Nhược thị ở trẻ em là một vấn đề thị lực nghiêm trọng có thể dẫn đến mù lòa. Tuy nhiên, điều đáng lo ngại hơn là nhược thị có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ em. Điều trị nhược thị sớm là rất quan trọng để giúp trẻ phục hồi thị lực hoàn toàn. Vậy làm thế nào để phát hiện và điều trị nhược thị sớm? Cùng tìm hiểu trong bài viết này nhé!
Mục lục
Tìm hiểu về nhược thị ở trẻ em
Nhược thị là một vấn đề thị lực nghiêm trọng có thể xảy ra ở trẻ em dưới 7 tuổi. Nguyên nhân là do não không nhận được hình ảnh rõ ràng từ một hoặc cả hai mắt, dẫn đến giảm thị lực.
Trong giai đoạn phát triển, dây thần kinh dẫn truyền thị giác từ mắt đến não và vùng thị giác của não sẽ liên tục phát triển. Lúc này, não sẽ học cách phân tích tín hiệu và hình ảnh từ mắt. Quá trình này kéo dài từ 7 đến 8 năm.
Nếu trong thời gian này, trẻ không sử dụng mắt một cách bình thường, chẳng hạn như do tật khúc xạ không được điều trị, lác mắt, hoặc các vấn đề về mắt khác, thì vùng thị giác của não sẽ không phát triển đầy đủ. Điều này có thể dẫn đến nhược thị.
Nhược thị là một vấn đề thị lực vĩnh viễn nếu không được điều trị sớm. Do đó, cha mẹ nên đưa trẻ đi khám mắt định kỳ để phát hiện và điều trị nhược thị kịp thời.
Nguyên nhân gây nhược thị ở trẻ em
Nhược thị là tình trạng thị lực kém do não không nhận được hình ảnh rõ ràng từ mắt bị ảnh hưởng. Nhược thị là một vấn đề thị lực nghiêm trọng có thể dẫn đến mù lòa nếu không được phát hiện và điều trị sớm.
Các nguyên nhân gây cản trở thị giác
Lệch khúc xạ là nguyên nhân phổ biến nhất gây nhược thị ở trẻ em. Lệch khúc xạ là tình trạng giác mạc hoặc thủy tinh thể của mắt không có hình dạng bình thường, khiến ánh sáng không được hội tụ đúng cách trên võng mạc. Khi hai mắt có độ khúc xạ khác nhau, não sẽ gặp khó khăn trong việc kết hợp hai hình ảnh thành một hình ảnh duy nhất. Điều này có thể dẫn đến nhược thị ở mắt bị ảnh hưởng.
Lác là tình trạng một mắt không thẳng hàng với mắt kia. Lác có thể là do yếu tố di truyền hoặc do các vấn đề về mắt khác, chẳng hạn như lệch khúc xạ. Lác có thể khiến mắt bị ảnh hưởng không nhìn thấy rõ vật thể.
Bệnh về mắt: Một số bệnh về mắt có thể ảnh hưởng đến thị lực, chẳng hạn như đục thủy tinh thể bẩm sinh, tật khúc xạ bẩm sinh, và tổn thương võng mạc.
Tổn thương mắt: Một số chấn thương mắt có thể dẫn đến tổn thương mắt, chẳng hạn như chấn thương do tai nạn, hoặc chấn thương do phẫu thuật mắt.
Các yếu tố nguy cơ gây nhược thị ở trẻ em
Ngoài các nguyên nhân nêu trên, một số yếu tố khác có thể làm tăng nguy cơ mắc nhược thị ở trẻ em, bao gồm:
Trẻ sinh non hoặc nhẹ cân: Trẻ sinh non hoặc nhẹ cân có nguy cơ mắc nhược thị cao hơn trẻ sinh đủ tháng. Nguyên nhân là do não của trẻ sinh non hoặc nhẹ cân chưa phát triển hoàn thiện và dễ bị tổn thương do các yếu tố môi trường, chẳng hạn như ánh sáng yếu.
Trẻ bị rối loạn phát triển: Một số rối loạn phát triển, chẳng hạn như tự kỷ, có thể làm tăng nguy cơ mắc nhược thị. Nguyên nhân là do trẻ bị rối loạn phát triển có thể gặp khó khăn trong việc tập trung vào thị giác và tương tác với môi trường xung quanh.
Trẻ bị chậm phát triển ngôn ngữ: Trẻ bị chậm phát triển ngôn ngữ có thể ít chú ý đến thị giác hơn, dẫn đến tăng nguy cơ mắc nhược thị. Nguyên nhân là do trẻ bị chậm phát triển ngôn ngữ có thể gặp khó khăn trong việc hiểu và xử lý thông tin thị giác.
