Đây không phải lần đầu tiên chúng ta lên báo nước ngoài vì tệ nạn buôn bán động vật quý hiếm. Lần này là tờ New York Times của Mỹ.
Biết nhưng vẫn làm
Luc Van Ho, một thợ săn người Việt 45 tuổi, rời căn nhà lợp tre trong rừng U Minh từ rạng sáng để kiểm tra khoảng 6 chiếc bẫy tự chế trong bụi rậm và trên bờ kênh. Những bẫy này được đặt theo dấu vết của động vật, thường là rắn và rùa. Ông dừng lại ở một chiếc làm bằng gỗ và dây phanh xe đạp, được phủ kín bằng lá cây. Chiếc bẫy trống, không có gì bất thường.
Trước đây, ông Luc thường săn được nhiều động vật quý hiếm, trong đó có tê tê. Còn được gọi là thú có vẩy ăn kiến, tê tê là một trong những động vật có vú được buôn bán nhiều nhất trên thế giới. Bạn hàng của Luc thường là các thương nhân sẵn sàng mua tê tê sống với giá 60 USD/gần nửa cân.
Mặc dù chỉ bắt được hai con tê tê vào năm ngoài nhưng cái giá quá hời khiến Luc tiếp tục săn lùng chúng. Cho dù Luc biết nguồn “tài nguyên” này là hữu hạn khi cho biết “tê tê sẽ sớm bị tuyệt chủng”, nhưng ông không hề có ý định ngừng đi săn.
Trường hợp của Luc chỉ là một trường hợp nhỏ trong hàng nghìn thợ săn bất hợp pháp tại Việt Nam, một trong những quốc gia có hệ động vật đa dạng nhất thế giới. Tê giác tại đây đã tuyệt chủng, trong khi số hổ cũng ước tính chỉ còn vài con. Ngay cả những loài ít được biết đến hơn như rùa mai mềm và cầy hương cũng đang bị săn bắt để làm thuốc, thực phẩm, vật nuôi và đồ trưng bày.
Việt Nam “nổi tiếng” trên thế giới vì là một trong những nơi tiêu thụ nhiều sừng tê giác nhất, dẫn đến việc săn bắn trái phép và đẩy tê giác vào bờ vực tuyệt chủng
Thực trạng buôn bán động vật hoang dã
Buôn bán động vật hoang dã bất hợp pháp là một trong những “ngành” buôn lậu lớn nhất thế giới, có giá trị ước tính khoảng 19 tỷ USD một năm, chưa tính buôn bán thủy sản và gỗ bất hợp pháp. Tất cả các nước Đông Nam Á có liên quan đến vấn nạn này, trong đó Việt Nam là một điểm nóng – được coi là trạm trung chuyển động vật hoang dã tuồn từ Campuchia, Thái Lan, Lào, Malaysia, Indonesia và châu Phi sang Trung Quốc.
Đồng thời, Việt Nam cũng là nơi tiêu thụ nhiều động vật hoang dã, đặc biệt là những loại sử dụng làm thuốc như sừng tê giác, được cho là có thể điều trị mọi chứng từ giã rượu cho đến ung thư. Thịt động vật quý hiếm được tầng lớp trung lưu muốn “khoe của” coi là “cao lương mỹ vị”. Tất cả chỉ vì những thông tin sai lệch (như sừng tê giác có khả năng chữa bách bệnh…) và muốn ra oai.
Pháp luật quản lí lỏng lẻo
Scott Roberton, đại diện Việt Nam và điều phối viên khu vực của các chương trình ngăn chặn nạn buôn bán động vật thuộc Hiệp hội Bảo tồn Động vật Hoang dã cho biết có thể ngăn chặn nạn buôn bán thú quý hiếm nhưng chỉ là tạm thời do nó đã bén rễ quá sâu và tình hình đang ngày càng trở nên tồi tệ.
Góp phần thêm vào thực trạng này là những hình phạt được đưa ra hoàn toàn không có tính răn đe. Ông Luc cho biết những người săn trộm như ông ít khi vướng vào rắc rối pháp lý. Họ hiếm khi bị khiển trách hay trừng phạt, nếu có thì cũng chỉ phạt nhẹ.
Một điểm dễ dàng nhận ra được, là ta có thể mua sản phẩm từ động vật hoang dã tại thành thị Việt Nam một cách cực kỳ đơn giản, một phần do sự tham nhũng, thông đồng và thờ ơ lan tràn.
Một nhà hàng sang trọng tại thành phố Hồ Chí Minh quảng cáo tê tê, gấu, nhím, dơi và nhiều loài động vật khác trên thực đơn. Tê tê được bán với giá 150 USD cho gần nửa cân, khách hàng muốn mua phải đặt món và đăt cọc trước hai, ba giờ.
Cho đến bao giờ người Việt Nam mới thôi tin vào những thông tin lệch lạc, thôi “ra oai” và tôn trọng thiên nhiên, tôn trọng những gì mình có?
Khi khách đến, nhà hang mang tê tê sống lên bàn, sau đó cắt tiết ngay tại chỗ để chứng minh là thịt tươi sống và không bị tráo đổi.
“Tê tê được ưa chuộng vì chữa được nhiều bệnh”, Quốc Trung, quản lý nhà hàng cho biết. Nhân viên của ông sẽ làm khô và đóng gói vảy tê tê còn thừa. Đây là một thành phần phổ biến trong thuốc đông y ở Việt Nam.
“Chính phủ không cho phép bán thịt thú quý hiếm, nhưng chúng tôi có nguồn cung và quan hệ tốt với công an”, ông Quốc nói. “Có cầu thì phải có cung chứ”.
Do thiếu sự tham gia của cơ quan chức năng, các tổ chức bảo tồn ở Việt Nam là bên phải đứng đầu “tiền tuyến” trong cuộc chiến chống vấn nạn này. Trung tâm Giáo dục Thiên nhiên gần đây khảo sát các nhà hàng, khách sạn và cửa hàng ở 12 quận, huyện Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh, ghi lại từng hành vi vi phạm về động vật hoang dã và yêu cầu chính quyền xử lý những vụ việc này.
Vài tháng sau, tổ chức tại tiến hành khảo sát và nhận thấy các sản phẩm bất hợp pháp như rượu rắn cho đến mật gấu tại các cơ sở này đã giảm gần 60% ở 8 quận huyện. “Nếu chính quyền ra tay một cách hiệu quả và nhất quán thì chúng tôi sẽ không còn phải làm việc này nữa”, ông Hendrie nói.
Tuy nhiên, nhiều động vật hoang dã bị tịch thu lại bị chính quan chức tuồn ra chợ đen. Nguyen Van Thain, người sáng lập SVW, thường phải tức tốc đến hiện trường tịch thu để cố gắng thu hồi động vật trước khi việc này xảy ra.
“Cán bộ kiểm lâm tham nhũng muốn bán động vật ra chợ đen”, ông Nguyen nói. Ngay cả khi không tiêu thụ được thì cũng có rất ít động vật được thả về tự nhiên vì thiếu cơ sở cứu hộ. Động vật không được đưa tới trung tâm cứu hộ thường “bị nhốt cho đến khi chết”, Tiến sĩ Shepherd nói.
“Vấn đề bảo tồn động vật ở Việt Nam vẫn còn mới”. ông Nguyen nói. “Người Việt Nam cần nghiêm túc coi trọng những thứ họ đang có. Họ cần phải bảo vệ môi trường và động vật hoang dã nếu muốn còn tài nguyên trong tương lai”.
Benh.vn
