Chảy máu trong chuyển dạ và sau sinh là một biến chứng sản khoa cực kỳ nguy hiểm

Đây là bệnh lý vô cùng nguy hiểm đối với tính mạng của mẹ cũng như của thai, có thể dẫn đến tử vong nhanh chóng do mất máu. Do vậy cần có thái độ xử trí nhanh chóng và dứt khoát.

Có thể chia ra làm hai giai đoạn:

• Giai đoạn chuyển dạ khi thai chưa ra khỏi tử cung
• Giai đoạn sau đẻ khi thai hoặc cả rau thai đã ra khỏi tử cung

Triệu chứng bệnh

– Triệu chứng: Máu âm đạo thường đỏ tươi, có thể chảy máu nhiều, ồ ạt, khiến bệnh nhân choáng, ngất vì mất máu cấp. Có thể kèm theo các triệu chứng khác như rối loạn cơn co tử cung. Tim thai biến động, thậm chí có thể mất tim thai.

– Thăm âm đạo: thấy trong âm đạo có nhiều máu, cả máu loãng lẫn máu cục. Cổ tử cung xoá mở, ối có thể còn hoặc vỡ, qua cổ tử cung có thế sờ thấy một phần hay toàn bộ rau thai che ở cổ tử cung.

– Siêu âm xác định tình trạng thai, ối và rau thai. Chỉ làm khi thật cần thiết, nên làm tại chỗ tránh di chuyển bệnh nhân.

Các nguyên nhân gây chảy máu trong chuyển dạ

Rau tiền đạo

Chiếm khoảng 0,5-1% trong tổng số ca đẻ. Đó là tình trạng rau không bám hoàn toàn vào thân tử cung mà có một phần hay toàn bộ bánh rau bám vào đoạn dưới tử cung.

– Triệu chứng:

Chảy máu đỏ tươi, thường có chảy máu ồ ạt trong rau tiền đạo trung tâm hoàn toàn. Chính vì vậy với sự góp sức của siêu âm, hiện nay thường có chỉ định mổ lấy thai sớm khi thai đủ tháng, không đợị chuyển dạ đẻ, để tránh nguy cơ chảy máu.

• Toàn thân: nếu chảy máu nhiều, không kịp thời xử lý, thể trạng sản phụ có thể suy sụp nhanh, choáng, truỵ tim mạch.
• Khám: Nắn có thể thấy ngôi thai bất thường như ngôi ngang (14,3%), tim thai có thể biến đổi tuỳ lượng máu mất
• Thăm âm đạo: qua lỗ cổ tử cung có thể sờ thấy toàn bộ là rau trong rau tiền đạo trung tâm, hoặc thấy 1 phần là rau, 1 phần là ối trong rau tiền đạo bán trung tâm, hoặc chỉ sờ thấy mép bánh rau, thậm chí không sờ thấy gì mà chỉ thấy màng ối dày, cứng.

– Xử trí:

Chỉ định mổ tuyệt đối trong trường hợp rau tiền đạo trung tâm, bán trung tâm, càng nhanh càng tốt, ngay cả khi thai đã chết

• Bấm ối để hạ thấp ngôi thai, thử cầm máu trong các trường hợp khác. Nếu sau bấm ối máu cầm thì tiếp tục theo dõi cuộc chuyển dạ, nếu máu không cầm thì phải mổ lấy thai,
• Trong khi mổ nếu diện rau bám chảy máu máu thì phải khâu cầm máu bằng các mũi catgut chữ X hoặc U. Nếu không cầm máu được thì phải thắt động mạch tử cung hoặc động mạch hạ vị hoặc thậm chí cắt tử cung bán phần thấp để cứu mẹ

Nếu đẻ đường dưới, trong thời kỳ sổ rau nếu chảy máu phải bóc rau nhân tạo và kiểm soát tử cung, lưu ý đoạn dưới, cho các thuốc co hồi tử cung để cầm máu. Trong trường hợp không cầm được máu có khi phải mổ để cắt tử cung bán phần thấp hoặc thậm chí cắt tử cung hoàn toàn.

Mẹ cần được theo dõi và truyền máu nếu có thiếu máu

Rau bong non

Rau bong non là rau bám đúng vị trí nhưng bong trước khi sổ thai, thường hay gặp ở các bệnh nhân có tiền sản giật, nhưng đôi khi có thể gặp ở các trường hợp sau sang chấn.

– Triệu chứng:

• Do bệnh thường gặp trên bệnh nhân tiền sản giật, nên có các triệu chứng như phù, cao huyết áp, đau đầu, nhìn mờ….
• Tăng trương lực cơ bản của cơ tử cung, thậm chí cơ tử cung co cứng như gỗ trong trường hợp thể nặng. Chiều cao đáy tử cung cao dần lên. Tim thai biến động, thậm chí mất tim thai tuỳ theo thể của bệnh. Chảy máu âm đạo, có thể máu đỏ tuơi hoặc máu loãng, hồng do lẫn với nước ối.
• Thăm âm đạo, trong trường hợp ối chưa vỡ sẽ thấy đầu ối phồng và rất căng.

– Xét nghiệm:

• Siêu âm: Thấy khối máu tụ sau rau, có thể không thấy tim thai.
• Nước tiểu: có Albumin trong nước tiểu
• Sinh hoá: có thể có hiện tượng giảm Fibrinogen huyết thanh.

– Xử trí:

Nguyên tắc lấy thai ra càng nhanh càng tốt để tránh tổn thương nặng cho tử cung

Trong trường hợp thể nhẹ, nếu cổ tử cung mở hết, đầu lọt thì có thể cho bệnh nhân đẻ nhanh bằng can thiệp Forceps. Còn trong các trường hợp khác thì nên mổ lấy thai càng sớm càng tốt, thậm chí ngay cả khi đã mất tim thai, để cố gắng bảo tồn tử cung, vì trong rau bong non thì tổn thương tại tử cung nhiều khi không tương xứng với các triệu chứng lâm sàng.

