Trả lời:

Thuốc Medrol của Pfizer là một loại thuốc nhóm GlucoCorticoid tác dụng chống viêm, ức chế miễn dịch và chống dị ứng mạnh được sử dụng trong nhiều bệnh lý viêm nhiễm, dị ứng.

Chỉ định thuốc Medrol

Các bệnh hệ thống mô liên kết (trong giai đoạn cấp tính, trong một số trường hợp điều trị duy trì):

Đau đa cơ do thấp khớp

Viêm đa cơ (polymyositis)

Viêm động mạch tế bào khổng lồ.

Bệnh vẩy nến nặng

Lupus ban đỏ hệ thống

Các bệnh ngoài da: Bệnh thấp khớp tim cấp tính; pemphigus; viêm da tróc vảy; hồng ban đa dạng (hội chứng Stevens-Johnson); herpetiformis viêm da bóng nước; bệnh nấm da; viêm da tiết bã nặng.

Các bệnh của hệ thống cơ xương, bao gồm viêm khớp cấp tính và bán cấp tính, viêm bao hoạt dịch; viêm khớp vẩy nến; viêm khớp gút cấp tính; viêm cột sống dính khớp; viêm xương khớp sau chấn thương; Epicondylitis; viêm bao gân cấp tính không đặc hiệu; Synovitis của viêm xương khớp; viêm khớp dạng thấp.

Bệnh nội tiết:

Bệnh tăng sản thượng thận bẩm sinh; Suy thượng thận; bán cấp và viêm tuyến giáp mạn tính; Tăng calci máu ác tính.

Phản ứng dị ứng (điều kiện nặng hoặc điều trị thông thường không hiệu quả)

Viêm da dị ứng; Liên quan tới viêm da; viêm mũi dị ứng theo mùa hoặc lâu năm; Hen phế quản; phản ứng quá mẫn với thuốc.

Bệnh đường hô hấp:

Beryllium; Bệnh u hạt có triệu chứng; Viêm phổi hít; Sét hay lao phổi thông thường (kết hợp với hóa trị liệu kháng lao thích hợp); Hội chứng Loeffler không đáp ứng điều trị bằng các loại thuốc khác.

Rối loạn huyết học:

ITP ở người lớn; giảm tiểu cầu thứ phát ở người lớn; Bệnh tự miễn dịch thiếu máu huyết tán; Erythroblastopenia; Hồng cầu (bẩm sinh) thiếu máu giảm sinh.

Các bệnh về đường tiêu hóa (để loại bỏ các bệnh nhân từ các tiểu bang quan trọng):

Viêm ruột từng vùng; viêm loét đại tràng.

Rối loạn mắt (quy trình cấp tính, mãn tính, viêm và dị ứng nghiêm trọng với một tổn thương mắt):

Viêm giác mạc; viêm kết mạc dị ứng; viêm đáy mắt; viêm mắt tiếp xúc; Viêm dây thần kinh mắt; Loét biên giác mạc dị ứng; viêm màng bồ đào sau và viêm màng mạch võng mạc; Viêm mống mắt và iridocyclitis; Viêm phần trước của mắt.

Rối loạn hệ thần kinh:

Phù não gây ra bởi khối u não; Đợt cấp của bệnh đa xơ cứng.

Ung thư (Medrol được sử dụng như một liệu pháp giảm nhẹ):

Bệnh bạch cầu cấp tính ở trẻ em; Lymphoma và bệnh bạch cầu ở người lớn.

Chỉ định khác của thuốc Medrol

Viêm màng não lao với khối dưới nhện hoặc sự hiện diện của các mối đe dọa khối (kết hợp với hóa trị liệu kháng lao thích hợp);

Bệnh sán heo với tổn thương cơ tim hoặc hệ thần kinh; Ghép tạng;

Hội chứng phù nề ở bệnh nhân có hội chứng thận hư mà không nhiễm độc niệu, loại vô căn hoặc do lupus ban đỏ hệ thống (để kích thích gây lợi tiểu và đạt được thuyên giảm protein niệu).

Bài viết Thuốc Medrol là thuốc gì? đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Sự mất xương và loãng xương do Glucocorticoid đã được biến đến từ năm 1932, Harvey Cushing đã mô tả một trường hợp đầu tiên bị lún xẹp đốt sống do bệnh loãng xương do sử dụng Gluococorticod.

Tình trạng mất xương do Glucocorticoid có thể xảy ra ngay từ vài tuần đầu sử dụng thuốc, là nguyên nhân hàng đầu gây loãng xương thứ phát. Khối xương có thể mất từ 10 – 51% sau điều trị Glucocorticoid 6 đến 12 tháng và có thể gây gãy xương, vị trí gãy thường gặp là đốt sống và xương sườn, có tới 30% trường hợp bị lún xẹp đốt sống do sử dụng Glucocorticoid kéo dài.

Một số yếu tố khác cũng làm gia tăng tình trạng mất xương và loãng xương do Glucocorticoid là tình trạng mãn kinh, hút thuốc, ít vận động và các bệnh lý như bệnh viêm khớp dạng thấp, bệnh Kahler, các bệnh ung thư máu, bệnh hệ thống (lupus ban đỏ hệ thồng ….), bệnh hen phế quản (tỷ lệ loãng xương do Glucocorticoid là 62%). Cho tới nay không có liều an toàn đối với nguy cơ loãng xương vì thực tế những bệnh nhân dùng liều 5mg hoặc đường khí dung đều có nguy cơ mất xương.

Những bằng chứng mới đây cho thấy có sự liên quan giữa việc sử dụng Glucocorticoid dạng hít với các Marker chu chuyển xương.

