Ho gà ở trẻ em là một bệnh truyền nhiễm cấp tính, có khả năng lây lan nhanh qua đường hô hấp. Bệnh này có thể ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi, nhưng đặc biệt nguy hiểm đối với trẻ sơ sinh. Việc tìm hiểu về bệnh và chủ động phát hiện, điều trị sớm giúp cha mẹ bảo vệ bé yêu cùng chủ động phòng tránh bệnh và các biến chứng nguy hiểm.
Ho gà ở trẻ em là một bệnh truyền nhiễm cấp tính, có khả năng lây lan nhanh qua đường hô hấp. Bệnh này có thể ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi, nhưng đặc biệt nguy hiểm đối với trẻ sơ sinh. Việc tìm hiểu về bệnh và chủ động phát hiện, điều trị sớm giúp cha mẹ bảo vệ bé yêu cùng chủ động phòng tránh bệnh và các biến chứng nguy hiểm.
Ho gà là một bệnh truyền nhiễm gây ra bởi vi khuẩn Bordetella pertussis. Vi khuẩn này lây lan qua đường hô hấp, thông qua các giọt nước bọt hoặc dịch tiết đường hô hấp từ người bệnh khi ho, hắt hơi, nói chuyện.
Nguồn lây: Nguồn lây chính của bệnh ho gà là người bệnh. Người bệnh có thể lây bệnh cho người khác ngay cả khi họ chưa có các triệu chứng hoặc triệu chứng chỉ mới xuất hiện.
Đường lây: Vi khuẩn Bordetella pertussis lây lan qua đường hô hấp, thông qua các giọt nước bọt hoặc dịch tiết đường hô hấp từ người bệnh khi ho, hắt hơi, nói chuyện. Những giọt nước bọt hoặc dịch tiết này có thể lơ lửng trong không khí và xâm nhập vào đường hô hấp của người lành khi hít phải.
Tần suất và xu hướng nhiễm bệnh: Ho gà là một bệnh truyền nhiễm phổ biến ở trẻ em, đặc biệt là ở các nước đang phát triển. Trước khi có vaccine, ho gà là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ em dưới 5 tuổi.
Nhờ việc tiêm chủng vaccine ho gà, tỷ lệ mắc bệnh và tử vong do ho gà đã giảm đáng kể trong những năm gần đây. Tuy nhiên, bệnh ho gà vẫn có thể bùng phát ở những khu vực có tỷ lệ tiêm chủng thấp hoặc ở những khu vực có mức độ lưu hành cao của vi khuẩn ho gà.
Tìm hiểu bệnh ho gà ở trẻ em
Nguyên nhân, cơ chế gây bệnh ho gà ở trẻ em
Nguyên nhân gây ho gà ở trẻ em là do vi khuẩn Bordetella pertussis. Vi khuẩn này là một loại vi khuẩn gram âm, có hình cầu hoặc hình que, phân bố thành đám. Vi khuẩn Bordetella pertussis có thể tồn tại trong không khí trong vài giờ và có khả năng lây nhiễm qua đường hô hấp, thông qua các giọt nước bọt hoặc dịch tiết đường hô hấp từ người bệnh khi ho, hắt hơi, nói chuyện.
Cơ chế gây bệnh ho gà: Sau khi xâm nhập vào cơ thể, vi khuẩn Bordetella pertussis bám vào các lông mao ở đường hô hấp trên, sau đó vi khuẩn giải phóng ra độc tố, làm tổn thương nhung mao, gây viêm và hoại tử. Vi khuẩn cũng có thể xâm nhập vào các phế quản nhỏ và gây ra tình trạng viêm, dẫn đến ho.
Các triệu chứng ho gà ở trẻ em
Các triệu chứng của ho gà ở trẻ em thường xuất hiện sau 5-10 ngày từ khi nhiễm trùng.
Các triệu chứng ho gà ở trẻ em điển hình
Ho khan, kéo dài: Ho là triệu chứng điển hình nhất của ho gà. Ban đầu, ho thường là ho khan, kéo dài, có thể kèm theo sốt nhẹ, chảy nước mũi,…
Khó thở, thở khò khè: Sau 1-2 tuần, ho khan sẽ chuyển sang ho có đờm kèm theo các cơn ho dữ dội, co thắt đường hô hấp, khiến trẻ khó thở và có thể tím tái. Các cơn ho này thường xảy ra vào ban đêm và có thể khiến trẻ bị nôn mửa.