Trong khi mổ lấy thai phải xác định tổn thương tại tử cung, nếu tử cung bị bầm tím nhiều, chảy máu thì nên cắt tử cung bán phần thấp. Trong các trường hợp muốn bảo tồn tử cung phải rất cẩn thận sau khi đã loại trừ chắc chắn nguy cơ chảy máu.

Vỡ tử cung

Thường gặp trên những bệnh nhân có dấu hiệu bất tương xứng giữa thai nhi và khung chậu, có bất thường tại khung chậu, có sẹo mổ cũ tại tử cung, dùng các thuốc tăng co trong khi chuyển dạ. Đây là một tai biến sản khoa, thường xảy ra do không được kiểm soát chặt chẽ trong quá trình chuyển dạ.

– Triệu chứng:

Bệnh nhân thường có dấu hiệu doạ vỡ tử cung trước đó, trừ các trường hợp có mổ cũ. Đó là cơn co tử cung mau, mạnh, cường tính, làm bệnh nhân đau nhiều, hốt hoảng, đoạn dưới tử cung kéo dài lên cao, dấu hiệu Bandl- Formelle. Nếu phát hiện được trong giai đoạn này để can thiệp kịp thời thì sẽ rất nhẹ nhàng và an toàn cho cả mẹ và con. Nhưng nếu không phát hiện ra thì sẽ dẫn đến vỡ tử cung thật sự:

• Bệnh nhân đột nhiên thấy đau chói lên rồi sau đó dịu đi, nhưng sau đó bệnh nhân sẽ dần dần đi vào choáng do mất máu
• Các dấu hiệu doạ vỡ tử cung biến mất, tim thai mất. Sờ có thể thấy các phần của thai nhi ở ngay dưới da bụng. Âm đạo chảy máu đỏ tươi
• Thăm âm đạo thấy ngôi tụt lên cao, thậm chí không xác định được ngôi nữa.

– Xử trí:

Mổ cấp cứu ngay càng nhanh càng tốt, cả khi mẹ bị choáng, tim thai đã mất. Có thể vừa mổ vừa hồi sức, truyền máu.

Tuỳ theo tổn thương và nhu cầu sinh đẻ của mẹ mà có thể khâu bảo tồn tử cung hoặc cắt tử cung.

Chảy máu do đứt mạch máu ở màng rau

Đây là trường hợp hiếm gặp nhưng có bệnh cảnh lâm sàng giống với các trường hợp rau tiền đạo.

– Triệu chứng:

• Chảy máu âm đạo đỏ tươi, không có các triệu chứng khác đi kèm.
• Thăm âm đạo: Bình thường, không thấy các dấu hiệu của rau tiền đạo.

– Xét nghiệm:

Bình thường

– Xử trí:

Trong trường hợp chưa vỡ ối có thể bấm ối, để cầm máu. Nếu không có kết quả thì mổ lấy thai.

Các nguyên nhân chảy máu trong thời kỳ sổ rau

Rau không bong

Là hiện tượng sau khi sổ thai được 30 phút trở lên, làm nghiệm pháp bong rau thấy rau vẫn chưa bong và xuống đoạn dưới. Thường rau bong không hoàn toàn sẽ gây chảy máu, còn loại rau không bong hoàn toàn thì sẽ không có hiện tượng này.

– Triệu chứng:

Sau khi sổ thai, thấy âm đạo ra máu đỏ tươi. Làm nghiệm pháp bong rau thấy thất bại. Toàn trạng mẹ thay đổi tuỳ theo tình trạng mất máu.

– Xử trí:

Hồi sức, giảm đau. Tiến hành bóc rau nhân tạo và kiểm soát tử cung.

Rau cài răng lược

Đây cũng là một trong những nguyên nhân gây ra hiện tượng rau không bong.

– Triệu chứng:

Thường chỉ phát hiện ra trong khi bóc rau nhân tạo, thấy rất khó bóc, bề mặt tử cung ở diện rau bám nham nhở, máu vẫn tiếp tục chảy.

– Xử trí:

Mổ cấp cứu và thường phải cắt tử cung bán phần.

Sót rau

Đây là một trong những nguyên nhân gây chảy máu thường hay gặp nhất  trong giai đoạn 3 của cuộc chuyển dạ. Có thể phát hiện dễ dàng qua kiểm tra rau.

– Triệu chứng:

• Sau khi sổ rau, máu âm đạo tiếp tục ra nhiều, hoặc ít một, máu đỏ tươi. Toàn trạng mẹ thay đổi tuỳ theo số lượng máu mất
• Tử cung co hồi kém
• Kiểm tra bánh rau thấy thiếu

– Xử trí:

Giảm đau. Kiểm soát tử cung. Các thước co hồi tử cung và kháng sinh.

Đờ tử cung

Thường hay gặp ở những sản phụ có thai nhiều lần, thai to, đa thai, hay chuyển dạ kéo dài.

• – Triệu chứng:
• Sau khi thai và rau ra, máu âm đạo vẫn tiếp tục chảy, máu đỏ tươi, mặc dù kiểm tra bánh rau đủ.
• Khám bụng không thấy có khối an toàn của tử cung.

– Xử trí:

Các thuốc co hồi tử cung, có thể tiến hành kiểm soát tử cung kết hợp với xoa bóp tại chỗ.

Vỡ tử cung

Đây là một trong những tai biến sản khoa nguy hiểm, nếu không được phát hiện kịp thời có thể nhanh chóng dẫn tới tử vong của mẹ. Thường hay gặp ở những trường hợp làm thủ thuật khó khăn như forcep khi ngôi còn lọt cao, nội xoay thai, hoặc ở sản phụ có sẹo mổ cũ.