Van Staa và CS đã thu thập thông tin của 66 bài báo về mật độ xương (MĐX), và 23 bài về tình trạng gãy xương do loãng xương do sử dụng Glucocorticoid đường uống, thấy có mối liên quan giữa tổng liều Glucocorticoid và liều hàng ngày trong 6 tháng với sự mất xương và tỷ lệ này giảm khi ngừng thuốc.

Nghiên cứu của Klinik Fur Innere Medicin cho thấy sự mất xương chủ yếu ở xương trục và cổ xương đùi, sớm nhất tại vị trí cột sống, tác giả còn nếu rằng với liều 5mg/ngày là nguy cơ mất xương và gẫy xương. Sự mất xương có thể xảy ra ngay từ tuần đầu và tốc độ mất xương nhanh nhất là trong năm đầu. Với liều uống > 7,5mg prednisolon/ngày hoặc > 1mg/ngày dạng xịt mũi (đặc biệt là betamethasone/budesonide từ 6 tháng trở lên có nguy cơ bệnh loãng xương rõ ràng.

Các nghiên cứu khẳng định những yếu tố quyết định ảnh hưởng đến loãng xương do Glucocorticoid là: liều hàng ngày, tổng liều, thời gian sử dụng, tuổi, yếu tố mãn kinh, suy giảm sinh dục ở nam giới, các bệnh đi kèm

Tuy nhiên, theo Gudbjornsson B và CS (Ann Rheum Dis 2002), chỉ có 14% – 51% trường hợp sử dụng các thuốc để dự phòng bệnh loãng xương do Glucocorticoid ở Iceland.

Ở Việt Nam, vấn đề loãng xương do GC đã là vấn đề báo động do chỉ định chưa đúng tại các sơ sở y tế và hầu hết chưa quan tâm để dự phòng căn bệnh này. Môt số nghiên cứu cho thấy: tỷ lệ bệnh nhân sử dụng Glucocorticoid không đúng chỉ định là khá cao: 74 – 95% bệnh nhân viêm khớp dạng thấp và bệnh Gout đã tự sử dụng GC trước khi vào viện; chỉ có 22,7% bệnh nhân sử dụng Glucocorticoid theo chỉ định của bác sĩ.

Các nghiên cứu tại khoa Khớp bệnh viện Bạch Mai đều cho thấy tỷ lệ giảm mật độ xương và loãng xương ở những bệnh nhân cơ sử dụng GC giảm nhiều so với nhóm chứng. Bên cạnh đó là các tác dụng phụ khác do sử dụng GC kéo dài cũng rất cần được quan tâm như hội chứng giả Cushing 28%, Hội chứng phụ thuộc thuốc 14,6%, tăng đường huyết 26,9%, bệnh suy thượng thận 30%, hạ Kali máu.

Cơ chế bệnh sinh loãng xương do sử dụng Glucocorticoid

Có nhiều yếu tố liên quan đến cơ chế bệnh sinh loãng xương do Gluococorticod. Một vài yếu tố ảnh hưởng có tính độc lập, một số yếu tố khác có tác động hợp lực.

Cơ chế tế bào và sinh học phân tử

Những liên quan đến tế bào và sinh học phân tử đã được thấy rõ trong vai trò ức chế tạo cốt bào và kích thích hủy cốt bào.

Tác động lên các yếu tố tại chỗ

• Ức chế tạo cốt bào: thông qua ức chế sự biệt hóa cốt bào; điều chỉnh sự sao chép các gen chịu tránh nhiệm tổng hợp khuôn xương tạo nên bởi tạo cốt bào như collagen typ 1 và osteocalcin; tác dộng lên sự tổng hợp và sự hoạt động của những yếu tố tại chỗ mà có tác động lên tạo cốt bào, như các cytokins (IL1, IL6), GF, IGF kết nối protein (IGFBP -3, -4,5); tăng quá trình chết theo chương trình của tạo cốt bào, làm ngắn đời sống của tạo cốt bào và cốt bào.
• Tăng hoạt động của hủy cốt bào: do làm tăng thời gian tồn tại của hủy cốt bao; tăng HCB bằng cách ức chế tổng hợp osteoprotegerin, biệt hóa HCB; kích thích sinh RANK

Tác động lên các yếu tố hệ thống

• Tăng PTH thứ phát do gây tình trạng thăng bằng calci âm tính.
• Giảm sự hấp thu calci ở ruột, tăng đào thải calci qua đường niệm
• Ức chế sự sản sinh IGF1
• Giảm testosterone ở nam giới, ức chế hormon sinh dục.

Chẩn đoán loãng xương do sử dụng Glucocorticoid:

Khai thác tiền sử, bao gồm:

• Tiền sử dùng Gluococorticod: về liều lượng, tổng liều, thời gian sử dụng; tình trạng mãn kinh; tiền sử bệnh tật liên quan đến nguy cơ loãng xương như: Viêm khớp dạng thấp, đái đường, bệnh hệ thống, ung thư …
• Tiền sử dụng thuốc khác ảnh hưởng đến chuyển hóa xương: chống động kinh, lithium. Thyroxin, heparin, methotrexate, warfarin, cyclosporine.
• Thăm khám lâm sàng: Phát hiện các dấu hiệu gãy xương, gù vẹo cột sống…
• Chụp cột sống để phát hiện gãy thân đốt sống (xẹp lún đốt sống do vi gãy)
• Đo mật độ xương tại vị trí cột sống và cổ xương đùi.
• Xét nghiệm các marker chu chuyển xương tạo xương (osteocalci, phosphatase kiềm của xương); hủy xương (tăng: procollagen type 1 N-terminal peptide; tartrate resistence acid phosphatase, calci niệu/24h)
• Nội tiết tố: testoterone ở nam và tiền sử kinh nguyệt ở nữ.
•  Đối với trường hợp dùng Glucocorticoid liều cao, hoặc có calci máu tăng cao và phosphatase máu tăng: cần kiểm tra PTH, 25 (0H)D.
• Các xét nghiệm khác: điện di protein nếu nghi ngờ loãng xương do bệnh Kahler.
• Xét nghiệm mô bệnh học: bè xương giảm về thể tích và bề dày, bè xương bị gãy.

