Viêm da cơ địa trẻ em – vấn đề lo lắng thời hiện đại

Viêm da cơ địa là một bệnh viêm da mãn tính, thường gặp ở trẻ em. Bệnh có liên quan đến cơ địa dị ứng, gây khô da, mất nước, dễ bị kích ứng và nhiễm trùng.

Biểu hiện của bệnh thường xuất hiện ở trẻ từ 3 tháng tuổi trở lên, đặc biệt phổ biến trong giai đoạn từ 3 tháng sau khi sinh và kéo dài đến khoảng 5 tuổi.

Theo số liệu thống kê, hiện nay có khoảng 60% trẻ mắc viêm da cơ địa trong năm đầu đời (giai đoạn sơ sinh). Tỷ lệ này giảm còn 30% trong 5 năm tiếp theo. Đặc biệt, khi bước vào giai đoạn thiếu niên, tỷ lệ mắc bệnh chỉ còn 10%. Thông thường, bệnh có thể tự khỏi khi trẻ trưởng thành. Tuy nhiên vẫn có nhiều trường hợp bệnh tái phát nhiều lần, gây nên các chứng bệnh viêm da cơ địa mạn tính.

Nguyên nhân viêm da cơ địa trẻ em

Viêm da cơ địa phổ biến ở trẻ em vì nó có liên quan mật thiết đến cơ địa di truyền và hệ thống miễn dịch chưa phát triển hoàn chỉnh ở độ tuổi này. Dưới đây là những nguyên nhân chính gây ra bệnh lý viêm da cơ địa ở trẻ em:

Di truyền – nguyên nhân chính gây viêm da cơ địa trẻ em

Di truyền được xem là một nguyên nhân chính gây viêm da cơ địa ở trẻ em. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng có một yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của bệnh này. Nếu một hoặc cả hai cha mẹ của trẻ mắc viêm da cơ địa, khả năng trẻ bị bệnh cũng tăng lên.

Cụ thể, viêm da cơ địa có thể được liên kết với một số biến thể gen di truyền liên quan đến chức năng bảo vệ da và hệ thống miễn dịch. Một trong những gen quan trọng nhất được nhắc đến là filaggrin (FLG), có nhiệm vụ quan trọng trong việc duy trì sự ẩm và tính chắc khỏe của hàng rào da. Các biến thể gen FLG có thể làm giảm hoặc làm mất chức năng của protein filaggrin, dẫn đến da khô và dễ bị tổn thương.

Hệ thống miễn dịch của trẻ chưa phát triển

Hệ thống miễn dịch có nhiệm vụ bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây bệnh. Nhưng ở trẻ em, hệ thống miễn dịch chưa hoàn thiện và dễ bị mất cân bằng.

Trong trường hợp viêm da cơ địa, hệ thống miễn dịch của trẻ phản ứng quá mạnh với các tác nhân gây kích ứng trong môi trường, như hóa chất, chất dị ứng, vi khuẩn, hoặc thậm chí các chất trong thực phẩm. Phản ứng này gây ra viêm, ngứa và các triệu chứng khác của bệnh.

Da nhạy cảm, dễ bị tổn thương

Trẻ em có làn da non nớt, dễ bị tổn thương và mất đi sự bảo vệ tự nhiên. Điều này làm cho da dễ bị khô, mất độ ẩm và dễ bị tổn thương hơn. Khi da bị tổn thương, nó trở nên dễ bị vi khuẩn, dị ứng và các tác nhân gây kích ứng khác xâm nhập, gây ra phản ứng viêm và các triệu chứng của viêm da cơ địa.

Việc chăm sóc da đúng cách và tránh tiếp xúc với các chất gây kích ứng có thể giúp giảm nguy cơ phát triển hoặc tái phát viêm da cơ địa ở trẻ em.

Các yếu tố môi trường gây viêm da cơ địa trẻ em

Một số yếu tố môi trường có thể gây ra viêm da cơ địa ở trẻ em, bao gồm:

• Tiếp xúc với chất gây kích ứng: Một số chất gây kích ứng như hóa chất trong sản phẩm chăm sóc da, hóa chất trong mỹ phẩm, xà phòng, chất tẩy rửa, chất tẩy trắng, chất khử trùng và thuốc nhuộm có thể kích thích và gây viêm da cơ địa ở trẻ em.
• Dị ứng thực phẩm: Một số trẻ có thể phản ứng dị ứng với một số loại thực phẩm như trứng, sữa, hạt, đậu, hải sản, lúa mì, đậu nành và đồ hóa chất thực phẩm. Dị ứng thực phẩm có thể góp phần vào việc gây ra hoặc làm gia tăng viêm da cơ địa.
• Tiếp xúc với các chất kích ứng khác: Một số yếu tố môi trường khác như sương mù, hơi nước cứng, bụi, tia tử ngoại mặt trời và các chất kích ứng khác cũng có thể góp phần vào viêm da cơ địa ở trẻ em.

Để giảm nguy cơ phát triển hoặc tái phát viêm da cơ địa ở trẻ em, cha mẹ cần lưu ý tránh cho trẻ tiếp xúc với các yếu tố gây kích ứng này.

Triệu chứng viêm da cơ địa trẻ em cha mẹ cần lưu ý

Các triệu Triệu chứng viêm da cơ địa ở trẻ em thường xuất hiện sớm trong giai đoạn sơ sinh hoặc trẻ nhỏ, dưới 5 tuổi. Trong đó có 2 nhóm triệu chứng mà cha mẹ cần lưu ý như sau:

Các triệu chứng trẻ bị viêm da cơ địa thường gặp

Triệu chứng của viêm da cơ địa ở trẻ em có thể khác nhau tùy theo từng trường hợp và mức độ nặng nhẹ của bệnh. Dưới đây là một số triệu chứng thường gặp:

• Ngứa da: Ngứa là triệu chứng chính của viêm da cơ địa trẻ em thường gặp. Trẻ có thể cảm thấy ngứa ở các vùng da bị ảnh hưởng. Khi đó trẻ thường cố gãi, cào da để giảm các cơn ngứa ngáy, khó chịu.
• Mẩn đỏ và sưng: Da của trẻ có thể trở nên đỏ, sưng và viêm nhiễm. Các vùng da bị ảnh hưởng thường xuất hiện mẩn đỏ, chảy dịch và có thể hình thành các vết nổi như mụn nước.
• Da khô và bong tróc: Da của trẻ có thể trở nên khô và bị bong tróc, đặc biệt ở các vùng da như khuỷu tay, khuỷu chân, mặt trong khuỷu tay và khuỷu chân.
• Nứt nẻ và viêm nhiễm: Trẻ em có thể phát triển các vết nứt nẻ trên da, đặc biệt khi da bị khô và mất độ ẩm. Những vùng da bị tổn thương có thể dễ bị vi khuẩn xâm nhập và gây ra viêm nhiễm.

