Những hiểu lầm nghiêm trọng về tiêm chủng

Miễn dịch thu được nhờ mắc bệnh tốt hơn do tiêm văcxin, tiêm phòng có thể gây tự kỷ, cúm là bệnh vặt không cần tiêm phòng… là những hiểu lầm phổ biến về văcxin.

Dưới đây là các phân tích của Tổ chức Y tế thế giới về một số ngộ nhận sai lầm xung quanh việc tiêm phòng

Cải thiện vệ sinh cá nhân và môi trường đủ để hết bệnh tật, tiêm chủng là điều không cần thiết

Các loại bệnh có thể phòng tránh nhờ tiêm chủng sẽ quay lại nếu chúng ta ngừng chương trình tiêm chủng. Việc tăng cường vệ sinh, rửa tay và dùng nước sạch giúp bảo vệ con người khỏi các bệnh truyền nhiễm, nhưng nhiều bệnh vẫn tiếp tục lây lan dù sạch sẽ đến mấy. Nếu không tiêm phòng thì những bệnh hiếm gặp như bại liệt hay sởi sẽ nhanh chóng xuất hiện trở lại và thành đại dịch.

Văcxin có một số tác dụng phụ nguy hiểm và dài hạn chưa được biết đến, thậm chí có thể khiến trẻ tử vong

Văcxin rất an toàn. Đa số phản ứng do tiêm văcxin thường nhẹ và thoáng qua, ví dụ như đau ở chỗ tiêm hay sốt nhẹ. Ảnh hưởng nặng nề tới sức khỏe là vô cùng hiếm gặp và được theo dõi chặt chẽ. Nguy cơ bị ốm nặng vì các bệnh có thể phòng bằng văcxin lớn hơn rất nhiều so với nguy cơ từ việc tiêm văcxin. Ví dụ bệnh bại liệt có thể gây liệt, bệnh sởi có thể gây viêm não và mù lòa, một số bệnh thậm chí có thể gây tử vong. Đúng là không nên có bất kỳ trường hợp bệnh nặng hay tử vong nào do văcxin, nhưng lợi ích của tiêm phòng lớn hơn rất nhiều so với nguy cơ, và sẽ xuất hiện rất nhiều ca bệnh nặng thậm chí tử vong nếu không có văcxin.

Văcxin phối hợp phòng bạch hầu – uốn ván – ho gà và văcxin phòng bại liệt có thể gây đột tử ở trẻ sơ sinh

Không có bằng chứng để kết luận tiêm các văcxin nói trên gây đột tử ở trẻ sơ sinh. Hiểu nhầm xuất hiện là do những văcxin này được sử dụng đúng vào giai đoạn trẻ có thể gặp hội chứng đột tử. Nói cách khác, các trường hợp đột tử trùng hợp một cách vô tình với tiêm chủng. Đột tử vẫn có thể xuất hiện kể cả nếu trẻ không được tiêm phòng. Cần nhớ rằng bốn căn bệnh này có thể gây chết người và nếu trẻ không được tiêm phòng sẽ có nguy cơ tử vong hoặc tàn tật rất cao.

Các bệnh có thể phòng ngừa bằng văcxin gần như đã được thanh toán, vì vậy không cần tiêm phòng nữa

Mặc dù các bệnh có thể phòng ngừa bằng văcxin đã trở nên hiếm gặp ở nhiều quốc gia. Tuy nhiên tác nhân gây bệnh vẫn còn lưu hành ở một số nơi trên thế giới. Trong thời đại kết nối toàn cầu, các tác nhân này có thể vượt qua ranh giới địa lý và lây nhiễm cho bất kỳ ai chưa có miễn dịch. Ví dụ từ năm 2005, các vụ dịch sởi ở Tây Âu đã xuất hiện ở những người chưa tiêm phòng tại Áo, Bỉ, Đan Mạch, Pháp, Đức, Italy, Tây Ban Nha, Thụy Sỹ và Anh.

Vì vậy, hai lý do chính khiến cần tiêm phòng là để bảo vệ bản thân và bảo vệ những người xung quanh. Thành công của chương trình tiêm chủng phụ thuộc nhiều vào sự hợp tác của mỗi cá nhân, vì lợi ích chung của tập thể. Đừng đợi những người xung quanh hành động ngăn chặn sự lây lan của bệnh tật thay cho mình, hãy làm những gì bạn có thể.

