Tác nhân gây bệnh

– Virus sởi là thành viên nhóm Morbilivirus thuộc họ Paramyxoviridae.

– Virus sởi có cấu trúc hình cầu, đường kính 100 – 250 nm và gồm 6 protein. Bên trong vỏ gồm chuỗi xoắn ARN và 3 protein. Vỏ bao bên ngoài gồm protein gắn 2 loại glycoprotein nhỏ lồi ra (hay còn gọi là các mấu).

Dịch tễ học

* Nguồn bệnh

– Bệnh nhân sởi là ổ chứa virus sởi.

– Virus sởi lây mạnh nhất từ một đến hai ngày trước khi có mọc sởi và tận 4 ngày sau khi có triệu chứng phát ban.

* Đường lây truyền

– Lây trực tiếp và dễ dàng qua đường hô hấp.

* Cơ thể cảm thụ

– Phần lớn là trẻ em. Trẻ sơ sinh khi mới lọt lòng có miễn dịch thụ động do mẹ truyền và miễn dịch này tồn tại khoảng 4 – 6 tháng.

– Sau khi bị sởi trẻ thu được miễn dịch tương đối bền vũng với bệnh này.

* Phân bố bệnh và tỷ lệ mắc

– Bệnh thường gặp vào mùa đông và mùa xuân.

– Theo Tổ chức y tế thế giới (WHO) ước tính vào năm 1997, trên thế giới có khoảng 36 triệu trường hợp mắc sởi trong đó có 1 triệu trường hợp chết. Hầu hết các trường hợp chêt đều là trẻ nhỏ sống ở các nước đang phát triển, chỉ có 10% là trẻ < 5 tuổi, còn lại là trẻ < 1 tuổi.

– Ở Việt Nam có 11.942 trường hợp mắc sởi, tỉ lệ 15,18 trường hợp trên 100.000 dân năm 2001, chỉ có 3 trường hợp chết.

– Có trường hợp tử vong do sởi toàn cầu đó giảm 48%, từ 871000 trưũng hợp năm 1999 xuống cũn 454000 vào năm 2004 nhờ cỏc hoạt động tiờm phũng qui mụ toàn quốc ở cỏc quốc gia và sự tiếp cận tốt hơn với dịch vụ tiờm chủng thường xuyờn cho trẻ.

Sinh bệnh học và giải phẫu bệnh

Virus sởi xâm nhập vào niêm mạc đường  hô hấp và lan theo máu đến hệ thống liên võng nội mô, từ đó xâm nhiễm vào các tế bào bạch cầu sau đó nhiễm trùng xẩy ra ở da, đường hô hấp và các nội tạng khác. Cả virus trong máu và virus ở tế bào đều phát triển. Tổ chức lympho đóng vai trò ức chế tạm thời miễn dịch tế bào và gây nên bệnh sởi. Nhiễm trùng mở đầu ở đường hô hấp với đặc điểm ho, chảy nước mũi, ít khi có biểu hiện viêm thanh quản, viêm phế quản hay viêm phổi. Nguy cơ thường gặp ở đường hô hấp do hậu quả mất lông mao gây ra bội nhiễm vi khuẩn như viêm phổi hay viêm tai giữa.

Kháng thể đặc hiệu không phát hiện được trước khi ban xuất hiện. Miễn dịch tế bào (bao gồm tế bào độc T và có thể cả tế bào diệt tự nhiên) đóng vai trò ưu thế bảo vệ vật chủ và bệnh nhân là người thiếu hụt miễn dịch có nguy cơ bị sởi nặng.. Phản ứng miễn dịch đối với virus ở tế bào nội mô hay ở mao mạch da đóng vai trò đáng kể hình thành hạt Koplick (nội ban đặc trưng) cũng như dạng ban khác. Những cá thể thiếu hụt miễn dịch sẽ bị sởi nặng mặc dù mất các dấu hiệu ban trên. Kháng nguyên sởi đã được tìm thấy trong tổn thương da ở thời kỳ khởi phát của bệnh.

Biểu hiện của bệnh Sởi

* Thể điển hình

Thời kỳ nung bệnh

– Thời kỳ này chừng 11 – 12 ngày. Trẻ sơ sinh phần nhiều kéo dài 14 – 15 ngày.

Thời kỳ khởi phát

– Chừng 4 – 5 ngày từ lúc bắt đầu sốt đến lúc bắt đầu mọc sởi.

– Biểu hiện đặc biệt của thời kỳ này là sốt và viêm long.

+ Sốt đột ngột 39 – 400C, ít khi sốt nhẹ, ở trẻ sơ sinh có thể có co giật.

+ Viêm long: là dấu hiệu đặc biệt thường gặp ở niêm mạc mắt, mũi.

. Viêm long niêm mạc mũi: Ho, hắt hơi, chảy nước mũi, sau có thể có viêm thanh quản: ho khàn hoặc ho ông ổng.

. Viêm long mắt: Mắt đỏ, chảy nước mắt, viêm kết mạc đỏ, mi mắt sưng lên, có dử mắt.

– Khám miệng họng thấy các hạt Koplick. Các hạt này thường xuất hiện trên niêm mạc miệng phía má, quanh lỗ tuyến Sténon, màu trắng.

Thời kỳ toàn phát (Hay thời kỳ mọc sởi)

– Trước thời kỳ này các triệu chứng nặng hẳn lên, sốt có thể lên tới 400C, ho liên tục, có thể co giật, mê sảng.

– Sau đó thì ban xuất hiện: Ban dạng dát sẩn, màu đỏ tía, sờ mịn như nhung, hình tròn hay bầu dục, xung quanh ban có da bình thường. Ban mọc tuần tự từ đầu đến chân trong 3 ngày

– Trong khi mọc sởi sốt lui dần, khi ban mọc đến chân thì hết sốt nếu không có bội nhiễm vi khuẩn.

Thời kỳ lui bệnh (hay thời kỳ bay ban)

– Ban bắt đầu bay sau khi sởi đã mọc khắp người.

– Ban bay tuần tự như lúc mọc.

– Sau khi ban bay để lại vết thâm trên da, trên mặt có phủ phấn trắng làm cho da trẻ giống vết vằn da hổ.

* Các thể lâm sàng đặc biệt

Sởi ở trẻ sơ sinh

– Rất hiếm gặp ở trẻ sơ sinh và trẻ dưới 6 tháng tuổi vì còn miễn dịch thụ động của mẹ truyền sang.

– Thời kỳ nung bệnh kéo dài 13 – 16 ngày.

– Sốt nhẹ, viêm long mắt mũi nhẹ, sút cân, tăng bạch cầu trong máu. Sau đó sốt cao 40 – 410C, da xám, lưỡi khô và viêm long mắt mũi rất nặng, thở gấp nhưng phổi bình thường.

– Thể bệnh này nặng dễ tử vong.

Sởi ác tính

– Bệnh cảnh nặng, tiến triển nhanh, dễ tử vong

– Biểu hiện

+ Suy hô hấp cấp

+ Rối loạn thần kinh nặng

+ Kèm theo rối loạn đông máu

Sởi ở người lớn

– Bệnh sởi ở người lớn thường nặng hơn ở trẻ em.

– Người lớn có thể bị sởi do chưa bao giờ có miễn dịch hay miễn dịch quá ít do miễn dịch thu được bởi vac xin đã suy yếu nên kháng thể sinh ra ít không đủ để bảo vệ cơ thể.

Biến chứng bệnh Sởi

Được chia thành 3 nhóm liên quan đến vị trí thương tổn: đường hô hấp, hệ thống thần kinh trung ương và đường tiêu hoá.

* Biến chứng đường hô hấp

– Ở trẻ nhỏ viêm tai giữa thường gặp. Triệu chứng báo hiệu là trẻ vẫn sốt khi ban bay hoặc sốt lại sau khi ban sởi bay.