Một số triệu chứng viêm da cơ địa trẻ em có thể gặp

Ngoài ra, một số trẻ bị viêm da cơ địa có thể gặp các triệu chứng khác như:

• Nhiễm trùng da: Mụn nước do viêm da cơ địa có thể bị nhiễm trùng, gây ra các triệu chứng như sưng, đau, sốt.
• Viêm da mắt: Viêm da cơ địa có thể gây ra viêm da mắt, biểu hiện bằng tình trạng mắt đỏ, ngứa, chảy nước mắt.
• Viêm da tai: Viêm da cơ địa có thể gây ra viêm da tai, biểu hiện bằng tình trạng tai đỏ, ngứa, chảy dịch.

Dựa vào các triệu chứng viêm da cơ địa điển hình nêu trên, nếu nghi ngờ rằng trẻ bị viêm da cơ địa, cha mẹ nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia da liễu để được chẩn đoán chính xác. Từ đó nhận được sự tư vấn và điều trị phù hợp với thể trạng của bé.

Phương pháp điều trị viêm da cơ địa trẻ em

Có một số loại thuốc điều trị viêm da cơ địa thường được sử dụng để giảm triệu chứng và kiểm soát bệnh cho trẻ em. Dưới đây là một số loại thuốc thông dụng:

• Kem corticosteroid: Đây là loại thuốc chống viêm, giảm ngứa và làm dịu viêm da cơ địa. Có các mức độ tác dụng khác nhau và thường được sử dụng theo chỉ định của bác sĩ hoặc chuyên gia da liễu. Với trẻ em, thường sử dụng các loại kem corticosteroid nhẹ để giảm thiểu tác dụng phụ.
• Kem chống viêm không steroid (NSAID): Đây là các loại kem hoặc sữa chống viêm không chứa corticosteroid, như pimecrolimus và tacrolimus. Chúng được sử dụng để kiểm soát viêm da cơ địa và giảm ngứa. Tuy nhiên, việc sử dụng NSAID trên trẻ em cần được theo dõi chặt chẽ.
• Antihistamine (kháng Histamine): Thuốc antihistamine có thể được sử dụng để giảm ngứa và giúp trẻ em ngủ ngon hơn. Chúng giúp làm giảm phản ứng dị ứng và ngăn chặn phản ứng histamine trong cơ thể.
• Kháng sinh: Trong trường hợp nhiễm trùng da phát triển hoặc tái phát, bác sĩ có thể kê đơn thuốc kháng sinh để điều trị nhiễm trùng.

Quan trọng nhất khi điều trị viêm da cơ địa cho trẻ em nên thực hiện theo sự chỉ định của bác sĩ chuyên khoa. Họ sẽ đưa ra đánh giá về tình trạng da của trẻ và đề xuất phương pháp điều trị và loại thuốc phù hợp nhất cho từng trường hợp cụ thể. Cha mẹ không nên tự ý sử dụng các loại thuốc điều trị viêm da cơ địa cho trẻ khi chưa có sự chỉ định từ chuyên gia y tế.

Viêm da cơ địa ở trẻ em và cách chăm sóc

Bên cạnh việc sử dụng thuốc điều trị viêm da cơ địa, để giúp trẻ giảm những cơn ngứa, cha mẹ có thể tham khảo một số cách làm đơn giản sau:

Cách chăm sóc trẻ bị viêm da cơ địa

Từ khóa quan trọng, cha mẹ cần ghi nhớ khi chăm sóc trẻ viêm da cơ địa là “làm sạch” và “dưỡng ẩm” cho làn da. Đặc biệt là vùng da bị tổn thương. Cha mẹ có thể áp dụng một số biện pháp chăm sóc trẻ tại nhà như:

• Tắm cho trẻ: Tắm cho trẻ bằng nước ấm, không quá nóng hoặc quá lạnh. Thời gian tắm không quá 15 phút. Sử dụng sữa tắm dịu nhẹ, không chứa xà phòng. Sau khi tắm, thấm khô da trẻ bằng khăn mềm, không chà xát mạnh.
• Bôi kem dưỡng ẩm cho trẻ: Bôi kem dưỡng ẩm cho trẻ ngay sau khi tắm. Kem dưỡng ẩm giúp giữ ẩm cho da, giúp da mềm mại và giảm ngứa. Nên chọn kem dưỡng ẩm phù hợp với làn da trẻ.
• Tránh để trẻ tiếp xúc với các yếu tố gây kích ứng da: Các yếu tố gây kích ứng da có thể bao gồm: xà phòng, chất tẩy rửa, lông động vật, bụi bẩn, nấm mốc, thức ăn,… Cha mẹ cần chú ý loại bỏ các yếu tố này ra khỏi môi trường sống của trẻ.
• Điều trị các bệnh dị ứng liên quan: Nếu trẻ có các bệnh dị ứng liên quan như dị ứng thức ăn, dị ứng phấn hoa,… thì cần được điều trị kịp thời. Điều trị các bệnh dị ứng liên quan sẽ giúp giảm nguy cơ tái phát viêm da cơ địa.