Cần chẩn đoán bệnh sớm để có thể dự phòng sớm

Điều trị loãng xương do Glucocorticoid

Để điều trị bệnh loãng xương do Corticoid gây ra cần xác định rõ mục tiêu điều trị, từ đó có phương án điều trị cụ thể.

Mục đích điều trị

• Duy trì mật độ xương và phòng sự mất xương
• Giảm đau khi có gãy xương
• Duy trì và làm tăng độ chắc của xương
• Thay đổi lối sống khi cần thiết.

Chỉ định điều trị loãng xương do gluco corticoid

• Khi có loãng xương hoặc gãy xương do sử Glucocorticoid hoặc ở những phụ nữ mãn kinh hoặc nam giới giảm testosterone dùng GC liều cao kéo dài mà có MĐX thấp. Trước khi quyết định điều trị GC kéo dài, cần đo MĐX,chụp cột sống lưng và thắt lưng tư thế nghiêng.
• Nếu kết quả cho thấy hình ảnh Xquang bình thường, MĐX có Tscore > -1,0: uống calci (liều theo tuổi) và vitamin D (800.000 UI/ngày). Nhằm ngăn chặn sự mất xương làm giảm MĐX. Sau 1 tháng cần kiểm tra calci niệu. Nếu có tăng calci niệu, nên dùng loại lợi tiểu đào thải calci.
• Đối với những bệnh nhân sử dụng Glucocorticoid kéo dài  > 3 tháng, 5mg/ngày và có các yếu tố nguy cơ, Tscore < – 1,5 hoặc có thể gãy xương, xẹp đốt sống do bệnh loãng xương. Cần sử dụng calci, vitamin D, kết hợp bisphosphonate (Alendronate, zoledronic acid…), nếu Tscore > -1,5 cần theo dõi tiếp MĐX. Cần kiểm tra calci niệu, nếu tăng cần được điều trị.
• Sau khi điều trị, cần kiểm tra MĐX sau mỗi năm hoặc 2 năm một lần. Nếu MĐX ổn định, tăng lên so với ban đầu hoặc giảm > 5% so với MĐX ban đầu, thì không cần thay đổi điều trị. Nếu MĐX giảm > 5% so với kết quả ban đầu, cần xem xét thay đổi phác đồ điều trị. Cần kết hợp với đánh giá marker chu chuyển xương, như Osteocalcin, CTx để phát hiện sớm sự mất xương và theo dõi kết quả điều trị.

Các thuốc điều trị loãng xương do Gluco corticoid

• Calci: 1000mg – 1500mg/ ngày kết hợp vitamin D 1000 UI/ ngày
• Nội tiết tố thay thế ở cả nam và nữ: cần thận trọng khai thác tiền sử và nguy cơ ung thư buồng trứng, tử cung…
• Bisphosphonate: Alendronate (Fosamax), Zoledronic acid (Aclasta), ibandronate
• Strontium ranelate (protelog 2g/ngày)
• Denosumab
• PTH (teriparatide)

Lưu ý: cần theo dõi định kỳ calci niệu, nếu tăng cần được điều trị bằng lợi tiểu có đào thải calci.

Dự phòng bệnh loãng xương do glucocorticoid

• Giảm liều và rút ngắn thời gian sử dụng khi điều kiện bệnh lý cho phép
• Nên sử dụng loại GC có thời gian bán hủy ngắn và khuyến khích dùng đường tại chỗ và ngoài đường tiêu hóa.
• Kiểm tra MĐX ngay khi bắt đầu dùng Glucocorticoid kéo dài ở tất cả các bệnh nhân bằng phương pháp DXA tại vị trí cột sống, cổ xương đùi.
• Chỉ định dùng ngay calci (500mg – 1000mg/ngày) và vitamin D (800 UI – 1200 UI/ngày) dù bất cứ với liều GC nào, kể cả những trường hợp liều tương đương 7,5mg prednisolon và dưới 3 tháng với liều để đảm bảo nồng độ 25 (OH)D > 50mmol/l).
• Xem xét sử dụng hormon thay thế (cả nam và nữ) nếu không có chống chỉ định.
• Tránh rượu, thuốc lá
• Tập luyện thường xuyên
• Đối với phụ nữ mãn kinh hoặc tiền mãn kinh và nam giới giảm testoterone mà có mật độ xương thấp có thể dự phòng bằng calcitonin hoặc biphosphonate (có thể xem xét ngừng những thuốc này khi ngừng GC)
• Tránh nguy cơ ngã
• Cần chủ động dự phòng bệnh loãng xương ở những PN tiền mãn kinh và nam giới khi dùng liều từ 5mg/ngày trở lên.

Tóm lại:

• Loãng xương do Glucocorticoid là nguyên nhân hàng đầu gây loãng xương thứ phát
• Cơ chế bệnh sinh đã được sáng tỏ
• Không có liều an toàn
• Cần phát hiện sớm
• Có thể dự phòng
• Vấn đề điều trị kịp thời bằng các thuốc đã được chứng minh có hiệu quả.
• Kết hợp thay đổi lối sống, tập luyện
• Cần nâng cao kiến thức cho mọi nhân viên y tế các chuyên khoa
• Phòng và điều trị bệnh loãng xương do Glucocorticoid phải được coi là tiêu chuẩn cần thiết trong công tác chăm sóc người bệnh ở tất cả các thầy thuốc thuộc các chuyên khoa khác nhau

PGS.Ts. Vũ Thị Thanh Thủy – Chủ tịch Hội Loãng xương Hà Nội

Bài viết Sử dụng thuốc Glucocorticoid gây bệnh loãng xương: tầm quan trọng và thực trạng đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Cùng Benh.vn tìm hiểu về những lưu ý quan trọng khi sử dụng corticoid để hạn chế tối đa tác dụng phụ của nó.

