Đôi mắt trẻ sơ sinh trong veo, nhưng có thể gặp phải tình trạng tắc tuyến lệ. Tắc tuyến lệ ở trẻ sơ sinh khiến nước mắt không thể thoát ra ngoài, dẫn đến chảy nước mắt sống, ghèn mắt, thậm chí là viêm nhiễm. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về tắc tuyến lệ ở trẻ sơ sinh, bao gồm nguyên nhân, triệu chứng, cách chăm sóc và phòng ngừa hiệu quả.
Mục lục
Tìm hiểu về tắc tuyến lệ ở trẻ sơ sinh
Tắc tuyến lệ ở trẻ sơ sinh là hiện tượng thường gặp ở trẻ sơ sinh trong những ngày đầu tiên cất tiếng khóc chào đời. Trong giai đoạn sơ sinh, lượng nước mắt ban đầu được tiết ra rất ít. Nước mắt đóng vai trò giúp bôi trơn mắt, loại bỏ bụi bẩn và vi khuẩn, và bảo vệ mắt khỏi bị khô.
Nước mắt được sản xuất bởi tuyến lệ và chảy vào tuyến lệ, một túi nhỏ nằm ở góc trong của mắt. Tuyến lệ là hai tuyến nhỏ nằm ở góc trong của mắt, có chức năng chính là sản xuất và điều tiết nước mắt. Khi tuyến lệ bị tắc, nước mắt được tiết ra không thể chảy ra ngoài, ứ đọng lại bên trong mắt có thể gây viêm tuyến lệ hay các tình trạng bệnh lý về mắt khác.
Ở trẻ sơ sinh, dấu hiệu tắc tuyến lệ phổ biến nhất là trẻ khóc không ra nước mắt, nhiều gỉ mắt, khó mở mắt. Hầu hết tình trạng tắc tuyến lệ ở trẻ sơ sinh là lành tình, không gây nguy hiểm cho trẻ. Hiện tượng này có thể tự khỏi sau khoảng 5-6 tháng.Tuy nhiên, nếu trẻ vẫn bị tắc tuyến lệ sau 5 tháng, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế chuyên khoa nhi để được thăm khám và điều trị.
Nguyên nhân gây tắc tuyến lệ ở trẻ sơ sinh
Có nhiều nguyên nhân gây tắc tuyến lệ ở trẻ sơ sinh, bao gồm:
- Tắc nghẽn bẩm sinh: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất, chiếm khoảng 80% các trường hợp tắc tuyến lệ ở trẻ sơ sinh. Tắc nghẽn bẩm sinh thường do sự phát triển bất thường của ống lệ mũi, khiến ống này bị hẹp hoặc tắc hoàn toàn.
- Viêm nhiễm: Viêm nhiễm ở mắt hoặc mũi cũng có thể dẫn đến tắc tuyến lệ. Viêm nhiễm có thể gây sưng tấy, khiến ống lệ mũi bị hẹp hoặc tắc nghẽn.
- Tổn thương: Tổn thương ở mắt hoặc mũi cũng có thể gây tắc tuyến lệ. Tổn thương có thể do chấn thương, phẫu thuật hoặc các bệnh lý khác.
Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ tắc nghẽn bẩm sinh ở trẻ sơ sinh, bao gồm:
Giới tính: Nam giới có nguy cơ mắc tắc nghẽn bẩm sinh cao hơn nữ giới.
Gia đình có tiền sử tắc nghẽn bẩm sinh: Trẻ sơ sinh có bố mẹ hoặc anh chị em bị tắc nghẽn bẩm sinh có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
Các bất thường khác: Trẻ sơ sinh bị các bất thường khác, chẳng hạn như hội chứng Down, có nguy cơ mắc tắc nghẽn bẩm sinh cao hơn.
Triệu chứng nhận biết tắc tuyến lệ ở trẻ sơ sinh
Tắc tuyến lệ ở trẻ sơ sinh là tình trạng tắc nghẽn sự lưu thông nước mắt từ mắt xuống mũi. Trẻ sơ sinh bị tắc tuyến lệ thường có các triệu chứng sau:
Triệu chứng tắc tuyến lệ ở trẻ sơ sinh thường gặp
Chảy nước mắt sống: Chảy nước mắt sống là triệu chứng phổ biến nhất của tắc tuyến lệ ở trẻ sơ sinh. Trẻ bị chảy nước mắt liên tục, kể cả khi không khóc hoặc không có cảm xúc gì.
Gỉ mắt: Gỉ mắt là một chất nhầy màu vàng hoặc xanh thường xuất hiện ở góc trong của mắt. Gỉ mắt thường là do nước mắt không thể thoát khỏi mắt và đọng lại ở góc trong của mắt.