– Triệu chứng:

• Ra máu âm đạo đỏ tươi, bụng có thể chướng nhẹ, nhưng triệu chứng này thường rất khó phát hiện. Toàn trạng mẹ thay đổi tuỳ theo tình trạng mất máu.
• Kiểm soát tử cung thấy buồng tử cung không toàn vẹn.

– Xử trí:

Vừa hồi sức vừa tiến hành mổ cấp cứu ngay, tuỳ tình trạng của mẹ, nhu cầu sinh đẻ, mức độ và vị trí của vết vỡ tử cung mà tiến hành cắt tử cung hay khâu bảo tồn.

Lộn tử cung

Rất hiếm gặp, thường gặp ở những sản phụ đẻ nhiều lần, tiến hành đỡ rau quá thô bạo

– Triệu chứng:

• Buồng tử cung bị lộn và tụt ra ngoài âm đạo, âm hộ, có màu đỏ như miếng thịt bò. Bệnh nhân đau, choáng.
• Khám ngoài không thấy khối an toàn trên thành bụng. Thăm âm đạo sờ thấy viền của mép cổ tử cung

– Xử trí:

Giảm đau, chống choáng cho bệnh nhân (chủ yếu do đau). Tiến hành đẩy cho buồng tử cung tụt trở lại vào trong. Các thuốc co hồi tử cung để tránh lộn trở lại.

Chảy máu phần mềm đường sinh dục

– Triệu chứng:

Chảy máu âm đạo đỏ tươi, ít một, rỉ rả. Mặc dù đã kiểm soát tử cung để loại trừ các nguyên nhân tại tử cung, nhưng tình trạng chảy máu âm đạo vẫn còn.

– Xử trí:

• Đặt 2 van âm đạo để kiểm tra sự toàn vẹn của cổ tử cung, thành âm đạo, âm hộ.
• Khâu cầm máu và phục hồi các vùng phần mềm bị tổn thương. Phải bảo đảm khâu hết vết rách và không để lại đường hầm.

Chảy máu do rối loạn đông máu

– Thai lưu: Thường ở những thai to, đã chết lưu lâu ngày.

• Xử trí: Để tránh nguy cơ chảy máu, tất cả các trường hợp thai lưu đều phải được xét nghiệm sinh sợi huyết trước khi thai ra. Trong trường hợp sinh sợi huyết thấp hoặc thậm chí không có thì phải được truyền bồi phục sinh sợi huyết hoặc máu tươi.

– Viêm gan siêu vi rút: Đây là hình thái bệnh lý vô cùng nguy hiểm ở các sản phụ chuyển dạ mà lại đang bị viêm gan tiến triển, do nguy cơ hôn mê và chảy máu sau đẻ vì  teo gan cấp.

• Triệu chứng: Bệnh nhân viêm gan tiến triển với tình trạng vàng da, củng mạc vàng.
• Xét nghiệm: Men gan tăng cao, sinh sợi huyết giảm.
• Xử trí: Chủ yếu là hồi sức cho mẹ và truyền bồi phục sinh sợi huyết.

– Các bệnh lý khác như xuất huyết giảm tiểu cầu…. thì tuỳ nguyên nhân mà sẽ xử trí và bồi phục lại các yếu tố đông máu bị thiếu hụt.

Về nguyên tắc, nên hạn chế tối đa can thiệp phẫu thuật trong các trường hợp chảy máu do rối loạn đông máu.

Bài viết Bệnh lý chảy máu trong chuyển dạ và sau đẻ đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Các nguyên nhân gây băng huyết sau sinh

1. Đờ tử cung

Nghĩa là tử cung không thể co hồi nhỏ lại sau khi thai nhi đã ra: là nguyên nhân thường gặp nhất, nguy cơ cao dẫn đến đờ tử cung ở các sản phụ gồm:

– Tử cung quá căng: đa thai, đa ối, thai to…

– Cơ tử cung kiệt sức: Chuyển dạ kéo dài, giục sinh lâu với oxytocin hoặc chuyển dạ quá nhanh do cơn gò cường tính

– Nhiễm trùng ối: vỡ ối sớm, lâu…

– Cấu trúc tử cung bất thường: u xơ tử cung, nhau tiền đạo, tử cung dị dạng, có sẹo,…

– Thai phụ bị suy nhược, thiếu máu nặng, huyết áp cao trong thai kỳ,…

– Gây mê sâu.

2. Bất thường của bánh nhau

Sót nhau (Tissue) thường gặp trong các trường hợp:

– Bánh nhau phụ, cuống rốn ngắn, thể tích và diện tích nhau quá lớn như trong đa thai, phù nhau thai…

– Nhau bám bất thường: nhau cài răng lược, nhau bám ở góc tử cung, nhau bám thấp, cấu trúc lớp cơ vùng đoạn dưới chỉ gồm 2 lớp nên thu hồi không tốt, hơn nữa nhau có khuynh hướng ăn sâu vào lớp cơ tử cung làm nhau bong không hoàn toàn dẫn tới chảy máu nhiều.

– Nhau dính vào lớp nội mạc một cách bất thường do viêm, teo bẩm sinh hay do nạo thai, u xơ dưới niêm mạc, nguyên nhân nội tiết…, gây cản trở hiện tượng tróc nhau sinh lý.

3. Sang chấn đường sinh dục (Trauma)

– Vỡ tử cung, rách cổ tử cung do thủ thuật bóc nhau thô bạo và âm đạo có thể xảy ra trong các trường hợp sinh thường. Các biến chứng này thường gặp hơn trong những trường hợp sinh khó, sinh thủ thuật.

– Sinh nhanh, sinh thủ thuật, cắt tầng sinh môn quá rộng …Tuy nhiên, trong trường hợp không có các nguy cơ kể trên thì vẫn không được loại trừ cuộc sinh có sang chấn.

