Viêm phế quản dạng hen ở trẻ em là một biến thể của viêm phế quản. Đặc biệt nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, nó có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng đến hệ hô hấp của trẻ. Dưới đây là bài viết giúp bạn hiểu rõ hơn về bệnh viêm phế quản dạng hen ở trẻ em.
Mục lục
Viêm phế quản dạng hen ở trẻ em là gì?
Phế quản là một ống dẫn khí nằm trong hệ hô hấp của cơ thể trẻ, kết nối với khí quản và chia thành các nhánh nhỏ bên trong phổi, tạo thành cây phế quản. Chức năng chính của phế quản là dẫn khí vào phổi.
Viêm phế quản dạng hen ở trẻ, còn được gọi là viêm phế quản co thắt, là một tình trạng tạm thời khi lòng phế quản của trẻ bị thu hẹp do sự co thắt của cơ trơn trong thành phế quản. Khi niêm mạc của phế quản bị viêm, nó sẽ sưng phồng và tạo ra dịch nhầy, gây nghẹt nghiêm trọng hơn, dẫn đến tình trạng khó thở, ho khan và khó thở khè ở trẻ.
Viêm phế quản dạng hen ở trẻ em thường gây nhầm lẫn với bệnh hen phế quản do hai bệnh này có nhiều triệu chứng tương đồng. Nếu không phát hiện và điều trị kịp thời, viêm phế quản dạng hen có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm như viêm tai giữa, viêm phổi, xẹp phổi, suy hô hấp, thậm chí gây nguy cơ tử vong.
Viêm phế quản dạng hen có thể xảy ra ở mọi độ tuổi, nhưng thường phổ biến hơn ở trẻ từ 2 đến 6 tuổi. Khi cha mẹ nhận thấy trẻ có các dấu hiệu mắc viêm phế quản dạng hen, nên đưa trẻ đi khám sớm để phát hiện và điều trị bệnh kịp thời.
Nguyên nhân gây viêm phế quản dạng hen ở trẻ em
Có các nguyên nhân chính gây viêm phế quản dạng hen ở trẻ em
- Nhiễm trùng: Virus là nguyên nhân phổ biến nhất gây viêm phế quản thể hen ở trẻ em, chiếm khoảng 85% các trường hợp. Các loại virus phổ biến gây viêm phế quản thể hen bao gồm virus hợp bào hô hấp (RSV), virus cúm, virus corona, rhinovirus. Khi trẻ bị nhiễm trùng đường hô hấp trên, các virus hoặc vi khuẩn sẽ xâm nhập vào đường thở và gây viêm. Viêm sẽ kích thích cơ thể sản xuất các kháng thể để chống lại tác nhân gây bệnh. Tuy nhiên, ở một số trẻ, các kháng thể này lại có thể gây ra phản ứng viêm quá mức, dẫn đến co thắt phế quản.
- Dị ứng: Dị ứng cũng có thể là một nguyên nhân gây viêm phế quản thể hen ở trẻ em. Các tác nhân gây dị ứng phổ biến bao gồm phấn hoa, lông động vật, bụi, nấm mốc, khói thuốc lá. Ngoài ra, dị ứng cũng có thể gây viêm phế quản thể hen ở trẻ em. Khi trẻ tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng, cơ thể sẽ sản xuất các kháng thể IgE để chống lại tác nhân gây bệnh. Các kháng thể IgE sẽ kết hợp với các tế bào mast trong đường thở, giải phóng các chất trung gian gây viêm, dẫn đến co thắt phế quản.
- Gia đình có tiền sử hen suyễn: Nếu cha mẹ hoặc anh chị em ruột của trẻ bị hen suyễn, trẻ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
- Tiếp xúc với khói thuốc lá: Trẻ tiếp xúc với khói thuốc lá trước hoặc sau khi sinh có nguy cơ mắc bệnh hô hấp cao hơn.
Triệu chứng viêm phế quản dạng hen ở trẻ em
Các triệu chứng của viêm phế quản dạng hen ở trẻ em thường bắt đầu trong vòng 24 giờ sau khi trẻ bị nhiễm trùng đường hô hấp trên. Các triệu chứng có thể nặng hơn vào ban đêm và có thể kéo dài trong vài ngày hoặc vài tuần.
Các triệu chứng phổ biến của viêm phế quản dạng hen ở trẻ em bao gồm:
- Khó thở: Đây là triệu chứng phổ biến nhất của viêm phế quản thể hen ở trẻ em. Trẻ có thể thở khò khè, thở nhanh, thở nông hoặc thở gắng sức.
- Ho: Ho là một triệu chứng khác thường gặp ở trẻ bị viêm phế quản thể hen. Ho có thể là ho khan hoặc ho có đờm.
- Thở rít: Trẻ có thể thở rít khi thở vào hoặc thở ra. Thở rít là một âm thanh rít phát ra khi không khí đi qua đường thở bị tắc nghẽn.
- Thở nhanh: Trẻ có thể thở nhanh hơn so với bình thường.
- Thở nặng ngực: Trẻ có thể cảm thấy nặng ngực hoặc khó thở.
