Siêu âm thang xám là phương tiện chẩn đoán hình ảnh được lựa chọn trong đánh giá suy thận cấp hoặc mạn tính, đôi khi bổ sung bằng siêu âm Doppler.
Bàn luận về suy thận là quan trọng cho dù nó không thực sự thích hợp với tiếp cận bằng hình ảnh siêu âm.. Phần lớn các trường hợp suy thận có nguyên nhân chưa rõ ràng. Siêu âm giúp chẩn đoán và xử trí. Các tình huống dặt ra cho siêu âm như sau:
Giãn đài thận:
Ở các bệnh nhân giãn đài thận, bệnh tắc nghẽn đường niệu phải được khẳng định hoặc loại trừ, đặc biệt các nguyên nhân suy thận có thể điều trị được. Cho dù các thận đó nhỏ, loại bỏ bít tắc có thể làm giảm creatinine và tránh phải chạy thân. Nếu giãn đài thân mà bàng quang căng hay còn tồn dư nhiều sau đái, đặt sonde đái là xử trí thích hợp. Giảm creatinine sau đó xác định rằng tắc tại đường ra của bàng quang là nguyên nhân gây suy thân.
Giãn đài bể thân sau khi đặt sone đái có thể giảm đi hoặc hết. Nếu đặc sonde đái không làm giảm mức creatinine thì chụp bể thân ngược dòng là cần thiết. Với nam giới, bênh lý tiền liêt tuyến ác tính ngoài gây tắc đường ra của bàng quang còn có thể kết hợp xâm lấn gây tắc nghẽn phần thấp của niêu quản.
Ở các bệnh nhân giãn đài thận, bàng quang có kích thước bình thường và không có nước tiểu tồn dư, chụp xuôi dòng nên được thực hiên ngay lâp tức. Nếu bênh tắc nghẽn đường niêu được xác định thì nên dẫn lưu luôn đài thân. Với các bênh nhân tắc nghẽn đường niêu có sốt, nên chọc xuôi dòng dể loại trừ viêm thân bể thân nếu cần thiết.
Thận giai đoạn cuối
Nếu cả hai thận có chiều dài < 6 cm, chúng được xếp loại là thận giai đoạn cuối của bất cứ nguyên nhân nào, vỏ thân không đủ duy trì chức năng; bệnh nhân đó được đặt trong chương trình chạy thận nhân tạo. Môt số bênh nhân có mật độ âm thay đổi chỉ ra các chẩn đoán khác nhau, nhưng không làm thay đổi cách xử trí.
Thận đa nang. Nếu bệnh thận đa nang di truyền (ADPKD ở người trưởng thành), thì bênh nhân đó được đặt trong chương trình chạy thân nhân tạo.
Các thận kích thước bình thường, không giãn đài bể thận. Tầm quan trọng của chẩn đoán xác định là liệu bệnh nhân sẽ đáp ứng với điều trị nội khoa không, đặc biệt là steroid. Điều này yêu cầu chẩn đoán mô học. Siêu âm có thể cho môt số chỉ dẫn chẩn đoán bởi vì tăng âm vỏ thân với các tháp thân bình thường gợi ý bênh cầu thân, tăng âm vỏ và tủy thân gợi ý bênh cầu thân-ống thận. Các dấu hiêu này không đủ chính xác đối với lâm sàng. Do đó ở các bênh nhân với kích thước các thân bình thường và không giãn đài thận thì sinh thiết thân là cần thiết. Sinh thiết được thực hiện tốt dưới hướng dẫn của siêu âm
Tăng âm vỏ thận, không tăng âm tủy thận (thay đổi loại 1)
Nguyên nhân (hay gặp) Nhận xét
Viêm tiểu cầu thân cấp
Viêm tiểu cầu mạn tính Có thể tiến tới thay đổi loại 2
Xơ cứng thân (tăng huyết áp đái tháo đường)
Hoại tử ống thân cấp Thân và các tháp thân có thể to ra
Tăng âm vỏ thận và tăng âm tủy thận (thay đổi loại 2)
Nguyên nhân (hay gặp) Nhận xét
Viêm thân bể thân mạn tính
Viêm tiểu cầu mạn tính Bắt đầu là thay đổi loại 1
Giãn đài thận (ứ nước thận)
Thuật ngữ ứ nước thận đôi khi được dùng đồng nghĩa với tắc nghẽn, nhưng nó có nghĩa là giãn đài thận do bất cứ nguyên nhân nào (xem bảng bên dưới). Thận ứ nước thấy trên siêu âm là một nhóm các khoảng trống âm chứa đầy dịch bên trong phức hợp xoang (Hình 44). Tuy nhiên, hệ thống đài thân bình thường đôi khi có thể căng đủ để thấy bằng siêu âm. Đây là trường hợp tăng bài niệu (dùng thuốc, bệnh nhân có một thân) hoặc do bàng quang đầy. Trong các trường hợp này, đài thân giãn vẫn có hình “chén” bình thường.
Giãn đài thận: ứ nước thận
Nguyên nhân Nhận xét
Tắc nghẽn Không thấy giãn không loại trừ tắc
Di chứng của tắc Giãn không trở về bình thường
Bệnh thân trào ngược Thường giãn các đài trên. Giãn ít. Đôi khi thấy sẹo vỏ thận
Có thai Giãn rõ ở bên phải. Giãn nặng ở tuần 38. Có thể dai dẳng sau đẻ, đặc biệt đa thai Đài thận to bẩm sinh Chụp UIV
Hoại tử nhú thận Gây giãn đài thận thực sự, nhưng cũng có thể gây tắc do mảnh hoại tử tróc ra
Đài thận tù (tày) sau nhiễm khuẩn Sẹo vỏ thận đối diện các đài tù
Bàng quang đầy Trở về bình thường sau đi đái
Tăng bài niệu Chỉ giãn nhẹ
Tắc nghẽn: Siêu âm là phương tiện chẩn đoán hình ảnh đầu tiên được dùng trong các trương hợp nghi ngờ tắc. Nên nhớ, siêu âm thường chỉ phát hiện có giãn hay không giãn đài thận và niệu quản, không thấy giãn không loại trừ tắc. Trong tắc cấp, những giờ đầu thận có thể ngừng hoạt đông nên đài thận không giãn.
