứng lâm sàng

Triệu chứng sớm:

Nhiều trường hợp, vô tình bệnh nhân khám sức khoẻ định kỳ, siêu âm tuyến giáp thấy có u tuyến giáp, có những nốt vôi hoá trong u.

Bệnh nhân tự phát hiện có một hay nhiều u giáp trạng, u thường có đặc điểm: U cứng, bờ rõ, bề mặt nhẵn hay gồ ghề, di động theo nhịp nuốt.

Có một số trường hợp bệnh nhân có hạch ở vùng cổ xuất hiện trước, hạch thường nhỏ, mềm, di động và cùng bên với khối u.

Hình ảnh ung thư tuyến giáp 

Triệu chứng muộn:

Khi u lớn, bệnh nhân thường có:

• Khối u to, rắn, cố định ở trước cổ.
• Khàn tiếng, có thể khó thở.
• Khó nuốt, nuốt vướng do u chèn ép.
• Da vùng cổ có thể thâm nhiễm hoặc sùi loét, chảy máu.

Các xét nghiệm

Chẩn đoán tế bào học

– Chọc dò kim nhỏ vào u và hạch để tìm tế bào ung thư, có thể làm nhiều lần, nếu tìm thấy tế bào giáp trạng ở hạch thì chắc chắn là ung thư giáp trạng. Chẩn đoán thường chính xác tới 90%.

– Sinh thiết lạnh (còn gọi là sinh thiết tức thì) được tiến hành ngay trong lúc mổ có thể xác định khối u tuyến giáp được lấy ra là lành tính hay ác tính. Từ đó, bác sĩ sẽ có cách thức phẫu thuật hợp lý, nếu là u lành thì chỉ phẫu thuật cắt u, nếu là u ác thì phẫu thuật cắt tuyến giáp toàn bộ và vét hạch.

Chẩn đoán mô bệnh học

Sau khi sinh thiết, sinh thiết tức thì hoặc sinh thiết sau mổ thường thấy các hình ảnh tổn thương sau đây:

Ung thư tuyến giáp thể biệt hoá gồm: ung thư biểu mô tuyến giáp thể nhú chiếm khoảng 60-80%, ung thư biểu mô tuyến giáp thể nang chiếm khoảng 10-20%, ung thư tuyến giáp thể nang nhú chiếm khoảng 20%, ung thư tế bào Hurthle thường được xếp vào với thể nang nhú.

Ung thư tuyến giáp thể không biệt hoá.

Chẩn đoán hình ảnh

Chụp cắt lớp vi tính, cộng hưởng từ vùng cổ: Đánh giá hạch di căn xâm lấn của u vào khí quản, thực quản hoặc dấu hiệu vôi hoá.

Xạ hình tuyến giáp

Phần lớn UTTG không bắt iod phóng xạ I131 và biểu hiện bằng những vùng khuyết hoạt độ phóng xạ hay còn gọi là “nhân lạnh” trên hình ảnh ghi được.

Xạ hình toàn thân có thể phát hiện những ổ di căn xa đặc biệt là di căn phổi và xương.

Siêu âm tuyến giáp

Giúp phân biệt tổ chức u đặc hay nang, phát hiện các nốt vôi hoá, hạch cổ hai bên, nhiều trường hợp giúp định vị cho chọc dò kim nhỏ để chẩn đoán tế bào học và sinh thiết.

Chẩn đoán sinh hoá

Định lượng hormon tuyến giáp: FT3, FT4, TSH, TG và AntiTg.

Ngoài ra còn làm thêm các xét nghiệm máu ngoại vi, sinh hoá máu, nước tiểu, X quang tim phổi, điện tim, siêu âm ổ bụng để đánh giá tình trạng toàn thân.

Nguyên nhân của bệnh Ung thư tuyến giáp

80% – 90% trường hợp UTTG không tìm được nguyên nhân bệnh sinh, tuy nhiên, người ta thấy có một số yếu tố sau có thể ảnh hưởng đến tỷ lệ UTTG:

Những người sống lâu năm ở vùng có bướu cổ địa phương do thiếu iod.

Bệnh nhân sống ở gần biển, nơi có đủ iod khi có u tuyến giáp sẽ dễ bị ung thư hơn so với nơi thiếu iod.

