Sơ cứu rất quan trọng đối với vết bỏng mọi cấp độ (Ảnh minh họa)

Bỏng được chia làm 3 cấp độ phụ thuộc vào 3 yếu tố

• Độ sâu của bỏng.
• Diện tích của vết bỏng.
• Vị trí vết bỏng trên cơ thể.

Ba cấp độ bỏng

Bỏng độ 1

Chỉ bị tổn thương lớp ngoài cùng của da làm cho vùng da đỏ, đau rát giống như bị cháy nắng, một vài hôm sẽ khỏi không để lại vết sẹo.

Bỏng độ 2

lớp biểu bì và một phần của lớp chân bì bị tổn thương.  Xuất hiện những nốt phỏng như bong bóng nước, bên trong mọng nước, ở cấp độ này lại chia làm 2 mức:

• Mức 1: Là bỏng với diện tích nhỏ (một phần da) chỉ là những bong bóng nước nếu điều trị đúng cách sẽ không bị nhiễm trùng và không để lại sẹo, nếu bỏng ở mức này bị ở vùng mặt, háng, mông, nơi da gấp thì tốt nhất nên nhờ sự can thiệp của bác sĩ.
• Mức 2: Cũng có thể coi là bỏng nặng, dễ có biến chứng như: bệnh nhân bị choáng, nhiễm trùng máu và uốn ván, nếu nhiễm trùng kéo dài sẽ dẫn đến suy nhược toàn thân, để lại những biến chứng về hình dạng như: sẹo xấu, sẹo co rút làm biến dạng.

Bỏng độ 3

Nguy hiểm hơn, vết bỏng ngấm sâu vào trong, qua lớp da lan đến lớp cơ, có thể gây nguy hiểm đến tính mạng, do đó, nhất thiết phải đưa đến bác sĩ chuyên khoa để cấp cứu kịp thời.

Tổn thương ở 3 cấp độ bỏng khác nhau.

Phương pháp sơ cứu khẩn cấp vết bỏng

• Khi bị bỏng phải sơ cứu nhanh và khẩn trương tránh để những hậu quả đáng tiếc xảy ra. Việc sơ cứu này cần phải được thực hiện dựa trên những kiến thức cơ bản về sơ cấp cứu bỏng, nếu không sẽ vô tình dẫn đến những tổn thương khác. Ngay sau đó, cần đưa bệnh nhân đi cấp cứu.
• Khi bị bỏng ở cấp độ 1, nhìn chung sẽ không nguy hiểm.  Nên lập tức ngâm ngay chỗ bỏng vào nước lạnh, sạch vì nước lạnh sẽ giúp làm giảm độ nóng tại vùng da đang bị bỏng, làm mát những hóa chất dính trên vết bỏng, giảm đau, giảm nguy cơ gây sốc cho bệnh nhân. Đây là giải pháp tối ưu cho tất cả các trường hợp bị bỏng nặng hay bỏng nhẹ.
• Những trường hợp bỏng nặng như hóa chất, vôi… thì ngay lập tức cởi bỏ quần áo, đồ trang sức dính những chất này, dùng chổi lông chà nhẹ cho hết sau đó xả nước lạnh, ngâm trong nước lạnh vài phút rồi bọc vùng bị bỏng bằng vải khô nhưng tránh không buộc chặt. Trường hợp bỏng độ 2, độ 3 có thể bôi kem bôi chứa Bạc sulfadiazine để ngăn ngừa nhiễm khuẩn.
• Đối với các vết bỏng rộp tuyệt đối không chọc túi phỏng có chứa dịch lỏng bên trong. Hãy để nó tự vỡ để tránh nguy cơ nhiễm trùng. Khi túi vỡ có thể dùng nước đun sôi hoặc nước sát khuẩn rửa vết thương rồi băng lại với gạc mềm.
• Nếu bị bỏng ở mắt do bắn hóa chất thì phải rửa mắt ngay, ngâm mắt trong nước khoảng 20 phút cho sạch hóa chất, sau đó dùng vải mỏng băng mắt lại và đưa đi cấp cứu.
• Bỏng điện cũng vô cùng nguy hiểm vì nó gây tác động đến nhịp tim. Vết bỏng thể hiện ra bên ngoài thường trông rất nhẹ nhưng nguy cơ phá hủy khi bỏng điện là rất, có thể ăn sâu bên trong lớp biểu bì gây nguy hiểm đến tính mạng. Khi phát hiện phải dùng vật cách điện (bao tay, que, gậy khô) ngắt điện ngay, Nhất là đối với trẻ nhỏ, các bậc cha mẹ phải thận trọng hơn với những vật dụng trong nhà như phích nước nóng, ổ điện, bếp… do còn nhỏ trẻ chưa hiểu rõ được mối nguy hiểm.

Bài viết Sơ cứu khẩn cấp khi bị bỏng đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Trong nhiều trường hợp, do người bị nạn không được sơ cứu kịp thời dẫn đến các biến chứng ảnh hưởng đến thị lực của mắt hoặc hỏng mắt…Vì vậy, sơ cứu ngay khi bỏng mắt là việc làm rất cần thiết để đề phòng những biến chứng cho mắt sau này.

Các tai nạn bỏng mắt thường gặp

• Bỏng mắt trong khi chế biến thức ăn: do bị dầu, mỡ bắn vào mắt gây bỏng giác mạc.
• Do sử dụng bếp gas không đúng cách (nhất là bình gas mini) hoặc tận dụng bình gas cũ đã gỉ có thể gây cháy nổ.
• Do sử dụng bật lửa gas (để lửa quá to) dẫn đến bỏng mắt hoặc vô ý cầm điếu thuốc đang cháy gây bỏng cho trẻ nhỏ.

Bỏng mắt do dầu mỡ hoặc lửa hàn bắn vào mắt…

• Do để lẫn lộn thuốc nhỏ mắt, dầu nóng….cùng một chỗ dẫn đến tra nhầm thuốc.
• Do xà bông, các chất tẩy rửa khi đang tắm hoặc vệ sinh nhà bếp bắn vào mắt.
• Do bị bỏng vôi, xi măng.
• Do sơ xuất khi thực hiện các thí nghiệm phản ứng hóa học.
• Do không đeo kính bảo hộ khi đang hàn, xì…

Cách sơ cứu khi bị bỏng mắt

Bỏng do hóa chất, dầu mỡ

• Khi bị bỏng do hóa chất, dầu mỡ, việc đầu tiên cần làm là rửa mắt ngay bằng nước muối sinh lý NaCl 0,9% (hóa chất ở lâu trong mắt gây nhiều tổn thương cho mắt).
• Nếu không có dung dịch rửa mắt thì dùng nước máy thông thường hoặc nước đun sôi để nguội để rửa mắt ít nhất trong 10 phút.
• Cần cố gắng mở to mắt để hóa chất được đẩy ra ngoài. Nếu bỏng nặng, cần tiếp tục rửa cho đến khi bệnh nhân được đưa đến bệnh viện cấp cứu.

