Benh.vn

Điều trị bệnh Hạ Cam theo hướng dẫn của Bộ Y tế

admin — Mon, 08 Oct 2018 06:19:07 +0000

1. ĐẠI CƯƠNG

Bệnh hạ cam (Chancroid) là một bệnh nhiễm khuẩn cấp tính, lây truyền qua đường tình dục. Biểu hiện đặc trưng của bệnh là một vết loét đau nơi vi khuẩn xâm nhập, thường là vùng sinh dục ngoài và viêm hạch bẹn mủ. Căn nguyên của bệnh là trực khuẩn Gram-âm có tên là Haemophilus ducreyi. Bệnh hạ cam có đồng yếu tố dịch tễ học trong lây truyền HIV, làm tăng khả năng lây truyền HIV từ 5-9 lần hoặc cao hơn nữa.
Bệnh có trên toàn cầu, nhưng gặp nhiều ở các nước đang phát triển, đặc biệt ở châu Phi. Việt Nam hiện nay hiếm gặp. Nam bị bệnh nhiều hơn nữ, viêm hạch bạch huyết cũng hay gặp ở nam. Lây truyền từ người này sang người khác qua giao hợp với người có H. ducreyi ở vết loét.

2. NGUYÊN NHÂN

Tác nhân gây bệnh là trực khuẩn Gram-âm có tên là Haemophilus ducreyi. Bệnh lây qua tiếp xúc trực tiếp, chủ yêu lây qua quan hệ tình dục. Trực khuẩn hạ cam có thể tự lây nhiễm từ thương tổn ra vùng da niêm mạc lành nên người bệnh thường có nhiều thương tổn.

3. TRIỆU CHỨNG

a) Lâm sàng

Thời gian ủ bệnh thường 3-10 ngày và không có tiền triệu.
Nam giới thường đi khám chữa vì vết loét thường đau hoặc viêm đau hạch bẹn. Phụ nữ triệu chứng thường không rõ, biểu hiện tuỳ thuộc vị trí săng khu trú: đau khi đi tiểu, đau khi đi đại tiện, chảy máu trực tràng, đau khi giao hợp hoặc ra khí hư.
Biểu hiện đầu tiên là sẩn mềm, xung quanh có quầng đỏ. Sau khoảng 24- 48h tiến triển thành mụn mủ rồi trợt và loét. Vết loét thường mềm và đau. Bờ vết loét rõ, sói mòn và không cứng. Nền vết loét phủ bởi dịch tiết mủ hoại tử màu vàng hoặc xám, dưới là tổ chức hạt mủ, dễ chảy máu. Thường có phù nề xung quanh tổn thương. Số lượng vết loét có thể chỉ có một nhưng thường nhiều do tự lây nhiễm, nữ thường bị nhiều vết loét hơn nam. Kích thước các vết loét từ 2-10mm, các vết loét có thể liên kết thành một vết loét lớn hoặc thành hình rắn bò.
Khu trú: Nam hay bị vết loét ở bao qui đầu, rãnh qui đầu, thân dương vật. Nữ có ở chạc âm hộ, môi lớn, môi nhỏ, tiền đình âm đạo, âm vật, cổ tử cung, hậu môn… Các vị trí ngoài sinh dục như vú, ngón tay, đùi, niêm mạc miệng cũng có thể gặp.
Hạch bẹn viêm đau thường ở một bên và 1-2 tuần sau khi thương tổn đầu tiên xuất hiện. Hạch sưng đỏ, đau, nóng rồi dần dần trở nên mềm lùng nhùng và vỡ tự nhiên. Mủ đặc sánh như kem, nam bị nhiều hơn nữ. Tỷ lệ người bệnh bị sưng hạch bẹn khoảng 1/3.
Triệu chứng toàn thân có thể sốt nhẹ, mệt mỏi. Tuy vậy, H. ducreyi không gây nhiễm khuẩn toàn thân hoặc lây truyền sang các cơ quan xa. Bội nhiễm các vi khuẩn kỵ khí có thể gây loét hoại tử và phá huỷ cơ quan sinh dục. Trên những người bệnh HIV/AIDS thì vết loét lớn hơn, lâu lành hơn và ít bị viêm hạch bạch huyết nặng như người bình thường.
Bệnh hạ cam không thấy gây bệnh cho trẻ sơ sinh dù người mẹ đang bị bệnh.
Tiến triển: Vết loét tiến triển tốt sau 1 tuần điều trị, hạch bẹn khỏi chậm hơn. Do có một tỷ lệ nhất định (khoảng 10-15%) người bệnh đồng thời mắc cả giang mai, hoặc herpes và hạ cam nên cần xét nghiệm huyết thanh trong vòng 3 tháng. Cần xét nghiệm HIV cho người bệnh vì giống như các bệnh có loét sinh dục, khả năng lây truyền HIV rất cao.