– Viêm thanh quản: trẻ có thể xuất hiện khó thở thanh quản cấp

– Viêm phế quản phổi: bội nhiễm vi khuẩn, có thể dẫn đến suy hô hấp.

– Viêm phổi có thể bị tiên phát do virus sởi hoặc bội nhiễm thứ phát do vi khuẩn: Liên cầu, Phế cầu, Tụ cầu và một số vi khuẩn khác.

* Biến chứng thần kinh

– Thường không có triệu chứng.

– Các biểu hiện chỉ là: sốt, đau đầu, chóng mặt, hôn mê, Động kinh chỉ gặp 1/1000 trường hợp. Thời gian xuất hiện biến chứng thường sau khi mọc ban hoặc vài tuần hoặc muộn hơn.

– Tiên lượng rất dè dặt, diễn biến nặng, tỉ lệ tử vong do não viêm cấp là 10%, số còn lại sẽ bị di chứng về tinh thần hay động kinh, rối loạn nội tiết, đái tháo nhạt.

Biến chứng thường gặp gồm

– Viêm não, màng não và viêm màng não- não và tuỷ

+ Khởi đầu sốt cao 39 – 400C với những biểu hiện thần kinh phức tạp.

+ Rối loạn tinh thần từ hôn mê đến lú lẫn, hôn mê có thể kéo dài quá 15 ngày mà bệnh nhân có thể khỏi được nếu không có rối loạn thần kinh thực vật trầm trọng.

+ Các rối loạn khác như bẳn tính, trằn trọc, mê sảng, ảo giác, loạn hướng cũng hay gặp.

+ Các cơn co giật thường mở đầu, co giật toàn thân hoặc khu trú.

+ Ngoài ra có thể gặp đủ hết các biểu hiện thần kinh (liệt nửa người, liệt một chi, các dấu ngoại tháp: run, tăng trương lực cơ, múa giật, múa vờn, dấu tiểu não, cấm khẩu, liệt một dây thần kinh sọ, rối loạn cơ tròn v.v…). Đặc biệt là rối loạn phản xạ: mất hoặc tăng giật rung (clonus), dấu Babinsky cả hai bên, luôn thay đổi từng lúc.

+ Hội chứng màng não rõ rệt hơn. Dịch não tuỷ có thể có từ 10 đến 500 tế bào, phần lớn là lympho bào, albumin tăng không quá 1,5g/ lít, đường tăng 0,75g/ l trong quá nửa các trường hợp.

Các biến chứng hiếm gặp

– Viêm màng não nước trong đơn thuần

– Viêm tiểu não.

– Viêm tuỷ cấp

– Viêm thị thần kinh

– Viêm màng não mủ, áp xe não rất hiếm gặp

* Biến chứng đường tiêu hoá

– Viêm miệng: Viêm loét cả môi, miệng làm sốt và rối loạn tiêu hoá tới vài tuần đôi khi còn gặp cả viêm hoại tử ở miệng (bệnh noma-cam tẩu mã).

– Viêm dạ dày ruột gây ỉa chảy cấp dẫn đến kiệt nước cấp.

– Vàng da hoặc tăng các men transaminase ít gặp.

* Các biến chứng hiếm gặp khác

– Viêm cơ tim, viêm đài bể thận, xuất huyết giảm tiểu cầu sau nhiễm trùng, biến chứng vào mắt, gây loét giác mạc.

– Sau sởi có thể làm phát triển bệnh lao có sẵn hoặc xuất hiện bệnh lao ở những người suy giảm miễn dịch.

Chẩn đoán

Chẩn đoán xác định

Phải dựa vào 3 yếu tố dịch tễ, lâm sàng và xác định virus sởi

Dịch tễ

– Chú ý khai thác bệnh nhân có tiếp xúc với bệnh nhân sởi trước đó không? Tại gia đình, nhà trẻ, trường học.

– Bao giờ cũng lưu ý đến tiền sử tiêm chủng vac xin của bệnh nhân, nếu chưa tiêm thì có nhiều khả năng mắc bệnh đó.

Lâm sàng

* Chẩn đoán bệnh sởi chủ yếu dựa vào triệu chứng lâm sàng nhưng quan trọng là phải phát hiện được sớm ở thời kỳ khởi phát, để cách ly tránh lây lan. Các dấu hiệu lâm sàng lưu ý ở thời kỳ này gồm:

– Sốt đột ngột ở trẻ em lứa tuổi mẫu giáo, nhà trẻ kèm

– Viêm long kết mạc, đường hô hấp trên gây mắt đỏ, chảy nước mũi.

– Khám thực thể ở họng thấy dấu Koplick.

* Khi bệnh nhân đến viện muộn vào thời kỳ toàn phát chủ yếu dựa vào dấu hiệu lâm sàng sau:

– Sốt đột ngột.

– Kèm viêm long đường hô hấp trên, mắt.

– Và biểu hiện ban kiểu sởi với các tính chất mô tả ở trên.

– Không thấy các triệu chứng khác nếu không xuất hiện biến chứng.

Các kỹ thuật chẩn đoán xác định

– Phân lập virus sởi từ dịch tiết đường hô hấp, nước hoặc các mô.

– Hoặc kỹ thuật huyết thanh chẩn đoán ở các thời kỳ cấp và lui bệnh.

+ Kỹ thuật ức chế ngưng kết chậm là thử nghiệm miễn dịch men (Enzyme immuno assay-EIA) thường nhạy cảm và dễ làm hơn. EIA được sử dụng phát hiện IgM đặc hiệu, chỉ cần dùng một mẫu cũng có giá trị chẩn đoán xác định. Kháng thể IgM được phát hiện trong 1 – 2 ngày sau khi phát ban và IgM tăng cao sau 10 ngày.

Chẩn đoán phân biệt:

Thời kỳ khởi phát

– Thường phải phân biệt với các bệnh nhiễm trùng hô hấp như viêm mũi họng, viêm thanh quản, phế quản phế viêm…

Khi sởi đã mọc (thời kỳ toàn phát)

Phải chú ý phân biệt với các nguyên nhân gây phát ban do virus khác hay do nguyên nhân không gây nhiễm trùng khác.

Các nguyên nhân phát ban do virus khác:

– ECHO 16 (Phát ban ở Boston 1951) có sốt trong 24 – 36 giờ, họng hơi đỏ, hết sốt thì nổi ban dát cục 1-2mm ở mặt, cổ, khắp người, sau vài ngày lặn hết không để lại dấu vết.

– Virus Coxsackie gây phát ban giống bệnh Rubella hơn sởi

– Nhiễm trùng tăng bạch cầu đơn nhân (sốt cao, có ban nhất thời, nổi hạch toàn thân)

Phát ban do vi khuẩn và ký sinh trùng

– Ban dạng dát: chấm, vết, màu hồng hay đỏ, không nổi lên mặt da.

– Dạng sẩn: nhỏ, nổi nhô cao hơn mặt da, sờ mịn, thường phối hợp dát sẩn.

– Dạng nốt phỏng: nhỏ, thường gồ cao hơn da và có chứa dịch trong.

– Mụn mủ: nhô cao hơn da, hay trong da, có chứa dịch.

– Bọng nước: cao hơn da, kích thước lớn, dịch trong, dễ vỡ thoát dịch ra ngoài.

Benh.vn

Bài viết Chẩn đoán và biến chứng bệnh sởi đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Biểu hiện chính của bệnh và biến chứng

Bệnh sởi thường có các triệu chứng: sốt, phát ban, ho, chảy nước mũi, viêm kết mạc (mắt đỏ). Trẻ mắc bệnh sởi có thể gặp các biến chứng từ nhẹ đến nặng như tiêu chảy, viêm phổi, mù lòa, suy dinh dưỡng, thậm chí có thể tử vong.