Một số lưu ý khi chăm sóc bé bị viêm da cơ địa

Chăm sóc trẻ viêm da cơ địa là một việc quan trọng giúp trẻ cải thiện các triệu chứng và giảm thiểu tác động của bệnh. Cha mẹ cần lưu ý một số vấn đề sau khi chăm sóc trẻ viêm da cơ địa tại nhà:

• Tạo môi trường sống thoáng mát, sạch sẽ: Cha mẹ cần thường xuyên vệ sinh nhà cửa, giặt giũ chăn màn sạch sẽ để tránh bụi bẩn, nấm mốc.
• Trang bị quần áo mềm mại, thoải mái cho trẻ: Quần áo mềm mại, thoải mái sẽ giúp trẻ không bị chà xát da, từ đó giảm ngứa và khó chịu cho trẻ.
• Không để trẻ gãi: Gãi là một phản xạ tự nhiên của trẻ khi bị ngứa. Tuy nhiên, gãi có thể làm tổn thương da, khiến tình trạng viêm da cơ địa nặng thêm. Cha mẹ cần tìm cách để ngăn trẻ gãi, ví dụ như cắt móng tay cho trẻ, cho trẻ đeo găng tay,…
• Kiên nhẫn và nhẹ nhàng: Cha mẹ cần kiên nhẫn thực hiện các biện pháp chăm sóc để giúp trẻ cải thiện các triệu chứng và giảm thiểu tác động của bệnh.

Viêm da cơ địa là một bệnh mạn tính, có thể tái phát nhiều lần. Tuy nhiên, với sự chăm sóc và điều trị đúng cách, trẻ có thể kiểm soát bệnh tốt hơn và có cuộc sống bình thường như những trẻ khác. Cha mẹ cần chú ý khi bé có dấu hiệu cảnh báo viêm da cơ địa nên đưa bé đi khám ngay để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Việc điều trị viêm da cơ địa trẻ em sớm sẽ giúp ngăn ngừa các biến chứng của bệnh. Từ đó giúp trẻ có thể sinh hoạt và học tập bình thường như bạn bè cùng trang lứa.

Bài viết Viêm da cơ địa trẻ em – Bệnh da liễu mãn tính cần điều trị sớm đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Bệnh thường liên quan đến yếu tố cơ địa, tiền sử bị các bệnh dị ứng như hẹn phế quản, mày đay, viêm da tiếp xúc… Vì vậy, việc điều trị vẫn còn gặp rất nhiều khó khăn.

Căn nguyên và sinh bệnh học viêm da cơ địa

Đa số các tác giả cho rằng, sự kết hợp của một cơ địa dị ứng với những tác nhân kích thích từ bệnh trong hay bên ngoài của cơ thể là nguyên nhân chính gây ra bệnh.

Cơ địa dễ bị dị ứng (atopy): yếu tố di truyền

Các tác nhân kích thích phản ứng viêm trên da

Tác nhân nội sinh

• Yếu tố thần kinh
• Thay đổi nội tiết.
• Rối loạn chuyển hóa.

Tác nhân ngoại sinh:

• Dị nguyên: bụi phấn hoa, thức ăn, vi khuẩn, virus, nấm….
• Môi trường

Vai trò của IgE: hầu hết các bệnh nhân viêm da cơ địa đều có nồng độ IgE trong máu cao.

Thay đổi miễn dịch:

• Thay đổi miễn dịch tại chỗ
• Thay đổi miễn dịch toàn thân

Triệu chứng lâm sàng của viêm da cơ địa

Triệu chứng của bệnh viêm da cơ địa khác nhau tùy theo độ tuổi mắc bệnh và đặc thù cơ địa của mỗi bệnh nhân.

Viêm da cơ địa ở trẻ < 2 tuổi (giai đoạn ấu thơ): gặp ở trẻ từ 2-3 tháng tuổi

Thương tổn cơ bản là các mụn nước tập trung thành đám. Các mụn nước tiến triển theo các giai đoạn:

• Giai đoạn tấy đỏ
• Giai đoạn mụn nước
• Giai đoạn chảy nước/xuất tiết.
• Giai đoạn đóng vảy
• Giai đoạn bong vảy da

Vị trí: hay gặp ở má, trán, cằm. Tuy nhiên, có thể lan ra tay, chân, lưng, bụng…. có tính chất đối xứng.

Triệu chứng cơ năng: ngứa

Viêm da cơ địa ở trẻ em từ 2 – 12 tuổi: hay gặp nhất là lứa tuổi từ 2- 5

Thương tổn cơ bản là các sần nổi cao hơn mặt da, tập trung thành mảng hoặc rải rác, Da dày, liken hóa. Có thể gặp các mụn nước tập trung thành đám.

Vị trí thương tổn: mặt duỗi hay nếp gấp như khuỷu tay, khoeo chân, cổ tay, mi mắt, thương tổn ở hai bên hoặc đối xứng.

Triệu chứng cơ năng: rất ngứa.

Viêm da cơ địa ở thanh thiếu niên và người lớn

Bệnh tiến triển từ giai đoạn trẻ em chuyển sang, một số khởi phát ở tuổi dậy thì, một số phát ở tuổi lớn hơn.

Thương tổn cơ bản: sần nổi cao hơn mặt da, rải rác hoặc tập trung thành đám. Có thể có một số mụn nước kèm theo nhiều vết xước do gãi.

Vị trí khu trú của thương tổn hay gặp ở các nếp gấp như kheo chân, khuỷu tay, cổ tay, vùng hậu môn sinh dục, núm vú…

Triệu chứng cơ năng: rất ngứa.

Ngứa, khô da là dấu hiệu điển hình của viêm da cơ địa (ảnh minh họa)

Những triệu chứng không điển hình của viêm da cơ địa

• Khô da (xerosis)
• Dấu hiệu vẽ nổi (dermographism)
• Viêm da lòng bàn tay, bàn chân.

Chẩn đoán và điều trị bệnh viêm da cơ địa

Việc chẩn đoán bệnh viêm da cơ địa không khó nhưng điều trị viêm da cơ địa thì cần căn cứ vào nguyên tắc điều trị chung và thường không thể điều trị dứt điểm hoàn toàn.

Chẩn đoán xác định viêm da cơ địa

Phải dựa vào nhiều triệu chứng, yếu tố liên quan và tùy từng giai đoạn. Hiện này có rất nhiều bộ tiêu chuẩn để chẩn đoán.

Điều trị viêm da cơ địa

Nguyên tắc điều trị viêm da cơ địa:

• Phối hợp điều trị tại chỗ và toàn thân
• Chú ý điều trị các bệnh cơ địa (atopy) nếu có.
• Điều trị đúng theo từng giai đoạn.
• Chế độ ăn uống hợp lý.

Điều trị tại chỗ: từng giai đoạn bệnh cấp tính, bán cấp, mạn tính.