Kết mạc mắt đỏ: Kết mạc mắt là lớp màng mỏng bao phủ bề mặt của mắt và mí mắt. Kết mạc mắt đỏ là dấu hiệu cho thấy mắt bị viêm hoặc kích ứng.
Viêm kết mạc: Viêm kết mạc là tình trạng nhiễm trùng hoặc kích ứng lớp màng mỏng bao phủ bề mặt của mắt và mí mắt. Trẻ bị tắc tuyến lệ có thể bị viêm kết mạc do nhiễm trùng từ nước mắt bị tắc nghẽn.
Cách phân biệt giữa chảy nước mắt sinh lý và tắc tuyến lệ ở trẻ sơ sinh
Chảy nước mắt sinh lý là hiện tượng bình thường ở trẻ sơ sinh. Chảy nước mắt sinh lý thường xảy ra trong vòng vài tuần đầu sau sinh và sẽ tự khỏi mà không cần điều trị.
Tắc tuyến lệ ở trẻ sơ sinh là tình trạng tắc nghẽn sự lưu thông nước mắt từ mắt xuống mũi. Tắc tuyến lệ ở trẻ sơ sinh có thể gây ra các triệu chứng như chảy nước mắt sống, ghèn mắt, kết mạc mắt đỏ.
Thời gian xảy ra: Chảy nước mắt sinh lý thường xảy ra trong vòng vài tuần đầu sau sinh, còn tắc tuyến lệ ở trẻ sơ sinh có thể xảy ra bất cứ lúc nào.
Tần suất xảy ra: Chảy nước mắt sinh lý thường xảy ra liên tục, còn tắc tuyến lệ ở trẻ sơ sinh có thể xảy ra từng lúc.
Mức độ nghiêm trọng: Chảy nước mắt sinh lý thường không nghiêm trọng, còn tắc tuyến lệ ở trẻ sơ sinh có thể gây ra các triệu chứng khó chịu như chảy nước mắt sống, ghèn mắt, kết mạc mắt đỏ.
Nếu cha mẹ thấy trẻ có các triệu chứng của tắc tuyến lệ ở trẻ sơ sinh, cần đưa trẻ đến bác sĩ để được thăm khám và điều trị sớm.
Chẩn đoán tắc tuyến lệ ở trẻ sơ sinh
Các phương pháp chẩn đoán tắc tuyến lệ ở trẻ sơ sinh
Khám lâm sàng: Khám lâm sàng là phương pháp chẩn đoán tắc tuyến lệ ở trẻ sơ sinh phổ biến nhất. Bác sĩ sẽ khám mắt trẻ và kiểm tra xem có dấu hiệu tắc nghẽn ống lệ mũi hay không.
Các dấu hiệu tắc nghẽn ống lệ mũi:
- Chảy nước mắt sống: Trẻ bị chảy nước mắt liên tục, kể cả khi không khóc hoặc không có cảm xúc gì.
- Gỉ mắt: Mắt trẻ thường có nhiều ghèn vàng hoặc xanh.
- Kết mạc mắt đỏ: Kết mạc mắt trẻ có thể bị đỏ, sưng tấy.
Chụp X-quang tuyến lệ: Chụp X-quang tuyến lệ là phương pháp chẩn đoán tắc tuyến lệ ở trẻ sơ sinh chính xác hơn khám lâm sàng. Chụp X-quang tuyến lệ có thể giúp xác định vị trí và mức độ tắc nghẽn ống lệ mũi.
Sinh mổ chẩn đoán: Sinh mổ chẩn đoán là thủ thuật được thực hiện trong quá trình sinh nở để kiểm tra tình trạng ống lệ mũi của trẻ. Sinh mổ chẩn đoán thường được thực hiện nếu trẻ có các triệu chứng của tắc tuyến lệ ở trẻ sơ sinh ngay từ khi sinh.
Các phương pháp điều trị tắc tuyến lệ ở trẻ sơ sinh
Tắc tuyến lệ ở trẻ sơ sinh là tình trạng tắc nghẽn sự lưu thông nước mắt từ mắt xuống mũi. Tắc tuyến lệ ở trẻ sơ sinh thường tự khỏi sau 5 tháng. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, trẻ cần được điều trị để giúp ống lệ mũi thông thoáng. Các phương pháp thường được bác sĩ chỉ định trong điều trị tắc tuyến lệ ở trẻ sơ sinh
Phương pháp điều trị bảo tồn
Điều trị bảo tồn là phương pháp điều trị đầu tiên được áp dụng cho tắc tuyến lệ ở trẻ sơ sinh. Phương pháp này bao gồm massage mắt và nhỏ thuốc nhỏ mắt để giúp ống lệ mũi thông thoáng.
Massage mắt: Massage mắt là phương pháp đơn giản và hiệu quả giúp thông thoáng ống lệ mũi. Cha mẹ có thể thực hiện massage mắt cho trẻ theo các bước sau:
- Rửa sạch tay bằng xà phòng và nước.
