Đau bụng ở trẻ em là một triệu chứng phổ biến, có thể do nhiều nguyên nhân, từ các vấn đề nhẹ như đau bụng do co thắt ruột đến các vấn đề nghiêm trọng hơn như viêm ruột thừa hoặc tắc ruột. Bài viết này sẽ cung cấp một số thông tin cơ bản về đau bụng ở trẻ em, bao gồm các nguyên nhân, triệu chứng và cách xử trí.
Mục lục
Nhận biết dấu hiệu đau bụng ở trẻ em
Đau bụng là một triệu chứng phổ biến ở trẻ em, có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, từ nhẹ đến nặng. Cha mẹ cần nắm được các dấu hiệu nhận biết đau bụng ở trẻ để có thể đưa trẻ đi khám và điều trị kịp thời nếu cần thiết.
Dấu hiệu nhận biết đau bụng ở trẻ sơ sinh
Trẻ sơ sinh thường không thể nói được, vì vậy cha mẹ cần chú ý đến các dấu hiệu sau đây để nhận biết trẻ bị đau bụng:
- Quấy khóc liên tục, vẻ mặt nhăn nhó đau đớn
- Cố gắng nắm chặt tay hoặc chân
- Đùn đẩy bụng
- Xì hơi nhiều
- Tiêu chảy
Trẻ lớn hơn có thể nói được, vì vậy cha mẹ có thể hỏi trẻ về các triệu chứng đau bụng. Dưới đây là một số dấu hiệu nhận biết đau bụng ở trẻ lớn hơn:
- Đau bụng dữ dội, có thể đau âm ỉ hoặc đau quặn thắt.
- Đau ở vùng bụng dưới hoặc quanh rốn.
- Đau có thể lan sang lưng hoặc đùi.
- Đau có thể kèm theo sốt, nôn mửa, tiêu chảy, táo bón, hoặc các triệu chứng khác.
Đau bụng ở trẻ có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, từ nhẹ đến nặng. Cha mẹ cần nắm được các dấu hiệu nhận biết đau bụng ở trẻ em để có thể đưa trẻ đi khám và điều trị kịp thời nếu cần thiết.
Nguyên nhân đau bụng ở trẻ em
Đau bụng ở trẻ em có thể được phân loại thành hai loại chính: đau bụng cấp tính và đau bụng mạn tính.
Đau bụng ở trẻ em – những cơn đau cấp tính
Đau bụng cấp tính là đau bụng khởi phát đột ngột và kéo dài trong thời gian ngắn, thường là dưới 24 giờ. Đau bụng cấp tính thường do các nguyên nhân sau:
- Viêm dạ dày ruột: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây đau bụng ở trẻ em. Viêm dạ dày ruột là một bệnh nhiễm trùng đường tiêu hóa do virus, vi khuẩn hoặc ký sinh trùng gây ra. Thường kèm theo các triệu chứng nôn mửa, tiêu chảy và sốt.
- Co thắt ruột: là một tình trạng phổ biến ở trẻ em, gây ra các cơn đau bụng cấp tính ngắn và đột ngột. Co thắt ruột thường do ăn quá nhiều hoặc ăn quá nhanh, hoặc do căng thẳng.
- Táo bón: là một tình trạng phổ biến ở trẻ em, gây ra các cơn đau bụng do phân bị tích tụ trong ruột. Các triệu chứng khác của táo bón bao gồm đi ngoài ít hơn ba lần một tuần, phân cứng hoặc khô, và khó đi ngoài.
- Lồng ruột: là một tình trạng cấp tính có thể gây đau bụng dữ dội ở vùng dưới bên phải của bụng. Lồng ruột xảy ra khi một phần của ruột bị mắc kẹt trong một phần khác của ruột.
- Thoát vị bẹn nghẹt: là một tình trạng cấp tính có thể gây đau bụng ở vùng bẹn. Bệnh xảy ra khi một phần của ruột hoặc cơ quan khác bị mắc kẹt bên ngoài cơ thể qua một lỗ nhỏ ở thành bụng.
- Bệnh phình đại tràng (Hirschsprung’s disease): Đây là một tình trạng bẩm sinh có thể gây đau bụng ở trẻ em. Bệnh xảy ra khi một phần của ruột không có các tế bào thần kinh cần thiết để kiểm soát nhu động ruột.
