Mục lục
Tuổi dậy thì là thời kỳ chuyển tiếp từ giai đoạn trẻ thơ sang giai đoạn trưởng thành, thời kỳ quá độ khi không còn là trẻ con nhưng vẫn chưa là người lớn.
Những thay đổi về hình thể, cảm xúc, tâm sinh lý… trong thời gian này nếu không có sự quan tâm, hướng dẫn, chia sẻ từ gia đình, xã hội sẽ dẫn đến những sai lệch về tâm lý, sinh lý gây nên những hậu quả đáng tiếc.
Vậy, những thay đổi về tâm sinh lý của con ở tuổi dậy thì ra sao? Cách hướng dẫn, chia sẻ với con về giới tính như thế nào? Chúng ta hãy cùng Benh.vn tìm hiểu vấn đề này.
Thế nào là tuổi dậy thì?
Dưới góc độ sinh học, tuổi dậy thì là thời kỳ trưởng thành sinh dục, nghĩa là bắt đầu có khả năng sinh con.
Ở trẻ gái được thể hiện bởi sự có kinh nguyệt lần đầu và ở trẻ trai là sự phóng tinh lần đầu (mộng tinh).
Vào tuổi dậy thì, ở trẻ trai và trẻ gái bắt đầu có sự trưởng thành của hormone sinh dục, hệ cơ quan sinh dục và bắt đầu có khả năng thụ thai nếu có quan hệ tình dục.
Tuổi dậy thì (Ảnh minh họa)
Những thay đổi ở con trai
1. Thay đổi về thể chất
- Do tác dụng của hormone sinh dục nam (testossteron) phối hợp với các hormone tăng trưởng khác, cơ thể phát triển nhanh hơn.
- Khối lượng cơ tăng nhanh, người nở nang, da thô dày, giọng nói trầm, khàn.
2. Thay đổi về sinh lý
- Tuyến sinh dục hoạt động mạnh, tinh hoàn bài tiết testosteron và sản sinh tinh trùng.
- Dưới tác dụng của testosteron, dương vật to ra, mọc lông, túi tinh, tuyến tiền liệt phát triển.
- Tò mò về giới tính.
- Nhu cầu tình dục bắt đầu nảy nở.
- Lứa tuổi dậy thì: từ 15 – 16 tuổi.
3. Thay đổi về tâm lý
- Thích thể hiện mình.
- Bướng bỉnh, khó bảo, hay gây gổ
- Bắt đầu để ý đến các bạn gái.
- Nếu “yêu” trong thời gian này mà không được đáp ứng dễ trở thành thù hằn.
Những thay đổi ở con gái
Cha mẹ nên chia sẻ với con những kiến thức về tuổi dậy thì (Ảnh minh họa)
1. Thay đổi về thể chất
- Cơ thể phát triển nhanh về chiều cao và cân nặng.
- Thân hình trở nên cân đối, mềm mại, có những đường cong thuôn dần do lớp mỡ dưới da phát triển, đặc biệt ở một số vùng như ngực, mông.
- Hệ thống lông mu, lông nách phát triển, giọng nói trở nên trong trẻo hơn.
2. Thay đổi về sinh lý
- Hai buồng trứng bắt đầu hoạt động thể hiện bằng hoạt động sinh giao tử và bài tiết hormone sinh dục nữ progesteron.
- Bắt đầu có kinh nguyệt.
- Tò mò về sinh lý.
- Có “cảm giác” về nhu cầu tình dục.
- Tuổi dậy thì: từ 12 – 14 tuổi.
3. Thay đổi về tâm lý
- Xấu hổ khi đứng gần hoặc giao tiếp với bạn khác giới cùng lứa tuổi.
- Thường tư lự, mơ mộng,…
- Bắt đầu có ý thức đến trang phục, biết “làm đỏm”.
- Để ý đến bạn trai.
- Nếu hụt hẫng về tình cảm dễ bị tổn thương dẫn đến: trầm cảm, chán đời…
Nỗi lo của các bé khi đến tuổi dậy thì
Bé N. L (Q10 TPHCM)
“Thấy ngực bỗng nhiên nổi lên một “cục lạ” và có cảm giác đau nhói khi chạm vào, bé L lo lắng mất ăn mất ngủ vì nghĩ mình bị ung thư.
Đưa con gái đến gặp bác sĩ tâm lý trong tâm trạng đứng ngồi không yên, chị T (mẹ bé L) than thở: “Có giải thích sao con bé cũng không chịu nghe. Nó bảo mẹ đừng an ủi con, con sắp chết rồi…”
Khi bác sĩ hỏi han cặn kẽ, cô bé mới chịu nói chuyện. Thì ra những vấn đề L đang gặp phải là những biểu hiện của con gái đến tuổi dậy thì nhưng do không được người lớn hướng dẫn trước nên cô bé bị sốc nặng.