Trong một số trường hợp, trẻ bị viêm phế quản thể hen có thể gặp các triệu chứng nghiêm trọng hơn, bao gồm:
- Sốt cao: Trẻ có thể bị sốt cao trên 39 độ C.
- Suy hô hấp: Trẻ có thể khó thở nghiêm trọng, dẫn đến suy hô hấp.
- Nhiễm trùng đường hô hấp dưới: Trẻ có thể bị viêm phổi hoặc xẹp phổi.
Nếu trẻ có bất kỳ triệu chứng nào của viêm phế quản dạng hen, cha mẹ nên đưa trẻ đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Biến chứng nguy hiểm của bệnh viêm phế quản dạng hen ở trẻ em
Viêm phế quản thể hen ở trẻ, tương tự như các bệnh lý viêm đường hô hấp khác. Bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm cho trẻ em nếu không được can thiệp kịp thời. Nó thậm chí đe dọa tính mạng của trẻ.
Sau đây là một số biến chứng mà trẻ có thể gặp phải khi bị viêm phế quản dạng thể hen kéo dài.
- Viêm tai giữa: Viêm tai giữa là một trong những biến chứng từ bệnh viêm phế quản dạng hen. Triệu chứng nhận biết là trẻ hay ngứa tai, có dịch chảy ra từ tai. Một số trẻ có thể cảm thấy khó chịu hoặc quấy khóc do đai tai. Đặc biệt, viêm tai giữa nếu không được điều trị dứt điểm có thể ảnh hưởng đến màng nhĩ và thính giác của trẻ sau này.
- Viêm phổi: Phế quản – phổi là cặp đôi song hành. Phế quản được ví như là con đường mang khí đến với phổi. Khi hiện tượng nhiễm trùng xảy ra ở phế quản, nó có thể nhanh chóng lan xuống phổi và gây viêm phổi.
- Suy hô hấp: Suy hô hấp khiến hệ hô hấp mất cân bằng trong quá trình cung cấp khí oxy và đào thải CO2 ra khỏi cơ thể. Nếu không điều trị kịp thời, cơ thể sẽ không thể đào thải CO2 và nhận lại khí oxy mới. Từ đó có thể gây suy giảm chức năng gan, thận, não, phổi…Từ đó dẫn đến tử vong.
- Xẹp phổi: Suy hô hấp kéo dài sẽ dẫn đến tổn thương và xẹp phổi. Cha mẹ có thể nhận biết xẹp phổi thông qua các triệu chứng điển hình như da, môi tím tái, thở khó, thở nhanh, chân tay run…
Vì vậy, khi cha mẹ nhận thấy trẻ có các triệu chứng nghi viêm phế quản dạng hen cần đưa trẻ đi khám ngay tại các cơ sở y tế uy tín.
Điều trị viêm phế quản dạng hen ở trẻ em
Viêm phế quản dạng hen ở trẻ em là một bệnh lý nguy hiểm. Nó có thể để lại nhiều biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe và tính mạng của trẻ như viêm tai giữa, viêm phổi, suy hô hấp. Do đó, việc nhận biết và có phương pháp điều trị kịp thời là vô cùng quan trọng.
Tùy theo mức độ biểu hiện của bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định các biện pháp điều trị phù hợp. Đối với trường hợp nhẹ, trẻ có thể được điều trị ngoại trú bằng thuốc. Trường hợp nặng, trẻ cần nhập viện để được chăm sóc và điều trị tích cực.
Để điều trị dứt điểm, cha mẹ cần thực hiện chế độ chăm sóc trẻ ngay từ khi xuất hiện những triệu chứng đầu tiên. Đối với viêm phế quản dạng thể hen ở trẻ em, cách điều trị chủ yếu là điều trị triệu chứng, kết hợp cùng chế độ dinh dưỡng và nghỉ ngơi đặc biệt.
Điều trị triệu chứng viêm phế quản dạng hen ở trẻ em
Khi mắc viêm phế quản dạng thể hen, trẻ thường có triệu chứng sốt, ho kèm theo khó thở, ho có đờm, mệt mỏi, chán ăn. Do đó, các nhóm thuốc thường được sử dụng là:
- Thuốc hạ sốt: Dùng thuốc hạ sốt như acetaminophen (paracetamol) hoặc ibuprofen, chỉ khi trẻ sốt cao trên 38,5 độ C và có chỉ định của bác sĩ.
- Thuốc giảm ho: Sử dụng thuốc giảm ho như dextromethorphan, terpin codein. Nhưng không nên lạm dụng vì có thể làm mất phản xạ ho tự nhiên của cơ thể.
- Thuốc long đờm: Sử dụng thuốc loãng đờm như acetylcystein, bromhexin, carbocystein, giúp dễ đẩy đờm ra khỏi đường dẫn khí hơn.Từ đó giúp trẻ dễ thở hơn.
- Thuốc giãn phế quản: Sử dụng thuốc giãn phế quản như theophyllin, salbutamol, dạng khí dung. Thuốc giãn phế quản giúp trẻ dễ thở và giảm cảm giác mệt mỏi.
