Trào ngược dạ dày ở trẻ em:Nguyên nhân, triệu chứng và cách chăm sóc

Trào ngược dạ dày ở trẻ em có thể gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ. Cha mẹ cần nắm được các kiến thức cơ bản về tình trạng này để có thể chăm sóc trẻ đúng cách. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về nguyên nhân, triệu chứng và cách chăm sóc trẻ bị trào ngược dạ dày.

Trào ngược dạ dày ở trẻ em là gì 

Trào ngược dạ dày ở trẻ em thường được gọi là GERD, viết tắt của Gastroesophageal reflux disease. GERD là tình trạng axit dạ dày trào ngược lên thực quản, gây kích ứng niêm mạc thực quản. Đây là một tình trạng phổ biến ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, thường xảy ra trong vòng 4 tháng đầu sau sinh và giảm dần sau 12 tháng.

Ở trẻ sơ sinh, nguyên nhân phổ biến nhất gây trào ngược dạ dày là do cơ thắt thực quản dưới chưa phát triển hoàn thiện. Cơ thắt thực quản dưới là một cơ vòng nằm ở phía dưới thực quản, có chức năng ngăn không cho axit dạ dày trào ngược lên thực quản. Ở trẻ sơ sinh, cơ thắt thực quản dưới thường chưa phát triển hoàn thiện, dẫn đến axit dạ dày dễ dàng trào ngược lên thực quản.

Nguyên nhân gây trào ngược dạ dày ở trẻ em

Nguyên nhân gây trào ngược dạ dày ở trẻ em có thể được chia thành 2 loại chính:

Nguyên nhân sinh lý

Đây là nguyên nhân phổ biến nhất ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, thường tự khỏi khi trẻ lớn lên. Nguyên nhân sinh lý bao gồm:

• Cơ thắt thực quản dưới chưa phát triển hoàn thiện: Cơ thắt thực quản dưới là một cơ vòng nằm ở phía dưới thực quản, có chức năng ngăn không cho axit dạ dày trào ngược lên thực quản. Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, cơ thắt thực quản dưới thường chưa phát triển hoàn thiện, dẫn đến axit dạ dày dễ dàng trào ngược lên thực quản.
• Trẻ ăn quá nhiều hoặc quá nhanh: Khi trẻ ăn quá nhiều hoặc quá nhanh, thức ăn sẽ di chuyển nhanh qua thực quản, không đủ thời gian để dạ dày tiêu hóa hết, dẫn đến axit dạ dày trào ngược lên thực quản.
• Trẻ nằm ngay sau khi ăn: Khi trẻ nằm ngay sau khi ăn, thức ăn sẽ dễ dàng trào ngược lên thực quản do trọng lực.

Nguyên nhân bệnh lý

Nguyên nhân bệnh lý ít phổ biến hơn, thường gặp ở trẻ lớn. Nguyên nhân bệnh lý bao gồm:

• Dị tật bẩm sinh ở đường tiêu hóa: Một số dị tật bẩm sinh ở đường tiêu hóa có thể gây trào ngược dạ dày, chẳng hạn như thoát vị cơ hoành, sa dạ dày.
• Trẻ thừa cân hoặc béo phì: Trẻ thừa cân hoặc béo phì có nguy cơ bị trào ngược dạ dày cao hơn trẻ bình thường.
• Trẻ bị dị ứng thức ăn hoặc sữa: Dị ứng thức ăn hoặc sữa có thể gây kích thích dạ dày, dẫn đến trào ngược dạ dày.
• Trẻ sử dụng một số loại thuốc: vi du thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs) có thể làm giảm lưu lượng máu đến dạ dày, khiến niêm mạc dạ dày bị kích thích và dễ bị trào ngược axit.

Triệu chứng trào ngược dạ dày ở trẻ em 

Triệu chứng của trào ngược dạ dày ở trẻ em có thể khác nhau tùy theo độ tuổi và mức độ nghiêm trọng của bệnh.

Dưới đây là một số triệu chứng phổ biến của trào ngược dạ dày ở trẻ em:

• Ợ nóng: Ợ nóng là cảm giác nóng rát hoặc bỏng rát ở phía sau xương ức. Ợ nóng thường xảy ra sau khi ăn hoặc khi nằm xuống.
• Nôn trớ: Nôn trớ là tình trạng thức ăn hoặc sữa trào ngược ra miệng. Nôn trớ là hiện tượng phổ biến ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, nhưng nếu trẻ nôn trớ nhiều và thường xuyên có thể là dấu hiệu của trào ngược dạ dày.
• Bỏ ăn: Trẻ bị trào ngược dạ dày có thể cảm thấy khó chịu khi ăn, dẫn đến bỏ ăn.
• Khó chịu, quấy khóc: Trẻ bị trào ngược dạ dày có thể quấy khóc và khó chịu, đặc biệt là sau khi ăn.
• Thở khò khè khi ngủ: Trẻ bị trào ngược dạ dày có thể thở khò khè khi ngủ do axit dạ dày trào ngược lên đường hô hấp.
• Ho khan: Trẻ bị trào ngược dạ dày có thể bị ho khan do kích ứng đường hô hấp.
• Viêm họng: Trẻ bị trào ngược dạ dày có thể bị viêm họng do axit dạ dày trào ngược lên đường hô hấp.
• Khó nuốt: Trẻ bị trào ngược dạ dày có thể bị khó nuốt do kích ứng niêm mạc thực quản.