Tiếp xúc với tia bức xạ: những bệnh nhân được xạ trị vùng đầu cổ khi còn nhỏ nguy cơ mắc UTTG càng cao khi liều xạ càng lớn và xạ trị khi tuổi càng nhỏ. Nguồn bức xạ bị rò rỉ từ các sự cố của các nhà máy nguyên tử hoặc vũ khí hạt nhân làm tăng UTTG lên đáng kể như sau: thảm hoạ bom nguyên tử ở Hiroshima và Nagasaki (Nhật Bản) hay sau tại nạn Chernobyl (Ucraina).

Yếu tố di truyền: một số loại UTTG có liên quan đến di truyền.

Chẩn đoán bệnh ung thư tuyến giáp

Chẩn đoán xác định: Dựa vào lâm sàng và cận lâm sàng như đã nêu trên trong đó chẩn đoán mô bệnh học đóng vai trò quyết định cho chẩn đoán UTTG.

Chẩn đoán giai đoạn

Giúp để tiên lượng bệnh và tính liều điều trị hợp lý cho bệnh nhân.

Phân loại theo giai đoạn (staging) TNM như sau:

• T: tumor (khối u) nguyên phát. Theo kích thước và sự xâm lấn của khối u chia ra từ T1 đến T4.
• N: hạch lympho trong vùng (cổ, trên trung thất). Theo vị trí hạch một bên hay hai bên cổ, hạch trung thất  chia ra từ N0 đến N1b.
• M: Di căn xa. Không có di căn xa là M0, có di căn xa là M1.

Bệnh nhân < 45 tuổi thì chia hai giai đoạn: Không có di căn xa là giai đoạn I, có di căn xa là giai đoạn II.

Bệnh nhân > 45 tuổi thì chia bốn giai đoạn: Có di căn xa là giai đoạn IV.

Điều trị bệnh ung thư tuyến giáp

Điều trị UTTG thể biệt hoá

Là phác đồ phối hợp phẫu thuật, uống iod phóng xạ I131, dùng hormon tuyến giáp thay thế. Trong đó phẫu thuật có vai trò quyết định, điều trị bằng iod có tác dụng bổ trợ, hormon thay thế là bắt buộc.

Sau khi phẫu thuật cắt bỏ tuyến giáp toàn phần 4-6 tuần, điều trị tiếp tục bằng I131 để huỷ nốt mô tuyến giáp còn lại, diệt các ổ ung thư nhỏ (microcarcinoma) và diệt các tế bào ung thư di căn sẽ hạn chế tái phát ung thư, kéo dài thời gian sống thêm cho bệnh nhân. I131 còn là phương pháp hữu hiệu duy nhất khi đã có di căn xa. Đến nay nhờ phối hợp điều trị bằng I131 sau phẫu thuật, tỷ lệ sống thêm 10 năm đã đạt trên 95% ở Mỹ.

Cho bệnh nhân nhận liều I131 khi bệnh nhân trong tình trạng nhược giáp, TSH ≥ 30µUI/ml, TSH ở mức này sẽ kích thích mô giáp còn lại và tế bào ung thư bắt I131, hiệu quả điều trị sẽ cao.

Liều điều trị:

• Liều huỷ mô giáp đơn thuần:  50 – 100mCi
• Bệnh nhân đã có di căn vùng: 100 – 150mCi
• Bệnh nhân đã có di căn xa: 200 – 300 mCi

Bệnh nhân nằm ở phòng cách ly sau khi nhận liều điều trị, đề phòng chống các tác dụng phụ của I131 dùng thuốc chống nôn, thuốc bảo vệ dạ dày, cho bệnh nhân uống nhiều nước không nhịn tiểu.

Bổ sung hormon giáp 3-5 ngày sau điều trị, uống thyroxin liều 2-4 Mg/1kg cân nặng/ ngày. Đưa bệnh nhân về tình trạng bình giáp và bệnh nhân uống liên tục cho đến hết đời, duy trì liều thyroxin đủ ức chế TSH <0,01 µUI/ml.

Bệnh nhân xuất viện sau 5 ngày, được làm xạ hình toàn thân (XHTT) trước khi ra viện, chỉ định XHTT này rất quan trọng giúp ra phát hiện di căn xa như hạch cổ, não, phổi, trung thất, xương mà khi chỉ định với liều I131 chẩn đoán không phát hiện được.