Nôn mửa: Một số trẻ có thể bị nôn mửa sau khi ho.
Sốt nhẹ: Sốt nhẹ có thể xuất hiện trong giai đoạn đầu của bệnh.
Triệu chứng bệnh ho gà ở trẻ em
Các giai đoạn phát triển bệnh ho gà ở trẻ em
Các triệu chứng ho gà ở trẻ em có thể được phân chia thành ba giai đoạn chính:
Giai đoạn khởi phát (5-10 ngày đầu): Giai đoạn này, trẻ thường có các triệu chứng như ho khan, kéo dài, có thể kèm theo sốt nhẹ, chảy nước mũi,… Các triệu chứng này thường không đặc hiệu và dễ nhầm lẫn với các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp khác.
Giai đoạn ho quấy (1-2 tuần): Giai đoạn này, các triệu chứng ho khan sẽ chuyển sang ho có đờm kèm theo các cơn ho dữ dội, co thắt đường hô hấp, khiến trẻ khó thở và có thể tím tái. Các cơn ho này thường xảy ra vào ban đêm và có thể khiến trẻ bị nôn mửa.
Giai đoạn hồi phục (1-2 tháng): Giai đoạn này, các cơn ho sẽ giảm dần và biến mất. Tuy nhiên, trẻ vẫn có thể ho khan trong một thời gian dài.
Cách phân biệt ho gà với các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp khác
Ho gà có thể dễ nhầm lẫn với các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp khác như hiện tượng ho khan ở trẻ em, cảm lạnh, cúm, viêm phế quản,… Dưới đây là một số dấu hiệu giúp phân biệt ho gà với các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp khác:
Ho gà thường kéo dài hơn so với các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp khác.
Ho gà thường có các cơn ho dữ dội, co thắt đường hô hấp, khiến trẻ khó thở và có thể tím tái.
Ho gà thường xảy ra vào ban đêm.
Ho gà có thể gây ra nôn mửa.
Nếu trẻ có các triệu chứng nghi ngờ ho gà, cần đưa trẻ đi khám bác sĩ ngay lập tức để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Các biến chứng nguy hiểm của bệnh ho gà ở trẻ em
Ho gà là một bệnh có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng, đặc biệt là ở trẻ em dưới 1 tuổi. Các biến chứng thường gặp bao gồm:
Viêm phổi: Viêm phổi là biến chứng thường gặp nhất của ho gà. Viêm phổi do ho gà có thể do vi khuẩn Bordetella pertussis hoặc do vi khuẩn khác tấn công cơ thể khi hệ miễn dịch của trẻ bị suy yếu do ho gà.
Thiếu oxy: Các cơn ho dữ dội của ho gà có thể khiến trẻ bị thiếu oxy. Thiếu oxy có thể gây ra các triệu chứng như khó thở, tím tái, suy hô hấp,…
Não úng thủy: Não úng thủy là một biến chứng nghiêm trọng của ho gà. Não úng thủy xảy ra khi dịch não tủy tích tụ trong não, gây áp lực lên não. Não úng thủy có thể gây ra các triệu chứng như co giật, liệt, chậm phát triển tâm thần,…
Tử vong: Ho gà là một bệnh có thể gây tử vong, đặc biệt là ở trẻ em dưới 1 tuổi. Tử vong do ho gà thường xảy ra do các biến chứng như viêm phổi, thiếu oxy, não úng thủy,…
Các yếu tố nguy cơ gây biến chứng ho gà ở trẻ em bao gồm:
Trẻ em dưới 1 tuổi: Trẻ em dưới 1 tuổi có hệ miễn dịch chưa phát triển đầy đủ, do đó dễ bị biến chứng khi mắc ho gà.
Trẻ em chưa được tiêm chủng đầy đủ: Trẻ em chưa được tiêm chủng đầy đủ hoặc trẻ đã tiêm chủng nhưng chưa có phản ứng miễn dịch đầy đủ có nguy cơ mắc ho gà cao hơn và dễ bị biến chứng hơn.