Cách phòng tránh

Bệnh sởi có thể phòng tránh được. Cách tốt nhất để phòng bệnh sởi là chủ động tiêm vắc xin sởi. Lưu ý: phải tiêm đầy đủ và đúng lịch thì khả năng phòng bệnh mới toàn diện. Trẻ cần được tiêm đủ 2 mũi vắc-xin sởi để phòng bệnh.

Lịch tiêm chủng vắc-xin sởi trong chương trình tiêm chủng mở rộng:

• Mũi 1: Khi trẻ 9 tháng tuổi.
• Mũi 2: Khi trẻ 18 tháng tuổi.

Vắc-xin sởi là vắc-xin có tính an toàn rất cao. Rất ít trường hợp sau tiêm có thể gặp phải các phản ứng nhẹ như: đau nhức tại chỗ tiêm, sốt, nổi ban và thường sẽ tự khỏi sau vài ngày.

Cần đưa ngay trẻ tới cơ sở y tế nếu sau tiêm chủng vắc-xin sởi trẻ có những biểu hiện như: sốt cao, quấy khóc kéo dài, tím tái, khó thở, ít bú, bỏ bú.

Thực trạng tiêm chủng hiện nay

Trong nhiều năm trở lại đây, Việt Nam đã triển khai có kết quả các hoạt động tiêm chủng vắc-xin sởi trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng, góp phần làm giảm tỷ lệ mắc sởi trên toàn quốc. Năm 2012, số ca mắc sởi giảm khoảng 1,3 lần so với năm 2011 và không xảy ra dịch trên quy mô lớn. Kết quả trên cho thấy hiệu quả của việc triển khai tiêm vắc-xin sởi trên phạm vi rộng.

Tuy nhiên thời gian gần đây, do nhiều nguồn thông tin sai lệch và những hiểu lầm về tiêm chủng dẫn đến một bộ phận người dân đi theo trào lưu “anti vaccine” và không đưa con trẻ đi tiêm phòng. Điều này dẫn đến một số đợt dịch sởi bùng phát, gây ra nhiều hậu quả nặng nề, thậm chí khiến trẻ tử vong.

Người dân cần nhận thức được rằng: tiêm vắc-xin sởi là cách tốt nhất để phòng bệnh sởi và tiến tới loại trừ căn bệnh này trong tương lai.

Để bảo vệ sức khỏe trẻ em, các bậc cha mẹ cần cho trẻ đi tiêm chủng đủ 2 mũi vắc-xin sởi theo chương trình tiêm chủng quốc gia

Theo BV Nhi TW

Bài viết Cách tốt nhất để phòng bệnh sởi là tiêm vắc xin sởi đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Mục tiêu của chiến dịch nhằm phấn đấu đạt tỷ lệ tiêm chủng trên 95% trẻ trong diện tiêm chủng được tiêm vacxin phối hợp sởi-Rubella.

Chương trình tiêm chủng mở rộng

Chương trình tiêm chủng mở rộng trước khi triển khai trên diện rộng sẽ triển khai trên quy mô nhỏ tại 4 huyện thuộc 4 khu vực, gồm: huyện Thanh Sơn (tỉnh Phú Thọ), huyện Phú Vang (tỉnh Thừa Thiên – Huế), huyện Cư Kuin (tỉnh Đắk Lắk) và thành phố Vũng Tàu (tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu).

Mục tiêu của chiến dịch nhằm phấn đấu đạt tỷ lệ tiêm chủng trên 95% trẻ trong diện tiêm chủng được tiêm vacxin phối hợp sởi-Rubella.

Đợt một sẽ triển khai tiêm chủng cho trẻ từ 1-5 tuổi (từ tháng 9- 10/2014); đợt hai sẽ triển khai tiêm cho trẻ từ 6-10 tuổi (từ tháng 11-12/2014) và đợt ba sẽ triển khai tiêm cho trẻ từ 11-14 tuổi (trong thời gian từ tháng 1-2/2015).

Thành tựu của chương trình

Được biết, đến nay Chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia đã tiếp nhận trong đợt một với 5 triệu liều vacxin phối hợp sởi-Rubella.

Tổng số trẻ được tiêm vacxin trên đến ngày 18/9 là 28.174 trẻ và không ghi nhận trường hợp phản ứng sau tiêm, Chủ nhiệm Chương trình Tiêm chủng mở rộng Quốc gia cho biết.

Theo thông tin từ Dự án tiêm chủng mở rộng, năm 2011 trên toàn quốc ghi nhận trên 7.200 ca mắc rubella trên toàn quốc, tập trung ở nhóm trẻ em, thanh niên và phụ nữ tuổi sinh đẻ. Trên thực tế, số các trường hợp mắc còn cao hơn nhiều lần do nhiều trường hợp có biểu hiện nhẹ không đến cơ sở y tế.

Rubella là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus Rubella gây ra. Hiện nay tiêm phối hợp vacxin sởi-rubella là cách duy nhất phòng bệnh chủ động và hiệu quả bởi chưa có thuốc điều trị đặc hiệu bệnh sởi và rubella.

Bài viết Bộ Y tế tiến hành tổ chức 3 đợt tiêm chủng miễn phí vacxin phòng sởi-rubella đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Trẻ em là nạn nhân của bệnh Sởi

Một số đặc điểm dịch tễ học bệnh sởi

Phân bố của bệnh Sởi

Năm 2000 có khoảng 750.000 trẻ em trên thế giới tử vong do sởi, xếp thứ 5 trong các căn nguyên gây tử vong ở trẻ em và là căn nguyên gây tử vong hàng đầu trong số các bệnh đã có vaccine dự phòng.

Bệnh sởi đã được thanh toán ở một số nước (Hoa kỳ, các nước Châu Mỹ, Châu Âu), còn lưu hành ở một số nước (Ấn độ, các nước Châu Phi, Đông Nam Á, …)

Đặc điểm Virus sởi: là một virus trong giống Morbillivirus, họ Paramyxoviridae, vỏ virus mang hemaglutinin và protein hòa màng; nhân chứa một sợi ARN. Virus sởi có 33 genotypes của virus sởi (có ý nghĩa dịch tễ học). Virus xâm nhập vào tế bào thông qua thụ cảm CD46 và CD150; nhân bản chủ yếu trong nguyên sinh chất của tế bào vật chủ.

Đường lây truyền

Là bệnh của con người, có khả năng lây truyền từ người bị bệnh sởi sang người lành qua đường hô hấp (giọt treo, giọt đặc);

Giai đoạn lây truyền: 1-2 ngày trước khi có triệu chứng, kéo dài đến 4 ngày sau khi xuất hiện ban, đây là bệnh có khả năng lây truyền cao, thường gây dịch.

Sinh bệnh học

Tất cả mọi người đều có tính cảm nhiễm với virus sởi.

Virus sởi xâm nhập vào niêm mạc đường hô hấp, lan truyền qua máu vào hệ liên võng nội mô và gây tổn thương ở các cơ quan và hệ thống: da, hô hấp, vv…

Virus sởi gây đáp ứng miễn dịch dịch thể và miễn dịch tế bào, gây tổn thương viêm nội mạc mao mạch da, niêm mạc; viêm não do cơ chế miễn dịch

Virus sởi gây bệnh nặng ở trẻ suy giảm miễn dịch tế bào  (AIDS)

Biểu hiện của bệnh sởi

Thời gian ủ bệnh: 10-14 ngày

Khởi phát bệnh: kéo dài 2-4 ngày

+ Sốt, mệt mỏi

+ Viêm long: ho, chảy nước mũi, viêm kết mạc, chảy nước mắt.