– Rối loạn đông máu thường xảy ra trong các trường hợp: nhau bong non, thai lưu, nhiễm trùng, thuyên tắc ối, hội chứng HELLP…

4. Rối loạn đông máu (Thrombosis)

– Bệnh lý đông máu di truyền hoặc mắc phải: Hemophilie, xuất huyết giảm tiểu cầu, xơ gan, điều trị thuốc kháng đông…

– Do nhau, thai: nhau bong non, thai lưu, tiền sản giật gây xuất huyết giảm tiểu cầu, hội chứng HELLP, thuyên tắc ối…

Hiện nay, một nguyên nhân khác cũng có thể gây băng huyết sau sinh dù hiếm gặp là lộn tử cung (Traction) do kéo dây rốn quá mạnh trong thời kỳ sổ nhau.

Tuy nhiên, hầu hết các trường hợp băng huyết sau sinh (90%) không có yếu tố nguy cơ trước đó. Các yếu tố nguy cơ xác định được thường gặp là con to, đa thai, đa sản, tăng co và chuyển dạ kéo dài.

Xem thêm: Băng huyết sau sinh nguy hiểm ra sao?

Benh.vn

Bài viết Nguyên nhân và nguy cơ băng huyết sau sinh đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Trả lời:

Băng huyết sau sinh đẻ là tai biến sản khoa hay gặp nhất (nguy cơ cao nhất trong 24h sau khi sinh) và là một nguyên nhân chính gây tử vong cho sản phụ.

Triệu chứng chung của các trường hợp này là chảy máu nhiều ngay sau khi đẻ thai và sổ rau. Khi máu ra nhiều, sản phụ có thể bị choáng, xanh nhợt, mạch nhanh, huyết áp hạ, khát nước, chân tay lạnh, vã mồ hôi… Tùy từng nguyên nhân (đờ tử cung, sót rau, rách đường sinh dục…) mà có thêm những triệu chứng đặc trưng khác. Phải có biện pháp can thiệp kịp thời và thích hợp cho từng trường hợp.

Một số nguyên nhân dẫn đến chảy máu sau sinh

– Cơ tử cung yếu do đẻ nhiều lần, tử cung có sẹo mổ, u xơ tử cung, tử cung dị dạng; tử cung bị căng giãn quá mức vì đa thai, đa ối, thai to;

– Chuyển dạ kéo dài; nhiễm khuẩn ối;

– Sót rau trong buồng tử cung;

– Sản phụ suy nhược, thiếu máu, cao huyết áp, nhiễm độc thai nghén.

– Tiền sử xảy, nạo, hút thai nhiều lần;

– Từng bị sót rau viêm niêm mạc tử cung;

– Sau đẻ non, đẻ thai lưu.

– Đẻ nhanh, đặc biệt ở tư thế đứng;

– Dây rau ngắn, cuốn cổ nhiều vòng; lấy rau không đúng quy cách;

– Đỡ đẻ không đúng cách, cổ tử cung chưa mở hết mà sản phụ đã rặn.

Băng huyết sau sinh là một tai biến hết sức nguy hiểm, nếu chị em thấy mình ra máu nhiều sau khi sinh hay gặp các triệu chứng trên, cần thông báo ngay cho bác sĩ biết.

Benh.vn

Bài viết Nguyên nhân gì dẫn đến băng huyết sau sinh đẻ đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Băng huyết sau sinh là tai biến sản khoa nguy hiểm với sản phụ

Mỗi năm, trên toàn cầu có khoảng 515.000 phụ nữ tử vong trong quá trình mang thai và sinh nở. Trong đó 130.000 phụ nữ chảy máu cho đến chết trong khi sinh. Theo WHO thống kê năm 1998, có 100.000 ca tử vong mỗi năm do BHSS, chiếm 25% tử vong mẹ.

Còn tại Việt Nam, theo nhiều tác giả, tỷ lệ băng huyết sau sinh chiếm từ 3%-8% tổng số sinh. Trong danh mục 5 tai biến sản khoa của toàn quốc, BHSS là tai biến thường gặp nhất (chiếm 50%) và cũng là nguyên nhân gây tử vong cao nhất (chiếm 78,8%).

BHSS có thể được định nghĩa theo nhiều cách khác nhau. BHSS là khi lượng máu chảy từ đường sinh dục trong vòng 24 giờ sau sinh là:

• Hoặc > 500 ml.
• Hoặc máu mất > 1% trọng lượng cơ thể hoặc > 10% Hct.
• Hoặc lượng máu mất bất kỳ có ảnh hưởng đến huyết áp.

Triệu chứng lâm sàng

Chảy máu từ đường sinh dục

Lượng máu chảy ra ngoài có thể nhiều hoặc ít, máu đỏ tươi hoặc đỏ bầm, máu cục hoặc máu loãng. Máu chảy ứ trong buồng tử cung làm tử cung tăng thể tích: đáy tử cung lên cao dần, tử cung to ra theo bề ngang, mềm nhão. Không thấy khối cầu an toàn trên xương vệ. Lượng máu đem cân được không phản ánh toàn bộ lượng máu sản phụ mất, vì vậy còn phải đánh giá toàn trạng của sản phụ.

Các dấu hiệu toàn trạng chung mất máu

Da xanh niêm nhợt, tay chân lạnh, khát nước, mạch nhanh, huyết áp giảm.

Xét nghiệm

Giảm hồng cầu, hemoglobin, huyết sắc tố, rối loạn đông máu…

Biến chứng

Tuỳ thuộc vào mức độ mất máu và việc hồi sức, cầm máu có tích cực hay không, BHSS có thể gây ra nhiều biến chứng nặng nhẹ khác nhau:

• Choáng do giảm thể tích tuần hoàn, đưa đến suy thận, suy đa cơ quan và tử vong.
• Là yếu tố thuận lợi của nhiễm trùng hậu sản.
• Biến chứng lâu dài: thiếu máu, viêm tắc tĩnh mạch, hội chứng Sheehan (do hoại tử tuyến yên dẫn đến suy nhược, gầy ốm, rụng lông tóc, mất sữa, vô kinh), không thể có thêm con trong trường hợp phải cắt tử cung.

Nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ

Nhiễm trùng ối làm gia tăng nguy cơ bị băng huyết sau sinh

Các yếu tố thuận lợi và nguyên nhân của băng huyết sau sinh:

Đờ tử cung

(nghĩa là tử cung không thể co hồi nhỏ lại sau khi thai nhi đã ra)

Là nguyên nhân thường gặp nhất. Các yếu tố có thể dẫn đến đờ tử cung gồm:

• Chất lượng cơ tử cung kém: do sinh nhiều lần, do tử cung có u xơ, tử cung dị dạng.
• Tử cung quá căng: do đa thai, đa ối, con to.
• Chuyển dạ kéo dài, giục sinh lâu với oxytocin hoặc chuyển dạ quá nhanh do cơn co tử cung cường tính.
• Nhiễm trùng ối.
• Thai phụ bị suy nhược, thiếu máu.
• Gây mê sâu.

Bất thường của bánh nhau

• Diện tích bánh nhau lớn, khi bong ra gây chảy máu nhiều như trong phù nhau thai.
• Nhau bám bất thường: nếu nhau bám thấp, cấu trúc lớp cơ vùng đoạn dưới chỉ gồm 2 lớp nên thu hồi không tốt, hơn nữa nhau có khuynh hướng ăn sâu vào lớp cơ tử cung làm nhau bong không hoàn toàn dẫn tới chảy máu nhiều.

Tổn thương đường sinh dục

• Vỡ tử cung, rách cổ tử cung và âm đạo có thể xảy ra trong các trường hợp sinh thường. Tuy nhiên, các biến chứng này thường gặp hơn trong những trường hợp sinh khó, sinh cần can thiệp thủ thuật.
• Những trường hợp sinh nhanh, sinh rớt cũng dễ dẫn tới tổn thương đường sinh dục

Rối loạn đông máu

• Rối loạn đông máu thường xảy ra trong các trường hợp: nhau bong non, thai lưu, nhiễm trùng, thuyên tắc ối, hội chứng HELLP…

Chẩn đoán băng huyết sau sinh

– Dựa vào triệu chứng chảy máu, dấu hiệu mất máu và chảy từ đường sinh dục trong vòng 24 giờ sau sinh.

Điều trị băng huyết sau sinh

Khi BHSS xảy ra, cần nhanh chóng tiến hành các phương pháp cầm máu và hồi sức tích cực, vừa kết hợp kiểm tra nguyên nhân vừa tiến hành điều trị song song.

Hồi sức tích cực

Cho sản phụ nằm đầu thấp, thở oxy, xoa bóp đáy tử cung qua thành bụng, đè động mạch chủ bụng để giảm lượng máu đến tử cung. Đảm bảo huyết động bệnh nhân ổn định. Theo dõi huyết áp, mạch, tri giác, nhịp thở, niêm mạc thường xuyên. Truyền dịch, truyền máu, tiểu cầu, yếu tố đông máu, thuốc vận mạch khi có chỉ định.

Xác định nguyên nhân gây BHSS và điều trị theo nguyên nhân

Lưu ý là có thể có nhiều nguyên nhân phối hợp gây băng huyết nên phải kiểm tra đường sinh dục một cách hệ thống và khám cả các cơ quan khác để không bỏ sót trường hợp do rối loạn đông máu. Việc xác định kịp thời nguyên nhân gây BHSS là vô cùng quan trọng, vì nó giúp cho người bác sĩ điều trị nhanh chóng xử trí nguyên nhân bên cạnh việc hồi sức chống sốc. Chỉ có loại bỏ được nguyên nhân thì mới có thể chấm dứt được chảy máu.

Cắt tử cung

Là cứu cánh cuối cùng nhằm cứu tính mạng người mẹ. Có thể nghĩ đến phương pháp này đầu tiên trong trường hợp bệnh nhân đã đủ số con và lớn tuổi. Đối với những bệnh nhân còn trẻ tuổi, chưa đủ con, có thể dùng thuyên tắc mạch hoặc thắt động mạch tử cung hoặc động mạch hạ vị hai bên. Cắt tử cung chỉ có chỉ định tuyệt đối trong trường hợp nhau cài răng lược.

Dự phòng băng huyết sau sinh

Để giảm được tần suất và tỷ lệ tử vong, cần dự phòng băng huyết trước khi nó xảy ra. Do có đến 90% các trường hợp không có yếu tố nguy cơ trước đó gây BHSS, nên cần dự phòng cho tất cả các trường hợp sinh nở.

Một số nguyên tắc dự phòng

• Tránh chuyển dạ kéo dài.
• Phòng ngừa nhiễm trùng ối.
• Sử dụng cẩn thận các loại thuốc tê, mê, giảm đau trong chuyển dạ
• Điều chỉnh các rối loạn đông máu nếu có.
• Không thực hiện các thủ thuật giúp sinh nếu không có chỉ định rõ ràng hoặc khi chưa đủ điều kiện. Khi làm thủ thuật phải bảo đảm nhẹ nhàng, thực hiện đúng kỹ thuật.
• Tìm nguyên nhân và xử trí ngay các trường hợp có cơn co cường tính, cơn co yếu…
• Kiểm tra nhau kỹ lưỡng, soát lòng tử cung ngay khi nghi ngờ có sót nhau.
• Kiểm tra đường sinh dục nếu có thực hiện thủ thuật giúp sinh, kiểm tra tử cung nếu có vết mổ cũ.
• Sinh đẻ có kế hoạch.
• Cung cấp sắt và acid folic trong suốt thai kỳ để phòng ngừa thiếu máu. Điều này sẽ giúp cho BHSS nếu có xảy ra sẽ ít gây ra các biến chứng nặng hơn.