Tái khám sau 1 tháng, xét nghiệm hormon giáp và TSH, điều chỉnh liều Thyroxin để bệnh nhân ở trạng thái bình giáp và TSH ≤ 0,01 µUI/ml.

Đánh giá kết quả sau 6 tháng điều trị: bệnh nhân uống thyroxin liên tục 5 tháng, nghỉ 1 tháng. Bệnh nhân khỏi bệnh khi TSH ≥ 30µUI/ml, Tg âm tính, AntiTg âm tính, xạ hình toàn thân âm tính. Bệnh nhân chưa khỏi bệnh khi một trong các chỉ số dương tính và được điều trị tiếp I131 cho đến khi khỏi bệnh.

Bệnh nhân khỏi bệnh được tái khám 6 tháng 1 lần, chú ý thăm khám lâm sàng vùng cổ, siêu âm vùng cổ và xét nghiệm máu FT3, FT4, TSH, Tg, AntiTg. Khi thấy hạch trên lâm sàng và siêu âm cần làm chẩn đoán tế nào học bằng chọc dò kim nhỏ, nếu tái phát bệnh nhân cần được phẫu thuật và điều trị I131 tiếp. Khi Tg và AntiTg cao quá giới hạn cho phép cho bệnh nhân nghỉ thyroxin 1 tháng để TSH ≥ 30µUI/ml lúc này sẽ nhận liều I131 bổ sung.

Điều trị UTTG thể không biệt hoá

Thường điều trị bằng xạ ngoài, có thể phối hợp với hoá chất.

Cách phòng chống bệnh ung thư tuyến giáp

Ăn uống chế độ đủ iod.

Những bệnh nhân có bướu giáp và những người sống ở vùng ở vùng bướu cổ địa phương cần thường xuyên được khám, siêu âm tuyến giáp và xét nghiệm hormon giáp.

Khi phát hiện những dấu hiệu lâm sàng bất thường cần đến sớm các cơ sở y tế chuyên khoa ung bướu khám để phát hiện sớm.

Đảm bảo vệ sinh an toàn bức xạ tốt sau những rò rỉ bức xạ.

CNTTCBTG – BV Bạch Mai

Bài viết Bệnh ung thư tuyến giáp đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Dưới đây là những thực phẩm mà bệnh nhân ung thư tuyến giáp nên thường xuyên bổ sung

Rau xanh lá

Rau bina, rau diếp và các loại rau lá xanh khác là nguồn thực phẩm tuyệt vời giàu magiê và khoáng chất, có vai trò quan trọng trong quá trình trao đổi chất của cơ thể, đặc biệt là hoạt động của tuyến giáp.

Các loại hạt

Bệnh nhân ung thư tuyến giáp có thể bổ sung các loại hạt như hạnh nhân, hạt bí, hạt điều vào chế độ dinh dưỡng. Những loại hạt này được chứng minh giàu magiê nên rất tốt cho tuyến giáp. Ngoài ra, chúng còn cung cấp cho cơ thể protein thực vật, kẽm, đồng, vitamin E và B giúp tuyến giáp hoạt động hiệu quả hơn.

Omega 3

Omega 3 giúp tế bào nhạy cảm hơn với hoóc môn tuyến giáp. Người bệnh hãy chủ động bổ sung loại axit béo có lợi này vào chế độ dinh dưỡng từ các loại thực phẩm như cá hồi, cá mòi, đậu nành…

Các loại thịt trắng hữu cơ

Thịt là nguồn cung cấp protein tuyệt vời và nên được bổ sung hàng ngày. Sở dĩ thịt hữu cơ được khuyến khích sử dụng vì trong quá trình chăn nuôi, nhà sản xuất không sử dụng hóa chất hay thuốc nên thịt của động vật rất sạch.

I ốt

Tuyến giáp của con người cần i-ốt để sản sinh ra các hoóc môn cần thiết. I-ốt có tác dụng cân bằng hoóc môn tuyến giáp và giảm sự hình thành khối u tuyến giáp. Bổ sung I ốt vào chế độ ăn hàng ngày nhưng phải với hàm lượng vừa đủ, tránh ăn quá nhiều, ăn mặn, ảnh hưởng đến sức khỏe.