Sử dụng thuốc vào buổi sáng

Cortisol là hormon được tiết ra từ tuyến thượng thận. Bình thường, hormon này tiết ra nhiều nhất vào khoảng 7-8 giờ sáng. Khi dùng thuốc chứa corticoid, cần dùng vào thời điểm trùng với thời gian cơ thể tiết ra cortisol nhiều nhất để tránh tuyến thượng thận bị suy.

Lời khuyên: Nên dùng thuốc vào khoảng 7-8 giờ sáng.

Không ngừng thuốc đột ngột với đợt điều trị > 5 ngày

Liệu trình điều trị bằng corticoid khiến tuyến thượng thận “quên” tạm thời nhiệm vụ tiết cortisol.

Khi ngừng điều trị một cách đột ngột sẽ khiến tuyến thượng thận chưa kịp thích ứng với việc phải tiết lại hormon sẽ gây suy tuyến thượng thận cấp, gây thiếu hụt corticoid, điều này ảnh hưởng đến các cơ quan trong cơ thể vì corticoid là hormon rất quan trọng.

Vì vậy khi ngừng điều trị nên giảm liều từ từ để khởi động lại tuyến thượng thận với những đợt điều trị dài (>5 ngày)

Điều trị dài ngày corticoid cần giảm muối trong chế độ ăn

Corticoid có tác dụng gây giữ muối, nước; hậu quả có thể gây phù, tăng cân vì vậy khẩu phần ăn cần hạn chế muối nhưng tăng thêm lượng protein.

Kiểm tra huyết áp thường xuyên

Corticoid gây ứ muối và nước, vì thế gây tăng huyết áp. Sau khi ngừng điều trị huyết áp sẽ về mức bình thường nhưng cần theo dõi đặc biệt người có tiền sử cao huyết áp.

Thường xuyên kiểm tra đường máu

Corticoid vừa làm tăng sản xuất glucose ở gan và tăng tích lũy glucose trong máu, kết quả làm tăng đường máu, vì vậy nên hạn chế thực phẩm ngọt chứa nhiều đường trong thời gian điều trị corticoid.

Đặc biệt những người bị đái tháo đường cần thường xuyên kiểm tra đường máu để điều chỉnh liều điều trị thích hợp.

Trong thời gian dùng corticoid, nếu tiêm chủng vắc xin cần chú ý tương tác thuốc

Corticoid là thuốc ức chế miễn dịch. Một số loại vắc xin được tiêm trong thời gian điều trị bằng corticoid có thể tạo ra miễn dịch yếu hơn vì vậy hiệu quả thấp hơn.

Lưu ý nguy cơ loãng xương

Điều trị corticoid thời gian dài gây những tác hại nhất định đến xương. Thuốc này gây mất canxi nên có thể dẫn đến loãng xương. Nếu điều trị corticoid dài ngày nên đo mật độ xương, thường là 2 năm một lần.

Bên cạnh đó chú ý bổ sung canxi hợp lý để bù lại lượng đã mất

Tác dụng bất lợi của thuốc

Corticoid cũng như nhiều loại thuốc khác gây những tác dụng phụ. Khi xảy ra cần thăm khám bác sĩ để tìm ra phương cách dự phòng hoặc điều chỉnh liều dùng cho phù hợp.

Xem thêm: Những tác dụng phụ và lời khuyên cho bệnh nhân dùng corticoid

Bài viết Những điểm Quan trọng cần lưu ý khi dùng corticoid để tránh tác dụng phụ đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Corticoid là gì?

Corticoid là nhóm thuốc có tác dụng chống dị ứng, chống viêm và ức chế miễn dịch.

Sử dụng loại thuốc này một cách hợp lý sẽ đem lại hiệu quả điều trị cao. Tuy nhiên nếu không biết cách sử dụng, sử dụng không đúng sẽ gây nên nhiều biến chứng nguy hiểm.

Điều trị bằng Corticoid trong những bệnh nào?

Corticoid dùng để chống viêm, ức chế miễn dịch, chống dị ứng. Là một nội tiết tố do tuyến thượng thận sản xuất ra. Những đặc tính của Corticoid được ứng dụng để điều trị nhiều bệnh lý khác nhau:

• Điều trị các bệnh lý ngoài ra bao gồm: Bệnh vảy nến, chàm và các bệnh viêm da dị ứng…
• Điều trị dị ứng: sốc phản vệ hay mề đay…
• Điều trị một số bệnh đường hô hấp như: Hen phế quản và tắc phổi nghẽn mãn tính.
• Điều trị các bệnh về thận: hội chứng thận hư nguyên phát,…
• Viêm đa khớp và thấp khớp cũng được điều trị bằng Corticoid
• Ngoài ra còn điều trị một số bệnh lý về tiêu hóa, mắt, huyết học, bệnh ác tính…

Hãy hỏi bác sĩ chuyên khoa trước khi sử dụng Corticoid để tránh những biến chứng nguy hiểm khi dùng thuốc không đúng bệnh, không đúng liều lượng hay không đúng cách.

Tác dụng phụ của corticoid

Corticoid khi bị lạm dụng hoặc sử dụng không đúng cách sẽ gây nên các tác dụng phụ ảnh hưởng trực tiếp đến bệnh lý sẵn có đồng thời để lại nhiều biến chứng nguy hiểm.