Điều trị viêm da cơ địa toàn thân:

• Kháng histamin tổng hợp
• Vitamin C
• Nếu có bội nhiễm: dùng kháng sinh

Các phương pháp điều trị viêm da cơ địa khác

• UVA, UVB hoặc LASER he – ne.
• Các thuốc ức chế miễn dịch.

Bài viết Bệnh viêm da cơ địa đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Đây là một vấn đề y học rất được quan tâm trên toàn thế giới do tỷ lệ lưu hành ngày càng cao và những ảnh hưởng tiêu cực của nó đến chất lượng cuộc sống người bệnh. Trong khoảng 3 thập kỷ gần đây, độ lưu hành của bệnh ở nhiều nơi trên thế giới đã tăng khoảng 2-3 lần, nhất là ở các nước nông nghiệp như Trung Quốc, Việt Nam, một số nước châu Phi. Hiện nay, tính chung trên toàn thế giới, khoảng 10-20% trẻ em và 1-3% người lớn đang hoặc đã từng bị mắc bệnh.

Nhận biết bệnh viêm da cơ địa

Biểu hiện lâm sàng của viêm da cơ địa rất đa dạng, có thể chỉ đơn giản là các đám khô da mất sắc tố, nhưng cũng có thể biểu hiện rất nặng như đỏ da toàn thân.

Triệu chứng điển hình của bệnh biểu hiện khác nhau tuỳ thuộc vào giai đoạn diễn biến:

Giai đoạn cấp tính

Hay gặp ở trẻ em, đặc trưng bởi các đám ban đỏ hình tròn, bị bong trợt da, trên bề mặt có các mụn nước và vảy tiết, xuất tiết nhiều dịch viêm và xung quanh bị phù nề. Giai đoạn này thường rất ngứa, cảm giác rát bỏng, nhất là về đêm, làm cho người bệnh bị mất ngủ, gãi nhiều có thể làm cho da bị trầy xước, nhiễm trùng.

Giai đoạn mạn tính

Thường biểu hiện với các đám sẩn đỏ, dày sừng, bong vảy, rối loạn sắc tố da. Gãi nhiều có thể để lại các hậu quả trên da như dày da, tróc da, sưng nề, nứt kẽ, chảy nước vàng và đóng vảy tiết.

Vị trí phân phối của tổn thương da phụ thuộc vào tuổi của bệnh nhân và mức độ bệnh

• Ở trẻ nhỏ, bệnh thường có xu hướng cấp tính và tổn thương thường xuất hiện ở mặt, da đầu và mặt duỗi các chi.
• Ở trẻ lớn hoặc những người mà bệnh diễn biến kéo dài, tổn thương da thường khu trú ở nếp gấp của các chi.
• Ở người lớn viêm da cơ địa thường chỉ biểu hiện đơn thuần ở bàn tay.

Nguyên nhân gây bệnh viêm da cơ địa

Nguyên nhân gây bệnh của viêm da cơ địa chưa được biết chính xác. Bệnh được cho là gây ra do sự phối hợp của yếu tố di truyền với các yếu tố môi trường. Những người bị viêm da cơ địa cũng có nguy cơ mắc các bệnh dị ứng khác như hen phế quản, viêm mũi dị ứng,…

Dị nguyên gây bệnh hoặc một số yếu tố kích phát từ môi trường có thể gây ra hoặc làm nặng các triệu chứng của viêm da cơ địa.

Các dị nguyên thường gặp

• Trứng
• Sữa
• Tôm, cua, cá, ốc
• Bọ nhà
• Nấm mốc
• Phấn hoa
• Biểu bì và lông súc vật.

Các yếu tố kích phát triệu chứng thường gặp trong viêm da cơ địa

• Xà phòng hoặc các chất tẩy rửa
• Một số loại nước hoa và mỹ phẩm
• Các hoá chất như chlorine, dầu mỡ hoặc dung môi
• Cát, bụi bẩn
• Khói thuốc lá.
• Sang chấn tâm lý
• Thời tiết hanh khô, độ ẩm thấp
• Mất độ ẩm trên da sau khi tắm, đặc biệt tắm nước nóng.
• Nhiễm trùng da, đặc biệt do vi khuẩn tụ cầu vàng
• Thay đổi nhiệt độ đột ngột

Chẩn đoán bệnh viêm da cơ địa

Không có xét nghiệm nào được coi là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán viêm da cơ địa, việc chẩn đoán bệnh chủ yếu dựa vào việc khai thác tiền sử và thăm khám lâm sàng. Do triệu chứng bệnh của mỗi người có thể thay đổi theo thời gian nên việc khai thác tiền sử đóng vai trò hết sức quan trọng.

Để chẩn đoán được viêm da cơ địa, các yếu tố sau đây cần được xác định trong quá trình thăm khám và hỏi bệnh:

• Biểu hiện lâm sàng trên da.
• Cách xuất hiện triệu chứng.
• Các yếu tố gây ra hoặc làm nặng triệu chứng trên da.
• Tiền sử bản thân và gia đình có mắc các bệnh dị ứng như hen phế quản, viêm mũi xoang, dị ứng thuốc…
• Loại trừ các bệnh viêm da khác như viêm da tiếp xúc, viêm da thần kinh, tổ đỉa, viêm da dầu…
• Đáp ứng với các thuốc điều trị trước đây.

Điều trị bệnh viêm da cơ địa

Điều trị viêm da cơ địa bao gồm 3 vấn đề cơ bản: chăm sóc da, xác định và loại trừ nguyên nhân gây bệnh hoặc làm nặng bệnh và dùng thuốc chống viêm.

Chăm sóc da trong bệnh viêm da cơ địa

• Trong viêm da cơ địa, da thường bị khô và khả năng bảo vệ của da bị giảm sút, do đó, nên sử dụng các loại kem làm mềm da, tạo độ ẩm cho da.
• Các chất kích ứng như da như xà phòng, chất sát trùng, hoá chất, khói thuốc lá, rượu bia đều có thể càng làm da bị khô hơn, và do đó, nên tránh tiếp xúc, có thể sử dụng các loại xà phòng ít bị khử mỡ và có pH trung tính để thay thế.
• Cắt móng tay thường xuyên và hạn chế gãi nhiều vì điều này có thể làm tăng nặng triệu chứng.
• Sử dụng gạc ướt để đắp các tổn thương da nặng hoặc kéo dài giúp giảm ngứa, làm mềm da, ngăn ngừa gãi quá nhiều vào tổn thương và thúc đẩy quá trình liền sẹo.
• Bơi lội có thể giúp ích nhiều cho việc điều trị viêm da cơ địa. Tuy nhiên, cần lưu ý tắm sạch sau khi bơi để loại bỏ chất sát khuẩn chlorine hoặc bromine trong nước bể bơi còn tồn dư trên da vì các chất này có thể gây kích ứng da.