Rửa mắt bằng nước muối sinh lý NaCl 0,9% khi bị bỏng để tránh tổn thương cho mắt.

Bỏng do nhiệt, hàn điện

• Các trường hợp bỏng mắt do nhiệt, hàn điện người nhà cần băng mắt người bị nạn rồi chuyển đến chuyên khoa mắt gần nhất để xử lý.
• Đối với trường hợp này do đặc tính riêng nên việc sơ cứu đơn thuần không thực hiện được, vì vậy người nhà tuyệt đối không tự ý sơ cứu theo chủ quan của mình.

Những lưu ý đề phòng bỏng mắt

• Tuyên truyền rộng rãi cách tự sơ cứu khi bị bỏng mắt trước khi đến cơ sở y tế.
• Trong các nhà máy, xí nghiệp, các phòng thí nghiệm sử dụng hóa chất, phải đeo kính bảo vệ mắt hoặc mang mặt nạ dày ở trong các lò đúc kim loại nóng chảy.
• Có phương tiện cấp cứu đầy đủ để rửa mắt ở các xí nghiệp, nhà máy và gia đình.

Đeo kính bảo vệ mắt khi sử dụng hóa chất hoặc thực hiện các thí nghiệm về hóa chất.

• Giữ các hóa chất độc hại xa trẻ em, phân tích cho trẻ thấy tác hại khi ném vôi vào nhau khi chơi đùa.
• Không để lẫn lộn thuốc nhỏ mắt với các loại thuốc nước khác, trước khi nhỏ thuốc vào mắt phải xem nhãn thuốc cẩn thận, tránh nhầm lẫn.
• Cẩn thận với lửa, dầu ăn khi chiên, xào.
• Không nhìn trực tiếp vào mặt trời…

Lời kết

Bỏng mắt là tai nạn thường gặp trong sinh hoạt hàng ngày. Có nhiều nguyên nhân gây bỏng mắt như bỏng do nhiệt, hóa chất, dầu, mỡ… Để bảo vệ mắt, tránh những hệ quả do bỏng mắt gây ra, người nhà hoặc bệnh nhân có thể sử dụng các biện pháp sơ cứu tạm thời cho mắt như dùng nước muối sinh lý NaCl 0,9% để rửa mắt càng sớm càng tốt để loại bỏ hóa chất, dầu mỡ… Trong trường hợp không có nước muối sinh lý, có thể sử dụng nước sôi để nguội hoặc nước máy để rửa mắt…

Ngoài ra, để tránh các tai nạn về bỏng mắt, người dân cần đeo kính bảo hộ khi hàn, xì hoặc thực hiện các thí nghiệm khoa học, giữ các hóa chất độc hại xa tầm tay của trẻ em, không để lẫn lộn thuốc nhỏ mắt với các loại thuốc khác, cẩn thận với lửa, dầu ăn khi chiên, xào…

Bài viết Sơ cứu bỏng mắt – Những lưu ý đề phòng bỏng mắt đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Sơ cứu khi nạn nhân bị sặc bột, sặc thuốc ở trẻ

Nếu nạn nhân tỉnh, hồng hào và không khó thở:

Nên bế trẻ và ngăn không cho chúng khóc để tránh dị vật chạy ngược lên khí quản.

• Móc họng khai thông đường miệngNếu thấy nạn nhân khó khở, tím tái, khóc yếu hoặc ngưng thở:
• Khai thông miệng bằng cách lấy tay móc họng
• Đối với trẻ nhỏ, dùng tay đỡ trẻ nằm sấp, đầu chúc xuống, vỗ mạnh lưng trẻ năm cái
• Lật ngửa trẻ lại và một tay áp vào bụng vùng thượng vị để trẻ áp lưng vào ngực mình, ấn mạnh về phía đầu trẻ cứ 5 lần lại ấn bàn tay vào vùng thượng vị . Ấn mạnh về phía đầu trẻ.
• Tiếp tục móc họng cho đến khi đạt kết quả.

Đối với trẻ lớn/người lớn:

Người sơ cứu đứng sau nạn nhân, vòng hai tay ra trước với một bàn tay co lại như nắm đắm, tay kia đặt lên trên.

Thực hiện ấn bụng thượng vị năm cái

Lưu ý: Với tất cả các ca dị vật đường thở, sau khi sơ cứu đều phải đưa đến cơ sở y tế để kiểm tra và điều trị. Không nên nghĩ dị vật đã trôi xuống dưới… là xong. Thực tế có nhiều ca dị vật không được lấy ra khỏi cơ thể, sẽ làm mủ và gây biến chứng.

Phòng tránh bị sặc bột, sặc thuốc

Cho trẻ nhỏ bú sữa đúng cách. Không nên cho ăn, bú, uống thuốc khi trẻ cười vì sẽ dễ làm cho trẻ bị sặc, thức ăn dễ lọt vào đường thở. Không cho trẻ chơi các đồ chơi nhỏ vì trẻ chưa ý thức được nguy hiểm nên hay bỏ vào mồm. Đối với các quả có hạt, các gia đình nên bỏ hạt để phòng tránh việc quả có thể trơn và chui tọt vào cổ làm trẻ nghẹn hoặc nguy hiểm hơn là mắc ở đường thở. Không cho trẻ chơi các loại hạt.

Ths.Bs. Trần Việt Hùng – BV Bạch Mai

Bài viết Sơ cứu khi nạn nhân bị sặc bột, sặc thuốc ở trẻ nhỏ đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Vậy, cách sơ cứu khi bị trật khớp? Phương pháp phòng ngừa trật khớp.

Trật khớp là một tổn thương khi đó đầu xương bị đẩy ra khỏi vị trí bình thường của khớp.

Triệu chứng trật khớp

• Khớp bị biến dạng.
• Sưng tấy.
• Đau khi vận động.
• Đau dữ dội hoặc nhói buốt, tê gần vùng bị tổn thương…

Trật khớp gây sưng, đau dữ dội, đau khi vận động…(Ảnh  minh họa)

Những vị trí trật khớp thường gặp

• Khớp xương hàm dưới: biểu hiện xương hàm dưới bị trẹo qua một bên.
• Khớp xương cổ: biểu hiện trẹo chỗ khớp xương trụ cổ và xương đầu.
• Xương sống: biều hiện cụp, trẹo đốt xương sống.
• Xương vai: biểu hiện trật khớp chỗ hai khớp xương đai vai và xương cánh tay.
• Xương cánh tay: biều hiện xương hoằng cốt cánh tay và vai bị trật ra.
• Đốt xương ngón tay: biều hiện trật giữa các đốt xương.
• Xương bàn tọa: biểu hiện trật ở khớp xương đùi và đai hông.
• Đầu gối: biều hiện xương bánh chè đầu gối bị lật lại hay trật ra.
• Mắt cá: biều hiện chỗ khớp xương ống chân và bàn chân trẹo ra ngoài.