Benh.vn (Theo BV Thu cuc)

Bài viết Ăn gì khi bị ung thư tuyến giáp đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Hình ảnh ung thư tuyến giáp (ảnh minh họa)

Đối tượng và nguyên nhân gây Ung thư tuyến giáp

Ung thư tuyến giáp có thể xảy ra với bất cứ độ tuổi nào, tuy nhiên phổ biến nhất ở những đối tượng đang bước sang tuổi 30 và người lớn tuổi. Khoảng 2% bệnh nhân là trẻ em và thanh thiếu niên.

Ung thư tuyến giáp được chia thành nhiều dạng, trong đó ung thư tuyến giáp dạng nhú là thường gặp nhất, chiếm khoảng 85% và là loại dễ điều trị nhất.

Hiện, các nhà khoa học vẫn chưa tìm thấy nguyên nhân chính thức gây bệnh nhưng họ tin rằng bức xạ ở đầu và cổ là một trong những yếu tố cấu thành ung thư tuyến giáp. Ngoài ra, chế độ ăn uống thiếu iốt cũng gây bệnh ung thư này.

Tỷ lệ sống của ung thư tuyến giáp giai đoạn I và II là gần như 100%, do đó việc phát hiện sớm đóng vai trò rất quan trọng.

Các biểu hiện của bệnh

Khó nuốt

Khi khối u to lên, nó có thể cản trở khả năng nuốt. Nếu vấn đề này không biến mất trong một vài tuần (loại trừ những nguyên nhân khác như cảm lạnh hoặc các vi rút khác có thể gây sưng cổ họng), thì bạn nên đi khám ngay để phát hiện bệnh sớm.

Thay đổi giọng nói

Thanh quản nằm ngay phía trên tuyến giáp, vì vậy những thay đổi ở tuyến giáp có thể làm cho bạn bị khàn giọng.

Lời khuyên: Khi thấy khàn giọng kéo dài mà không phải do cảm cúm hoặc viêm họng hãy đi khám ngay.

Khối u ở cổ

Tuyến giáp nằm ở phía trước cổ, nhưng bất kỳ khối sưng nào không tự biến mất trong vòng vài tuần đều cần được kiểm tra.

Nếu ung thư tuyến giáp đã lan đến các hạch bạch huyết lân cận, khối sưng có thể nằm lệch ở một bên cổ chỗ các hạch lympho.

Lời khuyên: Cùng với các bài tập về mặt, cổ cần kiểm tra vùng cổ dưới cằm, hai bên má, nếu thấy u, hạch cần đi khám để biết nguyên nhân.

Khó nói, ăn, hoặc thở

Những triệu chứng này xảy ra khi ung thư đã ở giai đoạn muộn, tuy nhiên còn nước còn tát bởi vậy người bệnh cần vững tin nghe theo chỉ dẫn của các bác sĩ.

Khó thở là biểu hiện Ung thư tuyến giáp giai đoạn muộn

Lời khuyên: Duy trì khám sức khỏe tổng quát định kỳ 6 tháng/lần để phát hiện những bất thường của cơ thể.

Lời kết

Ung thư tuyến giáp cũng như các loại ung thư khác nếu phát hiện ở giai đoạn sớm tỷ lệ thành công sẽ rất cao. Đặc biệt, tỷ lệ sống thêm 5 năm của ung thư tuyến giáp dạng nang hoặc dạng nhú giai đoạn I và giai đoạn II là gần 100%. Do đó người bệnh cần giữ tinh thần, trạng thái bình tĩnh, phối hợp cùng các bác sĩ điều trị bệnh.

Benh.vn (Theo tienphong.vn)

Bài viết Những dấu hiệu ung thư tuyến giáp âm thầm không phải ai cũng biết đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Ung thư tuyến giáp

Theo Hiệp hội Ung thư Mỹ, bệnh ung thư tuyến giáp có chiều hướng tăng hơn gấp đôi trong 20 năm qua. Ung thư tuyến giáp xảy ra tại tuyến giáp – tuyến nội tiết quan trọng nhất của cơ thể, sản xuất ra hoóc môn giúp điều chỉnh sự trao đổi chất bình thường, nhịp tim, huyết áp, nhiệt độ cơ thể và trọng lượng.