• Khi sử dụng Corticoid dài ngày sẽ làm ức chế cơ thể bài tiết Corticoid gây suy tuyến thượng cấp, đây là cấp cứu nguy hiểm đe dọa tính mạng.
• Biến chứng đối với trẻ em: chậm phát triển chiều cao dẫn đến bị lùn.
• Phụ nữ có thai có thể gây hại cho thai nhi
• Sức đề kháng của cơ thể bị giảm dẫn đến nguy cơ nhiễm trùng
• Dẫn đến đục thủy tinh thể, tăng nhãn áp.
• Các biến chứng khác đối với tâm thần kinh, da, khớp, thận, đường hô hấp, teo cơ, loãng xương.

Cách nhận biết Corticoid có trong các loại thuốc

Để biết loại thuốc đang sử dụng có chứa Corticoid hay không, cách tốt nhất là bạn đọc hướng dẫn sử dụng. Xem mục các thành phần của thuốc bạn sẽ biết được thành phần đầy đủ của thuốc hoặc cách khác là bạn có thể hỏi ý kiến của các bác sỹ, dược sỹ.

Thuốc có chứa corticoid nếu trong thành phần có những chất sau:

• Hydrocortisone, Cortisone
• Prednisolone, Prednisone, Methylprednisolone, Triamcinolone
• Fluocinolone, Fluticasone
• Beclomethasone, Betamethasone, Dexamethasone,…

Thông thường các corticoid thường có đuôi “sone” (“son”) hoặc “olone” (“olon”). Tuy nhiên cũng có những trường hợp ngoại lệ, ví dụ: Budesonide

Một số loại thuốc thường gặp trên thị trường có thành phần là corticoid:

• Thuốc Medrol chứa thành phần MethylPrednisolone
• Thuốc Fucicort chứa thành phần Betamethasone
• Thuốc điều trị Hen Symbicort chứa thành phần Budesonide
• Thuốc Flucinar chứa thành phần Fluocinolone
• Thuốc nhỏ mắt Polydexa chứa thành phần Dexamethasone
• …v…v…

Việc nhận biết thành phần corticoid có trong thuốc để giúp bạn cẩn trọng trong việc sử dụng các loại thuốc này. Từ đó, sử dụng corticoid an toàn hợp lý hiệu quả, tránh được những tác dụng phụ nguy hiểm.

Xem thêm: Những tác dụng phụ và lời khuyên cho bệnh nhân dùng corticoid

Bài viết Cách nhận biết corticoid có trong thuốc đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Corticoid là chất gì?

Corticoid là dược phẩm chống viêm mạnh, chống mẫn cảm, chống dị ứng, chống ngộ độc và ức chế miễn dịch, được dùng dạng uống, tiêm mạch, tiêm bắp và chích tại chỗ hay bôi da tại chỗ. Thành phần Corticoid rất đa dụng, điều trị triệu chứng với kết quả rất nhanh và rõ ràng nhưng để lại tác dụng phụ nguy hiểm.

Làn da bị viêm nặng do sử dụng mỹ phẩm chứa corticoid.

Những tác dụng phụ của corticoid

Làm loãng xương, tăng huyết áp, gây huyết khối làm nghẽn mạch, có thể gây loét dạ dày, làm giảm sự đề kháng của cơ thể dễ dẫn đến nhiễm trùng (dễ bị lao, nếu đã bị lao sẽ làm bệnh nặng thêm, hoặc các bệnh nấm).

Đặc biệt, nếu dùng corticoid trong thời gian dài tuyến thượng thận sẽ có nguy cơ teo và ngừng hoạt động.

Đối với trẻ em, do cơ thể chưa phát triển hoàn chỉnh nên tác hại do corticoid tăng lên bội phần.

Vì sao sử dụng kem chứa corticoid lại nguy hiểm?

Kem trộn thường chứa nhiều corticoid

Do corticoid chống viêm mạnh, nên rất hiệu quả trong việc trị các mụn viêm, mụn mủ. Bên cạnh đó, nó còn có khả năng ức chế nhanh, mạnh,tạm thời các tuyến bã nhờn giúp hạn chế tiết nhờn trên da dầu, từ đó ngăn chặn sự phát triển và mình thành của mụn.Nhờ công dụng giữ nước và bào mòn da nên kem trắng da chứa Corticoid làm da sần sùi, sẫm màu trở nên trắng sáng, mịn màng hơn. Vì những công dụng được coi là ‘thần kỳ’ này nhiều người bán đã vì lợi nhuận mà bất chấp trộn corticoid vào kem và ngang nhiên bán cho người tiêu dùng kém hiểu biết.

Tuyệt đối không sử dụng các loại mỹ phẩm không có nhãn mác hoặc mỹ phẩm tự chế trôi nổi trên thị trường.

Sử dụng lâu dài gây nhiều tác hại đến da

Khi sử dụng mỹ phẩm chứa corticoid ban đầu da sẽ đẹp lên nhanh chóng, nhưng chỉ sau một thời gian ngắn hoặc ngừng thuốc đột ngột sẽ gây ra tình trạng hư da nặng nề cho người bệnh và cũng rất khó chữa. Mỹ phẩm chứa corticoid khiến da mỏng dần, các mao mạch bị giãn nở, da rất dễ ăn nắng, ngứa ngáy và ửng đỏ. Bên cạnh đó, mụn, nám da xuất hiện và ngày càng lan rộng. Ngưng sử dụng da sẽ đen trở lại, khô sần, nhăn nheo, nổi mụn ẩn li ti dưới da thậm chí da có thể bị viêm nặng dẫn tới mụn mủ sưng đau khó chữa.

Nguy cơ suy tuyến thượng thận

Người đã sử dụng kem dưỡng da, trị mụn có chứa corticoid sẽ không thể ngưng lại nếu không muốn da trở nên thậm tệ nhưng nếu sử dụng lâu dài tuyến thượng thận sẽ có nguy cơ teo và ngừng hoạt động do tuyến này quen với tình trạng có thuốc trong cơ thể, điều này là vô cùng nguy hiểm.