b) Xét nghiệm

Bệnh phẩm lấy ở đáy vết loét.

Nhuộm Gram, trực khuẩn bắt màu Gram-âm giống như đàn cá bơi nhưng khó nhận biết do lẫn nhiều vi khuẩn khác.
Nuôi cấy trên môi trường thạch giàu dinh dưỡng có hemoglobin và huyết thanh. Vi khuẩn mọc sau 2-4 ngày, có thể đến 7 ngày.
PCR: là xét nghiệm mới có độ nhạy và đặc hiệu cao.

4. ĐIỀU TRỊ

Hiện nay, trực khuẩn hạ cam đã kháng lại một số thuốc như ampicilin, sulfamid, chloramphenicol, tetracyclin, kanamycin, streptomycin, ciprofloxacin, erythromycin và co-trimoxazol.

Các thuốc được khuyến cáo điều trị hiện nay:

Ceftriaxon 250mg tiêm bắp liều duy nhất.
Hoặc azithromycin 1g liều duy nhất.
Hoặc spectinomycin 2g tiêm bắp liều duy nhất.
Hoặc erythromycin 500mg uống 4 lần/ ngày trong 7 ngày.

Bệnh thường đỡ sau 2-3 ngày điều trị và khỏi sau khoảng 1 tuần. Hạch bẹn sưng thường khỏi chậm hơn, có thể phải chọc hút qua da lành để hút mủ trong hạch.

Các phác đồ trên cũng áp dụng điều trị cho người bệnh có phối hợp nhiễm HIV, tuy nhiên thời gian điều trị thường lâu hơn và thất bại điều trị có thể xảy ra với tất cả các loại thuốc.

Xét nghiệm HIV và giang mai cần được làm ngay, nếu kết quả âm tính cần cho xét nghiệm lại sau 3 tháng.

5. PHÒNG BỆNH

Tuyên truyền, giáo dục y tế cho cộng đồng thấy được nguyên nhân, cách lây truyền, biến chứng và cách phòng bệnh.
Tập huấn chuyên môn cho các bác sĩ đa khoa, chuyên khoa da liễu và sản phụ khoa để khống chế đến mức tối đa lậu mắt ở trẻ sơ sinh.
Hướng dẫn tình dục an toàn: Chung thủy một vợ, một chồng. Tình dục không xâm nhập. Sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục: dùng đúng cách và thường xuyên, đặc biệt các đối tượng có nguy cơ cao như gái mại dâm, “khách làng chơi”. Thực hiện chương trình 100% sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục với đối tượng gái mại dâm.

Benh.vn

Bài viết Điều trị bệnh Hạ Cam theo hướng dẫn của Bộ Y tế đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Bệnh Hạ cam mềm, những điều cần biết

admin — Wed, 21 Sep 2016 06:32:10 +0000

Bệnh Hạ cam mềm là bệnh lây truyền qua đường tình dục do vi khuẩn Gram âm – Haemophilus ducreyi gây ra với thời gian ủ bệnh từ 3 -10 ngày.