Để giúp trẻ phục hồi nhanh chóng, cha mẹ cần phối hợp với bác sĩ trong việc điều trị và chăm sóc trẻ tại nhà.
Cách chăm sóc trẻ viêm phế quản dạng hen tại nhà
Ngoài việc sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, cha mẹ cũng cần lưu ý một số phương pháp chăm sóc trẻ sau:
- Cho trẻ uống nhiều nước: Nước giúp loãng đờm, giảm ho và khó thở. Mỗi ngày, trẻ nên uống ít nhất 2 lít nước, có thể là nước lọc, nước hoa quả, nước rau.
- Nâng cao đầu khi ngủ: Điều này giúp trẻ dễ thở hơn, đặc biệt là khi trẻ bị khó thở.
- Vệ sinh mũi bằng nước muối sinh lý: Nước muối sinh lý giúp làm sạch mũi, loại bỏ đờm nhầy và vi khuẩn.
- Hạ sốt bằng cách chườm ấm toàn thân: Chườm ấm giúp hạ sốt nhanh chóng và hiệu quả.
Chế độ dinh dưỡng cho trẻ tại nhà
Bổ sung thực phẩm giàu chất xơ từ rau xanh và hoa quả: Chất xơ giúp tăng cường sức đề kháng và giúp trẻ tiêu hóa tốt hơn.
Ngũ cốc nguyên hạt, các loại hạt: Ngũ cốc nguyên hạt và các loại hạt cung cấp nhiều chất dinh dưỡng cần thiết cho trẻ.
Thịt gia cầm, cá và các loại đậu để bổ sung protein: Protein giúp xây dựng và sửa chữa các mô trong cơ thể.
Sử dụng các loại sữa ít béo hoặc sữa thực vật: Sữa ít béo hoặc sữa thực vật giúp cung cấp canxi và vitamin D cho trẻ.
Bên cạnh những thực phẩm cần bổ sung, trẻ mắc viêm phế quản nên tránh những thực phẩm sau:
- Tránh đồ uống có ga và thức ăn chứa nhiều đường: Đồ uống có ga và thức ăn chứa nhiều đường có thể làm tăng nguy cơ béo phì và các bệnh mãn tính khác.
- Hạn chế dùng thịt đỏ: Thịt đỏ chứa nhiều chất béo bão hòa và cholesterol, có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.
- Thực phẩm chứa nhiều sữa, chất béo, phô mai hoặc thực phẩm chiên xào, dầu mỡ, chứa nhiều gia vị: Những thực phẩm này có thể gây đầy hơi, chướng bụng và khó thở.
- Sữa và các chế phẩm từ sữa: Sữa và các chế phẩm từ sữa có thể làm tăng sản xuất chất nhầy, khiến đờm trở nên đặc và gây kích ứng.
Tóm lại, để giúp trẻ phục hồi nhanh chóng sau khi mắc viêm phế quản dạng hen, cha mẹ cần phối hợp với bác sĩ trong việc điều trị và chăm sóc trẻ tại nhà.
Phòng tránh viêm phế quản dạng hen ở trẻ em
Để phòng tránh bệnh, cha mẹ cần lưu ý một số điều sau:
- Tiêm phòng đầy đủ cho trẻ: bệnh thường do virus gây nên, vì vậy, việc tiêm phòng đầy đủ cho trẻ sẽ giúp trẻ tăng cường sức đề kháng, giảm nguy cơ mắc bệnh.
- Giữ vệ sinh cá nhân cho trẻ: thường xuyên vệ sinh mũi, họng cho trẻ bằng nước muối sinh lý để loại bỏ vi khuẩn, bụi bẩn.
- Giữ gìn môi trường sống sạch sẽ, thoáng mát: thường xuyên dọn dẹp nhà cửa, vệ sinh bụi bẩn, phấn hoa, lông động vật,… để hạn chế các tác nhân gây dị ứng cho trẻ.
- Tránh cho trẻ tiếp xúc với khói bụi, ô nhiễm môi trường: Đây là những tác nhân kích thích đường hô hấp, khiến trẻ dễ mắc bệnh.
- Hạn chế cho trẻ tiếp xúc với các chất gây dị ứng: Một số chất gây dị ứng thường gặp ở trẻ em như phấn hoa, lông động vật, bụi bẩn,… Cha mẹ cần hạn chế cho trẻ tiếp xúc với những chất này để tránh gây kích ứng đường hô hấp.
- Nuôi con bằng sữa mẹ: Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho trẻ, giúp tăng cường sức đề kháng và bảo vệ trẻ khỏi các bệnh nhiễm trùng.
- Tăng cường sức đề kháng cho trẻ: Cha mẹ cần cho trẻ ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, bổ sung vitamin và khoáng chất. Ngoài ra, cha mẹ cũng cần cho trẻ tập thể dục thường xuyên để nâng cao sức khỏe.
Ngoài ra, cha mẹ cũng cần lưu ý đưa trẻ đi khám bác sĩ ngay khi trẻ có các dấu hiệu của bệnh viêm phế quản dạng hen ở trẻ em như ho, khó thở, thở khò khè, sốt,…
