Điều trị bệnh viêm kết mạc Lậu Cầu - Hướng dẫn của Bộ Y Tế

Điều trị bệnh viêm kết mạc Lậu Cầu – Hướng dẫn của Bộ Y Tế

Tác giả: DS. Nguyễn Thị Phương Dung

Tham vấn y khoa: ThS. BS. Hoàng Cương

Viêm kết mạc do lậu cầu (Gonococcal conjunctivitis) là một bệnh tiến triển nặng nề, có nguy cơ gây tổn hại giác mạc. Đây là loại bệnh nhiễm khuẩn mắt sinh dục, khởi phát cấp tính, trong vòng 12 đến 48 giờ. Bệnh cần được đặc biệt quan tâm bởi nguy cơ tiến triển nhanh phá hủy giác mạc dẫn đến thủng giác mạc và có thể gây viêm nội nhãn.

Cập nhật: 04/07/2019 lúc 8:19 sáng

Bệnh viêm kết mạc lậu cầu là một bệnh lý nặng ở mắt do lậu cầu gây ra. Bệnh có tiến triển nặng và khởi phát cấp tính đột ngột có thể dẫn tới nhiều nguy cơ cho mắt. Bộ y tế đã ban hành hướng dẫn điều trị bệnh viêm kết mạc lậu cầu làm cơ sở cho bác sỹ khi thăm khám, điều trị bệnh này.

Mục lục

1 Bệnh viêm kết mạc lậu cầu là gì ?
- 1.1 Định nghĩa bệnh viêm kết mạc lậu cầu
- 1.2 Nguyên nhân gây bệnh viêm kết mạc lậu cầu
2 Triệu chứng bệnh viêm kết mạc lậu cầu
- 2.1 Triệu chứng lâm sàng của viêm kết mạc lậu cầu
- 2.2 Các xét nghiệm trong viêm kết mạc lậu cầu
3 Điều trị viêm kết mạc lậu cầu bằng kháng sinh
- 3.1 Kháng sinh uống điều trị viêm kết mạc lậu cầu
- 3.2 Điều trị viêm kết mạc lậu cầu tại mắt
4 Dự phòng bệnh viêm kết mạc lậu cầu

Bệnh viêm kết mạc lậu cầu là gì ?

Bệnh viêm kết mạc có thể do nhiều nguyên nhân gây ra, lậu cầu là một trong những nguyên nhân đó. Bệnh lý viêm kết mạc lậu cầu được phân riêng theo nguyên nhân gây bệnh là lậu cầu.

Định nghĩa bệnh viêm kết mạc lậu cầu

Viêm kết mạc lậu cầu (Gonococcal conjunctivitis) là một bệnh tiến triển nặng nề, có nguy cơ gây tổn hại giác mạc. Đây là loại bệnh nhiễm khuẩn mắt sinh dục, khởi phát cấp tính, trong vòng 12 đến 48 giờ. Bệnh cần được đặc biệt quan tâm bởi nguy cơ tiến triển nhanh phá hủy giác mạc dẫn đến thủng giác mạc và có thể gây viêm nội nhãn.

Nguyên nhân gây bệnh viêm kết mạc lậu cầu

Tác nhân gây bệnh viêm kết mạc lậu cầu là song cầu hình hạt cà phê (Neisseria gonorrhoeae) là loại tác nhân nguy hiểm, có độc tính mạnh.

lau-cau-12 — Lậu cầu – Song cầu hình hạt cà phê

Triệu chứng bệnh viêm kết mạc lậu cầu

Triệu chứng lâm sàng của viêm kết mạc lậu cầu

Viêm kết mạc do lậu cầu khởi phát rất rầm rộ, với các biểu hiện sau đây.

Mi sưng nề, phù kết mạc, nhú kết mạc, xuất hiện hạch trước tai.
Xuất tiết, tiết mủ rất nhiều, chảy trào ra khe mi, đây là dấu hiệu đặc trưng của bệnh.
Loét giác mạc có thể xảy ra trong vòng một vài giờ, ở trung tâm hoặc chu biên. Những ổ loét này có thể kết nối lại với nhau thành các ổ áp xe hình nhẫn.

Các xét nghiệm trong viêm kết mạc lậu cầu

Nhuộm soi tiết tố mủ kết mạc sẽ thấy song cầu khuẩn Gram-âm hình hạt cà phê.
Nuôi cấy trên môi trường thạch máu và chocolate hoặc môi trường Thayer-Martin để trong tủ ấm điều kiện nhiệt độ 37oC trong 5 đến 10% CO2.