+ Dấu Koplik xuất hiện trước khi phát ban: các chấm trắng 1-2mm trên niêm mạc má, đối diện với các răng hàm, có viền đỏ. Là dấu đặc hiệu của sởi.

Giai đoạn phát ban (kéo dài 3-5 ngày)

+ Ban xuất hiện từ mặt, lan dần xuống thân và chi trong 2-3 ngày, có cả ở lòng bàn tay và bàn chân

+ Ban dạng dát sần, lúc đầu kích thước nhỏ, riêng rẽ, màu hồng-đỏ; sau trở nên lan tỏa, hòa lẫn nhau, thô hơn; có thể có xuất huyết.

+ Tình trạng bệnh nhân nặng: sốt cao liên tục, mệt mỏi

+ Các hạch ngoại vi to, lách có thể to

+ Có thể có tiêu chảy, buồn nôn, nôn

Giai đoạn khỏi bệnh:

+ Hết sốt

+ Ban hết dần theo trình tự phát ban (từ mặt xuống chân), để lại vết thâm, bong da dạng vẩy nhỏ màu trắng

+ Các biểu hiện toàn thân cải thiện dần

Biến chứng

Thường xuất hiện vào giai đoạn sau phát ban.

+ Hô hấp: viêm phế quản, viêm thanh quản, viêm tai giữa, viêm phổi (do virus sởi hoặc do bội nhiễm vi khuẩn)

+ Viêm não, viêm tủy: sốt, đau đầu, co giật, hôn mê, có thể xuất hiện nhiều tuần-tháng sau bệnh sởi; có thể gây tử vong hoặc di chứng thần kinh

+ Tiêu hóa: viêm dạ dày-ruột, viêm ruột thừa, viêm hạch mạc treo; viêm gan (tăng men gan đơn thuần)

+ Hiếm gặp: viêm cơ tim, viêm cầu thận, xuất huyết giảm tiểu cầu; cao hoạt động có thể xuất huyết sau sởi.

+ Tỷ lệ tử vong có thể lên tới 10% ở trẻ suy dinh dưỡng, trẻ suy giảm miễn dịch (nhiễm HIV)

Sởi không điển hình

Xuất hiện ở trẻ/ người có miễn dịch một phần với sởi (sau tiêm phòng vaccine sởi chết hoặc huyết thanh kháng sởi, có kháng thể từ mẹ)

– Ban xuất hiện từ chân tay, lan lên thân và mặt

– Dạng ban: mụn phỏng, xuất huyết

– Phù chân tay

– Thân nhiễm phổi, tràn dịch màng phổi

Một số dạng sởi đặc biệt

Sởi ở người suy giảm miễn dịch tế bào:

– Có thể không kèm phát ban

– Biến chứng nặng: viêm phổi tiên phát do sởi, viêm não; HIV tiến triển nhanh đến AIDS

Sởi ở người lớn:

– Biểu hiện nặng hơn: sốt cao, ban dầy hơn

– Hay gặp biến chứng đường hô hấp, bội nhiễm vi khuẩn

– Sởi sau tiêm phòng vaccine sống không đầy đủ: thường nhẹ hơn.

Xét nghiệm ở bệnh nhân sởi

– Công thức máu: hạ bạch cầu, hạ bạch cầu lympho; tăng bạch cầu khi có bội nhiễm vi khuẩn.

– Viêm não: tăng protein và tế bào trong DNT

– Chẩn đoán:

Nhuộm huỳnh quang dịch tiết hô hấp xác định kháng nguyên virus sởi.

Phân lập virus sởi hoặc XN PCR xác định virus sởi dịch tiết hô hấp hoặc nước tiểu.

Kháng thể IgM: xuất hiện 1-2 ngày sau khi phát ban.

Chẩn đoán bệnh sởi

Triệu chứng lâm sàng:

+ Sốt trước khi phát ban, tình trạng viêm long đường hô hấp, viêm kết mạc

+ Dấu Koplik

+ Tính chất ban, tuần tự phát ban

Các xét nghiệm chẩn đoán đặc hiệu khác.

Điều trị bệnh sởi

Sởi thông thường: điều trị hỗ trợ

+ Hạ nhiệt

+ Bù dịch đường uống và đường truyền, nếu cần

+ Bổ sung Vitamin A: 50.000 IU cho trẻ > 1 tuổi; liều đơn trong 2 ngày liên tiếp

– Viêm não: chống phù não, điều trị hỗ trợ, corticoid

– Bội nhiễm vi khuẩn: kháng sinh.

Dự phòng bệnh sởi

Tiêm chủng ngừa bằng vaccine sởi là lựa chọn số 1

Do giá thành thấp < 1 USD/liều, hiệu quả với tất cả các genotype virus sởi trên toàn thế giới, hiệu quả gây miễn dịch cao (> 95%) và với việc tiêm phòng 2 mũi sẽ tạo được miễn dịch bền vững, WHO đặt mục tiêu thanh toán sởi trên toàn thế giới vào năm 2010, bao gồm các biện pháp sau:

1. Tiêm phòng sởi cho tất cả các trẻ em trước 12 tháng tuổi;
2. Tiêm phòng sởi nhắc lại cho tất cả trẻ em từ 9 tháng đến 15 tuổi thông qua tiêm chủng thường quy hoặc tiêm chủng theo đợt (+ bổ sung vitamin A, cung cấp màn chống muỗi);
3. Thiết lập hệ thống giám sát hiệu quả và
4. Cải thiện việc điều trị sởi, bao gồm cả bổ sung vitamin A.

– Từ năm 2000 đến 2007, khoảng 3,6 triệu ca tử vong do sởi đã được ngăn chặn.

– Tỷ lệ tiêm phòng tăng từ 72% lên 82% trên toàn thế giới, có nơi > 92%

– Tuy nhiên, cho đến năm 2007, mỗi ngày vẫn có khoảng 540 trẻ tử vong vì sởi trên toàn thế giới.

Nhận xét về dịch sởi năm 2014

1. Dịch xảy ra ở quy mô nhỏ mang tính tản phát

2. Dịch có xu hướng lan nhanh ra nhiều tỉnh nhưng chủ yếu tại các khu tập trung đông dân, đô thị, giao lưu rộng, dân số biến động lớn, thay đổi nơi học tập, làm việc, cư trú; nguy cơ lây truyền tăng, đặc biệt vào các dịp lễ, tết.

3. Đa số ở nhóm tuổi người lớn (18-26 tuổi)

– Những người sinh ra từ 1985-1994 là khi Việt nam bắt đầu triển khai chương trình tiêm chủng mở rộng ở Việt Nam – đã được tiêm chủng nhưng chưa tiêm đủ 2 mũi vắc xin sởi.

– Chưa có miễn dịch tự nhiên do nhiều năm không có dịch sởi.

Khoa Truyền nhiễm BV Bạch Mai

Bài viết Bệnh sởi – Nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị và phòng ngừa đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Thực trạng

Năm 2000, bệnh sởi được tuyên bố sẽ được loại bỏ ở Hoa Kỳ, khi không có sự lây truyền virus kéo dài ở đất nước này trong hơn 12 tháng. Tuy nhiên, ngày nay, Hoa Kỳ và nhiều quốc gia khác đã loại bỏ căn bệnh này đang gặp phải sự bùng phát của bệnh sởi vì sự suy giảm trong phạm vi bảo hiểm vắc-xin sởi.

Theo một bình luận mới trên Tạp chí Y học New England của các chuyên gia về bệnh truyền nhiễm tại Viện Quốc gia về Dị ứng và Bệnh Truyền nhiễm (NIAID), một phần của Viện Quốc gia về Dị ứng và Bệnh Truyền nhiễm (NIAID). của Y tế, và Trung tâm Y tế Milton S. Hershey của Đại học Y khoa Pennsylvania.

