Giọng nói của trẻ là một trong những phương tiện giao tiếp quan trọng nhất. Nếu giọng nói của trẻ thay đổi bất thường, đó có thể là dấu hiệu của rối loạn giọng nói. Điều trị sớm rối loạn giọng nói ở trẻ em rất quan trọng, giúp trẻ phát triển toàn diện.
Mục lục
Nguyên nhân rối loạn giọng nói ở trẻ em
Rối loạn giọng nói ở trẻ em là tình trạng giọng nói của trẻ có những thay đổi bất thường về âm lượng, cao độ, âm sắc hoặc chất lượng. Rối loạn giọng nói có thể do nhiều nguyên nhân, bao gồm:
Rối loạn chức năng – nguyên nhân rối loạn giọng nói ở trẻ em phổ biến
Rối loạn chức năng giọng nói là nguyên nhân chính gây ra rối loạn giọng nói ở trẻ em, đặc biệt là trẻ nhỏ. Nguyên nhân này có thể do trẻ nhỏ hay có thói quen bắt chước “nhại”lại giọng nói của người lớn. Một số trường hợp rối loạn giọng nói của trẻ em như:
- Nói quá to hoặc quá nhỏ: Giọng nói quá to có thể khiến dây thanh âm thanh quản bị kéo căng hoặc có hiện tượng co lại quá mức. Lâu ngày, “thói quen’ này có thể dẫn đến thay đổi giọng nói, phát âm ở trẻ em
- Nói quá nhanh: Đây là hiện tượng tốc độ và số lượng từ trẻ nói trong một khoảng thời gian nhanh hơn bình thường. Khi nói quá nhanh, trẻ có thể gặp trường hợp líu lưỡi, dính lưỡi và trẻ không có đủ thời gian để định hình được cách phát âm, cao độ để định hình giọng nói đúng cách.
- Nói quá nhiều: Khi nói quá nhiều, khiến trẻ bị tiêu hao năng lượng nhiều hơn, dẫn đến việc mệt mỏi, ảnh hưởng đến thanh âm. Nếu trường hợp này kéo dài sẽ thanh khí quản của trẻ bị tổn thương, từ đó dẫn đến rối loạn giọng nói.
Rối loạn cấu trúc – nguyên nhân đến từ bên trong
Rối loạn cấu trúc là nguyên nhân gây rối loạn giọng nói ở trẻ em ít phổ biến hơn rối loạn chức năng. Nguyên nhân này có thể do các bất thường về cấu trúc của thanh quản, dây thanh âm hoặc các bộ phận khác của đường thở. Các bất thường này có thể do bẩm sinh hoặc do chấn thương.
Một số bất thường cấu trúc phổ biến có thể gây rối loạn giọng nói ở trẻ em bao gồm:
- Chấn thương liên quan đến dây thanh quản: Nguyên nhân này thường ít xảy ra ở trẻ em. Các chấn thương này có thể do tai nạn, do các tiểu phẫu, phẫu thuật trong y tế mang lại.
- Các bất thường bẩm sinh: Một số bất thường bẩm sinh có thể khiến giọng nói của trẻ thay đổi như tật nứt môi và vòm miệng, hở hàm ếch, hở môi…
- Có khối u phát triển trong thanh quản: trường hợp này hiếm khi xảy ra ở trẻ em. Nhưng các khối u hoặc sự phát triển bất thường của các các tế bào trong thanh quản có thể gây cản trở không khí lưu thông, độ rung của dây thanh quản, dẫn đến rối loạn giọng nói ở trẻ em.
Rối loạn thần kinh
Rối loạn thần kinh là nguyên nhân gây rối loạn giọng nói ở trẻ em ít phổ biến nhất. Nguyên nhân này là do tổn thương các dây thần kinh kiểm soát giọng nói. Các tổn thương này có thể do bệnh tật, chấn thương hoặc phẫu thuật.
Một số bệnh tật có thể gây tổn thương dây thần kinh kiểm soát giọng nói bao gồm:
- Viêm dây thần kinh: Viêm dây thần kinh có thể do nhiễm trùng, chấn thương hoặc các bệnh tự miễn.
- Tai biến mạch máu não: Tai biến mạch máu não có thể gây tổn thương các dây thần kinh kiểm soát giọng nói.
- U não: Các khối u não có thể gây chèn ép các dây thần kinh kiểm soát giọng nói.
Triệu chứng rối loạn giọng nói ở trẻ em
Các triệu chứng rối loạn giọng nói ở trẻ em có thể khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra. Một số triệu chứng phổ biến bao gồm:
- Giọng nói yếu, thều thào: Đây là triệu chứng phổ biến nhất của rối loạn giọng nói ở trẻ em.