Điều trị viêm kết mạc lậu cầu bằng kháng sinh

Điều trị bệnh viêm kết mạc lậu cầu đặc hiệu bao gồm điều trị toàn thân và tại chỗ với kháng sinh diệt lậu cầu. Việc điều trị cần kết hợp cả hai biện pháp trên, giữ vệ sinh, điều trị đủ liều thuốc và đúng liệu trình.

Kháng sinh uống điều trị viêm kết mạc lậu cầu

Điều trị viêm kết mạc lậu cầu toàn thân bằng Procain penixilin 1,5g tiêm bắp một ngày trong 3 ngày. Trẻ em dùng 50mg/kg cân nặng /ngày tiêm bắp trong 3 ngày và tra tại chỗ penixilin G đã được dùng trong nhiều năm. Tuy nhiên do tình trạng kháng thuốc đối với các loại beta lactam và nguy cơ phản ứng thuốc của nhóm penixilin, nên sử dụng các loại các loại kháng sinh thay thế bao gồm các loại cephalosporin có men beta-lactamase bền vững.
Cephalosporin thế hệ 3: Thuốc Ceftriaxone chỉ định cho người lớn tiêm bắp 1g một liều duy nhất. Nếu có tổn thương giác mạc hoặc nguy cơ xâm nhập vào giác mạc thì cần phải nhập viện và điều trị ceftriaxone 1g tiêm tĩnh mạch ngày 1 hoặc hai lần, thời gian kéo dài tùy thuộc vào đáp ứng của bệnh (trung bình là 7 ngày). Thuốc này chỉ định cho trẻ em và trẻ sơ sinh: 25 mg/kg/ngày 1 lần.
Cefotaxime liều cho người lớn là 1g tiêm bắp hoặc tĩnh mạch liều duy nhất. Liều cho trẻ em là 25mg/kg cân nặng/ngày tiêm tĩnh mạch hoặc tiêm bắp (tối đa là 1g). Có thể sử dụng một liều duy nhất nếu không thấy có các nguy cơ phát tán bệnh như nhiễm khuẩn huyết, hoặc viêm đa khớp, viêm màng não.
Nếu người bệnh dị ứng với penicillin có thể sử dụng ciprofloxacin, 500 mg uống một liều duy nhất hoặc ofloxacin 400mg uống một liều.

Điều trị viêm kết mạc lậu cầu tại mắt

Rửa mắt bằng nước muối sinh lí 0,9% hàng giờ cho đến khi hết tiết tố.
Fluoroquinolon : dung dịch ciprofloxacin 0,3% tra 2 giờ một lần,
Aminoglycosid: tobrex 0,3%, mỡ bacitracin hoặc mỡ erythromycin.
Trong trường hợp có tổn thương giác mạc tra ciprofloxacin 0,3%, gentamicin 0,3% hoặc tobramycin 0,3% mỗi giờ một lần.
Theo dõi hàng ngày cho đến khi bệnh có tiến triển tốt, và các triệu chứng rút lui.

Dự phòng bệnh viêm kết mạc lậu cầu

Lậu cầu không phải là vi khuẩn thường gặp tại khu vực mắt cho nên bệnh viêm kết mạc lậu cầu cũng sẽ không thường gặp nếu chúng ta chú ý giữ gìn vệ sinh đôi mắt. Việc dự phòng mắc bệnh viêm kết mạc do lậu cầu rất quan trọng để phòng ngừa các biến chứng nặng nề, giảm thị lực của bệnh gây ra. Viêm kết mạc do lậu cầu hoàn toàn có thể đề phòng được để tránh các tổn hại nặng nề ở giác mạc.

Phương pháp Crede (1881) dùng argyrol 3% (Nitrat bạc) ngay sau khi sinh. Có thể dùng mỡ erythromycin và tetracyclin.
Điều trị bệnh lậu đường sinh dục nếu có.
Tránh bơi lội ở các khu vực nước không vệ sinh, có nhiều nguy cơ.
Không tiếp xúc trực tiếp với người bị bệnh viêm kết mạc lậu cầu và các bệnh lý nhiễm trùng mắt khác.
Điều trị dứt điểm bằng kháng sinh cho người bệnh để tránh lây nhiễm sang các thành viên khác trong gia đình.