Bạn viết gì về bệnh Sởi

Sởi là một bệnh cực kỳ dễ lây truyền qua các giọt hô hấp và các hạt khí dung có thể tồn tại trong không khí tới hai giờ. Thường thấy nhất ở trẻ nhỏ, bệnh được đặc trưng bởi sốt, khó chịu, nghẹt mũi, viêm kết mạc, ho và nổi mẩn đỏ, lở loét. Hầu hết những người bị sởi phục hồi mà không có biến chứng trong vòng một tuần.

Tuy nhiên, đối với trẻ sơ sinh, những người bị suy giảm miễn dịch và các nhóm dân số dễ bị tổn thương khác, hậu quả của nhiễm trùng sởi có thể nghiêm trọng. Các biến chứng hiếm gặp có thể xảy ra, bao gồm viêm phổi, viêm não, nhiễm trùng thứ cấp khác, mù lòa và thậm chí tử vong. Trước khi vắc-xin sởi được phát triển, căn bệnh này đã giết chết từ hai đến ba triệu người mỗi năm trên toàn thế giới. Ngày nay, bệnh sởi vẫn gây ra hơn 100.000 ca tử vong trên toàn cầu mỗi năm.

Làm thế nào để ngăn ngừa bệnh Sởi

Bệnh sởi có thể được phòng ngừa bằng vắc-xin vừa hiệu quả cao vừa an toàn. Mỗi biến chứng và cái chết liên quan đến bệnh sởi là một thảm kịch có thể phòng ngừa được của con người có thể tránh được thông qua việc tiêm phòng..

Một số người không muốn tiêm phòng cho trẻ em của họ dựa trên thông tin sai lệch phổ biến về vắc-xin. Ví dụ, họ có thể sợ rằng vắc-xin làm tăng nguy cơ mắc bệnh tự kỷ của con họ, đó là một thông tin giả dối gian lận và lừa đảo. Sự thật là một số rất ít người có chống chỉ định y tế hợp lệ với vắc-xin sởi, chẳng hạn như suy giảm miễn dịch nhất định, nhưng hầu như mọi người đều có thể được tiêm vắc-xin an toàn.

Nếu không tiêm Vaccin điều gì có thể xảy ra

Khi mức độ bao phủ vắc-xin giảm, chiếc ô bảo vệ suy yếu được cung cấp bởi sự bảo vệ gián tiếp miễn dịch bầy đàn có kết quả khi một tỷ lệ đủ cao của cộng đồng miễn dịch với căn bệnh mà trẻ em không được tiêm chủng và những người bị suy giảm miễn dịch có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Điều này có thể có hậu quả tai hại với bệnh sởi. Các tác giả mô tả một trường hợp trong đó một đứa trẻ bị sởi lây nhiễm 23 đứa trẻ khác trong một phòng khám ung thư nhi khoa, với tỷ lệ tử vong là 21%.

Nếu tỷ lệ tiêm chủng tiếp tục giảm, dịch sởi có thể trở nên thường xuyên hơn, một triển vọng mà các tác giả mô tả là đáng báo động. Đây là điều đặc biệt đáng lo ngại, vì bệnh sởi là một trong những bệnh truyền nhiễm dễ phòng ngừa nhất. Trên thực tế, có thể loại bỏ và thậm chí diệt trừ bệnh. Tuy nhiên, họ nói, để đạt được mục tiêu này sẽ đòi hỏi phải có hành động tập thể từ phía phụ huynh và các chuyên gia chăm sóc sức khỏe.

Benh.vn ( TH theo nih.gov)

Bài viết Sự “hồi sinh” của bệnh Sởi trên toàn cầu đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Cách phòng tránh bệnh sởi cho trẻ

Phòng tránh bệnh sởi cho bé là điều vô cùng quan trọng. Cách tốt nhất để phòng cho trẻ chính là tiêm vaccine sởi. Vào mùa dịch sởi, mẹ đừng quên áp dụng một số phương pháp dân gian như mùi già, hạt tía tô để tắm cho trẻ.

Về cuối năm, nên mua nhiều cây mùi già có quả rắn chắc, buộc treo ở đầu nhà, hong gió cho khô giòn, vò lấy hột và lá khô cho vào lọ đậy kín. Đến thời kỳ hay có bệnh sởi thì lấy một nắm nhỏ hạt và lá mùi già cho vào 3 gáo nước đun sôi để gần nguội tắm cho trẻ. Trước khi tắm, nên cho trẻ uống một thìa nước mùi. Cứ cách nửa tháng lại tắm một lần. Cách này có thể đề phòng được bệnh sởi phát sinh, lại sạch và thơm. Nếu cẩn thận thì quần áo của các cháu cũng thỉnh thoảng cho vào nồi nước mùi già để đun sôi.

Phòng bệnh sởi từ cây thuốc

Đặc biệt, khi có bệnh sởi lan tràn, các bà mẹ nên cho trẻ cách xa nơi bệnh dịch. Người thân có việc cần phải đến nơi có bệnh sởi thì khi vừa về tới nhà phải thay giặt quần áo bằng nước sôi và tắm rửa sạch sẽ rồi hãy tiếp xúc với trẻ. Gia đình nào đông cháu mà lỡ có một bé bị lên sởi thì phải ở riêng, không cho nằm chung, bên cạnh đó chăn màn, giường chiếu phải giặt sạch.

Đang mùa sởi, nếu trẻ nào có vẻ kém vui đùa, không chịu chơi như mọi ngày thì các bà mẹ nên lưu ý theo dõi ngay. Nếu thấy trán âm ấm lại có mụn nước dưới da sờ thấy hơi man mát thì đó là dấu hiệu sắp mọc sởi. Lúc này nên kiêng nước, tránh gió và ủ ấm.

Đồng thời, có thể dùng một số bài thuốc dưới đây: Hạt lá tía tô 30 g; sắn dây 25 g; kinh giới, mạch môn mỗi thứ 20 g; cam thảo 5 g. Tất cả sấy khô, tán bột mịn đóng gói 3 g. Trẻ < 1 tuổi uống ngày hai gói, 1-3 tuổi ngày 4 gói, > 5 tuổi ngày 6 gói: Hãm thuốc với nước sôi lọc trong hoặc uống cả bã. Thuốc chỉ dùng trong 3 ngày, chỉ uống giai đoạn đầu. Khi sởi đã mọc đều hoặc trẻ bị tiêu chảy không nên uống.

Bên cạnh đó, khi trẻ có triệu chứng sởi cần chú ý tìm hiểu xem có phải là sởi hay không để có hướng điều trị sớm.

Cách nhận biết bệnh sởi

Ngoài cách phòng tránh thì cách nhận biết và phương pháp điều trị sởi là vô cùng quan trọng.

Một số triệu chứng ban đầu thường gặp trong bệnh sởi đó là trẻ sốt nhe, dần cao lên từ 39-40 độ C. Người trông rất mệt mỏi và thường có những triệu chứng như chảy nước mũi, ho, nổi phát ban. Tiếp đến trẻ co thể kèm theo co giật, mệt mỏi và đau nhức khắp cơ thể. Bên cạnh đó còn có triệu chứng chảy nước mắt, kết mạc mắt đỏ, bệnh nhân sợ ánh sáng, giác mạc và mi mắt có thể bị sưng phù, hắt hơi, sổ mũi, ho đàm, khàn giọng. Có thể gây viêm thanh quản co rút, có thể có tiêu chảy.