Trật khớp dẫn đến biến chứng gì

• Biến dạng khớp.
• Ảnh hưởng đến khả năng vận động.
• Ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống…

Phương pháp sơ cứu khi bị trật khớp

Sơ cứu khi trật khớp đóng vai trò quan trọng nhất trong việc thúc đẩy phục hồi của bệnh nhân. Do đó, người bệnh cần phải nắm được các phương pháp sơ cứu và thực hiện càng sớm càng tốt.

Cố định khớp

Mục đích 1: Giúp nâng đỡ cho phần khớp đang bị tổn thương.

Phương pháp:

Dùng vải, chun, nẹp…cố định vùng bị đau.

Chườm lạnh

Mục đích 2: Giảm sưng, phù nề.

Phương pháp:

Dùng đá lạnh chườm trực tiếp lên da vùng khớp đang bị sưng, đau hoặc cho đá vào miếng vải để chườm.

Lưu ý: không chườm nóng, đắp muối,  dùng rượu thuốc, mật gấu để xoa bóp .

Cố định khớp, chườm lạnh, hạn chế cử động…khi bị trật khớp (Ảnh minh họa)

Hạn chế di chuyển, cử động

Mục đích 3:

• Tránh lực tác động lên các khớp đang bị sai.
• Tránh gây tổn thương khớp, cơ, dây chằng, dây thần kinh, các mạch máu ở chung quanh vùng khớp.

Lưu ý: tuyệt đối không được lắc, xoay khớp, nắn bóp khớp đưa khớp trở lại vị trí ban đầu.

• Đưa bệnh nhân đến bệnh viện
• Kiểm tra và điều trị triệt để.
• Tránh các biến chứng…

Phương pháp phòng ngừa trật khớp

• Chọn lựa các môn thể thao phù hợp với sức khỏe: đi bộ, bơi lội, đánh cầu lông…
• Tránh lao động, chơi thể thao… quá sức.
• Khi chơi các môn thể thao mạnh, đối kháng gây nguy hiểm cho xương khớp cần bảo vệ cho các khớp xương dễ gặp nạn.
• Nhắc nhở trẻ khi chơi đùa, chạy nhảy…
• Khi đã bị trật khớp một lần cần hết sức lưu ý để khớp không bị trật lại…

Chọn  môn thể thao phù hợp, tránh lao động quá sức để loại trừ trật khớp (Ảnh minh họa)

Lời kết

Khi lao động nặng, làm việc quá sức, chơi thể thao sai tư thế, trẻ ngã do đùa nghịch… thì khả năng bị trật khớp đều có thể xảy ra.

Vì vậy, khi bị trật khớp, cách sơ cứu kịp thời mà người bệnh cần biết là: chườm lạnh, hạn chế đi lại, cố định khớp bằng chun, nẹp … đặc biệt, không được tự ý giật khớp trở lại vị trí ban đầu mà cần nhờ bạn bè, người thân đưa đến bệnh viện. Qua đó, các bác sỹ sẽ có những giải pháp điều trị thích hợp tùy thuộc vào  tình hình thực tế của người bệnh.

Bài viết Cách sơ cứu khi bị trật khớp và phương pháp phòng ngừa đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Vết thương mạch máu thường do tai nạn giao thông hay sinh hoạt: gãy xương chọc đứt mạch máu, chấn thương rách mạch máu; do bị đánh như: dao chém, lê hay kiếm đâm, do bom, mìn, đạn sát thương… Vết thương mạch máu lớn, nếu không cấp cứu kịp thời, nạn nhân có thể bị tử vong.

Dấu hiệu phát hiện vết thương mạch máu lớn

Vết thương mạch máu lớn thường gây thiếu máu cấp tính. Do mất máu nhanh và nhiều dễ dẫn tới sốc do mất máu.

Biểu hiện của sốc mất máu là: nạn nhân hốt hoảng, vật vã, lo âu, vã mồ hôi, mạch nhanh, nhỏ, huyết áp tụt và kẹt. Với vết thương hở có máu chảy ra ngoài, máu có thể chảy vọt thành tia hoặc chảy rỉ đều dễ nhận biết.

Nếu vết thương đã được garô hoặc băng, khi tháo ra, thấy máu chảy dữ dội cũng dễ chẩn đoán, nếu không thấy chảy máu thì phải cảnh giác, kiểm tra mạch đập để xác định có tổn thương mạch máu hay không.

Vết thương không chảy máu ra ngoài có thể gặp hai trường hợp: một là vết thương mạch máu đã ngừng chảy máu; hai là tụ máu dưới da.

Vết thương đứt mạch máu bàn tay trái

Vết thương mạch máu nhờ sơ cứu đã cầm được máu: nhìn chỉ như vết thương phần mềm, rất dễ bị bỏ qua. Vì vậy, bạn cần tìm dấu hiệu thiếu máu ngoại biên như: chi bị thương lạnh, nhợt, không có mạch hoặc mạch đập yếu hơn bên lành, vận động giảm hoặc mất.

Đôi khi vết thương mạch máu có thể tự cầm do: đầu mạch máu bị đứt co rút vào trong các tổ chức phần mềm, lớp nội mạc lộn vào trong lòng mạch, tạo điều kiện hình thành cục máu đông bịt đầu mạch máu lại. Hoặc do yếu tố thần kinh phản xạ, các mạch máu ngoại biên co thắt lại, mạch máu trung tâm giãn nở ra làm cho huyết áp giảm xuống, tạo điều kiện cho cục máu đông hình thành và máu ngừng chảy.

Có khi do chảy máu quá nhiều làm cho huyết áp tụt cũng làm cho máu ngừng chảy, nhưng nếu không cầm máu ngay thì khi hồi sức, huyết áp lên máu lại tiếp tục chảy. Có trường hợp do khối máu tụ chèn ép các mạch máu làm cho máu ngừng chảy.

Tụ máu dưới da có hai hình thái:

Khối máu tụ lan rộng: đập theo nhịp tim, để lâu bệnh nhân có dấu hiệu thiếu máu.

Khối máu tụ khu trú: trường hợp điển hình nếu bị thương ở cẳng chân là bắp chân căng vì khối máu được các cân bao bọc chi hạn chế nên không to lên được nhưng rất căng, làm ngăn cản máu động mạch đến và máu tĩnh mạch về nên chi vùng ngoại vi lạnh, tím, không có mạch, rất đau, gọi là “garô bên trong”. Trường hợp này nếu không xử lý kịp thời sẽ gây hoại thư.

Khối máu tụ thường có biến chứng: bị nhiễm khuẩn, nung mủ gây ra triệu chứng sưng, nóng, đỏ, đau rất dễ nhầm với một áp-xe nóng; bọc máu tụ bị vỡ ra ngoài gây chảy máu dữ dội, đe doạ tính mạng của nạn nhân.