Trẻ em có hệ miễn dịch suy yếu: Trẻ em có hệ miễn dịch suy yếu do mắc các bệnh mạn tính như hen suyễn, bệnh tim, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD),… có nguy cơ mắc ho gà cao hơn và dễ bị biến chứng hơn.
Tìm hiểu các nhóm thuốc điều trị ho gà ở trẻ em
Thuốc điều trị ho gà ở trẻ em chủ yếu là thuốc kháng sinh. Thuốc kháng sinh có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn Bordetella pertussis, ngăn ngừa sự lây lan của vi khuẩn và giúp trẻ hồi phục nhanh hơn.
Các nhóm thuốc điều trị ho gà ở trẻ em
Thuốc kháng sinh điều trị ho gà ở trẻ em
Thuốc kháng sinh được khuyến cáo sử dụng cho trẻ bị ho gà là erythromycin, azithromycin hoặc clarithromycin. Thuốc được sử dụng trong vòng 21 ngày.
Erythromycin: Erythromycin là một loại thuốc kháng sinh phổ rộng, có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn Bordetella pertussis. Thuốc được sử dụng dưới dạng viên nén, viên nang, hỗn dịch uống hoặc tiêm. Liều lượng erythromycin cho trẻ bị ho gà là 40-50 mg/kg/ngày, chia làm 4 lần trong ngày.
Azithromycin: Azithromycin là một loại thuốc kháng sinh bán tổng hợp, có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn Bordetella pertussis. Thuốc được sử dụng dưới dạng viên nén hoặc hỗn dịch uống. Liều lượng azithromycin cho trẻ bị ho gà là 10-12 mg/kg/ngày, chia làm 1 lần trong ngày.
Clarithromycin: Clarithromycin là một loại thuốc kháng sinh macrolide, có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn Bordetella pertussis. Thuốc được sử dụng dưới dạng viên nén hoặc hỗn dịch uống. Liều lượng clarithromycin cho trẻ bị ho gà là 15-20 mg/kg/ngày, chia làm 2 lần trong ngày.
Thuốc hỗ trợ điều trị ho ở trẻ em
Ngoài thuốc kháng sinh, trẻ bị ho gà cũng có thể được sử dụng các loại thuốc khác để hỗ trợ điều trị, bao gồm:
Thuốc giảm đau, hạ sốt: thuốc giảm đau, hạ sốt giúp giảm đau do ho, sốt do ho gà. Thuốc được sử dụng dưới dạng viên nén, viên nang, siro hoặc thuốc đạn. Liều lượng thuốc giảm đau, hạ sốt cho trẻ bị ho gà là theo chỉ định của bác sĩ. Thuốc giảm đau hạ sốt thường dùng cho trẻ em là Paracetamol, ibuprofen…
Thuốc giảm ho: Thuốc giảm ho giúp giảm tần suất và cường độ ho. Đây là một trong những cách trị ho ở trẻ em nhanh chóng và hiệu quả. Thuốc được sử dụng dưới dạng viên nén, viên nang, siro hoặc thuốc ho. Thuốc giảm ho ở trẻ em có thể gây ra một số tác dụng phụ như buồn ngủ, chóng mặt, buồn nôn, nôn, tiêu chảy.
Thuốc long đờm; Thuốc long đờm giúp làm lỏng đờm, giúp trẻ dễ ho ra đờm. Thuốc được sử dụng dưới dạng viên nén, viên nang, siro hoặc thuốc ho. Thuốc long đờm có thể gây ra một số tác dụng phụ như tiêu chảy, buồn nôn, nôn.
Thuốc kháng histamine: Thuốc kháng histamine giúp giảm kích ứng đường hô hấp, giúp giảm ho. Thuốc kháng histamine có thể gây ra một số tác dụng phụ như buồn ngủ, khô miệng, mệt mỏi.
Bên cạnh đó khi sử dụng thuốc điều trị ho gà ở trẻ em cần cho trẻ uống thuốc đúng liều lượng và thời gian theo chỉ định của bác sĩ. Cha mẹ cần sát sao theo dõi tình trạng của trẻ trong quá trình sử dụng thuốc. Nếu trẻ có bất kỳ phản ứng bất thường nào khi sử dụng thuốc, cần ngừng sử dụng và thông báo cho bác sĩ ngay lập tức.