Triệu chứng cảnh báo nhược thị ở trẻ em
Các triệu chứng cảnh báo nhược thị ở trẻ em thường không rõ ràng và dễ bị nhầm lẫn với các vấn đề khác. Do đó, cha mẹ cần lưu ý đến các dấu hiệu sau đây:
- Trẻ thường chỉ nhìn bằng một mắt: Trẻ có thể nhắm một mắt hoặc che một mắt khi chơi hoặc nhìn xung quanh.
- Trẻ thường nghiêng đầu khi nhìn: Trẻ có thể nghiêng đầu sang một bên để nhìn rõ hơn.
- Trẻ gặp khó khăn trong việc nhận dạng đồ vật hoặc người ở xa: Trẻ có thể thường xuyên va vào đồ đạc hoặc ngã.
- Trẻ gặp khó khăn trong việc học tập ở trường: Trẻ có thể gặp khó khăn trong việc đọc, viết hoặc làm bài tập.
- Trẻ có thể bị đau đầu: Nhược thị ở trẻ em có thể khiến trẻ bị đau đầu khi đọc hoặc nhìn lâu.
Nếu cha mẹ nhận thấy bất kỳ dấu hiệu nào trong số này, hãy đưa trẻ đi khám mắt càng sớm càng tốt.
Dưới đây là một số dấu hiệu cụ thể của nhược thị ở trẻ em ở các độ tuổi khác nhau:
- Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ: Trẻ có thể không nhìn thẳng vào mắt người khác, nhìn chớp nháy hoặc nhìn hai mắt không cùng hướng.
- Trẻ mẫu giáo: Trẻ có thể gặp khó khăn trong việc nhìn các đồ vật ở xa, gặp khó khăn trong việc học chữ cái hoặc số, hoặc gặp khó khăn trong việc chơi các trò chơi đòi hỏi kỹ năng thị giác tốt.
- Trẻ em ở độ tuổi đi học: Trẻ có thể gặp khó khăn trong việc đọc, viết hoặc làm bài tập, gặp khó khăn trong các hoạt đ
Các dấu hiệu nhược thị ở trẻ em có thể dễ bị nhầm lẫn với các vấn đề khác như tật khúc xạ, lác hoặc rối loạn thị giác khác. Do đó, cha mẹ cần đưa trẻ đi khám mắt càng sớm càng tốt nếu nhận thấy bất kỳ dấu hiệu nào trong số này.
Chẩn đoán nhược thị ở trẻ em
Các phương pháp chẩn đoán nhược thị ở trẻ em bao gồm:
Kiểm tra thị lực bằng bảng chữ cái: Đây là phương pháp chẩn đoán nhược thị phổ biến nhất. Bác sĩ nhãn khoa sẽ yêu cầu trẻ nhìn vào bảng chữ cái ở khoảng cách nhất định và cho biết những gì họ nhìn thấy. Nếu trẻ không thể nhìn thấy các chữ cái ở khoảng cách nhất định, có thể trẻ bị nhược thị.
Kiểm tra thị lực bằng thẻ Landolt C: Phương pháp này tương tự như kiểm tra thị lực bằng bảng chữ cái. Thẻ Landolt C là một thẻ có một lỗ hình chữ C ở một vị trí khác nhau trên thẻ. Trẻ sẽ được yêu cầu chỉ ra lỗ hình chữ C. Phương pháp này có thể hữu ích hơn cho trẻ nhỏ hoặc trẻ em gặp khó khăn trong việc đọc.
Kiểm tra thị lực bằng máy đo thị lực: Máy đo thị lực là một thiết bị sử dụng ánh sáng để kiểm tra thị lực của trẻ. Trẻ sẽ được yêu cầu nhìn vào một điểm sáng và cho biết khi nào họ nhìn thấy ánh sáng ở một vị trí khác nhau. Phương pháp này có thể chính xác hơn so với kiểm tra thị lực bằng bảng chữ cái hoặc thẻ Landolt C.
Kiểm tra thị lực bằng máy đo khúc xạ: Máy đo khúc xạ là một thiết bị sử dụng ánh sáng để đo độ cong của giác mạc và thủy tinh thể. Độ cong của giác mạc và thủy tinh thể quyết định khả năng tập trung ánh sáng của mắt. Nếu trẻ bị tật khúc xạ, chẳng hạn như cận thị hoặc viễn thị, tật khúc xạ này có thể góp phần gây ra nhược thị.
Kiểm tra mắt bằng thuốc nhỏ mắt: Bác sĩ nhãn khoa sẽ nhỏ thuốc nhỏ mắt vào mắt trẻ để giãn đồng tử. Điều này sẽ giúp bác sĩ kiểm tra mắt trẻ một cách chính xác hơn. Bác sĩ có thể sử dụng kính hiển vi hoặc máy soi đáy mắt để kiểm tra bên trong mắt trẻ.