Nếu mắc những bệnh có thể phòng ngừa bằng văcxin thì đó là “điều tất yếu của cuộc sống”

Mắc bệnh có thể phòng ngừa bằng văcxin không phải là “điều tất yếu của cuộc sống”. Sởi, quai bị và rubella là những bệnh nghiêm trọng và có thể dẫn tới biến chứng nặng nề ở cả trẻ em và người lớn như viêm phổi, viêm não, mù lòa, tiêu chảy, viêm tai, hội chứng rubella bẩm sinh và tử vong. Những nguy hiểm trên đều có thể ngăn ngừa bằng văcxin. Không tiêm phòng đầy đủ khiến trẻ dễ bị tổn thương hơn.

Cho trẻ tiêm phòng cùng lúc hai hoặc nhiều văcxin làm tăng nguy cơ tác dụng phụ, có thể gây quá tải cho hệ miễn dịch

Các bằng chứng khoa học cho thấy việc tiêm cùng lúc vài loại văcxin không gây tác dụng xấu lên hệ miễn dịch. Hằng ngày trẻ tiếp xúc với hàng trăm tác nhân lạ làm khởi phát đáp ứng miễn dịch. Một động tác đơn giản như ăn uống cũng đưa vào cơ thể những kháng nguyên mới và rất nhiều vi khuẩn có sẵn ở miệng mũi. Khi cảm lạnh hay đau họng, bé tiếp xúc với kháng nguyên nhiều hơn nhiều so với khi tiêm văcxin. Ưu điểm của tiêm cùng lúc vài loại văcxin là giảm số lần đi khám, tiết kiệm thời gian và tiền bạc, nâng cao khả năng hoàn thành lịch tiêm chủng đúng thời hạn. Hơn nữa, việc tiêm phối hợp các mũi như sởi, quai bị và rubella cũng đồng nghĩa với việc trẻ phải tiêm ít mũi hơn.

Bệnh cúm chỉ là chuyện khó chịu vặt vãnh, văcxin không có tác dụng

Cúm không phải chuyện vặt. Căn bệnh nguy hiểm này cướp đi mạng sống của 300.000-500.000 người mỗi năm. Phụ nữ có thai, trẻ nhỏ, người già thường có sức khỏe kém và những người có bệnh mãn tính như hen hay bệnh tim đều dễ bị nhiễm trùng nghiêm trọng và dễ tử vong hơn. Tiêm phòng cúm cho phụ nữ có thai còn có thêm lợi ích bảo vệ bé sơ sinh. Văcxin cung cấp miễn dịch với 3 chủng virus cúm phổ biến nhất lưu hành tại mỗi mùa nhất định. Đây là cách tốt nhất để giảm nguy cơ nhiễm cúm nặng và lan truyền bệnh cho những người khác. Tránh nhiễm cúm đồng nghĩa với tránh giảm thu nhập do phải nghỉ học hay nghỉ làm.

Miễn dịch nhờ mắc bệnh tốt hơn miễn dịch nhờ văcxin

Văcxin làm sản sinh đáp ứng miễn dịch giống như khi nhiễm bệnh tự nhiên nhưng không gây bệnh và giúp tránh các biến chứng tiềm ẩn. Trong khi đó cái giá phải trả để tạo miễn dịch thông qua nhiễm bệnh tự nhiên có thể là chậm phát triển tinh thần do Haemophilus B, dị tật bẩm sinh do rubella, ung thư gan do virus viêm gan B hoặc tử vong do sởi.

Trong văcxin có thủy ngân rất nguy hiểm

Thiromersal là thành phần hữu cơ chứa thủy ngân được bổ sung vào một số loại văcxin để làm chất bảo quản. Đây là chất bảo quản văcxin phổ biến nhất, thường được dùng trong các ống văcxin đa liều. Không có bằng chứng về việc lượng thiomersal dùng trong văcxin gây nguy hiểm cho sức khỏe người tiêm.

Văcxin gây bệnh tự kỷ ở trẻ

Nghiên cứu năm 1998 bày tỏ sự lo ngại về mối liên hệ giữa văcxin phòng bệnh sởi-quai bị-rubella và bệnh tự kỷ sau này được phát hiện là mắc sai lầm nghiêm trọng và bài báo đã bị chính tạp chí xuất bản gỡ bỏ. Thật không may, việc công bố nghiên cứu này đã làm dấy lên những lo ngại, khiến tỷ lệ tiêm chủng giảm sút và kết quả là sau đó xảy ra những đợt bệnh dịch bùng phát. Không có bằng chứng về mối liên hệ giữa văcxin phòng 3 bệnh trên và bệnh tự kỷ hay các rối loạn tự kỷ.

Benh.vn (Theo BV Nhi Trung Ương và WHO)