Lời kết

Vì những tác hại nghiêm trọng và kéo dài của chất corticoid có trong các loại kem trắng da tác dụng nhanh, chị em phụ nữ tuyệt đối không nên sử dụng những loại mỹ phẩm này nếu không muốn làn da phải hứng chịu hậu quả nặng nề. Tốt nhất chỉ nên mua mỹ phẩm của các thương hiệu có tiếng đã được kiểm định và chứng minh không có chứa các chất có hại gây kích ứng da mạnh.

Bài viết Mỹ phẩm chứa corticoid: Đẹp trước mắt hại lâu dài đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Tuy nhiên, corticoid được coi là con dao hai lưỡi đối với người sử dụng. Vậy, làm thế nào để hạn chế những tác dụng phụ do corticoid gây nên…

Tìm hiểu về Corticoid và những tác dụng đặc biệt của Corticoid

Corticoid là một nội tiết tố do tuyến thượng thận tiết ra và đi vào máu, có tác dụng kháng viêm, chống dị ứng, giảm đau và ức chế miễn dịch…Corticoid nếu được dùng đúng chỉ định, liều lượng và thời gian, các thuốc corticoid có thể góp phần cứu sống người bệnh với rất nhiều loại bệnh lý nguy hiểm.

Corticoid có thể điều trị bệnh suy tuyến thượng thận cấp hoặc mãn tính

Corticoid thường được sử dụng để điều trị các nhóm bệnh như sốc phản vệ, mề đay, phù do dị ứng; bệnh hen suyễn (ở trẻ em là bệnh viêm phế quản co thắt hay còn gọi là hen phế quản); bệnh ngoài da (chàm, vẩy nến, viêm da dị ứng, mề đay); bệnh khớp (viêm khớp dạng thấp, thấp khớp cấp, đau nhức khớp); bệnh về thận (hội chứng thận hư); một số bệnh ác tính (bệnh bạch cầu cấp, ung thư thực quản,…), bệnh xuất huyết do giảm tiểu cầu và bệnh tán huyết miễn dịch.

Đặc biệt, Corticoid có thể dùng để điều trị bệnh suy tuyến thượng thận cấp hoặc mạn tính.

Tác dụng không mong muốn khi sử dụng corticoid

Corticoid khi dùng sai chỉ định hoặc tự mua thuốc để dùng hoặc vì lợi nhuận trộn corticoid vào thuốc nam, đông dược để đánh lừa người bệnh sẽ gây nguy hiểm cho tính mạng người sử dụng.

Ngoài ra, khi dùng corticoid liều cao, kéo dài, không có kế hoạch giảm liều thích hợp và không có những biện pháp hỗ trợ điều trị để giảm bớt các độc tính của thuốc có thể gây ra nhiều tai biến nguy hiểm cho người bệnh.

Corticoid dùng sai chỉ định sẽ dẫn đến phù, suy tuyến thượng thận cấp tính…

Thuốc còn gây giữ muối, nước trong cơ thể làm tăng cân, gây phù. Mặt khác, khi điều trị, nếu không theo chỉ định của bác sĩ, dùng liên tục quá 15 ngày hoặc bị dừng đột ngột, có thể gây suy tuyến thượng thận cấp tính, một biến chứng hết sức nguy hiểm, với các biểu hiện như trụy tim mạch, rối loạn nước và điện giải…

Không chỉ có nguy cơ gây ra các tai biến do độc tính của thuốc, việc lạm dụng corticoid không đúng chỉ định còn có thể khiến người bệnh bị lệ thuộc vào thuốc, bệnh thường bùng lên mạnh mẽ mỗi khi không có thuốc sử dụng.

Tác dụng phụ của corticoid phụ thuộc vào đường sử dụng, liều lượng, thời gian

Theo các nghiên cứu, tác dụng phụ của corticoid tùy thuộc vào đường sử dụng, liều lượng, thời gian. Khi sử dụng theo đường hít, nếu dùng trong thời gian ngắn, đúng liều, hầu hết có thể đáp ứng tốt với thuốc mà không gây tác dụng phụ.

Tuy vậy, nếu sử dụng dạng hít trong thời gian dài như trong bệnh hen suyễn (seretide, symbicort,…), có thể gây “tưa miệng” (nhiễm nấm ở khoang miệng) hoặc trong thoái hóa khớp, viêm khớp dạng thấp có thể gây loãng xương, hư khớp.

Với đường tiêm corticoid, nếu lặp đi lặp lại nhiều lần, có thể gây ra tác dụng phụ như kích thích dạ dày gây khó tiêu, buồn nôn, thậm chí gây loét dạ dày, chảy máu dạ dày (nếu có tiền sử viêm loét dạ dày – tá tràng) hoặc gây nhịp tim nhanh hoặc làm rối loạn giấc ngủ (mất ngủ, khó ngủ, ngủ chập chờn, hay tỉnh giấc,…).

Nếu sử dụng corticoid theo đường uống (prednisolon, dexa), dùng trong thời gian ngắn có thể gây thèm ăn (tăng cân), mụn trứng cá, mọc râu (râu rậm), tính tình thay đổi (hay cáu gắt), làm tăng đường huyết hoặc làm cho bệnh đái tháo đường nặng thêm, nếu người bệnh đang mắc chứng bệnh này.

Ngoài ra, thuốc có thể gây yếu cơ, loãng xương, chậm lớn (trẻ em), tăng nguy cơ nhiễm khuẩn (lao tiến triển, nấm da,…), gây hội chứng Cushing mệt mỏi, cơ yếu, khuôn mặt đỏ và tròn, màu tím trên da bụng, da mỏng, trầm cảm, cáu gắt, lông tóc dày, kinh nguyệt không đều (ở nữ), liệt dương (ở nam)…

Hạn chế tác dụng phụ của corticoid bằng cách tuân theo chỉ định của bác sĩ

Corticoid có tác dụng với một số bệnh nhất định tuy nhiên cũng gây ra một số tác dụng phụ không mong muốn, đặc biệt là khi sử dụng corticoid một cách tùy tiện không theo chỉ định của bác sĩ.