- Giọng nói cao, thấp hoặc rè: Giọng nói của trẻ có thể cao hơn hoặc thấp hơn bình thường, hoặc có thể bị rè.
- Giọng nói bị nghẹn, tắc nghẽn: Giọng nói của trẻ có thể bị ngắt quãng hoặc khó phát ra.
- Giọng nói thay đổi khi trẻ nói to hoặc nói nhanh: Giọng nói của trẻ có thể trở nên rõ ràng hơn khi trẻ nói nhỏ hoặc nói chậm.
- Trẻ khó khăn khi nói to hoặc nói lâu: Trẻ có thể bị mệt mỏi hoặc đau cổ họng khi nói to hoặc nói lâu.
Ngoài ra, trẻ có thể gặp các triệu chứng khác như:
- Trẻ nói lắp: Trẻ nói lắp là một dạng rối loạn giọng nói, trong đó trẻ lặp lại hoặc kéo dài âm thanh hoặc từ.
- Trẻ nói ngọng: Trẻ nói ngọng là một dạng rối loạn giọng nói, trong đó trẻ phát âm các âm thanh sai.
- Trẻ nói giọng mũi: Trẻ nói giọng mũi là một dạng rối loạn giọng nói, trong đó âm thanh phát ra từ mũi thay vì từ miệng.
- Nếu cha mẹ nhận thấy bất kỳ triệu chứng nào của rối loạn giọng nói ở trẻ em, hãy đưa trẻ đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Chẩn đoán rối loạn giọng nói ở trẻ em
Để chẩn đoán rối loạn giọng nói ở trẻ em, bác sĩ thường sẽ tiến hành các xét nghiệm sau:
Khám lâm sàng
Trong quá trình khám lâm sàng, bác sĩ sẽ hỏi cha mẹ về các triệu chứng mà trẻ gặp phải. Bác sĩ cũng sẽ khám cổ họng của trẻ để tìm các bất thường về cấu trúc, chẳng hạn như sưng, đỏ hoặc khối u.
Dây thanh âm không bình thường: Dây thanh âm có thể bị sưng, viêm hoặc tổn thương.
Các cấu trúc khác trong thanh quản bị tổn thương: Các cấu trúc khác trong thanh quản, chẳng hạn như dây chằng hoặc cơ bắp, có thể bị tổn thương.
Xét nghiệm âm thanh
Xét nghiệm âm thanh sẽ giúp bác sĩ đánh giá chất lượng giọng nói của trẻ. Xét nghiệm này thường được thực hiện bởi một chuyên gia ngôn ngữ trị liệu hoặc một kỹ thuật viên âm thanh.
Xét nghiệm âm thanh có thể bao gồm các bài kiểm tra sau:
- Đánh giá độ cao và âm sắc của giọng nói: Xét nghiệm này sẽ giúp bác sĩ xác định xem giọng nói của trẻ có cao, thấp hoặc rè hay không.
- Đánh giá cường độ của giọng nói: Xét nghiệm này sẽ giúp bác sĩ xác định xem giọng nói của trẻ có yếu, thều thào hay không.
- Đánh giá độ rõ ràng của giọng nói: Xét nghiệm này sẽ giúp bác sĩ xác định xem trẻ có khó phát âm các âm thanh hay không.
Xét nghiệm hình ảnh
Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm hình ảnh để xác định các bất thường về cấu trúc bên trong thanh quản. Các xét nghiệm hình ảnh thường được sử dụng để chẩn đoán rối loạn giọng nói ở trẻ em bao gồm:
Soi thanh quản: Xét nghiệm này sử dụng một ống nhỏ có gắn camera để quan sát thanh quản.
Chụp X-quang thanh quản: Xét nghiệm này sử dụng tia X để tạo ra hình ảnh của thanh quản.
Chụp cộng hưởng từ (MRI) thanh quản: Xét nghiệm này sử dụng từ trường và sóng radio để tạo ra hình ảnh chi tiết của thanh quản.
Chẩn đoán rối loạn giọng nói ở trẻ em dựa trên kết quả của các xét nghiệm lâm sàng, âm thanh và hình ảnh. Nếu bác sĩ nghi ngờ trẻ bị rối loạn giọng nói, trẻ sẽ được giới thiệu đến một chuyên gia ngôn ngữ trị liệu để được đánh giá và điều trị.
Điều trị rối loạn giọng nói ở trẻ em
Tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra, rối loạn giọng nói ở trẻ em có thể được điều trị bằng các phương pháp sau:
Liệu pháp ngôn ngữ trị liệu
Liệu pháp ngôn ngữ trị liệu là phương pháp điều trị phổ biến nhất cho rối loạn giọng nói ở trẻ em. Liệu pháp này giúp trẻ học cách sử dụng giọng nói đúng cách, bao gồm:
- Hít thở đúng cách: Hít thở đúng cách giúp trẻ có đủ không khí để nói to và rõ ràng.