Xác định và tránh tiếp xúc với các nguyên nhân gây bệnh hoặc làm nặng bệnh

• Việc xác định các yếu tố này cần phải được thực hiện thông qua khai thác kỹ tiền sử của người bệnh và làm các thử nghiệm dị ứng tại các cơ sở chuyên khoa về dị ứng. Sau khi xác định được chính xác các yếu tố này, người thầy thuốc có thể đưa ra được những lời khuyên thích hợp cho người bệnh.
• Những loại thức ăn làm nặng bệnh cần phải được loại trừ khỏi chế độ ăn của người bệnh, ở trẻ em cần lưu ý có các thức ăn thay thế để tránh cho trẻ bị suy dinh dưỡng.
• Trong trường hợp bụi nhà là nguyên nhân gây bệnh, cần khuyên người bệnh lau rửa giường, thay ga đệm hàng tuần, dùng quạt gió để giảm độ ẩm trong nhà.
• Giặt sạch các quần áo mới trước khi mặc để loại bỏ formaldehyde và các hoá chất khác có thể gây kích ứng da còn tồn lại từ quá trình sản xuất và đóng gói. Không mặc quần áo quá chật, quần áo bằng vải nylon.
• Không giống như trong hen phế quản và viêm mũi dị ứng, các biện pháp điều trị giảm mẫn cảm đặc hiệu không có hiệu quả với viêm da cơ địa.
• Tránh mặc đồ len.

Các thuốc chống viêm dùng trong viêm da cơ địa

Điều trị tại chỗ

Glucocorticoid bôi tại chỗ: fluticasone, betamethasone, clobetasone thường được sử dụng 2 lần mỗi ngày trong giai đoạn cấp, sau khi bệnh đã được kiểm soát, có thể bôi cách ngày hoặc 2 lần mỗi tuần tại nơi tổn thương để ngăn ngừa bệnh tái phát. Tác dụng phụ của glucocorticoid bôi tại chỗ tuỳ thuộc vào cường độ tác dụng và thời gian sử dụng thuốc, thường gặp nhất là rạn da, nổi trứng cá, giãn mạch, teo da… Những loại glucocorticoid có tác dụng rất mạnh (như Sicorten Plus, Dermovate…) chỉ nên dùng trong thời gian ngắn và tại những vùng dày sừng, không được dùng ở mặt và những vùng da mỏng.

Gần đây, một số thuốc ức chế miễn dịch bôi tại chỗ như Tacrolimus, Pimecrolimus đã được thử nghiệm và đem lại hiệu quả rõ rệt cũng như tính an toàn khá cao trong điều trị viêm da cơ địa.

Các chế phẩm từ nhựa đường có tác dụng giảm ngứa và chống viêm nhưng tác dụng kém hơn glucocorticoid. Các chế phẩm này chỉ nên sử dụng ở những vùng da bị viêm mạn tính và dày sừng, tác dụng phụ hay gặp là viêm nang lông và tăng nhạy cảm ánh sáng.

Các chế phẩm bôi da từ nano bạc, dịch chiết chuẩn hóa dược liệu cũng là một lựa chọn an toàn được sử dụng lâu dài trong tất cả các giai đoạn của bệnh viêm da cơ địa. Một số chế phẩm an toàn có thể sử dụng cho cả trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ và những người có da nhạy cảm.

Chiếu tia cực tím tại chỗ được sử dụng trong những trường hợp nặng và không đáp ứng với các điều trị bằng thuốc. Tác dụng phụ hay gặp là nổi ban đỏ, rát và ngứa da, rối loạn sắc tố.

Điều trị toàn thể

Thuốc kháng histamin: chủ yếu được dùng với mục đích giảm ngứa. Do ngứa thường tăng lên về đêm nên có thể sử dụng các loại thuốc kháng histamin có tác dụng an thần vào tối trước khi đi ngủ.

Glucocorticoid đường uống hoặc tiêm: mặc dù cải thiện tốt các triệu chứng lâm sàng nhưng ít khi được sử dụng do bệnh thường tái phát mạnh hơn sau khi ngừng thuốc. Trong những trường hợp bệnh nặng, không đáp ứng với các điều trị tại chỗ, có thể dùng một đợt glucocorticoid đường uống ngắn ngày nhưng phải lưu ý giảm dần liều trước khi cắt.

Cẩm nang truyền thông các bệnh thường gặp – BV Bạch Mai

Bài viết Viêm da cơ địa – Bệnh dị ứng do cơ địa đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Bệnh viêm da cơ địa ở trẻ em

Viêm da cơ địa (hay eczema) là một bệnh ngứa không rõ nguyên nhân và luôn xuất hiện sớm ở trẻ. Điều trị viêm da cơ địa ở trẻ nhỏ cũng rất khó khăn vì không xác định được cách điều trị tận gốc.

Để điều trị viêm da cơ địa, việc sử dụng các corticosteroid ngoài da có thể giúp kiểm soát các triệu chứng, nhất là ở trẻ em mắc eczema mức nhẹ và trung bình. Tuy nhiên tỉ lệ tái phát cao. Hơn nữa, việc sử dụng corticosteroid trên diện rộng và kéo dài có thể dẫn tới nhiều tác dụng phụ toàn thân và gây teo da.

Ảnh minh họa: Viêm da cơ địa có thể xuất hiện ở trẻ từ rất sớm

Sử dụng probiotics để điều trị viêm da cơ địa

Chế phẩm probiotics bản chất là các vi sinh vật sống có ích trong việc ngăn ngừa hoặc điều trị một tình trạng bệnh cụ thể. Chúng được đưa vào cơ thể theo đường tiêu hóa.

Trước đó, đã có vài nghiên cứu chỉ ra vai trò của liệu pháp vi khuẩn tiêu hóa probiotics trong việc ngăn ngừa viêm da cơ địa.