Vết thương mạch máu có thể gây biến chứng nguy hiểm như: tử vong do thiếu máu cấp tính, nhiễm độc, hoại thư, co rút cơ, di chứng phồng động mạch và thông động – tĩnh mạch.

Cách sơ cứu vết thương mạch máu

Khi gặp nạn nhân bị vết thương mạch máu, bạn cần nhanh chóng sơ cứu để cứu sống nạn nhân bằng cách: đặt garô, băng ép, ép mạch máu.

Cách làm các thủ thuật sơ cứu vết thương mạch máu

– Đặt garô là phương pháp cầm máu tốt nhưng đòi hỏi thực hiện đúng các quy tắc sau: Đặt chỗ dễ nhìn thấy nhất, gần vết thương nhất, ưu tiên chuyển nạn nhân đến bệnh viện trước kèm theo phiếu ghi giờ đặt garô.

Trong quá trình đặt garô, cứ một giờ nới lỏng garô trong vài phút cho máu chảy xuống nuôi dưỡng phần dưới chỗ bị thương, sau đó lại tiếp tục siết garô khi máu bắt đầu chảy trở lại. Khi tháo garô để điều trị thực thụ phải chuẩn bị sẵn phương tiện để cầm máu và hồi sức.

Chỉ đặt garô trong các trường hợp sau đây: chi bị dập nát không còn khả năng bảo tồn; đặt garô ở nơi xảy ra tai nạn, nhưng gần một bệnh viện, thời gian vận chuyển bệnh nhân đến bệnh viện dưới một giờ; đặt tạm thời trong một thời gian ngắn để chuẩn bị mổ.

– Băng ép cầm máu: Dùng một cuộn băng hay một chiếc khăn gấp nhỏ lại thành một cục đặt lên vết thương và băng ép lên trên để cầm máu, dùng băng cuộn băng chặt quanh chi cho đến khi không thấy máu thấm băng.

Băng ép cầm máu tốt nhất là dùng loại băng chun. Phương pháp này đơn giản dễ thực hiện, có tác dụng cầm máu tốt lại không gây hậu quả xấu đối với vùng bị tổn thương.

– Dùng ngón tay ép lên mạch máu: Bạn dùng ngón tay ép lên đường đi của mạch máu phía trên (gần tim hơn vết thương) vào nền xương. Vị trí thường được dùng để ấn mạch: ở chi trên là sau xương đòn, nếu chảy máu của động mạch dưới đòn ở vùng vai, cánh tay.

Tại hõm nạch, nếu chảy máu của động mạch nách và động mạch cánh tay, ở vùng cánh tay. Tại bờ trong cơ nhị đầu, ở nếp gấp khuỷu, nếu chảy máu của động mạch quay và động mạch trụ, ở vùng cẳng tay.

Chi dưới: điểm giữa nếp bẹn, nếu chảy máu của động mạch đùi do vết thương ở dưới đùi. Tại hõm khoeo, nếu chảy máu của động mạch vùng cẳng chân…  Ngoài ra, bạn có thể gấp khuỷu tay hay đầu gối tối đa và ép vào thân để cầm máu, biện pháp này áp dụng khi chưa có điều kiện băng ép hoặc đặt garô. Dùng kẹp cầm máu kẹp các mạch máu. Sơ bộ chống choáng: bằng cách ủ ấm cho nạn nhân, cho nạn nhân uống thuốc trợ tim, giảm đau.

Điều trị ở bệnh viện gồm: Hồi sức tích cực, trường hợp mất máu nhanh và nhiều phải vừa truyền máu vừa mổ để cầm máu. Dùng kháng sinh chống nhiễm khuẩn và tiêm phòng uốn ván.

Tại chỗ: mở rộng vết thương để tìm đầu mạch máu bị đứt thắt lại, cắt lọc sạch những tổ chức dập nát ở phần mềm, lấy dị vật, máu tụ, loại bỏ các ngóc ngách của vết thương.

Áp dụng một trong những cách cầm máu vĩnh viễn như: thắt các đầu mạch máu bị đứt ở ngay vết thương; thắt mạch máu ở xa vết thương; ghép mạch máu; cắt cụt chi.

Ths. Trần Quốc An

Bài viết Kỹ năng sơ cứu vết thương mạch máu đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

1. Đại cương đuối nước

Đuối nước (ngạt nước) được định nghĩa là quá trình tổn thương đường hô hấp do phần mặt hoặc toàn bộ cơ thể bị ngập trong chất lỏng.

Như vậy, quá trình ngạt nước có thể xảy ra ở những trường hợp bệnh nhân bị ngã hoặc úp mặt vào chậu nước.

Cho đến nay, ngạt nước vẫn là một trong những tai nạn hay gặp, là nguyên nhân tử vong cao ở trẻ em tại cộng đồng.

Nhóm có tỷ lệ tử vong cao vì ngạt ngước thường là trẻ em, người già, người bị động kinh, đặc biệt là nam thanh niên thường liên quan đến lạm dụng rượu.

Ngạt nước hay gặp vào mùa hè, thường xảy ra ở các bể bơi, ao, hồ, sông ngòi, biển… Việc sơ cứu ban đầu đúng và kịp thời là hết sức quan trọng góp phần cứu sống bệnh nhân, giảm tỷ lệ biến chứng và di chứng.

2. Cơ chế bệnh sinh của đuối nước, ngạt nước

Khi mới chìm trong nước, theo phản xạ nạn nhân sẽ ngừng thởi, tim đập chậm lại do phản xạ. Tình trạng ngừng thở tiếp tục dẫn đến thiếu oxy trong máu làm cho tăng nhịp tim, tăng huyết áp. Tùy thuộc sức chịu đựng của bệnh nhân sau khoảng từ 20 giây đến 2 phút thì đạt đến ngưỡng và nhịp thở lại xuất hiện khiến cho nước bị hít vào phổi và bụng một lượng lớn gây co thắt thanh quản tức thì và xuất hiện cơn ngừng thở lần 2 kèm theo mất ý thức ngay. Sau đó các nhịp thở không còn chủ ý khiến cho nước và dị vật bị hít vào phổi. Hậu quả là nhịp tim chậm dần lại, rối loạn nhịp, ngừng tim và tử vong.

3. Điều trị đuối nước

Để điều trị đuối nước cần phải nắm được cách sơ cứu, điều trị cấp cứu tại chỗ trước khi nghĩ tới chuyển nạn nhân tới viện.

3.1 Khi cấp cứu nạn nhân trong nước

• Cần lưu ý nạn nhân ngạt nước khi chưa hôn mê thường hoảng loạn và bám chặt vào người cứu hộ nên có thể gây nguy hiểm cho người cứu.
• Khi đưa nạn nhân vào bờ cách tốt nhất là nắm tóc nạn nhân để kéo vào bờ.

3.2 Cấp cứu tại chỗ:

Cần được tiến hành ngay bởi mọi người chứng kiến mà không phải chờ đợi sự có mặt của nhân viên y tế.