Uống corticoid theo chỉ định của bác sĩ, không tự ý tăng liều, giảm liều…

Vì vậy, để hạn chế tác dụng không mong muốn của thuốc corticoid, mọi người cần tuân theo chỉ định dùng thuốc của bác sĩ khám bệnh, không tự động mua thuốc để điều trị cho mình hoặc cho người nhà của mình khi không có chỉ định của bác sĩ.

Đặc biệt, khi đã có đơn thuốc của bác sĩ khám bệnh, cần tuân thủ liều sử dụng, không được tự ý tăng liều hoặc giảm liều…để tránh gây ra những biến chứng nguy hiểm cho cơ thể.

Xem thêm: Những tác dụng phụ và lời khuyên cho bệnh nhân dùng corticoid

Bài viết Làm thế nào để hạn chế tác dụng phụ của corticoid đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Chỉ định của MethylPrednisolone

MethylPrednisolone có chỉ định rất rộng trong nhiều bệnh lý khác nhau ở nhiều cơ quan khác nhau:

Dị ứng và viêm là những chỉ định chính

Các lưu ý khi sử dụng

Do có rất nhiều tác dụng phụ nên cần đặc biệt lưu ý khi sử dụng thuốc trên những đối tượng đặc biệt như trẻ em, phụ nữ có thai, phụ nữ cho con bú, người cao tuổi, bệnh nhân có các bệnh lý mãn tính kèm theo,…

Tác dụng không mong muốn

Chú ý theo dõi chặt chẽ các thay đổi của cơ thể trong thời gian dùng MethylPrednisolone vì thuốc có rất nhiều tác dụng phụ. Báo với bác sĩ ngay khi có những bất thường.

Liều dùng

Kiểm tra chế độ liều đang sử dụng đã phù hợp với liều khuyến cáo hay chưa. Đặc biệt lưu ý về thời điểm và thời gian dùng thuốc để hạn chế tác dụng không mong muốn.

Lời khuyên từ dược sĩ khi dùng thuốc

Tóm tắt những điểm quan trọng cần lưu ý.

Hi vọng những thông tin vừa cung cấp sẽ giúp ích cho quý độc giả trong quá trình dùng thuốc.

Xem thêm: Hướng dẫn sử dụng thuốc Medrol (Biệt dược Medrol chứa MethylPrednisolone được sản xuất bởi hãng dược Pfizer)

Bài viết Hướng dẫn sử dụng Methylprednisolone đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Tuyến thượng thận, nơi sản xuất Glucocorticoid nội sinh

Ứng dụng lâm sàng của các thuốc Glucocorticoid

Qua nghiên cứu, người ta phát hiện glucocorticoid có nhiều tác dụng khác như chống viêm, ức chế miễn dịch…nên con người đã lợi dụng sản xuất ra các chất corticoid tổng hợp như prednisolone, dexamethasone, Depersolon, K-cort…, để điều trị rất hiệu quả nhiều bệnh nặng như hen phế quản, viêm khớp, một số bệnh ngoài da, một số bệnh ung thư, hoặc để chống thải loại tạng ghép…

Những tác dụng phụ của thuốc glucocorticoid

Thuốc corticoid là 1 ví dụ điển hình về con dao 2 lưỡi, nếu dùng đúng thì sẽ là một vũ khí cực kỳ hiệu quả trong điều trị nhiều bệnh mạn tính nguy hiểm nhưng nếu dùng sai hoặc lạm dụng thì sẽ có nguy cơ bị nhiều biến chứng nguy hiểm. Nhưng ngay cả khi dùng đúng theo chỉ dẫn của thầy thuốc thì người bệnh vẫn có thể bị các biến chứng này, đặc biệt trong trường hợp dùng dài ngày. Ở Việt Nam, do chúng ta chưa tuân thủ đúng những nguyên tắc về chế độ kê đơn và bán thuốc theo đơn nên tỷ lệ người bị các biến chứng hoặc tác dụng phụ do dùng corticoid là khá cao.

Những tác dụng phụ phổ biến và nguy hiểm của điều trị corticoid là:

• Loãng xương nhất là các xương cột sống, hậu quả là dễ bị gãy xương, lún xẹp cột sống.
• Giữ nước và muối gây phù và tăng huyết áp, nhất là huyết áp tâm thu.
• Rối loạn dung nạp glucose hoặc đái tháo đường.
• Viêm loét dạ dày, một số trường hợp bị chảy máu dạ dày.
• Dễ bị nhiễm khuẩn do thuốc corticoid ức chế hệ miễn dịch của cơ thể.
• Suy thượng thận: khi điều trị corticoid liều cao và kéo dài (trên 2 tuần), sẽ ức chế sự sản xuất ACTH của tuyến yên theo cơ chế feedback ngược. Hậu quả là tuyến thượng thận ngừng hoạt động, thậm chí bị teo và BN sẽ bị rơi vào tình trạng suy thượng thận. Suy thượng thận là một trong những biến chứng thường gặp nhưng các triệu chứng không đặc hiệu và diễn biến âm thầm nên hay bị bỏ qua.

Thận trọng với các loại mỹ phẩm trộn corticoid

• Da mỏng, dễ bị xuất huyết dưới da khi tiêm truyền hoặc va đập.
• Các vết loét, vết mổ khó liền do corticoid ức chế quá trình liền vết mổ.
• Những tác dụng phụ khác có thể gặp là mất ngủ, rối loạn tâm thần, đục thuỷ tinh thể…
• Trẻ em dùng corticoid dài ngày dễ bị lùn do corticoid ức chế tiết GH, làm giảm sự phát triển chiều cao.