Nhằm phòng ngừa các biến chứng nặng, nên theo dõi sát sản phụ ít nhất 6 giờ sau sinh để kịp thời phát hiện khi BHSS xảy ra, kịp thời tìm nguyên nhân và xử trí sớm.

Điều quan trọng nhất để tránh tai biến này là các sản phụ phải đi khám thai định kỳ. Bác sĩ có thể tiên lượng được cuộc chuyển dạ. Sản phụ sẽ được phát hiện sớm các bệnh nội khoa để điều trị sớm.

Xem thêm: Khuyến cáo dự phòng băng huyết sau sinh

Cẩm nang truyền thông các bệnh thường gặp – BV Bạch Mai

Bài viết Băng huyết sau sinh nguy hiểm ra sao? đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Chảy máu từ đường sinh dục: lượng máu chảy ra ngoài có thể nhiều hoặc ít, máu đỏ tươi hoặc đỏ bầm, máu cục hoặc máu loãng. Máu chảy ứ trong buồng tử cung làm tử cung tăng thể tích: đáy tử cung lên cao dần, tử cung to ra theo bề ngang, mềm nhão. Không thấy khối cầu an toàn trên xương vệ. Lượng máu đem cân được không phản ánh toàn bộ lượng máu sản phụ mất, vì vậy còn phải đánh giá tổng trạng của sản phụ.

Triệu chứng toàn thân: tùy thuộc lượng máu mất. Bảng dưới đây phân chia các mức độ bị ảnh hưởng toàn thân theo lượng máu mất đối với một sản phụ có các chỉ số về dòng hồng cầu trước đó bình thường.

Biến chứng

Tùy thuộc vào mức độ mất máu và việc hồi sức, cầm máu có tích cực hay không, băng huyết sau sinh có thể gây ra nhiều biến chứng nặng nhẹ khác nhau:

– Choáng do giảm thể tích tuần hoàn, đưa đến suy thận, suy đa cơ quan và tử vong.

– Là yếu tố thuận lợi của nhiễm trùng hậu sản.

– Biến chứng lâu dài: thiếu máu, viêm tắc tĩnh mạch, hội chứng Sheehan (do hoại tử tuyến yên dẫn đến suy nhược, gầy ốm, rụng lông tóc, mất sữa, vô kinh), không thể có thêm con trong trường hợp phải cắt tử cung.

Dự phòng băng huyết sau sinh

Để giảm được tần suất và tỉ lệ tử vong do băng huyết sau sinh, cần dự phòng băng huyết trước khi nó xảy ra. Do có đến 90% các trường hợp không có yếu tố nguy cơ trước đó gây băng huyết sau sinh, nên cần dự phòng cho tất cả các trường hợp sinh nở. Một số nguyên tắc dự phòng cần luôn nhớ bao gồm:

– Tránh chuyển dạ kéo dài.

– Phòng ngừa nhiễm trùng ối.

– Sử dụng cẩn thận các loại thuốc tê, mê, giảm đau trong chuyển dạ.

– Điều chỉnh các rối loạn đông máu nếu có.

– Không thực hiện các thủ thuật giúp sinh nếu không có chỉ định rõ ràng hoặc khi chưa đủ điều kiện. Khi làm thủ thuật phải bảo đảm nhẹ nhàng, thực hiện đúng kỹ thuật.

– Tìm nguyên nhân và xử trí ngay các trường hợp có cơn gò cường tính, cơn gò yếu…

Xử trí giai đoạn 3 tích cực. Hiện nay, việc tôn trọng thời gian nghỉ ngơi sinh lý của tử cung sau giai đoạn sổ thai không còn thích hợp để phòng ngừa băng huyết sau sinh. Ngược lại, tổ chức Y tế thế giới và tổ chức USAID Hoa Kỳ đã khuyến cáo mọi trường hợp sau sinh cần được áp dụng biện pháp xử trí giai đoạn 3 tích cực (mức độ chứng cứ A): cho oxytocin tiêm bắp ngay sau khi đầu thai vừa sổ ra khỏi âm hộ. Sau khi thai sổ hoàn toàn, kẹp cắt dây rốn ngay, sau đó dùng một tay kéo dây rốn với lực vừa phải, tay còn lại để trên xương vệ đẩy đáy tử cung lên để vừa làm nhau bong vừa làm sổ nhau. Sau khi sổ nhau, xoa bóp đáy tử cung qua thành bụng để giúp tử cung co hồi tốt hơn.

Sổ nhau tích cực

Kiểm tra nhau kỹ lưỡng, soát lòng tử cung ngay khi nghi ngờ có sót nhau.

Kiểm tra đường sinh dục nếu có thực hiện thủ thuật giúp sinh, kiểm tra tử cung nếu có vết mổ cũ.

Cung cấp sắt và acid folic trong suốt thai kỳ để phòng ngừa thiếu máu. Điều này sẽ giúp cho băng huyết sau sinh nếu có xảy ra sẽ ít gây ra các biến chứng nặng hơn.

Nhằm phòng ngừa các biến chứng nặng, nên theo dõi sát sản phụ ít nhất 6 giờ sau sinh để kịp thời phát hiện khi băng huyết sau sinh xảy ra, kịp thời tìm nguyên nhân và xử trí sớm.

Nguyên tắc xử trí băng huyết sau sinh

Khi băng huyết sau sinh xảy ra, cần nhanh chóng tiến hành các phương pháp cầm máu và hồi sức tích cực, vừa kết hợp kiểm tra nguyên nhân vừa tiến hành điều trị song song.