Đau bụng ở trẻ em – những cơn đau mạn tính
Đau bụng mạn tính là đau bụng kéo dài hơn 12 tuần. Đau bụng mạn tính ở trẻ em thường do các nguyên nhân sau:
- Rối loạn chức năng đường tiêu hóa: Rối loạn chức năng đường tiêu hóa là một nhóm các tình trạng có thể gây đau bụng, đầy hơi, táo bón hoặc tiêu chảy.
- Bệnh Celiac: Bệnh Celiac là một bệnh tự miễn có thể gây đau bụng, tiêu chảy, táo bón và thiếu hụt dinh dưỡng.
- Bệnh Crohn: Bệnh Crohn là một bệnh viêm ruột có thể gây đau bụng, tiêu chảy, táo bón và sốt.
- Bệnh viêm loét đại tràng: Bệnh viêm loét đại tràng là một bệnh viêm ruột có thể gây đau bụng, tiêu chảy, táo bón và chảy máu trực tràng.
- Hội chứng ruột kích thích: Hội chứng ruột kích thích là một tình trạng mãn tính có thể gây đau bụng, đầy hơi, táo bón hoặc tiêu chảy.
- Ung thư: Ung thư là một nguyên nhân hiếm gặp gây đau bụng mạn tính ở trẻ em.
Ngoài các nguyên nhân trên, đau bụng ở trẻ em cũng có thể do các nguyên nhân khác, chẳng hạn như:
- Chấn thương vùng bụng
- Biến chứng sau phẫu thuật
- Bệnh lý tiết niệu
- Bệnh lý hệ thống miễn dịch
- Bệnh lý nội tiết
Để xác định nguyên nhân gây đau bụng ở trẻ em, bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử bệnh của trẻ, các triệu chứng đi kèm và thực hiện các xét nghiệm cần thiết.
Chẩn đoán đau bụng ở trẻ em
Để xác định nguyên nhân gây đau bụng ở trẻ em, bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử bệnh của trẻ, các triệu chứng đi kèm và thực hiện các xét nghiệm cần thiết, chẳng hạn như:
- Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra bụng của trẻ để tìm những dấu hiệu bất thường, chẳng hạn như đau, sưng, đỏ, hoặc cứng. Bác sĩ cũng sẽ hỏi về các triệu chứng đi kèm, chẳng hạn như sốt, nôn mửa, tiêu chảy, táo bón, đầy hơi, hoặc khó thở.
- Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu có thể giúp bác sĩ xác định nhiễm trùng, viêm, hoặc các vấn đề về máu.
- Xét nghiệm nước tiểu: Xét nghiệm nước tiểu có thể giúp bác sĩ xác định nhiễm trùng đường tiết niệu.
- Chụp X-quang: Chụp X-quang có thể giúp bác sĩ phát hiện các bất thường trong cấu trúc của bụng, chẳng hạn như tắc ruột hoặc viêm ruột thừa.
- Chụp CT scan: Chụp CT scan có thể cung cấp hình ảnh chi tiết hơn về bụng, giúp bác sĩ phát hiện các bất thường nhỏ hơn có thể bị bỏ sót trên phim X-quang.
- Chụp MRI: Chụp MRI có thể cung cấp hình ảnh chi tiết hơn về bụng, đặc biệt là các mô mềm, chẳng hạn như đường ruột.
Các xét nghiệm chẩn đoán cụ thể sẽ được chỉ định tùy thuộc vào các triệu chứng và tiền sử bệnh của trẻ.
Điều trị đau bụng ở trẻ em
Điều trị đau bụng ở trẻ em phụ thuộc vào nguyên nhân gây đau. Nếu đau bụng do các nguyên nhân nhẹ như viêm dạ dày ruột, co thắt ruột, táo bón, trẻ có thể được điều trị tại nhà. Nếu đau bụng do các nguyên nhân nghiêm trọng hơn như viêm ruột thừa, tắc ruột, hoặc bệnh lý nội khoa, trẻ cần được điều trị tại bệnh viện.
Các phương pháp điều trị tại bệnh viện có thể bao gồm phẫu thuật, sử dụng thuốc kháng sinh, hoặc sử dụng thuốc giảm đau mạnh. Trong đó, cần điều trị nguyên nhân, kết hợp cùng điều trị triệu chứng và chăm sóc đặc biệt cho trẻ đau bụng.
- Điều trị nguyên nhân: Nếu nguyên nhân đau bụng là do nhiễm trùng, bác sĩ sẽ kê thuốc kháng sinh để điều trị nhiễm trùng. Nếu nguyên nhân đau bụng là do dị ứng, bác sĩ sẽ kê thuốc kháng histamine để giảm dị ứng. Nếu nguyên nhân đau bụng là do bệnh lý, bác sĩ sẽ điều trị bệnh lý đó.