Nhanh chóng đánh giá đường thở của nạn nhân, lấy tay móc dị vật trong miệng và cho nạn nhân nằm nghiêng một bên để dẫn lưu dịch ra khỏi đường thở.

Gọi ngay người hỗ trợ, kíp cấp cứu hoặc nhân viên cứu hộ.

Nếu nạn nhân có ngừng thở, ngừng tim cần hồi sức tim phổi nhanh chóng

• Đặt nạn nhân nằm ngửa.
• Kiểm tra đường thở và lấy bỏ đi dị vật trong miệng, họng
• Tiến hành hồi sức hô hấp miệng – miệng; lấy tay bịt mũi nạn nhân lại, hít một hơi thật sâu sau đó ngập kín miệng của nạn nhân thổi một hơi dài rồi buông ra để nạn nhân thở ra bình thường. Tiếp tục làm như vậy khoảng 2 lần.
• Ép tim ngoài lồng ngực: xác định 1/3 dưới xương ức, đặt 2 tay lên vị trí vừa xác định và ép liên tục khoảng 30 lần với tần số khoảng 100 lần/phút, ép sâu khoảng 3-5cm.
• Luân phiên thổi ngạt – ép tim như vậy với tỷ lệ 2 lần thổi ngạt và 30 lần ép tim đến khi có nhân viên y tế đến hỗ trợ và có các trang thiết bị thiết yếu.
• Sau khi cấp cứu, sơ cứu nạn nhân cần nhanh chóng đưa nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất.

3.3 Tại cơ sở y tế

• Nạn nhân sẽ được đưa vào đơn vị hồi sức để theo dõi và điều trị.
• Tùy thuộc mức độ suy hô hấp của nạn nhân mà có thể hỗ trợ bằng cách cho nạn nhân .., thở máy không xâm nhập hoặc đặt nội khí quản thở máy.
• Hồi sức tim mạch, hồi sức não nếu nạn nhân có ngừng tuần hoàn trước đó.
• Dùng thuốc kháng sinh nếu nạn nhân bị ngạt nước bẩn.

3.4 Lưu ý khi điều trị đuối nước

• Cần lưu ý các chấn thương có thể đi kèm như chấn thương cột sống cổ.
• Tiên lượng nạn nhân bị ngạt ngước thường rất nặng nề đặc biệt nếu nạn nhân có ngừng tuần hoàn trước đó. Tỷ lệ tử vong hoặc sống thực vật rất cao.

4. Cách phòng chống tai nạn đuối nước

• Học bơi và học các kỹ thuật cấp cứu ngạt nước cần thiết.
• Luôn luôn bơi với một người khác cũng biết bơi
• Chỉ bơi ở những vùng đã được quy định, có biển báo an toàn cho phép bơi lội và có nhân viên cứu hộ quan sát.
• Không uống rượu, bia trước khi bơi.
• Không nhảy xuống nước ngay sau khi hoạt động gắng sức và có nhiều mồ hôi.
• Trước khi xuống bơi cần khởi động kỹ tránh hiện tượng “chuột rút”
• Khi bơi ra xa bờ cần có thêm các dụng cụ cứu hộ như áo phao, phao bơi để đảm bảo an toàn.
• Trang bị đầy đủ các dụng cụ cứu hộ trên các phương tiên giao thông đường thủy.

Theo Cam nang TT BV Bach Mai

Bài viết Xử trí bệnh nhân bị đuối nước đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Các nguyên nhân gây ngất và phân loại khi bị ngất

Ngất là tình trạng mất ý thức đột ngột. Khi bị ngất, bệnh nhân không nhận biết được xung quanh. Do đó, nếu không có người phát hiện ra, sẽ hết sức nguy hiểm cho người bị ngất. Có một số nguyên nhân chính dẫn tới việc bị ngất như sau.

Ngất do đối giao cảm (còn gọi là ngất đơn thuần)

Ngất đơn thuần thường gặp ở mọi lứa tuổi. Nguyên nhân gây ngất bắt nguồn từ nhiều yếu tố gồm cảm xúc, mệt mỏi quá sức, mất máu, đứng lâu…

Đối với loại ngất này, bệnh nhân thường hồi phục ý thức nhanh, trong khoảng từ vài giây đến vài phút.

Ngất do tim mạch

Ngất do tim mạch thường xảy ra khi nằm nghỉ, khi gắng sức hoặc có tiền sử bệnh tim như ngừng tim, rối loạn nhịp, hẹp động mạch chủ, động mạch phổi, phình bóc tách động mạch chủ, tăng áp động mạch phổi.

Khi có bệnh nhân ngất do tim mạch, gia đình cần gọi 115 để được tư vấn trong khi chờ xe trở bệnh nhân đến viện.

Ngất do mạch máu não

Ngất do mạch máu não thường xảy ra khi bị đột quỵ, thiểu năng động mạch sống nền, migrain, bệnh takayasu, ngất do xoang cảnh.

Ngoài ra ngất còn do một số nguyên nhân khác như hạ huyết áp tư thế, tăng thông khí, tâm lý…

Phương pháp xử lý khi có người bị ngất

Khi có phát hiện có người bị ngất, việc đầu tiên là cần bình tĩnh xử lý, sau đó tìm cách sơ cứu phù hợp trước khi chuyển bệnh nhân tới cơ sở y tế. Các bước xử lý khi gặp người bị ngất như sau.

Cho bệnh nhân nằm ngửa, đầu thấp hơn chân

Khi có người bị ngất đột ngột, việc đầu tiên là đặt bệnh nhân nằm đầu thấp hơn chân (mục đích cho máu về não) rồi cho ngửi tinh dầu thơm. Sau đó nới rộng quần áo hoặc những chỗ thắt chặt khác như dây áo lót, dây lưng…

Lưu ý, cần để đầu bệnh nhân quay sang một bên đề phòng tụt lưỡi vào cổ họng hoặc hít chất nôn vào phổi. Đặc biệt, nhắc nhở mọi người không tụ tập, vây quanh người bệnh để họ có nhiều không gian trống để thở. Ngoài ra, nếu đo thân nhiệt thấy thấp hơn bình thường thì cho đắp chăn ấm để giữ nhiệt.

Phương pháp ấn Nhân trung

Trong y học, huyệt Nhân trung là một huyệt trên khuôn mặt có tác dụng khai khiếu, thanh nhiệt, định thần chí dùng trong điều trị méo miệng, tê môi trên, cấp cứu khi bị ngất. Vì vậy, khi có người bị ngất cần sử dụng phương pháp nàysẽ rất hiệu quả.

Phương pháp ấn nhân trung cần phải làm nhanh, mạnh, dứt khoát ở vị trí huyệt nằm giữa 1/3 trên và 2/3 dưới rãnh nhân trung.

Ấn nhân trung là thứ tự thứ 2 sau sơ cứu ban đầu để hỗ trợ người bệnh tỉnh lại.