Hình ảnh Ung thư tuyến giáp

Ung thư tuyến giáp có một số triệu chứng như: xuất hiện một khối u hoặc sưng ở cổ, đau ở cổ và đôi khi đau trong tai, khó nuốt, khó thở hoặc thở khò khè liên tục, khàn tiếng hoặc ho dai dẳng không liên quan đến cảm lạnh.

Ung thư tuyến giáp thường gặp ở phụ nữ độ tuổi dậy thì và mang thai – độ tuổi phát triển mạnh mẽ của tế bào. Đặc biệt, những trường hợp tiếp xúc với nồng độ bức xạ cao như từng điều trị bức xạ cho vùng đầu và cổ, hoặc tiếp xúc do yếu tố môi trường; một số hội chứng di truyền sẽ làm tăng nguy cơ ung thư tuyến giáp.

Ung thư đại tràng

Ung thư đại tràng ảnh hưởng đến những người có polyp ở đại tràng hoặc trực tràng (polyp đại tràng là tổn thương nhỏ lành tính có hình dạng như khối u). Loại ung thư này ảnh hưởng nhiều đến những người phụ nữ mắc bệnh viêm ruột.

Đối tượng người thừa cân, béo phì và thường xuyên tiêu thụ các loại thực phẩm béo có thể là nguyên nhân gây bệnh ung thư đại tràng. Do đó, khi chị em thấy các biểu hiện như đại tiện ra máu, đau bụng quằn quại, giảm cân không rõ nguyên nhân… nên đi khám bởi rất có thể đây là dấu hiệu cảnh báo mình đang mắc ung thư đại tràng.

Ung thư phổi

Mặc dù phụ nữ ít hút thuốc hoặc không hút thuốc nhưng lại bị ung thư phổi nhiều hơn nam giới? Theo giải thích của các nhà khoa học đó là do phụ nữ nhạy cảm hơn với khói thuốc lá và mức độ estrogen nhiều khiến các tế bào ung thư có cơ hội phát triển.

Thống kê cho thấy, cứ 8 trên 10 phụ nữ dễ bị mắc ung thư phổi do hút thuốc thụ động từ những người thân của họ.

Ung thư vú

Ung thư vú là loại ung thư thường gặp nhất và gây tử vong hàng đầu ở phụ nữ. Theo Cơ quan nghiên cứu Ung thư Thế giới (IARC), năm 1998, ung thư vú đứng đầu, chiếm 21% trong tổng số các loại ung thư ở phụ nữ trên toàn thế giới. Riêng tại Việt Nam, mỗi năm có khoảng 14.000 phụ nữ mắc ung thư vú, tỉ lệ tử vong lên đến 35%.

Ung thư vú là một trong những bệnh ung thư thường gặp nhất ở nữ giới

Tuy nhiên đối với căn bệnh này chỉ cần được phát hiện sớm là cơ hội sống sót lên đến 98%. Qua đó, các chuyên gia khuyến cáo chị em nên tự kiểm tra vú để phát hiện sớm căn bệnh nguy hiểm này.

Ung thư nội mạc tử cung

Ung thư nội mạc tử cung là ung thư xảy ra ở lớp lót bên trong của tử cung. Dấu hiệu thường thấy là chảy máu âm đạo bất thường, đặc biệt là những chảy máu âm đạo ở những phụ nữ đã mãn kinh. Những phụ nữ có nguy cơ cao bị ung thư nội mạc tử cung gồm: phụ nữ 50-60 tuổi hay già hơn, thừa hoóc môn estrogen, có kinh sớm trước 12 tuổi, xuất huyết âm đạo sau thời kỳ mãn kinh. Ngoài ra, những phụ nữ không sinh con và những phụ nữ dùng thuốc hoạt chất Tamoxifen có nhiều nguy cơ mắc bệnh ung thư nội mạc tử cung.

Tuy nhiên chị em không nên quá lo lắng bởi hầu hết các ung thư này đều chữa trị thành công nếu phát hiện sớm.