Biến chứng vết loét hạ cam

Biến chứng thường gặp của vết loét hạ cam (cũng như vết loét của bệnh giang mai, herpes sinh dục là điều kiện thuận lợi cho HIV lây truyền dễ hơn các nhiễm khuẩn lây truyền qua đường tình dục, nhiễm khuẩn đường sinh sản khác. Có biểu hiện là những sấn thành mủ và vỡ ra thành vét loét. Bờ vết loét rất rõ, bờ có thể tróc, bờ có 2 viền: trong vàng, ngoài đỏ. Bề mặt vết loét có mủ màu vàng. Nếu rửa sạch mủ sẽ thấy đáy không bằng phẳng, lởm chởm, có những chồi thịt. Những vết loét này nằm trên vùng da phù nề mềm, đau nên gọi là hạ cam mềm.

Trái với giang mai loét không đau và tự lành sau một thời gian, bệnh hạ cam các vết loét tồn tại nhiều tháng, đau. Vị trí thường gặp ở vùng môi lớn môi nhỏ của âm hộ, vùng hâm (nơi tiếp giáp hai môi lớn phía dưới âm hộ), đáy chậu và vùng quanh hậu môn. Có thể chỉ thấy một sang thương, nhưng thường là có nhiều sang thương.

Điều trị bệnh hạ cam mềm

Điều trị hạ cam mềm có thể dùng kháng sinh để ức chế sự phát triển của virus. Tuy nhiên liệu trình điều trị tùy theo từng mức độ bệnh. Việc điều trị khỏi bệnh cũng cần căn cứ vào kích thước vết loét, trường hợp vết loét ở bao quy đầu, ở môi lớn, môi bé thường lâu khỏi hơn. hiện nay thuốc được lụa chọn là Erythromycin. Nguyên tắc điều trị là điều trị cả người bệnh và bạn tình.

Benh.vn

Bài viết Bệnh Hạ cam mềm, những điều cần biết đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Tổng quan về Bệnh Hạ cam mềm

admin — Fri, 12 Feb 2016 06:32:14 +0000

Hạ cam mềm là bệnh nhiễm trùng đường sinh dục cấp tính, tự tiêm nhiễm, đặc trưng lâm sàng bởi loét hoại tử hóa. Sang thương có thể gây biến chứng sưng viêm và làm mủ hạch bạch huyết liên hệ.

Nam nhiều hơn nữ, tỉ lệ 3/1. Trên thế giới và ở nước ta trong những năm gần đây ít gặp bệnh này. Tại BV Da Liều TP. Hồ Chí Minh năm 2000, bệnh có tỉ lệ là 0,04% trên tổng số BLTQĐTD.

Địa dư: ít gặp ở những nước kỹ nghệ phát triển, thường gặp hơn ở những xứ nhiệt đới, những nước trong thế giới thứ ba.

NGUYÊN NHÂN

Là trực khuẩn do bác sĩ August Ducreyi, người Ý, tìm ra năm 1889 nên dược gọi là Hemophilus ducreyi.

Nạn mải dâm là nguồn nhiễm quan trọng của hạ cam mềm.

LÂM SÀNG

Thời kỳ ủ bệnh rất ngắn, 3-5 ngày (có thể thay đổi từ 1 – 15 ngày). Triệu chứng chính là săng không có hạch.

1. SĂNG HẠ CAM

– Săng Hạ cam là vết loét sâu, hình tròn, kích thước không đểu, đường kính từ 3 – 15mm. Bề mặt vết loét thường có mủ. Bờ vết loét rất rõ, quanh co, có thể tách rời được, thường là bờ đôi với viền ngoài màu đỏ, viền trong màu vàng (dấu hiệu bờ dõi của Petges). Đáy vết loét không bằng phẳng, lỗ chỗ như bị mối ăn, có những chồi thịt nhỏ, nhiều mạch máu, nhiều vết loét nhỏ. Săng hạ cam mềm nằm trên một nền da sưng phù, giới hạn không rõ, không cứng như săng giang mai, mềm, đau khi bóp.

– Số lượng: thường có nhiều săng do tự lây lan.

2. HẠCH HẠ CAM MỀM

– Hạch hạ cam mềm là biến chứng, không phải triệu chứng, không phải có săng, có hạch như giang mai. Hạch chỉ có 1/3 trường hợp, thường phái nam, rất hiếm ở phái nữ.