Lời kết

Từ đời xưa các cụ đã có câu ví “cứu một người phúc đẳng hà sa”. Vì vậy, khi thấy có người bị ngất chúng ta cần áp dụng các phương pháp khẩn cấp ngay lúc đó là để bệnh nhân nằm đầu thấp hơn chân, nới rộng quần áo, ấn nhân trung… để sơ cứu cho người bệnhtrong khi chờ xe cấp cứu.

Bên cạnh đó, các bác sĩ cũng khuyến cáo người nhà không nên sử dụng phương pháp châm 10 đầu ngón tay (còn gọi là châm huyệt Thập Tuyên) vì cách làm này cho đến nay vẫn chưa có nghiên cứu nào chứng minh có hiệu quả mà ngược lại còn có thể dẫn đến nguy cơ nhiễm khuẩn, thậm chí dẫn tới nhiễm trùng huyết…

Bài viết Áp dụng phương pháp ấn nhân trung cho người bị ngất đột ngột đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Vật thể lạ bay vào mắt

Bụi, cát, côn trùng nhỏ khi bạn đi trên đường rất dễ để bay vào mắt bạn. Khi đó điều bạn cần làm là không đưa tai dụi mắt , những cạnh sắc của cát có thể làm tổn thương giác mạc. Hãy chớp mắt , nước mắt sẽ tiết ra để đẩy vật thể lạ ra. Cùng lúc bạn có thể sử dụng nước sạch, nước muối sinh lý để nhỏ , rửa vật thể lạ ra khỏi mắt

Bị va đập vào vùng mắt

Khi chơi thể thao hay hoạt động thường ngày không tránh khỏi trường hợp bạn bị quả bóng bay đập vào mắt, hay tay chân ai đó vô tình đập vào. Bạn cần xem có vết thương hở không. Nếu không chỉ cần chườm lạnh khoảng 15 phút bạn sẽ cảm thấy khá hơn rất nhiều.

Nếu đó là một cú đập mạnh gây vết bầm lớn hay làm bạn cảm thấy quá đau đớn thì điều cần làm là tới ngay các cơ sở y tế để được bác sĩ giúp đỡ.

Hóa chất, dung dịch lạ bắn vào mắt

Trong một lớp thực hành Hóa học hay khi sử dụng một dung dịch lau chùi hay dung dịch lạ nào đó vô tình bị dây vào mắt. Việc sơ cứu cần thực hiện ngay đó là dùng nước muối sinh lý hoặc nước sạch rửa mắt liên tục trong khoảng 10 phút. Cùng lúc có thể tiến hành di chuyển đến cơ sở y tế gần nhất.

Chấn thương nặng

Nếu vô tình bị vật sắc nhọn, dài như bút chì hay gậy,… đâm vào mắt việc quan trọng đầu tiên là không được kéo vật lạ ra. Dùng một miếng băng mỏng che quanh khu vực bị thương và ngay lập tức đến bệnh viện gần nhất để cấp cứu.

Hy vọng với những kiến thức cơ bản trên sẽ giúp ích bạn bảo vệ đôi mắt của mình

nei.nih.gov

Bài viết Sơ cứu chấn thương mắt đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Khái quát bỏng ở trẻ em

Khi điều trị việc đánh giá ban đầu là rất quan trọng đối với diện tích bỏng, độ sâu bỏng, vị trí bỏng. Các vị trí đặc biệt như mặt, cổ, tầng sinh môn cần phải được chú ý. Trong trường hợp bỏng nặng, trẻ có thể bị sốc nhanh chóng do việc mất lượng dịch thể nhanh chóng từ nội mạch ra khỏi lòng mạch do vậy công tác hồi sức dịch thể là rất quan trọng. Sốc kéo dài có thể gây nên suy giảm chức năng các tạng làm khó khăn cho công tác điều trị sau này.

Một đơn vị điều trị bỏng vô trùng với đầy đủ các trang thiết bị là rất quan trọng trong dự phòng và xử lý nhiễm trùng……duy trì cân bằng huyết động và an thần.

Bỏng nhiệt và do nước sôi thường xảy ra ở nhà và ở trong bếp và có thể dự phòng được mặc dù tôi chưa có số liệu chính xác. Bỏng do cháy hoặc do tia lửa có thể còn do cháy quần áo, thời gian tiếp xúc lâu, có thể ngạt do khói và tổn thương đường hô hấp và tử vong.

Bỏng do mỡ nóng (mỡ lợn) thường gặp ở các cư dân gốc trung quốc. Thường bị bỏng rộng và sâu tới lớp cơ và thường ở vị trí bàn tay và mặt.

Tính diện tích bỏng dựa theo bảng của Lund và Browder hoặc của Berkow chia bề mặt  các phần cơ thể thành các đơn vị diện tích phù hợp với tuổi nhằm giúp chẩn đoán chính xác diện tích bỏng.

Chẩn đoán chính xác bỏng sâu thường rất khó ngay cả với những bác sĩ có kinh nghiệm

Phân loại bỏng

Bỏng có nhiều mức độ khác nhau, nắm được mức độ bỏng để có cách xử lý thích hợp cho từng giai đoạn.

Bỏng độ I

tổn thương thượng bì với tình trạng xung huyết, có thể có phù nề nhưng không có vòm phỏng hoặc bóc vảy. Nguyên nhân chủ yếu là nước sôi, không bị nguy cơ nhiễm trùng và sẹo. Xử lý kỳ đầu bằng cách rửa dưới nước lạnh, giảm đau đường uống, sau đó có thể dùng kem làm dịu vết bỏng là đủ.

Bỏng độ II

tổn thương thượng bì và trung bì thường do nước sôi hoặc tia lửa. Có thể tự liền sau 1 – 4 tuần. Vết bỏng thường có vòm phỏng chứa dịch thể sạch nền có màu hồng. Bỏng độ này rất đau do vậy sau khi rửa bằng nước muối sinh lý cần dùng thuốc giảm đau sau đó sử dụng băng sinh học để dự phòng chuyển độ thành bỏng sâu.

Bỏng độ III

hay bỏng sâu toàn lớp da: tổn thương thượng bì, trung bì và có thể tới các lớp sâu dưới da như cơ, không tự liền được trừ khi bỏng diện hẹp < 1 inch. Thường là bỏng do lửa, mỡ hoặc nhúng ngâm vào nước sôi. Vùng bỏng sâu hơn và được phủ bởi một lớp xuất huyết trên bề mặt dịch tiết. Xử trí bao gồm giảm đau, thuốc kháng khuẩn tại chỗ, hồi sức bù dịch, có thể phải truyền máu và ghép da (thường sau 4 tuần).

Bỏng độ IV

Là loại bỏng sâu tới cơ và hoại tử các bộ phận khác, xử trí như bỏng sâu độ III.