Benh.vn (Theo thanhnien.vn)

Bài viết Điểm danh 5 loại ung thư sát thủ của phái nữ đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Tổng quan

Calcitonin là một hormon polypeptid được các tế bào C cận nang tuyến giáp (cellules parafolliculaires thyroidiennes) bài xuất. Hormon này tham gia vào quá trình điều hòa nồng độ canxi và phospho huyết thanh. Khi có tình trạng tăng nồng độ canxi trong máu, calcitonin sẽ được tiết ra. Hormon này gây ức chế hấp thu canxi từ đường tiêu hóa, ức chế các hủy cốt bào (osteoclast) để làm giảm hoạt tính hủy xương và kích thích thận tăng bài xuất canxi. Các tác động kể trên đối lập với tác động của hormon cận giáp và gây hạ thấp nồng độ canxi máu.

Xét  nghiệm này  chủ  yếu  được  sử  dụng  để  đánh  giá  các  trường  hợp nghi ngờ bị ung thư biểu mô tuyến giáp thể tủy (medullary carcinoma of the thyroid), tình trạng này được đặc trưng bởi sự tăng bài xuất calcitonin ngay cả khi nồng độ canxi huyết thanh bình thường.

Một số bệnh nhân bị ung thư giáp thể tủy song nồng độ calcitonin lúc đói trong giới hạn bình thường, cần cân nhắc tiến hành làm test kích thích tiết calcitonin bằng pentagastrin hay truyền canxi (do test kích thích được coi là nhậy hơn so với khi định lượng calcitonin đơn độc). Các BN có tình tạng tăng sản tế bào C ở giai đoạn sớm và/hoặc ung thư biểu mô giáp thể tủy thường có tình trạng tăng rất có ý nghĩa nồng độ calcitonin khi tiến hành làm test này.

Chỉ định xét nghiệm

Để  chẩn  đoán  các  ung  thư  tuyến  giáp  thể  tủy  (cancer  médullaires thyroidiens) và tình trạng bài xuất peptid giáp lạc chỗ.

Định lượng nồng độ calcitonin huyết thanh được chỉ định để chẩn đoán ung thư tuyến giáp thể tủy tái phát hoặc di căn sau khi khối u tiên phát đã được cắt bỏ hoặc để khẳng định là đã cắt bỏ được hoàn toàn khối u nếu nồng độ calcitonin nền tăng cao trước mổ.

Cách lấy bệnh phẩm

Xét nghiệm được thực hiện trên huyết thanh.

Bệnh nhân được yêu cầu nhịn ăn qua đêm (12h) trước khi lấy máu xét nghiệm.

Giá trị bình thường

Nồng độ cơ sở

–  Nữ: < 14 pg/mL hay < 14 ng/L.

–  Nam: < 19 pg/mL hay < 19 ng/L.

–  Trẻ lớn: < 12pg/mL ở Nam; < 5 pg/mL ở Nữ.

–  Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ: < 40 pg/mL ở trẻ < 6 tháng tuổi ; < 15pg/mL ở trẻ từ 6 tháng đến 3 tuổi.

Sau khi truyền canxi khi làm test kích thích (dùng canxi với liều 2,4 mg/kg)

–  Nữ: < 130 pg/mL hay < 130 ng/L.

–  Nam: < 190 pg/mL hay < 190 ng/L.

Sau khi tiêm pentagastrin khi làm test kích thích (dùng pentagastrin với liều 0,5g/kg)

–  Nữ: < 35 pg/mL hay < 35 ng/L.

–  Nam: < 110 pg/mL hay < 110 ng/L.

Tăng nồng độ Calcitonin

Các nguyên nhân chính thường gặp là:

–  Xơ gan do rượu.

–  Ung thư tuyến vú.

–  Tăng sản tế bào C của tuyến giáp (C-cell hyperplasia).

–  Suy thận mạn.

–  Bệnh Cushing.

–  Sản xuất calcitonin lạc chỗ (như được thấy trong ung thư tụy).

–  Tăng canxi máu do tất cả các nguyên nhân (do kích thích sản xuất calcitonin).

–  Các khối u tế bào đảo tụy.

–  Ung thư phổi (loại tế bào nhỏ).

–  Ung thư tuyến giáp thể tủy.

–  U biểu mô tuyến (adenoma) của tuyến cận giáp.

–  Tăng sản tuyến cận giáp (parathyroid hyperplasia).

–  Thiếu máu ác tính Biermer.

–  Viêm tuyến giáp cấp hoặc mạn tính.

–  Hội chứng tăng urê máu.

–  Hội chứng Zollinger-Ellison.

Giảm nồng độ calcitonin

–  Sau điều trị phẫu thuật đối với ung thư tuyến giáp thể tủy.