- Đặt ngón trỏ và ngón giữa lên điểm lệ của trẻ.
- Massage nhẹ nhàng theo chuyển động tròn trong vòng 1-2 phút.
Nhỏ thuốc nhỏ mắt: Thuốc nhỏ mắt có thể giúp giảm viêm và sưng tấy ở ống lệ mũi. Cha mẹ có thể nhỏ thuốc nhỏ mắt cho trẻ theo chỉ dẫn của bác sĩ.
Các phương pháp điều trị phẫu thuật thông tắc tuyến lệ ở trẻ sơ sinh
Nếu phương pháp điều trị bảo tồn không hiệu quả, trẻ sẽ cần được phẫu thuật để thông ống lệ mũi. Phẫu thuật thường được thực hiện dưới gây mê toàn thân.
Có hai phương pháp phẫu thuật thông ống lệ mũi phổ biến nhất là:
Kỹ thuật probing: Kỹ thuật probing là phương pháp phẫu thuật thông ống lệ mũi đơn giản và ít xâm lấn nhất. Bác sĩ sẽ sử dụng một ống nhỏ để mở rộng ống lệ mũi.
Kỹ thuật probing thường được thực hiện khi trẻ từ 6 đến 12 tháng tuổi. Phương pháp này có hiệu quả khoảng 80%.
Kỹ thuật DCR: Kỹ thuật DCR là phương pháp phẫu thuật thông ống lệ mũi xâm lấn hơn. Bác sĩ sẽ tạo một lỗ mới giữa túi lệ và mũi để giúp nước mắt thoát ra ngoài.
Kỹ thuật DCR thường được thực hiện khi trẻ từ 12 tháng tuổi trở lên hoặc khi kỹ thuật probing không hiệu quả. Phương pháp này có hiệu quả khoảng 90%.
Nếu cha mẹ thấy trẻ có các triệu chứng của tắc tuyến lệ ở trẻ sơ sinh, cần đưa trẻ đến bác sĩ để được thăm khám và điều trị sớm. Điều trị sớm sẽ giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng và các biến chứng khác.
Cách phòng ngừa tắc tuyến lệ ở trẻ sơ sinh
Tắc tuyến lệ ở trẻ sơ sinh thường tự khỏi sau 5 tháng. Tuy nhiên, cha mẹ vẫn có thể thực hiện một số biện pháp để ngăn ngừa tắc tuyến lệ ở trẻ, bao gồm:
- Vệ sinh mắt cho trẻ thường xuyên: Dùng bông gòn thấm nước muối sinh lý lau nhẹ nhàng quanh mắt cho trẻ 2-3 lần/ngày. Điều này giúp loại bỏ bụi bẩn, vi khuẩn bám trên mắt, ngăn ngừa tắc tuyến lệ.
- Không để trẻ dụi mắt: Dụi mắt có thể làm tổn thương ống dẫn nước mắt, dẫn đến tắc nghẽn. Cha mẹ nên hướng dẫn trẻ cách giữ vệ sinh mắt đúng cách.
- Hạn chế cho trẻ tiếp xúc với khói bụi, ô nhiễm môi trường: Khói bụi, ô nhiễm môi trường có thể khiến mắt trẻ bị kích ứng, dẫn đến tắc tuyến lệ. Cha mẹ nên hạn chế cho trẻ tiếp xúc với các tác nhân này.
- Cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời: Sữa mẹ có chứa các kháng thể giúp bảo vệ trẻ khỏi các bệnh nhiễm trùng, bao gồm cả nhiễm trùng mắt.
- Tiêm phòng đầy đủ cho trẻ: Các loại vắc-xin như vắc-xin viêm gan B, vắc-xin ho gà, bạch hầu, uốn ván, vắc-xin bại liệt, vắc-xin sởi, quai bị, rubella có thể giúp bảo vệ trẻ khỏi các bệnh nhiễm trùng, bao gồm cả nhiễm trùng mắt.
- Đảm bảo môi trường sống trong lành: Cha mẹ nên giữ cho môi trường sống của trẻ trong lành, sạch sẽ, tránh bụi bẩn, ô nhiễm.
Tắc tuyến lệ ở trẻ sơ sinh là một vấn đề thường gặp, nhưng có thể được ngăn ngừa bằng cách thực hiện các biện pháp chăm sóc và phòng ngừa phù hợp. Cha mẹ nên chú ý vệ sinh mắt cho trẻ thường xuyên, không để trẻ dụi mắt, hạn chế cho trẻ tiếp xúc với khói bụi, ô nhiễm môi trường, cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời và đưa trẻ đi khám bác sĩ nếu thấy trẻ có các dấu hiệu của tắc tuyến lệ