Các đặc điểm riêng về chứng bỏng ở trẻ em

Trẻ dưới 2 tuổi có diện tích bỏng khác của từng phần khác với trẻ lớn hơn. Da mỏng hơn và các đặc điểm sinh lý khác là lý do làm cho tỷ lệ tử vong và bệnh lý cao hơn. Cần chú ý chăm sóc bỏng vùng mặt, cổ, tầng sinh môn.

Trẻ dị tật thần kinh thường có sự phối hợp kém đặc biệt trong trường hợp co thắt phế quản.

Xử trí chung cho bỏng ở trẻ em

Khi trẻ bị bỏng có phương pháp sử trí chung là sử dụng nước lạn vô trùng để hạ nhiệt vùng bỏng, hạn chế tối đa tổn thương tại chỗ.

Xử trí bỏng trẻ em tại nơi tai nạn

Làm lạnh vùng bỏng bằng nước lạnh vô trùng trong vòng 20 -30 giây sẽ có tác dụng làm giảm đau, giảm chảy máu và có thể giảm độ sâu tổn thương do việc hạn chế tác dụng của nhiệt. Không khuyến cáo dùng đá lạnh vì có thể gây hạ thân nhiệt và tổn thương do đông cứng. Trẻ nhỏ nên được phủ bằng một tấm vải sạch hoặc chăn ấm.

Xử trí bỏng trẻ em tại phòng cấp cứu hoặc đơn vị bỏng

• Nên theo hướng dẫn phân loại bỏng của Hội bỏng Hoa kỳ đối với bỏng mức độ nặng
• Bỏng trung bì > 10% diện tích cơ thể
• Bỏng vùng mặt, bàn tay, bàn chân, sinh dục, tầng sinh môn, hoặc khớp lớn
• Bỏng sâu toàn bộ lớp da ở bất kỳ tuổi nào
• Bỏng do điện bao gồm cat tia lửa điện
• Bỏng hóa chất
• Bỏng hô hấp
• Bỏng ở bệnh nhân có các bệnh mạn tính từ trước có thể gây khó khăn cho điều trị, biến chứng hoặc tử vong
• Bệnh nhân bỏng có các chấn thương kết hợp mà trong đó bỏng là nguy cơ lớn nhất
• Bỏng ở bệnh nhân đòi hỏi phải có các tư vấn mang tính chất xã hội, tâm lý hoặc phải phục hồi chức năng lâu.

Tái đánh giá diện bỏng, vị trí, độ sâu và các dấu hiệu sinh tồn bỏng ở trẻ em

Bỏng độ I:

Nên được rửa lại bằng các dung dịch vô trùng hoặc nước muối sinh lý, băng lại và điều trị ngoại trú, tái khám sau 2- 3 ngày.

Bỏng độ II

Cần rửa lại bằng dung dịch vô trùng hoặc nước muối sinh lý, có thể loại bỏ các tổ chức chết, các vòm phỏng ở mu bàn tay, gan bàn tay, lòng bàn chân cần được giữ nguyên vẹn. Bệnh nhân bỏng trên 10% diện tích cơ thể nên đưa vào điều trị tại đơn vị điều trị bỏng. Vết bỏng hở nên được băng và che phủ bằng da lợn sau đó băng các lớp gạc phía ngoài. Vết thương nên được kiểm tra sau mỗi 2 ngày, nếu da lợn bám chắc vào nền vết bỏng thì để nguyên, nếu không dính thì nên cho giảm đau trước khi thay băng sau đó nhẹ nhàng rửa sạch trong bồn tắm, dùng thuốc tại chỗ (silver sulfate), gạc băng, vật lý trị liệu (chủ động và thụ động) nên bắt đầu sớm.

Bỏng vùng sinh dục cần được rửa sạch bằng gạc cotton sau đó băng lại bằng gạc mỏng.

Bỏng độ III và IV

Cần phải nhập viện. Chăm sóc vết bỏng tại giường bệnh cũng như bỏng độ hai. Hồi sức và duy trì dịch thể là rất cần thiết. Cần theo dõi các dấu hiệu sinh tồn, theo dõi nước tiểu bằng sonde Foley. Đặt sonde dạ dày qua mũi để giảm áp dạ dày và dự phòng nôn, đặc biệt trong 24 giờ đầu sau bỏng ở các trường hợp bỏng nặng. Theo dõi chặt chẽ tình trạng đường thở, đặc biệt chú ý khi bỏng đường hô hấp dưới. Theo dõi chặt chẽ đường máu. Theo dõi hematocrit để đánh giá nhu cầu dịch của cơ thể và chỉ định truyền máu khi mất máu có thể xảy ra.

Bỏng hô hấp và chăm sóc đường thở

Đường hô hấp trên thường bị tổn thương trực tiếp do hơi nóng gây nên tình trạng phù nề vùng thanh môn và hầu họng dẫn đến bít tắc đường thở. Sự tắc nghẽn thường có các dấu hiệu báo trước như tăng tần số thở, thở cố, đột nhiên tăng tiết, hoặc nói khàn tăng dần. Trẻ cần được theo dõi sát để có thể đặt ống nội khí quản kịp thời.

Sự phá huỷ đường hô hấp dưới hoặc nhu mô do hít phải khí nóng hoặc khói sau 24h. Trẻ có thể bị suy hô hấp do ngừng thở, các rales, thở khò khè. Cần theo dõi và chăm sóc cẩn thận bằng rửa sạch đường thở là biện pháp chủ yếu trong thời kỳ đầu. Dịch tiết khí quản thường nhầy rất dính và chứa các mảnh carbon và mảng niêm mạc, cần hút rửa nhẹ nhàng qua ống nội khí quản loại to.

Tổn thương bỏng do điện

Có thể tổn thương trực tiếp do dòng điện hoặc do lửa. Tổn thương nặng tổ chức ngay tại vùng tiếp xúc, tuy nhiên tổn thương hoại tử còn gặp ở nơi xa điểm tiếp xúc. Tất các các trường hơp bỏng điện cao thế cần theo dõi sát tình trạng tim mạch có thể phải dùng đến biện pháp cấp cứu ngừng tuần hoàn khi có ngừng tim, theo dõi tình trạng loạn nhịp tim trong phòng cấp cứu. Hồi sức cần bắt đầu với ringerlactat để duy trì huyết áp và đảm bảo bài niệu 1ml/kg/h càng sớm càng tốt ngay sau bỏng. Sắc tố cơ (myoglobin niệu) là một chỉ số đánh giá bỏng sâu và cần được điều trị một lượng dịch lớn để đề phòng suy thận.

Bỏng do ngược đãi

Lạm dụng trẻ em nên cân nhắc khi điều trị. Phần lớn xảy ra ở trẻ nhỏ tuổi. Phần bỏng cần được xem xét cẩn thận vì thường là bỏng nhiều chỗ, nhiều lần. Thường có tiền sử trẻ bị bỏ rơi hoặc ngược đãi.