Các yếu tố góp phần làm thay đổi kết quả xét nghiệm

– Mẫu bệnh phẩm bị vỡ hồng cầu có thể làm thay đổi kết quả XN.

– Lấy máu ở các BN không tuân thủ nghiêm việc nhịn đói qua đêm có thể làm tăng nồng độ calcitonin máu ở mức trung gian giữa bình thường và bệnh lý. Nồng độ calcitonin nền diễn biến theo nhịp ngày đêm với  nồng độ đỉnh sau thời gian ăn trưa. Các giá trị nồng độ bình thường thay đổi theo phòng XN, song một nồng độ calcitonin < 200  ng/L thường được coi là bình thường và một nồng độ calcitonin > 1.000 ng/L luôn được coi là bệnh lý.

– Các thuốc có thể làm tăng nồng độ calcitonin máu là: Canxi, adrenalin, glucagon, thuốc ngừa thai uống, pentagastrin.

Lợi ích của xét nghiệm định lượng calcitonin

1. XN rất hữu ích giúp chẩn đoán và theo dõi sau mổ các ung thư giáp thể tủy: Nếu BN được xác định là bị ung thư tuyến giáp thể tủy và được phẫu thuật điều trị tiệt  căn, theo dõi nồng độ calcitonin được tiến hành định kỳ để bảo đảm rằng nồng độ này  trở về mức bình thường (nồng độ calcitonin huyết thanh sẽ giảm xuống mức không thể phát hiện được bằng xét nghiệm thường quy sau một giai đoạn theo dõi sau mổ  thay đổi trong vòng vài tuần). Nếu nồng độ calcitonin sau phẫu thuật vẫn còn cao,  chứng tỏ tổ chức sản xuất calcitonin vẫn còn tồn tại ở một mức nào đó. Nếu nồng độ này đã hạ thấp sau phẫu thuật và lại tăng lên sau đó, điều này chứng tỏ ung thư có thể đã tái phát và bệnh nhân cần được đánh giá chẩn đoán thêm.

2. XN hữu ích để sàng lọc và phát hiện sớm ung thư giáp cho các thành viên của các gia đình có nguy cơ bị ung thư giáp. Nồng độ calcitonin nền lúc đói có thể tăng cao ở các bệnh nhân bị ung thư tuyến giáp thể tủy, ngay cả khi không sờ được khối u ở tuyến giáp.

Tuy vậy, nồng độ calcitonin nền trong giới hạn bình thường ở khoảng 1/3 các trường hợp ung thư tuyến giáp thể tủy.

3.  XN này không có bất kỳ một lợi ích lâm sàng nào để áp dụng trong chẩn đoán các bệnh lý của xương hay để thăm dò các bất thường chuyển hóa của phospho và canxi.

Các hướng dẫn thực hành lâm sàng dựa trên y học bằng chứng

Mặc dù có nhiều nghiên cứu gợi ý rằng, khi đánh giá một bệnh nhân có nhân tuyến  giáp (thyroid  nodule), XN định lượng nồng độ calcitonin huyết thanh một cách hệ thống được coi là kỹ thuật quan trọng và ít tốn kém trong sàng lọc và tránh được nguy cơ bỏ sót ung thư giáp thể tủy, song không phải là tất cả các thầy thuốc đều nhất trí làm XN định lượng calcitonin với mục đích sàng lọc là một biện pháp hữu ích.

Nồng độ > 2.000 pg/mL gần như luôn được kết hợp với ung thư tuyến  giáp  thể  tủy, với một vài trường hợp hãn hữu do suy thận nặng hoặc sản xuất calcitonin lạc chỗ.

Nồng độ từ 500-2.000 pg/mL nói chung chỉ dẫn ung thư biểu mô tủy (medullary  carcinoma), suy thận,  hoặc sản xuất calcitonin lạc chỗ.

Nồng độ 100-500 pg/mL phải được giải thích một cách thận trọng và cần xét nghiệm lại và tiến hành làm test kích thích. Nếu các xét nghiệm làm nhắc lại sau 1-2 tháng vẫn bất thường, một số tác giả khuyến cáo nên cắt bỏ toàn bộ tuyến giáp.

Bài viết Xét nghiệm sinh hóa Calcitonin trong máu đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.