Nhận biết phát ban trên da trong bệnh sởi

Thời kỳ phát ban xuất hiện khi lan dần lên 2 bên má, cổ, ngực, bụng và phần chi trên trong vòng 24 giờ. Trong 24 gờ kế tiếp, ban lan xuống lưng, bụng, 2 tay và sau cùng là 2 chân trong từ ngày 2 đến ngày 3 của bệnh. Ban sởi màu hồng nhạt, ấn vào mất, thường kết dính lại. Trong trường hợp nhẹ, ban mọc thưa thớt. Đối với những trường hợp nặng, ban mọc dày đặc cả lòng bàn tay, bàn chân, đôi khi có ban xuất huyết cơ thể kèm chảy máu mũi, miệng, xuất huyết tiêu hóa. Vì thế, khi thấy dấu hiệu sốt cao kèm theo phát ban, có triệu chứng viêm đường hô hấp, viêm kết mạc thì cần nghĩ ngay đến bệnh sởi và phải đến cơ sở y tế khám.

Cách điều trị bệnh sởi cho trẻ

Không có phương pháp điều trị kháng virus đặc hiệu cho bệnh sởi. Các biện pháp điều trị khác chủ yếu nhằm hỗ trợ:

– Paracetamol hoặc ibuprofen có thể giúp hạ sốt và giảm đau.

– Thường xuyên rửa mặt, lau miệng cho bé, thay ga, đệm, quần áo để đảm bảo giữ vệ sinh. Lau người cho trẻ hàng ngày bằng khăn sạch, mềm.

– Kiêng gió, kiêng bẩn, cách ly trẻ, cho trẻ ở phòng thoáng, sáng, tránh gió lùa.

– Không nên cho trẻ ăn các loại thức ăn chứa protein gây dị ứng như kiêng dùng các loại thủy hải sản, các loại thịt dê, thịt chó, thịt gà, vịt, ngựa, lừa, các loại côn trùng, các loại rau kích thích như ớt, rau thơm, các gia vị thơm cay như hoa hồi, bột hạt cải…

Chăm sóc trẻ khi bị bệnh sởi

– Trong giai đoạn bị bệnh sởi, nên ăn thức ăn lỏng, dễ tiêu hoá và uống nhiều nước hoa quả. Cho trẻ ăn nhiều rau chân vịt, cải trắng, cà rốt, củ cải, táo, lê, đào… để cung cấp năng lượng, giúp trẻ nhanh phục hồi sức khoẻ.

– Khi bị sởi, trẻ rất dễ bị mất nước do nôn, tiêu chảy và đi tiểu nhiều, vì vậy cần phải được bù nước bằng cách cho trẻ uống nhiều nước, 6 -8 cốc nước/ngày. Không nên uống các loại nước kích thích, có ga.

– Nhỏ mũi hoặc mắt cho trẻ bằng nước muối sinh lý hoặc thuốc nhỏ mắt mũi chuyên dùng 3-4 lần/ngày

– Nếu trẻ không bị biến chứng thì tuyệt đối không dùng kháng sinh, chỉ nên dùng B1, vitamin C liều cao. Nếu trẻ bị biến chứng như liên tục bị sốt, lúc này nên hạ nhiệt theo chỉ định của bác sĩ và đưa trẻ đến bệnh viện để theo dõi và điều trị.

Benh.vn (Theo BV Hồng ngọc)

Bài viết Phòng tránh và điều trị bệnh sởi cho trẻ em đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Tìm hiểu về bệnh sởi

Sởi là một bệnh truyền nhiễm cấp tính đường hô hấp, rất dễ lây với các triệu chứng sốt, phát ban, chảy nước mũi, ho, mắt đỏ… Bệnh sởi thường gặp ở trẻ em, tuy nhiên người lớn nếu không có miễn dịch phòng bệnh cũng có thể mắc Bệnh sởi có thể gây thành dịch.

Virus Sởi là thủ phạm gây bệnh Sởi (Ảnh minh họa)

Bệnh sởi thường xuất hiện vào thời điểm nào?

• Bệnh sởi có thể gặp xuất hiện quanh năm nhưng mùa mưa nhiều hơn mùa nắng.
• Bệnh sởi dễ bùng phát thành dịch theo chu kỳ 2 đến 4 lần trong năm.

Nguyên nhân gây bệnh Sởi

Nguyên nhân gây bệnh Sởi là do Virus Sởi. Virus Sởi có thể lây nhiễm qua đường hô hấp bằng cách:

• Lây trực tiếp khi bệnh nhân: ho, hắt hơi, nói chuyện…
• Lây gián tiếp ít gặp vì virus sởi dễ bị diệt ở ngoại cảnh.

Triệu chứng

• Biếng ăn, quấy khóc, người hâm hấp sốt vài ngày rồi đột nhiên sốt cao.
• Đi ngoài lỏng, mệt mỏi, mắt cộm đỏ, sợ ánh sáng.
• Chảy nước mắt, hắt hơi, sổ mũi, ho khan, họng đỏ.
• Xuất hiện những chấm trắng bằng đầu kim mọc rải rác trong môi, má trước răng hàm, trán hoặc sau tai, sau gáy, lưng có 1 vài nốt đỏ như muỗi đốt.
• Sởi thường mọc từ sau tai, mặt, cổ, lan xuống các chi. Khi sởi mọc đến bụng thì bắt đầu bay từ trên đầu dần xuống… Sởi bay 3 ngày là hết nốt ban, để lại nốt thâm sau khi bay.

Trẻ quấy khóc, sổ mũi, xuất hiện các nốt trên tai, mặt, cổ…khi bị sởi (Ảnh minh họa)

Lưu ý: Khi xuất hiện dấu hiệu lên sởi, cần cách ly trẻ để tránh lây lan và điều trị kịp thời.

Quá trình bị bệnh

• Thời kỳ ủ bệnh chừng 10-12 ngày, có khi ngắn hơn (7 ngày), có khi dài hơn (20 ngày), thường không có biểu hiện gì.
• Một số trường hợp sau khi tiếp xúc với trẻ ốm, trẻ sốt nhẹ trong 5-6 ngày rồi khỏi đến 3-4 ngày sau mới sốt cao, chảy nước mắt nước mũi, hoặc đi tướt, trớ…
• Tiếp đến là thời kỳ khởi phát, dài 4-5 ngày với triệu chứng nổi bật là sốt và viêm họng (có thể sốt cao trên 39 độ C), kèm theo nhức đầu, đau cơ, khớp; chảy nước mũi, chảy nước mắt, mắt đỏ, ho nhiều, ho khan, có khi bị tiêu chảy.

Thời gian ủ bệnh kéo dài và thường không có biểu hiện gì…(Ảnh minh họa)

• Các triệu chứng tiếp tục nặng thêm, có khi bắt đầu bằng những cơn thở rít, hơi sổ mũi, ban đêm ho, hay nằm mê…sau đó sởi bắt đầu mọc.
• Phần nhiều ban mọc ở sau tai, chân tóc rồi lan dần theo trình tự: mặt, cổ, lưng, bụng và chân tay.
• Đến ngày thứ ba, ban mọc khắp người, mọc dầy nhất ở những nơi hay cọ xát hoặc phơi nắng. Có khi các nốt ban hợp với nhau thành từng vầng. Các nốt sởi hình tròn hoặc bầu dục, có màu đỏ hồng nhạt, ấn vào biến mất, da xung quanh vẫn bình thường.
• Khi sởi mọc hết thì trẻ hết sốt và sởi bắt đầu bay, sởi bay cũng theo trình tự như khi mọc, để lại các vết thâm và bong da nhỏ.
• Thường sau 1 tuần ban sởi bay hết và chỉ sau 2 tuần trẻ trở lại bình thường.