- Điều trị triệu chứng: Nếu đau bụng kèm theo các triệu chứng khác như sốt, nôn mửa, tiêu chảy, bác sĩ có thể kê thuốc giảm đau, thuốc hạ sốt, thuốc chống nôn, hoặc thuốc cầm tiêu chảy để giảm các triệu chứng này.
- Chăm sóc tại nhà: Với các trường hợp đau bụng nhẹ hoặc do rối loạn tiêu hóa cha mẹ có thể kết hợp điều trị triệu chứng và chăm sóc đặc biệt tại nhà.
Nếu trẻ bị đau bụng dữ dội, kéo dài hoặc kèm theo các triệu chứng bất thường khác, cha mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện để được khám và điều trị kịp thời.
Chăm sóc trẻ đau bụng tại nhà
Với trường hợp đau bụng nhẹ, cha mẹ có thể chăm sóc trẻ tại nhà theo các cách sau:
- Cho trẻ nghỉ ngơi: Trẻ cần được nghỉ ngơi để cơ thể có thời gian hồi phục. Cha mẹ nên cho trẻ nằm ở nơi yên tĩnh, thoáng mát.
- Bổ sung nước, chất điện giải: Trẻ bị đau bụng có thể bị mất nước, vì vậy cha mẹ cần cho trẻ uống nhiều nước để bù nước.
- Lựa chọn thực đơn dễ tiêu hóa: Trẻ bị đau bụng nên ăn thức ăn lỏng, dễ tiêu hóa để không làm kích thích dạ dày và ruột. Ví dụ như cháo, súp, sữa chua,…
- Chườm ấm bụng: Chườm ấm bụng có thể giúp giảm đau và khó chịu cho trẻ. Cha mẹ có thể chườm ấm bụng trẻ bằng cách dùng khăn ấm hoặc túi chườm.
Dưới đây là một số lưu ý khi chăm sóc trẻ đau bụng tại nhà:
- Không nên lạm dụng thuốc giảm đau: Thuốc giảm đau có thể có tác dụng phụ. Vì vậy cha mẹ chỉ nên cho trẻ sử dụng thuốc khi cần thiết và theo chỉ định của bác sĩ.
- Không nên cho trẻ ăn thức ăn khó tiêu: Cha mẹ không nên cho trẻ ăn thức ăn khó tiêu, chẳng hạn như đồ ăn chiên rán, đồ ăn cay nóng, đồ ăn nhiều chất béo,…
- Không nên cho trẻ ăn quá nhiều: nên chia nhỏ bữa ăn cho trẻ. Cha mẹ không nên cho trẻ ăn quá nhiều. Điều này có thể khiến trẻ bị đau bụng dữ dội hơn.
Nếu trẻ bị đau bụng dữ dội, kéo dài hoặc kèm theo các triệu chứng bất thường khác, cha mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện để được khám và điều trị kịp thời.
Những cơn đau bụng ở trẻ em – khi nào cần đi khám bác sĩ
Có nhiều nguyên nhân trẻ bị đau bụng, không phải lúc nào cũng cần có sự hỗ trợ của y bác sĩ. Tuy nhiên, cha mẹ cũng không được phép lơ là vì đôi khi, đau bụng cũng là triệu chứng của nhiều bệnh lý nghiêm trọng, cần phải được can thiệp khẩn cấp.
Đặc biệt, cha mẹ không nên tự ý sử dụng các loại thuốc giảm đau bởi những cơn đau sẽ rất nhanh chóng chấm dứt. Tuy nhiên, nguyên nhân của những cơn đau bụng ở trẻ em vẫn chưa được chẩn đoán chính xác. Do đó, cha mẹ cần theo dõi sát tình trạng của trẻ để phát hiện các dấu hiệu bất thường, chẳng hạn như sốt cao, nôn nhiều, tiêu chảy nặng,…
Trẻ cần được đưa đến bệnh viện nếu đau tại vùng dưới bụng và lệch sang phía bên phải hoặc nếu đau dai dẳng hơn 24 giờ hay cơn đau trở nên nghiêm trọng hơn. Bởi vì trong trường hợp này, đau bụng có thể là do viêm ruột hay các bệnh lý nặng hơn gây ra. Nếu trẻ có các dấu hiệu bất thường, cha mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện để có phác đồ điều trị kịp thời.