Những lời khuyên dành cho bệnh nhân khi dùng corticoid

Để phòng ngừa và hạn chế những tác dụng phụ, tất cả những người có điều trị thuốc corticoid nên thực hiện đúng các hướng dẫn sau đây:

• Chỉ dùng corticoid để điều trị bệnh khi có chỉ định của thầy thuốc và khi các biện pháp điều trị bảo tồn khác đã thất bại.
• Điều trị thuốc corticoid với liều thấp nhất và trong thời gian ngắn nhất theo yêu cầu điều trị đủ có tác dụng. Dùng các thuốc thay thế khác ngay khi có thể. Ưu tiên sử dụng các cách dùng thuốc ít tác dụng phụ nhất mà vẫn đạt hiệu quả như bôi ngoài da, hoặc các bệnh nhân hen phế quản phụ thuộc corticoid có thể dùng đường hít mũi.
• Trước khi điều trị nên chụp XQ phổi để loại trừ bệnh lao phổi vì corticoid làm nặng thêm bệnh lao phổi. Nếu khi đang điều trị corticoid mà thấy có triệu chứng của bệnh phổi thì phải chụp XQ lại ngay.
• Trước khi bắt đầu và trong suốt thời gian điều trị corticoid, mỗi lần đi khám cần kiểm tra xem có bị đái tháo đường hoặc tăng huyết áp không? Khám xem có mắc bệnh thiên đầu thống (Glôcôm) hoặc đục thuỷ tinh thể ở các thời điểm trước điều trị, sau điều trị 3 tháng và ít nhất là 1 lần mỗi năm sau đó.
• Bản thân người bệnh và gia đình nên biết rằng corticoid có thể gây rối loạn tâm thần, vì vậy cần thông báo ngay cho thầy thuốc biết nếu họ có những thay đổi về hành vi, nhận thức hoặc trí nhớ.
• Người dùng corticoid tránh nằm hoặc ngồi tại chỗ quá lâu vì nó làm yếu cơ nhiều hơn và làm loãng xương nặng thêm. Với những người bị gãy xương thì sau khi được điều trị nên tập vận động trở lại sớm.
• Để đề phòng loãng xương, nên uống thêm khoảng 1g Calci mỗi ngày, và có thể uống thêm vitamin D. Bạn cũng nên kiểm tra định kỳ 6 tháng 1 lần xem có bị loãng xương không, mức độ thế nào bằng cách đo tỷ trọng xương tại bệnh viện.
• Một số người bị suy sinh dục, cần thông báo cho thầy thuốc để được điều trị.
• Tránh các hoạt động hoặc các động tác có nguy cơ bị ngã hoặc bị chấn thương vì bạn dễ bị gãy xương, dễ bị chảy máu và vết thương sẽ lâu liền hơn bình thường rất nhiều.
• Tránh hoặc tạm hoãn phẫu thuật nếu có thể. Nếu vết thương hoặc vết mổ của bạn lâu liền, uống thêm vitamin A 20.000 đơn vị mỗi ngày trong khoảng 1 tuần sẽ giúp vết thương liền nhanh hơn.
• Đề phòng bị loét dạ dày bằng cách uống thuốc cùng hoặc ngay sau các bữa ăn. Một số thuốc có khả năng dự phòng loét dạ dày do corticoid là sucralfate 1 gam, uống trước bữa ăn 1 giờ và trước khi đi ngủ, hoặc Ranitidine, Losec… các thuốc chứa oxyd nhôm như Maalox chỉ nên dùng với liều vừa phải.
• Nếu bạn có dấu hiệu bị nhiễm trùng thì phải được điều trị tích cực ngay lập tức. Cần thông báo ngay cho thầy thuốc nếu thấy biểu hiện của nhiễm trùng nặng vì rất có thể bạn đã bị tấn công bởi loại vi khuẩn bất thường.
• Theo dõi cân nặng hàng ngày. Nên áp dụng chế độ ăn kiêng để tránh bị béo hoặc tăng cân nhanh.
• Với trẻ em, phải đo chiều cao thường xuyên để phát hiện sớm những trường hợp trẻ bị chậm lớn. Còn với người lớn thì giảm dần chiều cao có thể là dấu hiệu của lún xẹp cột sống.
• Nếu đang điều trị mà thấy bị phù thì phải báo thầy thuốc để được điều trị.
• Người dùng corticoid hay có rối loạn kali máu, thường là hạ kali máu, nên phải được xét nghiệm kiểm tra định kỳ.
• Khi bắt đầu giảm liều, cần chú ý các dấu hiệu có thể là do suy thượng thận như mệt, buồn nôn, rối loạn tiêu hoá, huyết áp tụt thậm chí là có cơn choáng, hôn mê… Khi đó nên đến bệnh viện sớm hoặc dùng lại liều như cũ hoặc dùng corticoid đường tiêm tĩnh mạch.
• Không bao giờ được tự ngừng thuốc corticoid đột ngột, nhất là những trường hợp đang dùng liều cao hoặc đã dùng thuốc trong thời gian dài vì nguy cơ rất cao bị suy thượng thận cấp nặng, dễ bị tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.

Bài viết Những tác dụng phụ và lời khuyên cho bệnh nhân dùng corticoid đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Hi vọng những thông tin vừa cung cấp sẽ giúp ích cho quý độc giả trong quá trình dùng thuốc.

Benh.vn (Nguồn: Facebook Cach Dung Thuoc)

Bài viết Hướng dẫn sử dụng thuốc Prednisolone đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Hi vọng những thông tin vừa cung cấp sẽ giúp ích cho quý độc giả trong quá trình dùng thuốc.

Benh.vn (Nguồn: Facebook Cach Dung Thuoc)

Bài viết Hướng dẫn cách dùng thuốc Betamethasone đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.