Cách chăm sóc trẻ bị sởi

Giữ ấm cho trẻ và kiểm tra nhiệt độ cho trẻ thường xuyên (ảnh minh họa)

• Cho trẻ mặc ấm, tránh gió lạnh, ẩm ướt.
• Bảo đảm phòng ngủ thoáng, sáng, tránh gió lùa.
• Hạn chế gió, nước lạnh, nước kém vệ sinh, không ăn, uống các thứ tanh, lạnh.
• Cho trẻ ăn nhẹ, đầy đủ dinh dưỡng, vitamin, hoa quả, các khoáng chất.
• Cho trẻ uống nhiều nước (dung dịch oresol, nước quả tươi) khi trẻ sốt cao, tiêu chảy để giảm thiểu tình trạng cơ thể bị khử nước.
• Với trẻ đang bú, tiếp tục cho bú mẹ.
• Cho trẻ  uống 1 liều paracetamol để giảm đau, hạ sốt (nếu trẻ trên 3 tháng tuổi).
• Súc miệng nước muối 0,9%.
• Nhỏ mắt, nhỏ mũi thuốc kháng sinh.
• Cho trẻ uống thuốc giảm ho, nếu sốt cao lau bằng khăn ấm.
• Để đề phòng khô mắt do thiếu vitamin A, có thể cho trẻ uống vitamin A 100.000 đơn vị trong hai ngày đầu. Sau khi sởi bay cho uống thêm một liều củng cố.
• Các kháng sinh không được dùng trong điều trị sởi nhưng có thể được dùng để điều trị biến chứng viêm tai giữa…

Lưu ý: Cần đưa trẻ đến bệnh viện để khám và điều trị bệnh theo sự chỉ định của bác sỹ.

Phương pháp điều trị

Về điều trị, hiện chưa có thuốc đặc trị. Chủ yếu là điều trị triệu chứng, chăm sóc, phòng ngừa và điều trị biến chứng. Với thể sởi lành tính, điều trị tại nhà.

•  Điều trị hỗ trợ gồm hạ sốt bằng Paracetamol, Ibuprofen.
• Cho trẻ nghỉ ngơi tại giường, bù phụ nước-điện giải, phát hiện biến chứng kịp thời.
• Điều trị kháng sinh khi có bằng chứng bội nhiễm vi khuẩn.
• Các thuốc kháng virus hiện nay không có tác dụng…

Cho trẻ nghỉ ngơi, bù phụ nước-điện giải …khi bị sởi (Ảnh minh họa)

Phương pháp phòng bệnh khi có dịch

• Tiêm phòng sởi.
• Trẻ dưới 6 tháng tuổi và người mẹ đã từng bị sởi thì kháng thể từ mẹ sẽ truyền cho bé ngay từ trong bụng mẹ và bản thân trẻ đã có khả năng miễn dịch đối với bệnh này.
• Trẻ trên 6 tháng tuổi và đã từng tiếp xúc với vi rút sởi thì sẽ được tiêm vắc xin sởi để ngăn ngừa sự phát bệnh.
• Nếu người mẹ chưa từng bị sởi thì có thể tiêm một mũi human normal immuniglobin (HNIG). HNIG là sự tập trung cao của các kháng thể mà có thể bảo vệ cơ thể ngay lập tức chống lại bệnh sởi.

Phương pháp bảo vệ trước khi có dịch

• Khi trẻ được 13 tháng tuổi, cho bé tiêm phòng sởi, hiệu quả bảo vệ lên tới 90 – 95%. Một liều nhắc lại khi trẻ trong độ tuổi 3 – 5 sẽ tăng hiệu quả bảo vệ lên tới 99%.
• Vắc xin phòng sởi chính là các vi rút sởi được làm mất độc lực, an toàn, không gây bệnh cho người tiêm phòng.

Tiêm phòng sởi cho trẻ (Ảnh minh họa)

Các vi rút này được đưa vào cơ thể sẽ kích thích hệ miễn dịch sản xuất kháng thể, đủ sức chống lại khi gặp các vi rút mạnh hơn.

Lời kết

Bệnh sởi là một bệnh truyền nhiễm cấp tính đường hô hấp, dễ lây, thường gặp ở trẻ em từ 6 tháng đến 3 tuổi. Bệnh có thể gặp ở mọi nơi và quanh năm nhưng mùa mưa nhiều hơn mùa nắng và dễ bùng lên thành dịch theo chu kỳ 2-4 lần trong năm.

Các biến chứng thường gặp của bệnh sởi là: viêm tai giữa, viêm phổi, tiêu chảy, viêm não… và là nguyên nhân gây suy dinh dưỡng cho trẻ. Vì vậy, khi trẻ bị sởi, cha mẹ cần cho trẻ mặc ấm, tránh gió lạnh, ẩm ướt, không ăn, uống các thứ tanh, lạnh. Cho trẻ uống nhiều nước (dung dịch oresol, nước quả tươi) khi trẻ sốt cao, tiêu chảy để giảm thiểu tình trạng cơ thể bị khử nước. Cho trẻ súc miệng nước muối 0,9%, nhỏ mắt, nhỏ mũi thuốc kháng sinh…đặc biệt trước và sau khi bị bệnh, cha mẹ cần cho trẻ cách ly để đảm bảo sởi không lây lan ra cộng đồng dân cư.

Benh.vn

Bài viết Phương pháp đề phòng và chăm sóc trẻ khi bị sởi đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Điều trị bệnh Sởi

Liệu pháp điều trị bệnh sởi gồm điều trị toàn thân và điều trị triệu chứng. Với những bệnh nhân sởi có biến chứng nhiễm khuẩn thì phải dùng các kháng sinh đặc hiệu tuỳ theo biến chứng. Nếu bệnh nhân bị viêm não cần thiết chăm sóc tích cực chú ý tăng áp lực nội sọ. Phải dùng vitamin A liều cao trong các trường hợp sởi nặng đặc biệt trẻ em dưới 2 tuổi rất có hiệu quả.

– Với trẻ em từ 1 – 6 tháng một liều 50.000 UI

– Với trẻ em từ 7 – 12 tháng một liều 100.000 UI

– Trẻ em trên 1 tuổi một liều 200.000 UI

– Cách dùng: đường uống, chia liều trên trong 2 ngày liền nhau.

Ngoài ra Vidarabin cũng có hiệu quả chống lại virus sởi ở phòng thí nghiệm và có thể áp dụng điều trị bệnh nhân suy giảm miễn dịch bị sởi.

Phòng bệnh Sởi

Phòng bệnh không đặc hiệu

– Phải phát hiện bệnh nhân sớm từ khi còn ở thời kỳ khởi phát chỉ có ho và viêm long mắt mũi để cách ly và tránh lây lan ra cộng đồng và điều trị kịp thời để tránh các biến chứng nặng.

– Với những trẻ em và người lớn quá nhạy cảm với bệnh sởi như trẻ nhỏ dưới một tuổi hoặc những người lớn có suy giảm miễn dịch mà tiếp xúc với bệnh nhân sởi trong vụ dịch.

+ Phải tiêm ngay Globulin miễn dịch chuẩn chậm nhất trong vòng 6 ngày tính từ khi tiếp xúc, tiêm bắp, tiêm càng sớm càng tốt.

+ Liều: 0,25ml/ kg cho người khoẻ; 0,5ml/ kg cho người suy giảm miễn dịch với liều tối đa là 15ml

Phòng bệnh đặc hiệu

Tiêm vắc xin là biện pháp đặc hiệu tốt nhất để giúp trẻ phòng bệnh Sởi

– 1954 Ender và Pecbls phân lập được virus sởi từ máu của bệnh nhân sởi tên là Edmonston 24 giờ sau khi sởi mọc.