Sau khi được bác sĩ tư vấn và dặn dò, bé L mới tin những gì đang diễn ra là hoàn toàn bình thường mà bất kỳ bé gái nào lớn lên cũng phải trải qua…”
Bé H.Q 13 tuổi (Trường Lê Ngọc Hân, Hà Nội)
“Đến đón con ở trường, chị H thấy con gái mặt mũi bơ phờ, nước mắt vòng quanh… Lo lắng, sợ con bị bạn trêu trọc, đánh đập chị dò hỏi mãi nhưng chỉ thấy con thút thít khóc…
Sau bữa cơm tối, có thời gian ngồi tâm sự với con lâu hơn, con bảo bị chảy máu “vùng kín”. Lúc này chị mới biết con đã đến tuổi dậy thì”.
Những điểm đáng lưu ý ở tuổi dậy thì
– Tuổi dậy thì không phải là một thời điểm mà là một khoảng thời gian kéo dài từ 3-4 năm.
– Dậy thì sớm và muộn đều không tốt (liên quan đến rối loạn nội tiết), ảnh hưởng đến sự phát triển chiều cao, cân nặng, sức khỏe, trí tuệ và khả năng sinh con sau này.
– Trong cơ thể tuổi dậy thì diễn ra những điều kỳ diệu bí ẩn, các biến đổi về tâm sinh lý… tạo nên một con người hoàn toàn mới lạ.
– Tình yêu ở tuổi dậy thì là một tình yêu lãng mạn, yêu bằng cảm tính, không biết đúng sai và thường đi quá giới hạn.
– Ở tuổi dậy thì các em gái hoàn toàn có khả năng sinh con (nhưng cơ thể chưa hoàn thiện về thể chất và tinh thần để nuôi dạy đứa trẻ). Vì vậy, cha mẹ cần tư vấn cho con cách quan hệ với bạn khác giới, cách phòng tránh thai, phòng chống các bệnh lây nhiễm qua đường tình dục.
Những điều cha mẹ cần hướng dẫn và chia sẻ với con
Đối với con gái
Sự phát triển của vú
- Khi còn bé, ngực của con gái không khác gì con trai nhưng lúc dậy thì, ngực của con gái bắt đầu thay đổi và lớn dần ra.
- Hình dạng của vú to nhỏ khác nhau, nếu chạm vào sẽ thấy đau nhói.
Khung xương chậu
- Xương chậu sẽ phát triển to hơn, rộng hơn nhằm phục vụ cho việc sinh đẻ sau này.
- Xương chậu phát triển làm cho vùng chậu hông tròn, đầy hơn.
- Cùng với sự phát triển ở ngực, phần eo bụng thắt lại.
Lông mọc nhiều hơn, rậm hơn
- Trên cơ thể, lông mu xuất hiện đầu tiên.
- Tiếp theo, lông nách cũng mọc rậm hơn.
Các tuyến mồ hôi và tuyến bã
- Các tuyến mồ hôi, tuyến bã phát triển mạnh làm cho mồ hôi có mùi khó chịu.
- Xuất hiện mụn trứng cá trên mặt, da ngực và các vùng khác do các bã nhờn chế tiết.
Các tuyến liên quan đến bộ phận sinh dục
- Các tuyến liên quan đến bộ phận sinh dục bắt đầu hoạt động.
- Bộ phận sinh dục thường xuyên ẩm ướt do các tuyến tiết dịch.
Thay đổi về bộ phận sinh dục
- Âm hộ, các môi to, môi nhỏ, âm vật đều to ra.
- Màu sắc bộ phận sinh dục thẫm lại.
Chia sẻ việc mang thai, sinh nở
- Giải thích về tình yêu, hôn nhân.
- Lứa tuổi phù hợp khi sinh hoạt tình dục.
- Vai trò của phụ nữ khi sinh nở, những khó khăn, vất vả khi làm mẹ.
Hướng dẫn vệ sinh thân thể
- Vệ sinh chỗ kín bằng các loại nước sát khuẩn (đã được Bộ y tế công nhận).
- Mục đích tránh vi khuẩn phát triển, viêm, nhiễm khuẩn đường sinh dục và tiết niệu.
Đối với con trai
- Chia sẻ với con hiện tượng phóng tinh (mộng tinh) là bình thường không nên quá lo lắng.
- Hướng dẫn con làm chủ hành vi của mình.
- Biết kiềm chế tâm trạng, cảm xúc tình dục.
- Cảnh báo nếu sinh hoạt tình dục sẽ dẫn đến có thai.
- Cảnh báo nguy cơ lây truyền bệnh tật qua đường tình dục, các phương pháp bảo vệ, tránh thai,…
- Hướng dẫn vệ sinh thân thể, vùng kín.
- Giải thích về tình yêu, hôn nhân.
- Lứa tuổi phù hợp khi sinh hoạt tình dục.
- Vai trò, trách nhiệm của người đàn ông trong gia đình.
Lời kết
Tuổi dậy thì là thời gian đặc biệt quan trọng đối với các em, giúp các em hình thành một phần nhân cách sống sau này. Vì vậy, bố mẹ nên quan tâm, chia sẻ, giáo dục con về giới tính, về sinh lý… để con vượt qua những “khủng hoảng” của tuổi dậy thì.
Đặc biệt, cha mẹ nên hướng dẫn cho con cách bảo vệ mình khi quan hệ với bạn khác giới, cách phòng tránh thai, phòng chống các bệnh lây nhiễm qua đường tình dục.
Benh.vn