Chế độ chăm sóc trẻ bị ho gà tại nhà
Ngoài việc sử dụng thuốc, trẻ bị ho gà cũng cần được chăm sóc chu đáo tại nhà để cải thiện triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng. Dưới đây là một số biện pháp chăm sóc và chế độ dinh dưỡng cho trẻ bị ho gà tại nhà.
Chế độ chăm sóc trẻ bị ho gà tại nhà
Thực đơn giàu dinh dưỡng cho trẻ bị ho gà
Chế độ dinh dưỡng đầy đủ và cân bằng cho trẻ bị ho gà bao gồm các yếu tố sau:
Cung cấp đầy đủ năng lượng: Trẻ bị ho gà thường mệt mỏi và khó ăn, do đó cần được cung cấp đầy đủ năng lượng để nghỉ ngơi và hồi phục.
Cung cấp đầy đủ chất đạm: Chất đạm là thành phần quan trọng của tế bào, giúp trẻ xây dựng và sửa chữa các mô trong cơ thể. Các loại thực phẩm giàu đạm như thịt, cá, trứng, sữa,…
Cung cấp đầy đủ chất béo: Chất béo giúp cung cấp năng lượng, giúp trẻ có đủ năng lượng để hoạt động. Các loại thực phẩm giàu chất béo lành mạnh như dầu oliu, dầu thực vật,…
Cung cấp đầy đủ vitamin và khoáng chất: Vitamin và khoáng chất giúp tăng cường hệ miễn dịch, giúp trẻ chống lại nhiễm trùng. Bổ sung thêm trái cây và rau củ trong thực đơn hàng ngày. Đây là nguồn cung cấp vitamin và khoáng chất dồi dào.
Dưới đây là một số thực phẩm gợi ý cho thực đơn hàng ngày:
Thịt, cá, trứng: Đây là nguồn cung cấp protein, vitamin B1, vitamin B2, vitamin B3, vitamin B6, vitamin B12 và kẽm dồi dào.
Sữa và các chế phẩm từ sữa:Đây sữa là nguồn cung cấp canxi, vitamin A, vitamin D và vitamin B12 dồi dào.
Trái cây và rau củ: là nguồn cung cấp vitamin, khoáng chất và chất xơ dồi dào. Có thể cho trẻ ăn trái cây tươi, rau củ luộc, rau củ hấp,…
Chế độ dinh dưỡng đầy đủ giúp trẻ nhanh phục hồi sức khỏe. Cha mẹ cần lưu ý những điều trên để xây dựng chế độ dinh dưỡng tốt nhất cho trẻ.
Ho gà ở trẻ em – những lưu ý trong quá trình chăm sóc trẻ
Ngoài việc sử dụng thuốc, để cải thiện triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng ho gà ở trẻ em, cha mẹ cần kết hợp thêm một số biện pháp chăm sóc trẻ ho gà tại nhà:
Tạo không gian thư giãn cho trẻ: Trẻ bị ho gà thường mệt mỏi và căng thẳng. Do đó, cha mẹ cần tạo không gian thư giãn cho trẻ để trẻ có thể nghỉ ngơi và hồi phục. Cha mẹ có thể cho trẻ ngủ trong phòng tối, yên tĩnh, mát mẻ…
Kháng vi khuẩn tự nhiên: bổ sung các loại thực phẩm có tính kháng vi khuẩn tự nhiên, như tỏi, gừng, hoặc mật ong. Những loại thực phẩm này có thể giúp tăng cường hệ miễn dịch và giảm triệu chứng ho.
Uống đủ nước: Ho gà có thể khiến trẻ bị mất nước do mất nước qua đường hô hấp. Do đó, cha mẹ cần cho trẻ uống nhiều nước để tránh mất nước.
Giúp trẻ vệ sinh mũi, họng thường xuyên: Ho gà có thể khiến trẻ bị chảy nước mũi, đờm dãi. Do đó, cần giúp trẻ vệ sinh mũi, họng thường xuyên để loại bỏ đờm dãi, giúp trẻ dễ thở hơn.
Bên cạnh đó, để bảo vệ trẻ và phòng tránh ho gà, cha mẹ cần cho trẻ tiêm vắc-xin đúng lịch và thực hiện các biện pháp vệ sinh cá nhân. Nếu trẻ bị ho gà, cần cách ly trẻ với người khác và đưa trẻ đi khám bác sĩ ngay lập tức.