Kết luận:

Bỏng là một trong những nguyên nhân gây tử vong lớn cho trẻ cho dù có thể dự phòng được. Gây đau đớn, để lại sẹo khi bỏng sâu và hậu quả khi trẻ lớn lên đặc biệt là bỏng các vùng hở như mặt, cổ. Điều trị đau rất quan trọng đối với trẻ bị bỏng, do vậy cần cho thuốc giảm đau mỗi khi thay băng, lau rửa vết bỏng.

Khi bỏng nặng, trẻ thường bị sốc nhanh chóng do thoát dịch ra khỏi lòng mạch do vậy hồi sức bù dịch là rất quan trọng. Sốc bỏng kéo dài có thể gây suy đa phủ tạng gây khó khăn cho điều trị về sau. Một đơn vị điều trị bỏng vô trùng với đầy đủ các trang thiết bị là rất quan trọng trong dự phòng và xử lý nhiễm trùng, duy trì cân bằng huyết động và an thần.

Bài viết Bỏng ở trẻ em – phân loại và cách xử lý đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Bỏng bô xe máy không khó xử lý, hãn hữu mới có những trường hợp gây nhiễm trùng nghiêm trọng nhưng do phần lớn người dân không biết cách sơ cứu khi tai nạn xảy ra dẫn đến những vết sẹo loang lổ, mất thẩm mỹ. Vậy, cách xử lý khi bị bỏng bô xe máy như thế nào?

Nguyên nhân gây bỏng bô xe máy

• Ngã xe, đổ xe vào chân gây bỏng.
• Sơ xẩy để chân dính vào bô, đặc biệt khi mặc quần cộc, váy ngắn.
• Do trẻ em đùa nghịch, leo trèo hoặc trườn xuống xe khi xe đang chạy, bô xe vẫn còn nóng…

Phụ nữ, trẻ em bị bỏng bô xe máy chiếm tỷ lệ khá cao

Các bước xử lý khi bị bỏng bô xe máy hay với các loại bỏng khác

Khi bị bỏng bô xe các loại, hãy lần lượt làm theo các bước sau đây để vết bỏng mau lành và không để lại sẹo xấu.

Bước 1: Loại bỏ tác nhân gây bỏng trong thời gian sớm nhất

– Cởi bỏ quần áo vùng bị bỏng để giảm diện tích và độ sâu tổn thương vết bỏng (Nếu người gặp nạn bị các loại bỏng khác như bỏng dầu mỡ, nước sôi…)

Bước 2: Làm mát vùng bỏng ngay sau khi bị bỏng

• Ngâm rửa hoặc tưới vùng bỏng vào nước mát, sạch, nước có nhiệt độ 16-20°C (thời điểm ngâm rửa tốt nhất trong vòng 30 phút sau khi bị bỏng) cho tới khi hết đau rát.  Nước giúp hạ nhiệt vùng da bị bỏng ngay lập tức khiến các tế bào da ít bị tổn thương hơn, vết thương sẽ càng nhẹ và dễ điều trị.
• Có thể dùng khăn sạch ướt, quần áo sạch ướt đắp lên vùng bỏng (thay khăn mát thường xuyên vì khăn cũng hấp thu nhiệt và giữ nhiệt).

Làm mát vùng bỏng bằng nước mát, sạch ngay sau khi bị bỏng

• Ở những nơi không có nước thì tìm mua chai thuốc xịt bỏng (của các hãng trong nước và nước ngoài) ở các hiệu thuốc và xịt trực tiếp vào vết bỏng. Thuốc sẽ giúp làm dịu vết thương, kháng viêm đồng thời ngăn ngừa bội nhiễm.

Đây là bước rất quan trọng cần thực hiện ngay trong vòng 10 phút. Quá thời gian trên hiệu quả mang lại sẽ thấp.

Bước 3: Điều trị vết bỏng, che phủ vết bỏng bằng gạc

• Hàng ngày rửa vết thương bằng nước muối sinh lý NaCl 0,9%, không được rửa bằng nước oxy già, thuốc đỏ hoặc cồn y tế vì có thể gây chết mô hạt, để lại sẹo xấu.
• Khi nằm, ngồi cho chân lên cao để tránh chân xuống máu, gây phù nề.
• Hạn chế đi lại để vết thương mau lành.
• Khi có việc cần phải ra ngoài đường, dùng gạc băng lại vết thương (chỉ băng hờ, không băng quá chặt hoặc quá kín vì có thể gây sừng hóa da non).

Dùng gạc để băng vết bỏng khi lưu thông trên đường tránh bụi, nhiễm khuẩn.

Bước 4: Cách trị sẹo

• Xoa vitamin E lên vết bỏng đã kéo da non.
• Sử dụng các loại thuốc chống sẹo (đã được chứng nhận của Bộ Y Tế).

Lưu ý: Không được dùng nghệ tươi để bôi lên vết da non vì dễ gây dị ứng.

Lưu ý khi sơ cứu bỏng

• Không dùng nước quá lạnh hoặc đá lạnh đắp lên vết bỏng.
• Không ngâm rửa vết bỏng bằng nước ấm.
• Không đắp các loại mỡ, dầu, nước mắm, nước tương, đắp thuốc lá, thuốc đông y không rõ nguồn gốc vào vùng bỏng khi chưa rửa sạch vết thương.

Không dùng nước mắm, nước tương để sơ cứu khi bị bỏng

• Không làm trợt loét vết bỏng, bóc bỏ nốt phồng.
• Khi vết thương sưng nề, nóng, viêm tấy đỏ, đau, có mủ, bệnh nhân cần đến bác sĩ chuyên khoa để được chăm sóc và điều trị đúng cách.

Tóm tắt khi bị bỏng bô

• Bỏng do tai nạn sinh hoạt chiếm tỷ lệ khoảng 60-65% số người bị bỏng, trong đó bỏng bô xe chiếm một tỷ lệ không nhỏ. Nguyên nhân dẫn đến bỏng bô xe máy do: bị ngã, đổ xe, do trẻ em chơi đùa, bất cẩn khi di chuyển trên xe….
• Khi bị bỏng, để giảm thiểu sưng đau, vết bỏng sâu dẫn đến biến chứng, nhiễm trùng, người bị bỏng cần lưu ý làm mát vết bỏng ngay bằng cách: rửa, tưới hoặc ngâm vết bỏng vào nước mát, sạch cho đến khi hết rát, dùng thuốc xịt bỏng….
• Bên cạnh đó, cần rửa vết bỏng hàng ngày bằng nước muối sinh lý; không được bóc, bỏ khi vết bỏng bị phồng rộp, sử dụng băng gạc vết thương khi di chuyển trên đường để tránh bụi… Đặc biệt, khi bị bỏng không được tự ý xử lý vết thương bằng nước mắm, nước tương, đắp các loại lá không rõ nguồn gốc gây nhiễm trùng cho vùng da bị bỏng.

Bài viết Các bước xử lý đơn giản mà hiệu quả khi bị bỏng bô xe máy đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.