– 1958 thì làm được vac xin lần đầu tiên

– Vac xin hiện đang dùng là loại vac xin sống tối giảm hoạt Schawarz (1962) chỉ tiêm một lần, miễn dịch tốt 97,1% phản ứng nhẹ hơn (30%) cùng các vac xin tương tự như của Anh (Beckenham 20 và 31)

– Chỉ định tiêm vac xin

Bắt đầu tiêm cho trẻ em từ 8 -9 tháng tuổi, sau tiêm nhắc lại một lần nữa  khi trẻ 2 tuổi,  cho miễn dịch suốt đời.

– Cách tiêm: tiêm dưới da

– Chống chỉ định:

• Trẻ đang sốt
• Bị lao tiến triển
• Mới được tiêm Gamaglobulin hoặc truyền máu (3 tháng)
• Bị dị ứng với trứng
• Phụ nữ đang có thai
• Các người có bệnh máu
• Các người đang điều trị Corticoit, xạ trị, hoá liệu ung thư

– Kết quả: chỉ có 5% thất bại

– Tai biến khi dùng vac xin: chán ăn, nôn, ỉa chảy, viêm mũi họng rất hiếm và có khoảng 10% trẻ có phát ban kiểu sởi nhẹ ở mặt, trên ngực vào ngày thứ 10, ban tồn tại chừng 48 giờ.

Benh.vn

Bài viết Phòng bệnh, chữa bệnh sởi đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Bài viết Nguy cơ bùng phát dịch bệnh Sởi tại Hà Nội đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.

Bệnh sởi và sốt phát ban rất dễ bị nhầm lẫn (Ảnh minh họa)

Triệu chứng bệnh sởi và sốt phát ban

Sởi là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus sởi gây nên. Virus này có tính lây truyền cao nên dễ gây thành dịch. Sởi lây từ người này sang người khác qua đường hô hấp, qua nước bọt của người bệnh khi ho hoặc hắt hơi. Người bệnh có thể lây cho người khác trước và sau vài ngày mới xuất hiện triệu chứng của bệnh. Bệnh sởi rất dễ lây truyền ở những nơi tập trung nhiều trẻ em. Ví dụ ở các cơ sở y tế và trường học. Những người không được tiêm phòng vắc xin hoặc tiêm phòng không đầy đủ là những đối tượng rất dễ mắc bệnh. Sởi là bệnh lành tính nhưng nếu có biến chứng nghiêm trọng thì cũng có thể dẫn tới tử vong.

Cách phân biệt bệnh sởi với sốt phát ban

Giai đoạn ủ bệnh, giai đoạn khởi phát của sốt phát ban và bệnh sởi (trung bình khoảng 1 tuần) thường có biểu hiện khá giống nhau, thể hiện qua các triệu chứng như sốt nhẹ hoặc sốt cao 39 – 40 độ C, sốt liên tục. Xuất hiện cảm giác mệt mỏi, lừ đừ vì sốt cao, nhức mỏi cơ bắp, trẻ biếng ăn, nôn, tiêu chảy.

Nếu mắc sốt phát ban sau khi giảm sốt trẻ sẽ bị phát ban, nhức đầu, sưng hạch (Ảnh minh họa)

– Sốt phát ban thông thường (Bệnh Rubella hay còn gọi là bệnh sởi Đức, do virus Rubella gây ra). Đây là bệnh sốt phát ban lành tính nhưng rất nguy hiểm đối với phụ nữ mang thai: Sau khi giảm sốt, trẻ sẽ bị phát ban, nhức đầu, sưng hạch kéo dài từ 1 – 7 ngày. Những nốt ban màu hồng mịn, bắt đầu từ mặt và nhanh chóng lan xuống thân, sau đó xuống cánh tay và chân trước trước khi biến mất. Ban tồn tại từ 1-5 ngày, nhưng thường gặp nhất là 3 ngày. Sau khi ban bay đi thường không để lại dấu tích trên bề mặt da. Trong khoảng thời gian từ 7 ngày trước phát ban và trong lúc phát ban là thời gian mà người bệnh có khả năng lây bệnh cao nhất.

– Phát ban do sởi: Lúc đầu ban xuất hiện ở sau tai, sau đó lan ra mặt, xuống ngực bụng và toàn thân. Khi ban sởi biến mất cũng mất dần theo thứ tự đã nổi trên da. Đặc điểm ban sởi là dạng ban dạng sẩn, nổi lên bề mặt da, khi bay sẽ để lại những vết thâm tại nốt ban. Ngoài ra, trẻ bị sởi còn có triệu chứng đi kèm là chảy nước mũi, ho, viêm kết mạc mắt.

Biến chứng của sởi và sốt phát ban

– Sốt phát ban do nhóm siêu vi khuẩn thông thường hầu hết là bệnh lành tính. Trẻ bị sốt phát ban nếu được chăm sóc đúng cách, hợp lý thì bệnh sẽ tự khỏi sau 5 – 7 ngày mà không gây nên bất kỳ biến chứng nguy hiểm nào cho trẻ.

Đối với phụ nữ mang thai bị mắc sốt phát ban, đặc biệt là trong 3 tháng đầu của thai kỳ. 90% phụ nữ mang thai trong 3 tháng đầu của thai kỳ sẽ sinh ra em bé bị dị tật, thể trạng không tốt như: điếc, đục thủy tinh thể, tật mắt nhỏ, tăng nhãn áp bẩm sinh, tật đầu nhỏ, viêm não, màng não, chậm phát triển tâm thần, gan to, lách to… Đối với những người bị bệnh cần phải được cách ly một tuần lễ kể từ lúc phát ban để tránh lây nhiễm cho những người tiếp xúc.

Người mẹ bị sốt phát ban có thể gây những biến chứng nguy hiểm cho trẻ như chậm phát triển tâm thần, viêm não.. (Ảnh minh họa)

– Phát ban do virus sởi có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm cho trẻ nếu trẻ bệnh không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, đặc biệt là những trẻ có sức đề kháng yếu như sinh non, suy dinh dưỡng… Biến chứng thường gặp ở bệnh nhân mắc sởi là do sự nhân lên của vi rút hoặc do bội nhiễm vi khuẩn gây ra các bệnh viêm tai giữa, viêm phổi, tiêu chảy, viêm thanh quản, phế quản, khí quản và viêm não. Tất cả mọi người chưa mắc bệnh hoặc được gây miễn dịch chưa đầy đủ đều có nguy cơ bị nhiễm bệnh. Trẻ em là đối tượng nhiễm bệnh dễ dàng và có thể xuất hiện những biến chứng nặng. Trẻ sinh ra từ những người mẹ đã bị bệnh sởi trước đây sẽ được miễn dịch thụ động do mẹ truyền cho trong vòng 6 – 9 tháng. Hầu hết những ca tử vong do sởi đều do bị biến chứng nặng.

Biện pháp phòng bệnh

– Cách phòng bệnh sốt phát ban: Tiêm chủng cho trẻ em vắc xin ngừa 3 bệnh Rubella, sởi, quai bị được áp dụng: Mũi thứ 1 tiêm khi trẻ 12 tháng tuổi; mũi thứ 2 tiêm trong độ tuổi từ 4-6 tuổi. Phụ nữ trong độ tuổi sinh sản thì tiêm một liều duy nhất (phụ nữ chỉ được có thai sau khi tiêm vắc xin được 3 tháng).

– Cách phòng bệnh sởi: Phòng bệnh cách cho trẻ tiêm phòng vắc xin sởi khi đủ 9 tháng tuổi. Và tiêm mũi thứ 2 khi trẻ được 18 tháng tuổi để đảm bảo đủ liều lượng, nồng độ kháng thể giúp trẻ miễn dịch tốt với loại virus sởi. Việc tiêm mũi thứ 2 có thể tạo miễn dịch tới 99%. Hiệu quả của vắc xin phụ thộc rất lớn vào chất lượng bảo quản.

Benh.vn

Bài viết Cách phân biệt bệnh sởi và bệnh sốt phát ban đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Benh.vn.