– Thường hạch xuất hiện trong vòng 1-2 tuần lễ đầu do bệnh nhân đi lại nhiều. Thường là 1 hạch, ở một bên bẹn. Hạch dần dần sưng to, viêm đau, tiến đến nung mủ tạo bu bông. Nếu không trị, bu bông sẽ dính vào da, mở ra tạo lỗ dò làm chảy mủ, chảy máu ra ngoài. Lỗ dò khi vỡ rồi sẽ tạo một săng người ta gọi là sự hóa săng (chancrellisation).

3. HẠ CAM MỀM NGOÀI BỘ PHẬN SINH DỤC

– Hạ cam mềm ngoài bộ phận sinh dục nguyên phát ở ngón tay với sự phát triển hạch trẽn ròng rọc. Sang thương ở rốn, lưỡi, mũi, vú, cằm và kết mạc nhãn cầu đã dược báo cáo.

DẠNG LÂM SÀNG

1. Hạ cam mềm thoáng qua

Một vết loét nông, nhỏ, lành tự nhiên, không để lại sẹo, có thể có hạch bẹn cấp tính. Sau đó nung mủ. Dạng này hiếm.

2. Hạ cam mểm khổng lồ

Sang thương đơn độc, lan tỏa ra ngoại biên và làm ổ loét lan rộng.

3. Hạ cam mềm dạng nhỏ

Dạng có săng nhỏ.

4. Hạ cam mềm dạng herpes

Loét thường nông và nhièu, dạng này dai dẳng hàng tháng, hàng năm.

5. Hạ cam mềm dạng hỗn hợp

Là hỗn hợp của giang mai và hạ cam mềm.

6. Hạ cam mềm dạng nang lông

ở chỗ có lông, mặt trong dùi, xương mu.

7. Hạ cam mềm dạng sẩn

8. Hạ cam mềm dạng cục hay gôm

9. Hạ cam mềm dạng loét sâu quảng

Là một thể hủy diệt nhanh chóng của bệnh hạ cam mềm do H. ducreyi có độc lực cao.

10. Hạ cam mềm dạng vòng hoa

Thường ở phần ngoài của da qui đầu, xếp vòng tròn giống vòng hoa.

11. Hạ cam mềm ỏ niệu đạo

Cần phân biệt với bệnh lậu.

BIẾN CHỨNG

– Viêm qi ộẩu, hẹp bao qui đầu, nghẹt qui đầu.

– Bội nhi ễm trực khuẩn thoi xoắn (íusospirochetosis) thường dẫn đến sự hủy diệt đáng kể và nhanh chóng tổ chức.

– Hạch: đã tả ở phần trên.

– Viêm hạch bạch huyết ở lưng dương vật

– Loét sâu quảng

– Biến chứng xa: làm mủ khối bắp chân, viêm gan, huyết niệu.

LIÊN QUAN GIỮA HẠ CAM MỀM VÀ NHIỄM HIV

Những vết loét sinh dục làm gia tăng nguy cơ cho sự lây truyền HIV. Đối với những bệnh nhân hạ cam mềm nhiêm HIV, việc điều trị bằng liều đơn độc hoặc ngắn hạn thường thất bại, do đó phải điều trị bằng chế điều trị nhiều ngày.

TIẾN TRIỂN LÂM SÀNG

Thường bệnh tự giới hạn và chỉ gây một ít bất lợi. Phản ứng toàn thản hiếm hay nhẹ. Loét có thể lành dẩn dần hay có thể lan rộng, bu bông căng cứng làm mủ và đau có thể vỡ ra hoặc lành sau ít tuần.

CHẨN ĐOÁN

– CHẨN ĐOÁN DƯƠNG TÍNH

Chẩn đoán hạ cam mềm có thể dược hỗ trợ hay xác định bởi một hay nhiều phương pháp sau đây:

– Nhặn diện H. ducreyi iừ sang thương

– Phết kinh: lấy bệnh phẩm từ bờ sang thương. Nhuộm Wright, Gram hay Giemsa.

– Cấy: H. ducreyi có thể tăng trưởng khi lấy mủ hạch cấy vào thạch máu có 4% C02 ở 35°c, sau 4-5 ngày mọc thành chuỗi.