Nếu trẻ có các triệu chứng của trào ngược dạ dày, cha mẹ cần đưa trẻ đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Chẩn đoán trào ngược dạ dày ở trẻ em

Chẩn đoán trào ngược dạ dày ở trẻ em thường được dựa trên tiền sử bệnh và các triệu chứng của trẻ.

Tiền sử bệnh

Bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử bệnh của trẻ, bao gồm:

• Trẻ có tiền sử trào ngược dạ dày hay không?
• Trẻ có các vấn đề sức khỏe khác không?
• Trẻ có sử dụng bất kỳ loại thuốc nào không?

Các triệu chứng

Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng của trẻ, bao gồm:

• Các triệu chứng tiêu hóa: ợ nóng, nôn trớ, bỏ ăn, khó chịu, quấy khóc
• Các triệu chứng hô hấp: thở khò khè khi ngủ, ho khan, viêm họng, khó nuốt

Các xét nghiệm

Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định các xét nghiệm để chẩn đoán trào ngược dạ dày ở trẻ em, bao gồm:

• X-quang thực quản dạ dày tá tràng: X-quang giúp bác sĩ quan sát dạ dày, thực quản và tá tràng để tìm các dấu hiệu trào ngược dạ dày.
• Nội soi dạ dày tá tràng: Nội soi giúp bác sĩ quan sát trực tiếp bên trong dạ dày, thực quản và tá tràng để tìm các dấu hiệu trào ngược dạ dày.
• Đo pH thực quản: Đo pH thực quản giúp bác sĩ theo dõi lượng axit trong thực quản trong 24 giờ.Đo pH thực quản là thủ thuật bác sĩ sử dụng một ống nhỏ có gắn điện cực để đo độ pH trong thực quản. Đo pH thực quản có thể giúp bác sĩ xác định thời gian và mức độ axit dạ dày trào ngược lên thực quản.

Điều trị trào ngược dạ dày ở trẻ em 

Trào ngược dạ dày ở trẻ em là một tình trạng phổ biến. Các phương pháp điều trị trào ngược dạ dày ở trẻ em phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng. Trong hầu hết các trường hợp, trào ngược dạ dày ở trẻ em có thể được điều trị bằng thay đổi chế độ ăn uống và sinh hoạt hoặc sử dụng thuốc.

• Thay đổi chế độ ăn uống và sinh hoạt: Đây là phương pháp điều trị đầu tiên được áp dụng cho trẻ bị trào ngược dạ dày. Thay đổi chế độ ăn uống và sinh hoạt có thể giúp giảm tần suất và mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng trào ngược dạ dày.
• Sử dụng thuốc: Nếu thay đổi chế độ ăn uống và sinh hoạt không hiệu quả, bác sĩ có thể chỉ định thuốc để điều trị trào ngược dạ dày ở trẻ em. Thuốc ức chế bơm proton (PPI) là loại thuốc thường được sử dụng nhất. PPI giúp giảm lượng axit do dạ dày tiết ra, từ đó giúp giảm các triệu chứng trào ngược dạ dày.
• Phẫu thuật: Phẫu thuật chỉ được chỉ định cho những trường hợp trào ngược dạ dày không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác. Phẫu thuật giúp thắt chặt cơ thắt thực quản dưới, ngăn không cho axit dạ dày trào ngược lên thực quản.

Lựa chọn phương pháp điều trị trào ngược dạ dày ở trẻ em phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng và tình trạng sức khỏe tổng thể của trẻ. Bác sĩ sẽ căn cứ vào các yếu tố này để đưa ra phương pháp điều trị phù hợp nhất cho trẻ.

Cách chăm sóc trẻ bị trào ngược dạ dày 

Cách chăm sóc trẻ bị trào ngược dạ dày bao gồm:

Cho trẻ ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày thay vì ăn 3 bữa lớn. Điều này sẽ giúp dạ dày không bị căng quá mức, giảm áp lực lên cơ thắt thực quản dưới.

• Tránh cho trẻ ăn các loại thực phẩm và đồ uống có thể gây kích ứng dạ dày, chẳng hạn như thực phẩm cay, chua, béo hoặc có gas.
• Cho trẻ bú sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu. Sữa mẹ có chứa các yếu tố giúp bảo vệ niêm mạc thực quản của trẻ khỏi axit dạ dày.
• Cho trẻ bú hoặc ăn ở tư thế thẳng đứng. Điều này sẽ giúp giảm áp lực lên cơ thắt thực quản dưới. Giữ trẻ ở tư thế thẳng đứng trong ít nhất 30 phút sau khi ăn. Điều này sẽ giúp axit dạ dày di chuyển xuống dạ dày và giảm nguy cơ trào ngược.
• Không cho trẻ bú hoặc ăn quá nhanh. Điều này có thể khiến trẻ nuốt quá nhiều không khí, dẫn đến trào ngược.
• Không cho trẻ bú hoặc ăn trước khi đi ngủ. Điều này sẽ giúp giảm nguy cơ trào ngược khi trẻ nằm xuống.

Nếu trẻ bị trào ngược nặng, bác sĩ có thể chỉ định cho trẻ sử dụng thuốc.

Các biện pháp chăm sóc trẻ bị trào ngược dạ dày có thể giúp giảm các triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống của trẻ. Cha mẹ cần kiên nhẫn và theo dõi các triệu chứng của trẻ để có thể chăm sóc trẻ một cách tốt nhất.