Để phát triển hướng điều trị này, các nhà khoa học tại Copenhagen đã tiến hành nghiên cứu lâm sàng và đánh giá khả năng chống viêm của chế phẩm probiotics chứa 2 chủng lợi khuẩn Lactobacillus rhamnosus 19070-2 và Lactobacillus reuteri DSM 122460, trên trẻ em bị viêm da cơ địa mức nhẹ và trung bình.

Ngoài việc đánh giá lâm sàng về mức độ và phạm vi bị eczema, các nhà khoa học cũng đo nồng độ protein cationic từ bạch cầu ưa acid trong huyết thanh và mức độ sản xuất các cytokin của các dòng tế bào máu ngoại vi.

Nội dung nghiên cứu

Các nhà khoa học tại Copenhagen, Đan Mạch đã tiến hành nghiên cứu lâm sàng chéo, đối chứng giả dược và mù đôi trong vòng 6 tuần trên các trẻ từ 1-13 tuổi bị viêm da cơ địa.

Trong đó, 2 chủng lợi khuẩn Lactobacillus được sử dụng dưới dạng bột đông khô. Sau mỗi đợt sử dụng trên bệnh nhân, các tác giả ghi lại phản hồi của cha mẹ về hiệu quả của chế phẩm trên trẻ (VD: tốt hơn, không khác biệt, hay tệ hơn).

Mức độ nặng của triệu chứng lâm sàng eczema được đánh giá bằng thang đánh giá viêm da cơ địa (SCORAD). Để đánh giá mức độ viêm của bệnh nhân, nhóm tác giả tiến hành đo thêm nồng độ protein cationic từ bạch cầu ưa acid trong huyết thanh và mức độ sản xuất các cytokin của các tế bào máu ngoại vi.

Sau 6 tuần nghiên cứu, các nhà khoa học thu được nhiều kết quả tích cực

Sau một đợt điều trị bằng chế phẩm probiotics, 56% bệnh nhân có cải thiện về tình trạng eczema, trong khi chỉ có 15% bệnh nhân sử dụng giả dược tin rằng mình có cải thiện (P= 0,001). Tuy nhiên, tổng số điểm tính theo thang SCORAD lại không thay đổi có ý nghĩa thống kê.

Mức độ eczema trong giai đoạn điều trị tích cực chỉ giảm từ trung bình 18.2% xuống 13.7% (P=0,02).

Đặc biệt, mức độ đáp ứng điều trị với chế phẩm probiotics cao hơn và điểm SCORAD giảm đáng kể hơn ở nhóm bệnh nhân có dị ứng (có ít nhất một đáp ứng dương tính trong xét nghiệm chích da và có nồng độ IgE tăng).

Trong giai đoạn điều trị tích cực, nồng độ protein cationic từ bạch cầu ưa acid trong huyết thanh của các bệnh nhân giảm (P=0,03). Không ghi nhận được thay đổi đáng kể về mức độ sản xuất các cytokin như IL-2, IL-4, IL-10 hay IFN- γ.

Tóm lại, nhóm tác giả kết luận, việc sử dụng các chủng lợi khuẩn Lactobacillus trên trẻ em bị viêm da cơ địa có liên quan tới việc cải thiện mức độ lâm sàng của eczema. Tác dụng này rõ rệt hơn trên những bệnh nhân dương tính với xét nghiệm chích da và có nồng độ IgE tăng.

Các nghiên cứu tiếp theo hiện đang được tiến hành để đánh giá thêm tác động của việc sử dụng lợi khuẩn kéo dài, cũng như lựa chọn nhiều chủng lợi khuẩn khác để tăng cường hiệu quả điều trị.

Từ những nghiên cứu này, chế phẩm probiotics – những lợi khuẩn có ảnh hưởng tích cực trên hệ vi sinh vật đường tiêu hóa – có thể sẽ là chìa khóa mới để điều trị căn bệnh viêm da cơ địa cho trẻ em và cả người lớn trong thời gian tới.

Bài viết Giải pháp điều trị mới từ Probiotics cho trẻ bị viêm da cơ địa đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Chế phẩm probiotics là gì?

Chế phẩm probiotics bản chất là các vi sinh vật. Các vi sinh vật này khi được đưa vào cơ thể theo đường tiêu hóa có thể đem lại những tác động tích cực trong điều trị hoặc ngăn ngừa một số bệnh nhất định.

Ảnh minh họa: Một số chủng vi khuẩn thường dùng trong các chế phẩm probiotics

Bệnh viêm da cơ địa ở trẻ em

Bệnh viêm da cơ địa hay còn gọi là bệnh chàm thể tạng, eczema, sẩn ngứa Besnier, Liken đơn dạng mạn tính… Bệnh có yếu tố di truyền, gia đình và hay xuất hiện ở những người có bệnh dị ứng khác như hen, viêm mũi dị ứng. Đa số trường hợp bệnh bắt đầu ở tuổi ấu thơ.

Viêm da cơ địa là bệnh lý biểu hiện cấp tính, bán cấp hoặc mạn tính. Một đặc điểm quan trọng của bệnh là hay tái phát.

Triệu chứng điển hình của bệnh là các thương tổn da khô kèm theo ngứa. Do ngứa gãi nhiều mà da bị dày, bệnh nhân càng ngứa và gãi gây nên vòng bệnh lý “Ngứa-Gãi” làm cho bệnh nặng hơn và có nguy cơ bị bội nhiễm vi trùng.

Các triệu chứng đường tiêu hóa ở trẻ viêm da cơ địa

Trẻ bị viêm da cơ địa đặc biệt thường hay gặp các triệu chứng về đường tiêu hóa như tiêu chảy, trào ngược, hay nôn mửa nhiều hơn những trẻ bình thường. Nguyên nhân có thể do cơ thể trẻ phản ứng nhạy hơn với các kháng nguyên lạ ở trong thực phẩm.

Ở những bệnh nhân mắc viêm da cơ địa, tính thấm niêm mạc ruột có vẻ tăng, tuy nhiên vẫn chưa rõ vai trò của phát hiện này đối với bệnh sinh của bệnh. Sự rối loạn chức năng hàng rào niêm mạc ruột này có thể là biểu hiện bất thường nguyên phát ở ruột, hoặc cũng có thể phản ánh tổn thương của lớp màng nhầy do các phản ứng viêm tại chỗ.