Hồi sức tích cực: cho sản phụ nằm đầu thấp, thở oxy, xoa bóp đáy tử cung qua thành bụng, đè động mạch chủ bụng để giảm lượng máu đến tử cung. Đảm bảo huyết động bệnh nhân ổn định. Theo dõi huyết áp, mạch, tri giác, nhịp thở, niêm mạc thường xuyên. Truyền dịch, truyền máu, tiểu cầu, yếu tố đông máu, thuốc vận mạch khi có chỉ định.

Xác định nguyên nhân gây băng huyết sau sinh và điều trị theo nguyên nhân. Lưu ý là có thể có nhiều nguyên nhân phối hợp gây băng huyết nên phải kiểm tra đường sinh dục một cách hệ thống và khám cả các cơ quan khác để không bỏ sót trường hợp do rối loạn đông máu. Việc xác định kịp thời nguyên nhân gây băng huyết sau sinh là vô cùng quan trọng, vì nó giúp cho người bác sĩ điều trị nhanh chóng xử trí nguyên nhân bên cạnh việc hồi sức chống sốc. Chỉ có loại bỏ được nguyên nhân thì mới có thể chấm dứt được chảy máu.

Có 3 loại thuốc co hồi tử cung là oxytocin, méthylergometrine và misoprostol. Với oxytocin, có thể vừa tiến hành kiểm tra đường sinh dục vừa cho truyền nhanh oxytocin. Còn đối với méthylergometrine, phải kiểm tra tử cung trước để chắc chắn không sót nhau mới được cho méthylergometrine, vì một khi đã cho thuốc, tử cung sẽ co hồi rất chặt và nếu có sót nhau sẽ không thể tiến hành bóc nhau qua ngả âm đạo để cầm máu. Trong trường hợp đã dùng oxytocin và méthylergometrine mà vẫn không hiệu quả, hoặc bệnh nhân có chống chỉ định với méthylergometrine (trong trường hợp tiền sản giật, sản giật, huyết áp cao), cần dùng thêm misoprostol, thường qua đường đặt hậu môn.

Cắt tử cung: là cứu cánh cuối cùng nhằm cứu tính mạng người mẹ. Có thể nghĩ đến phương pháp này đầu tiên trong trường hợp bệnh nhân đã đủ số con và lớn tuổi. Đối với những bệnh nhân còn trẻ tuổi, chưa đủ con, có thể dùng thuyên tắc mạch hoặc thắt động mạch tử cung hoặc động mạch hạ vị hai bên. Cắt tử cung chỉ có chỉ định tuyệt đối trong trường hợp nhau cài răng lược.

Xem thêm: Băng huyết sau sinh nguy hiểm ra sao?

Benh.vn (Theo Hosrem)

Bài viết Triệu chứng, biến chứng và phương pháp phòng băng huyết sau sinh đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

1. Sử dụng thuốc co hồi tử cung trong giai đoạn 3 CD để dự phòng băng huyết sau sinh được khuyến cáo (Khuyến cáo mức độ Mạnh, Bằng chứng mức độ Khá)

2. Oxytocin là thuốc chọn đầu tay để dự phòng BHSS (Khuyến cáo mức độ Mạnh, Bằng chứng mức độ Khá)

3. Tại những cơ sở không có Oxytocin thì Ergometrine/Methylergometrine hoặc liều cố định kết hợp Oxytocin và Ergometrine được khuyến cáo (Khuyến cáo mức độ Mạnh, Bằng chứng mức độ Thấp)

4. Tại những cơ sở không có Oxytocin, Ergometrine/Methylergometrine và liều cố định kết hợp Oxytocin- Ergometrine, sử dụng Misoprostol (uống, 600mcg) được khuyến cáo (Khuyến cáo mức độ Mạnh, Bằng chứng mức độ Khá)

5. Tại những cơ sở y tế có nhân viên y tế đã được huấn luyện, thủ thuật sổ nhau bằng kéo dây rốn có kiểm soát được thực hiện như một phần của XTTCGĐ3CD nếu rất cần thiết phải giảm tối đa lượng máu mất và rút ngắn tối đa thời gian GĐ3 (Khuyến cáo có điều kiện, Bằng chứng mức độ Cao)

6. Tại những cơ sở y tế không có nhân viên y tế đã được huấn luyện, thủ thuật sổ rau bằng kéo dây rốn không được khuyến cáo (Khuyến cáo mức độ Mạnh, Bằng chứng mức độ Cao)

7. Kẹp rốn trì hoãn (1-3 phút sau sinh) được khuyến cáo cho mọi trường hợp sinh trong khi vẫn thực hiện chăm sóc bé sau sinh (Khuyến cáo mức độ Mạnh, Bằng chứng mức độ Khá)

8. Kẹp rốn sớm (trước 1 phút sau sinh) không được khuyến cáo, trừ trường hợp bé ngạt và cần hồi sức ngay (Khuyến cáo mức độ Mạnh, Bằng chứng mức độ Khá)

Xem thêm: Nguyên nhân gì dẫn đến băng huyết sau sinh đẻ

BS. Nguyễn Đắc Hùng (Theo WHO recommendations for Prevention and Treatment of Postpartum Haemorrhage- 2012)

Bài viết Khuyến cáo dự phòng băng huyết sau sinh đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Bà bầu sau sinh vẫn phải đối mặt với rất nhiều nguy cơ, có thể gây nguy hiểm tính mạng

Cùng Benh.vn tìm hiểu về những nguyên nhân sau sinh có thể khiến bà bầu tử vong

Sản giật, tiền sản giật

Ngay khi còn trong thai kỳ, sản giật đã là mối đe dọa đến tính mạng của mẹ và thai nhi với các dấu hiệu tăng huyết áp, tăng protein trong nước tiểu dẫn đến co giật hoặc hôn mê. Kèm theo đó là các cơn đau đầu dữ dội, giảm hoặc loạn thị lực. Người mang thai lần đầu, song thai, thai phụ trên 35 tuổi, thai phụ tăng huyết áp trong thai kỳ, có đái tháo đường và mắc các bệnh lý về thận… là những đối tượng có nguy cơ cao mắc tiền sản giật trong thai kỳ.