- Sử dụng thanh quản đúng cách: Sử dụng thanh quản đúng cách giúp trẻ phát ra âm thanh rõ ràng và không bị rè.
- Phát âm các âm thanh đúng cách: Phát âm các âm thanh đúng cách giúp trẻ giao tiếp dễ dàng hơn.
Liệu pháp ngôn ngữ trị liệu thường được thực hiện bởi một chuyên gia ngôn ngữ trị liệu. Liệu trình điều trị có thể kéo dài từ vài tuần đến vài tháng, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của rối loạn giọng nói.
Phẫu thuật
Phẫu thuật có thể được chỉ định để điều trị rối loạn giọng nói ở trẻ em nếu rối loạn giọng nói là do các bất thường về cấu trúc. Phẫu thuật có thể giúp sửa chữa các bất thường này, từ đó cải thiện giọng nói của trẻ.
Phẫu thuật rối loạn giọng nói ở trẻ em thường được thực hiện bởi một bác sĩ phẫu thuật tai mũi họng. Phẫu thuật có thể được thực hiện dưới gây mê toàn thân hoặc gây mê cục bộ.
Các phương pháp điều trị khác
Trong một số trường hợp, rối loạn giọng nói ở trẻ em có thể được điều trị bằng các phương pháp khác, chẳng hạn như:
- Thuốc: Thuốc có thể được sử dụng để điều trị các tình trạng cơ bản gây ra rối loạn giọng nói, chẳng hạn như viêm dây thanh âm hoặc trào ngược dạ dày thực quản.
- Điều trị tâm lý: Điều trị tâm lý có thể được sử dụng để điều trị các vấn đề tâm lý gây ra rối loạn giọng nói, chẳng hạn như lo lắng hoặc trầm cảm.
Rối loạn giọng nói ở trẻ em có thể được điều trị hiệu quả bằng nhiều phương pháp khác nhau. Phương pháp điều trị phù hợp sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra rối loạn giọng nói và mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng.
Chăm sóc và đồng hành cùng trẻ bị rối loạn giọng nói
Rối loạn giọng nói ở trẻ em có thể ảnh hưởng đến sự phát triển ngôn ngữ và giao tiếp của trẻ. Cha mẹ có thể giúp trẻ cải thiện giọng nói và giao tiếp bằng cách thực hiện các biện pháp sau:
- Hỗ trợ trẻ tham gia liệu pháp ngôn ngữ trị liệu: Liệu pháp ngôn ngữ trị liệu là phương pháp điều trị rối loạn giọng nói phổ biến nhất ở trẻ em. Cha mẹ nên hỗ trợ trẻ tham gia liệu pháp ngôn ngữ trị liệu theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc chuyên gia ngôn ngữ trị liệu.
- Thực hành các bài tập phát âm với trẻ: Cha mẹ có thể giúp trẻ thực hành các bài tập phát âm tại nhà. Các bài tập này có thể giúp trẻ cải thiện kỹ năng sử dụng giọng nói đúng cách.
- Khuyến khích trẻ giao tiếp: Cha mẹ nên khuyến khích trẻ giao tiếp với người khác. Điều này sẽ giúp trẻ luyện tập sử dụng giọng nói của mình.
- Tạo môi trường giao tiếp tích cực:Cha mẹ nên tạo môi trường giao tiếp tích cực cho trẻ. Điều này sẽ giúp trẻ cảm thấy thoải mái khi nói chuyện.
- Dưới đây là một số mẹo cụ thể để cha mẹ chăm sóc trẻ bị rối loạn giọng nói:
- Hãy kiên nhẫn và thấu hiểu: Rối loạn giọng nói có thể khiến trẻ cảm thấy tự ti và lo lắng. Cha mẹ cần kiên nhẫn và thấu hiểu để giúp trẻ vượt qua khó khăn này.
- Đừng ép buộc trẻ: Cha mẹ không nên ép buộc trẻ nói to hoặc nói lâu. Điều này có thể khiến trẻ khó chịu và làm cho tình trạng rối loạn giọng nói trở nên tồi tệ hơn.
- Tạo môi trường yên tĩnh: Cha mẹ nên tạo môi trường yên tĩnh để trẻ có thể tập trung phát âm.
- Khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động giao tiếp: Cha mẹ có thể khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động giao tiếp, chẳng hạn như hát, đọc thơ hoặc kể chuyện.
Với sự chăm sóc và hỗ trợ của cha mẹ, trẻ bị rối loạn giọng nói có thể cải thiện giọng nói và hòa nhập tốt hơn trong xã hội. Nếu cha mẹ có bất kỳ lo lắng nào về rối loạn giọng nói của trẻ, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia ngôn ngữ trị liệu.