Ảnh minh họa: Tính thấm tại niêm mạc ruột có thể bị rối loạn do nhiều nguyên nhân

Nội dung nghiên cứu

Nghiên cứu được thực hiện nhằm đánh giá hiệu quả của lợi khuẩn lactobacilli trong việc làm giảm viêm đường ruột và cải thiện chức năng hàng rào niêm mạc ruột ở trẻ em mắc viêm da cơ địa.

Từ mục tiêu này, các nhà khoa học Copenhagen đã thiết kế một nghiên cứu chéo, mù đôi có đối chứng giả dược trên 41 trẻ mắc viêm da cơ địa từ vừa tới nặng. Các em được lựa chọn ngẫu nhiên theo thiết kế và chia vào một trong hai nhóm: Nhóm A (dùng giả dược rồi chuyển sang dùng chế phẩm probiotics) và nhóm B (dùng chế phẩm probiotics rồi chuyển sang dùng giả dược). Mỗi đợt điều trị kéo dài 6 tuần, kèm theo 6 tuần nghỉ ở giữa 2 đợt để loại bỏ ảnh hưởng từ đợt điều trị trước.

Chế phẩm probiotics sử dụng trong thí nghiệm là dạng bột đông khô của Lactobacillus rhamnosus 19070-2 và L.reuteri DSM 12246.

Các triệu chứng trên dạ dày-ruột được theo dõi trước và trong quá trình điều trị, tính thấm niêm mạc ruột non được đánh giá bằng xét nghiệm lactulose-mannitol.

Kết quả thu được:

Sau khi tiến hành nghiên cứu, các nhà khoa học tại Copenhagen đã thu được kết quả đáng ngạc nhiên về tác dụng của chế phẩm probiotics.

Cụ thể: trong quá trình sử dụng lợi khuẩn Lactobacillus, trẻ giảm đáng kể tần suất của các triệu chứng trên dạ dày-ruột (39% khi sử dụng giả dược so với chỉ 10% khi sử dụng chế phẩm probiotics).

Như vậy, nhóm tác giả kết luận “việc sử dụng probiotics có thể giúp làm ổn định lại chức năng của hàng rào niêm mạc ruột và giảm những triệu chứng trên dạ dày-ruột ở trẻ mắc viêm da cơ địa”.

Nhóm tác giả cũng nhận định “Các nghiên cứu tiếp theo nên tập trung cụ thể hơn đến khoảng thời gian tối ưu để sử dụng bổ dụng probiotics cho bệnh nhân. Đồng thời cần đánh giá hiệu quả của việc bổ sung dài hạn probiotics cũng như tiềm năng của các chủng vi sinh vật khác để ngăn ngừa bệnh cơ địa dị ứng trong tương lai”.

Bài viết Hiệu quả đáng ngạc nhiên của chế phẩm probiotics trên các triệu chứng đường tiêu hóa ở trẻ viêm da cơ địa đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Tìm hiểu về bệnh viêm da cơ địa

Bệnh viêm da cơ địa hay còn gọi là bệnh chàm thể tạng, eczema là một dạng viêm da dị ứng mạn tính. Bệnh thường xuất hiện ở trẻ em nhưng có thể kéo dài đến tuổi trưởng thành, một số trường hợp bệnh có thể xuất hiện ở người lớn.Biểu hiện lâm sàng của bệnh rất đa dạng, có thể chỉ đơn giản là các đám khô da mất sắc tố, nhưng cũng có thể biểu hiện rất nặng như đỏ da toàn thân.

Viêm da cơ địa thường xuất hiện ở trẻ em và một số người trưởng thành

Nguyên nhân gây bệnh

+ Do cơ địa.

+ Do môi trường sống (bụi bẩn trong không khí, ô nhiễm nguồn nước…)

+ Do dị ứng với thời tiết, nước, hóa chất, thuốc, ký sinh trùng, lông chó, mèo hoặc một số thực phẩm  như trứng, tôm, cua…

+ Do di truyền (ông, bà, bố, mẹ bị viêm da dị ứng hoặc bị các bệnh dị ứng như hen phế quản, mề đay…)…

Đặc điểm của bệnh viêm da cơ địa

Bệnh thường phát triển khi trời lạnh, hanh khô

Hầu hết các trường hợp viêm da cơ địa thường có bất thường về tính chất của da. Viêm da có thể gặp quanh năm nhưng vào mùa lạnh, khô hanh bệnh phát triển mạnh. Da thường có nốt sần, ban đỏ, mụn nước. Mụn nước kết hợp lại thành từng mảng gây ngứa ngáy, khó chịu cho người bệnh

Gãi, ngứa, mất ngủ ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày

Viêm da cơ địa thường kèm theocác cơn ngứa có lúc âm ỷ, có lúc lại bùng phát. Đặc biệt về đêm các cơn ngứa dữ dội hơn khiến người bệnh không tự kiềm chế dẫn đến cào cấu, gãi vô tội vạ gây chảy máu da. Những vùng da bị trầy xước, chảy máu dễ bị nhiễm khuẩn gây lở loét, mưng mủ và khiến cho lớp da bị dày lên. Ngoài da,viêm da cơ địa còn khiến da bị nứt nẻ, có khi không gãi cũng gây chảy máu.

Gãi, ngứa về đêm, gây mất ngủ ảnh hưởng đến đời sống thường ngày

Các vị trí điển hình của viêm da là sau tai, má, chân tay…

Vị trí hay gặp khi bị viêm da cơ địa là sau tai, má, cằm, mạng sườn, tay, chân. Ở những người bệnh có hệ thống miễn dịch hoạt hóa mạnh thì da ở vùng đó khô, ngứa, nứt và đỏ ửng. Đồng thời da ở vùng viêm luôn luôn có hiện tượng đóng vảy, bong vảy.Viêm da dị ứng có thể có cơn kịch phát do bệnh tiến triển nhanh, gặp dị ứng nguyên phức tạp. Bệnh không lây nhiễm thành dịch nhưng thường hay tái phát.

Viêm da cơ địa có nguy hiểm không?

Khi trên cùng một cơ thể bị viêm da cơ địa kèm theo nhiễm khuẩn thì có thể làm lây lan nhiều vị trí khác trên cơ thể. Viêm da cơ địa có thể gây viêm da thần kinh, thậm chí gây biến chứng ở mắt do dị ứng xảy ra ngứa trong và xung quanh mí mắt có thể gây viêm kết mạc…

Phương pháp phòng tránh viêm da cơ địa

+ Khi nghi ngờ bị viêm da cơ địa, cần cho người bệnh đi khám chuyên khoa da liễu, nhất là trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh.