Kiểm tra mắt bằng kính hiển vi hoặc máy soi đáy mắt: Bác sĩ nhãn khoa sẽ sử dụng kính hiển vi hoặc máy soi đáy mắt để kiểm tra bên trong mắt trẻ. Điều này sẽ giúp bác sĩ phát hiện bất kỳ vấn đề nào khác có thể gây ra nhược thị ở trẻ em như đục thủy tinh thể hoặc bệnh võng mạc.
Các phương pháp điều trị nhược thị ở trẻ em
Nhược thị ở trẻ em có thể điều trị bằng đeo kính, bao che mắt hoặc phẫu thuật. Tùy theo độ tuổi, mức độ nhược thị, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp.
Điều trị bằng kính hoặc kính áp tròng: Nếu nhược thị do tật khúc xạ, đeo kính hoặc kính áp tròng có thể giúp cải thiện thị lực. Kính hoặc kính áp tròng sẽ giúp mắt tập trung hình ảnh rõ ràng hơn, giúp não có thể xử lý hình ảnh tốt hơn.
Điều trị bằng bao che mắt: Bao che mắt khỏe mạnh sẽ buộc mắt bị nhược thị phải làm việc nhiều hơn. Khi mắt khỏe mạnh bị che lại, não sẽ bắt đầu tập trung vào mắt bị nhược thị. Điều này có thể giúp cải thiện thị lực của mắt bị nhược thị.
Phẫu thuật: Trong một số trường hợp, phẫu thuật có thể được sử dụng để điều chỉnh vị trí của mắt hoặc sửa chữa các vấn đề về mắt khác gây ra nhược thị. Ví dụ, nếu trẻ bị lác, phẫu thuật có thể được sử dụng để điều chỉnh vị trí của mắt.
Cha mẹ cần lưu ý rằng thời gian điều trị nhược thị ở trẻ em có thể khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra nhược thị và mức độ nghiêm trọng của nhược thị. Trong hầu hết các trường hợp, trẻ cần được điều trị trong ít nhất 6 tháng để cải thiện thị lực. Cha mẹ cần hợp tác chặt chẽ với bác sĩ nhãn khoa để đảm bảo rằng trẻ được điều trị đúng cách và hiệu quả.
Các biện pháp ngăn ngừa nhược thị ở trẻ em – bảo vệ đôi mắt sáng
Các biện pháp phòng ngừa nhược thị ở trẻ em bao gồm:
Khám mắt định kỳ: Cha mẹ nên đưa trẻ đi khám mắt định kỳ, bắt đầu từ khi trẻ được 6 tháng tuổi. Điều này sẽ giúp phát hiện sớm các vấn đề về mắt, bao gồm cả nhược thị. Trẻ em có nguy cơ mắc nhược thị cao hơn nếu có tiền sử gia đình mắc nhược thị hoặc các vấn đề về mắt khác.
Điều trị sớm các vấn đề về mắt: Nếu trẻ được chẩn đoán mắc các vấn đề về mắt, chẳng hạn như tật khúc xạ hoặc lác, cần điều trị sớm để ngăn ngừa nhược thị. Tật khúc xạ, chẳng hạn như cận thị hoặc viễn thị, có thể khiến trẻ phải nheo mắt hoặc nghiêng đầu để nhìn rõ. Lác là tình trạng một mắt không thẳng hàng với mắt kia. Nếu không được điều trị, tật khúc xạ và lác có thể dẫn đến nhược thị ở trẻ em.
Khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động thể chất và vận động: Các hoạt động thể chất và vận động có thể giúp cải thiện thị lực và sự phối hợp của mắt và cơ thể.
Khuyến khích trẻ chơi các trò chơi và hoạt động đòi hỏi sử dụng thị giác: Các trò chơi và hoạt động này sẽ giúp trẻ phát triển thị lực và phối hợp mắt. Một số ví dụ bao gồm chơi các trò chơi xếp hình, đọc sách, chơi bóng, và đi xe đạp.
Giảm thiểu thời gian sử dụng thiết bị điện tử: Thời gian sử dụng thiết bị điện tử quá mức có thể làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề về mắt, bao gồm cả nhược thị.
Cha mẹ cần lưu ý rằng nhược thị ở trẻ em có thể được ngăn ngừa nếu được phát hiện và điều trị sớm. Cha mẹ nên áp dụng các biện pháp phòng ngừa trên để giúp đảm bảo rằng trẻ có thị lực tốt nhất.