– Phản ứng nội bì Ito Reenstiema

Chích trong da l/10ml “vaccin antichancrelleux” của Nicolle và Durand ở mặt ngoài cánh tay và đọc kết quả sau 48 giờ. Kết quả dương tính khi nổi sẩn phù và tồn tại nhiều ngày.

– Sự tự liêm chủng: (auto inoculation)

Lấy mủ từ sang thương phết vào khu vực đá vạch trước đó ở đùi. Ba ngày sau, mụn mủ li ti thường xuất hiện ở vị trí tiêm nhiêm, khi vỡ thành chỏ loét hạ cam mềm điển hình.

– Sinh thiết

– PCR

Phương pháp phản ứng nội bì, tự tiêm nhiêm và sinh thiết không thực tế và hiện thời không còn áp dụng.

CHẨN ĐOÁN PHÂN BIÊT SĂNG GIANG MAI

– Săng giang mai là vết lở, hình tròn hay bầu dục, đáy màu đỏ có vẻ sạch sẽ, bóp cứng và không đau, thường chỉ một vết và có hạch đi kèm. Nhiều hạch lớn nhỏ không đều riêng biệt, chắc, không đau, không làm mủ.

-Xoắn khuẩn giang mai (+), VDRL (+).

Herpes sinh dục

Nhiều mụn nước vỡ ra để lại nhiều vết trợt nhỏ, tròn, riêng biệt hay kết hợp lại, bờ có nhiều vòng cung đau, mềm, chóng lành, hay tái phát. Tìm tế bào UNNA (+).

Hột xoài

– Săng nhỏ, chóng lành, ít thấy (1/5 trường hợp).

– Một khối rất nhiều hạch ở bẹn,

– Phản ứng Frei (+).

Săng ghẻ

Ngoài triệu chứng sang thương ở bộ phận sinh dục còn các sang thương khác ở vị trí đặc biệt của bệnh ghẻ.

Nhiễm độc da dị ứng do thuốc

– Nhiều vết trầy da, như bỏng, bẩm tím

– C thể có tổn thương tương tự ở môi, miệng, tay chân nơi khác.

PHÒNG NGỪA VÀ ĐIỀU TRỊ

PHÒNG BỆNH: (Cấp I)

– Như các bệnh hoa liễu khác.

– Theo dõi tình trạng dương vật tới ngày thứ 7 sau khi giao hợp. Nếu thấy xuất hiện 1 hay nhiều dát hay mụn mủ thì phải can thiệp ngay bằng kháng sinh hay sulfamide.

ĐIỀU TRỊ

Nguyên tắc điều trị

– Điều trị cho bệnh nhân và người tiếp xúc sinh lý.

– Thử huyết thanh chẩn đoán giang mai và HIV.

– Nằm nghỉ.

– Điều trị toàn thân và tại chỗ.

Trị săng: (Cấp II)

Tại chỗ

Dùng dung dịch sát khuẩn (thí dụ povidone – iodine).

Toàn thân

Azithromycin lg uống 1 liều duy nhất.

Hoặc Ceftriaxone 250mg tiêm bắp 1 lẩn.

Hoặc Erythomycine uống 0,5g X 4 lần/ngày X 7 ngày.

Hoặc Ciprofloxacine 0,5g X 2 lẩn/ngày X 3 ngày.

BIẾN CHỨNG HẠCH: (CẤP III)

Hạch cứng:

– Nằm nghỉ và đắp ấm

Thuốc như trên.

Hạch làm mủ:

– Không nên rạch, rút mủ cẩn thận và vô trùng

– Thuốc như trên.

KẾT LUẬN

Hạ cam mềm là một trong những bệnh lây truyền qua đường tình dục chính, dù tỉ lệ mắc bệnh tương đối ít hơn so với lậu và giang mai. Bệnh có tiên lượng tốt và thường lành hoàn toàn nếu được chẩn đoán đúng và điều trị sớm.

Bs. Nguyễn Tất Thắng

Bài viết Tổng quan về Bệnh Hạ cam mềm đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.