+ Luôn giữ cho da sạch sẽ, cắt móng tay và đi găng tay để da không bị trầy xước dẫn đến nhiễm khuẩn do gãi.

+ Nên mặc các loại quần áo vải mỏng, mềm, thấm mồ hôi và không có khả năng gây dị ứng.

+ Tắm, vệ sinh sạch sẽ cơ thể hàng ngày bằng nước ấm (không nên dùng nước quá nóng).

Mùa đông không tắm nước quá nóng để hạn chế ngứa ngáy do viêm da cơ địa

+ Vệ sinh môi trường sống sạch sẽ để hạn chế mắc bệnh viêm da dị ứng.

+ Không nuôi động vật trong nhà, nhất là mèo, chó.+ Hạn chế tiếp xúc với hóa chất, thận trọng khi dùng mỹ phẩm.

+ Cẩn thận với món ăn lạ…

Lời kết

Nếu ai đã từng bị viêm da cơ địa, phải chịu cảnh suốt đêm không ngủ vì ngứa, rồi cào, gãi đến toạc da, chảy máu thì mới hiểu được những phiền toái của căn bệnh này.

Đặc biệt, viêm da cơ địa thường hay tái phát khi thời tiết lạnh, hanh, khô.Để bảo vệ da, phòng tránh viêm da cơ địa ở trẻ nhỏ hoặc người trưởng thành, khi thấy ngứa kéo dài, đặc biệt là ở các vị trí sau tai, má, cằm…tạo thành những nốt sần, ban đỏ…cần đưa người bệnh đến bệnh viện chuyên khoa thăm khám để điều trị. Vệ sinh da sạch sẽ, không tắm nước quá nóng khiến da bị khô và càng gây ngứa hơn. Đặc biệt không tự ý mua thuốc để uống, bôi, tránh các hậu quả xấu có thể xảy ra…

Bài viết Phương pháp phòng ngừa viêm da cơ địa khi trời lạnh đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Điều trị

1. Điều trị chung:

– Với eczema đang trong giai đoạn cấp tính cần nghỉ ngơi, hạn chế chất kích thích (cà phê, rượu…)

– Tránh tiếp xúc với dị ứng nguyên nếu phát hiện được.

– Tránh cào gãi chà xát, tránh xà phòng.

– Nếu có nhiễm khuẩn rõ (sốt, bạch cầu tăng cao, tồn thương sưng tấy đau, nồi hạch, có mủ vẩy tiết) cho dùng kháng sinh uống 1 đợt 7 – 10 ngày (Tetracyclin, erythromycin)

– Cho thuốc giải cảm, chống ngứa, chống dị ứng: kháng histamin tổng hợp.

Eczema đang vượng lan rộng, có ban dị ứng thứ phát có thể chỉ định corticoids uống một đợt nếu không có chống chỉ định

2. Điều trị tại chỗ:

– Đối với eczema cấp tính chảy nước, loét trợt, dùng các thuốc dịu da, sát khuẩn, chống ngứa, ráo nước như đắp gạc dung dịch thuốc tím pha loãng 1/4000, nước muối sinh lý 9 %, Nitrat bạc 0,25 %, Rivanol 1%o, dung dịch Yarish trong 5- 7 ngày đầu sau đó bôi thuốc màu dung dịch tím Metin 1 % , dung dịch Milian, kết hợp hồ nước.

– Khi tổn thương khô cho bôi tiếp dầu kẽm cream, mỡ corticoid + kháng sinh (cream Synalar, neomycin, cream celestoderm -neomycin….)

– Với eczema mạn tính có thể dùng Gondron, coaltar, mỡ corticoids hoặc mỡ corticoid+ a.salicylic như mỡ diprosalic.

Phòng bệnh

Các biện pháp phòng bệnh cấp (0,1,2,3)

1. Phòng bệnh cấp 0:

Là biện pháp nhằm loại trừ yếu tố nguy cơ hoặc không cho yếu tố nguy cơ xuất hiện, bao gồm các biện pháp tổ chức xã hội. Như tổ chức khám và phát hiện bệnh, phát hiện nguyên nhân bệnh để ngăn chặn sự xuất hiện của bệnh. Giải quyết vấn đề môi trường, như các bệnh nghề nghiệp, chất xúc tác liên quan đến cơ địa của những người có cơ địa dị ứng.

2. Phòng bệnh cấp 1

Là áp dụng các biện pháp phòng bệnh cho người khỏe khỏi mắc bệnh, phòng bệnh tích cực cho bệnh nhân khi chưa bị bệnh: phải có một cơ thể khỏe mạnh, dinh dưỡng tốt, kiêng những thức ăn đồ dùng kích thích: rượu chè, cà phê, thuốc lá, thức ăn sống. Không tiếp xúc với những chất dể gây dị ứng.

3. Phòng bệnh cấp 2

Tăng cường phát hiện bệnh và giải quyết sớm các bệnh tật, điều trị bệnh đúng và có hiệu quả, hạn chế chuyển sang thể nặng, tàn phế. Thăm khám hỏi kỹ về tiền sử bệnh để tìm nguyên nhân, điều trị nguyên nhân là vấn đề lý tưởng của bệnh chàm, chẩn đoán đúng cũng là một phương pháp điều trị tích cực và điều trị đúng theo từng giai đoạn của bệnh.

Tránh dùng các loại thuốc nặng, trước khi điều trị cần thăm dò phản ứng da của bệnh nhân. Giải thích cho bệnh nhân hiểu và hướng dẫn bệnh nhân phối hợp với thầy thuốc, phòng bệnh tích cực ngay cả khi đang điều trị, điều trị tốt cũng là một biện pháp phòng bệnh, giải thích cho bệnh nhân chế độ nghỉ ngơi ăn uống, những điều cần tránh khi đang bị bệnh và ngay cả khi lành bệnh.

4. Phòng bệnh cấp 3

Là việc áp dụng các biện pháp làm giảm và hạn chế tàn phế và phục hồi chức năng

Bài viết Bệnh chàm: điều trị và phòng bệnh đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.