Băng huyết

Băng huyết là nguyên nhân phổ biến nhất trong các ca tử vong sau sinh được ghi nhận. Đây là hiện tượng xuất huyết không ngừng sau khi sinh dẫn đến mất máu trầm trọng (từ 500ml trở lên trong vòng 24 giờ đầu sau sinh) và tử vong là điều khó tránh khỏi. Nếu băng huyết xảy ra trong quá trình chuyển dạ còn có thể gây nguy hiểm đến tính mạng của thai nhi.

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng băng huyết tức thời là do tử cung giảm độ đàn hồi (tử cung bị đờ) hoặc do âm đạo, cổ tử cung bị rách trong quá trình sinh nở. Các yếu tố làm gia tăng nguy cơ băng huyết bao gồm: con lớn, đa sản, có can thiệp giục sinh…

Băng huyết có thể gây tử vong do mất máu quá nặng

Sốt sau sinh

Để quá trình sinh diễn ra nhanh hơn, các bác sĩ sản khoa có thể cho mẹ sử dụng dụng cụ hỗ trợ. Những dụng cụ này nếu không được sát trùng kỹ lưỡng có thể mang theo các cầu khuẩn gây viêm nhiễm hậu sản và sốt là một trong những triệu chứng của tình trạng này.

Sốt cao có thể dẫn đến co giật, giảm sức đề kháng và tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển mạnh hơn. Do đó, khả năng gây tử vong là điều hoàn toàn có thể xảy ra. Ngoài nguyên nhân kể trên, các yếu tố như thời tiết, gió, sinh khó…cũng có thể dẫn đến những cơn sốt hậu sản.

Sót nhau thai

Trường hợp này có thể xảy ra trong thời gian 30 phút sau sinh, tử cung co thắt và đẩy nhau thai ra ngoài. Nếu không đẩy hết hoàn toàn nhau thai ra ngoài do bất thường của nhau thai, viêm nhiễm tử cung… thì sẽ gây ra tình trạng nguy hiểm cho sản phụ. Khi sản phụ bị sót nhau thì sẽ dẫn tới hiện tượng chảy máu nhiều, đau từng cơn âm ỉ ở bụng dưới.

Nhiễm khuẩn sau sinh

Trường hợp này thường xảy ra do điều kiện y tế không được đảm bảo, tình trạng chăm sóc không sạch sẽ. Tuy nhiên, đối với sức khỏe thai phụ kém, tình trạng nhiễm độc thai, thiếu máu, sót nhau, bế sản dịch… sẽ dễ xảy ra nhiễm khuẩn sau sinh, dẫn tới nguy hiểm tới tính mạng của thai phụ.

Tắc mạch ối

Điều nguy hiểm nhất của hiện tượng tắc mạch ối là chúng có thể xảy ra ở bất cứ thai phụ nào, sinh lần đầu hoặc sinh nhiều lần. Chúng tiến triển khá nhanh và không có bất kỳ chuẩn đoán hay phương pháp dự phòng nào trước đó.

Khi rơi vào tình trạng này, thai phụ sẽ nhanh chóng bị tắc mạch máu não, tắc phổi, mất khả năng tuần hoàn máu, dẫn tới suy hô hấp và tử vong sau đó. Hiện tượng này là do tử cung co thắt mạnh khiến nước ối tràn ra ngoài khoang tử cung và nhau màng ối khiến mạch máu trở thành ống hút nước ối vào mạch máu. Từ đó, theo các cơn co thắt nước ối sẽ tràn lên phổi và gây tắc mạch phổi.

Những phụ nữ trẻ hoặc trên 35 tuổi người có bệnh về máu hoặc nhau thai bất thường thường có nguy cơ bị tắc mạch ối cao hơn so người khác. Mặc dù hiện tượng này không quá phổ biến nhưng có đến 90 % nguy cơ tử vong đều do tính chất nguy hiểm của biến chứng bệnh.

Cách chăm sóc sản phụ sau sinh

Sau sinh sản phụ thường bị mất máu nhiều nên cần được bồi dưỡng, ăn những thực phẩm giàu dinh dưỡng, không nên kiêng khem quá độ, ăn những thức ăn dễ tiêu, tránh các gia vị có chất kích thích như ớt, cà phê, trà sẽ gây ảnh hưởng đến việc tiết sữa.

Đối với vú, sau khi sinh từ 2-3 ngày, sữa bắt đầu tiết ra, nên cho bé bú ngay sữa non, bú nhiều lần trong ngày để kích thích tiết sữa. Nếu việc tiết sữa bị tắc nên tích cực cho bé bú, triệu chứng đó sẽ dần dần mất đi.

Tránh vắt, bóp sai cách gây vỡ tuyến, tia sữa. Cho trẻ bú mẹ sẽ giúp tử cung người mẹ co bóp tốt, sớm trở lại kích thước bình thường và tạo trạng thái tinh thần phấn chấn, gắn bó với con nơi người mẹ.

Đối với vệ sinh thân thể, cần vệ sinh vùng âm hộ ít nhất là 3 lần/ngày vào sáng, chiều và tối trước khi đi ngủ. Nếu sản dịch ra nhiều, sản phụ nên vệ sinh nhiều lần hơn. Cần thay băng, giấy vệ sinh, khăn, nước rửa cũng phải sạch sẽ, tốt nhất nên dùng nước đun sôi để nguội hoặc nước ấm.

Benh.vn (Nguồn Khoevadep)

Bài viết Những nguyên nhân khiến bà bầu tử vong khi sinh nên chú ý đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.