Bệnh sởi ở trẻ em là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus sởi gây ra. Bệnh có khả năng lây lan rất cao và có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí tử vong, đặc biệt là ở trẻ em. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về bệnh sởi ở trẻ em, từ đó có biện pháp phòng ngừa hiệu quả cho trẻ.
Mục lục
Nguyên nhân gây bệnh sởi ở trẻ em
Nguyên nhân gây bệnh sởi ở trẻ em là do virus sởi, thuộc họ Paramyxoviridae và chủng Morbillivirus. Virus sởi xâm nhập vào cơ thể người qua đường hô hấp, thông qua các giọt nước bọt hoặc dịch tiết mũi họng của người bệnh khi ho, hắt hơi. Virus sau đó sẽ nhân lên trong đường hô hấp và lan tỏa ra các cơ quan khác trong cơ thể, gây ra các triệu chứng của bệnh sởi.
Virus sởi là một loại virus rất dễ lây lan, đặc biệt là ở những nơi đông người. Bệnh sởi có thể lây lan từ người này sang người khác trong vòng 4 ngày trước khi phát ban và trong vòng 4 ngày sau khi phát ban.
Trẻ em dưới 12 tháng tuổi có nguy cơ mắc bệnh sởi cao hơn, đặc biệt là những trẻ chưa được tiêm chủng vắc-xin sởi. Trẻ em trên 12 tháng tuổi và người lớn cũng có thể mắc bệnh sởi nếu họ chưa được tiêm chủng hoặc chưa được tiêm chủng đầy đủ.
Bệnh sởi có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm, bao gồm: viêm phổi, viêm tai giữa, vô sinh, viêm cơ tim…Trẻ em có nguy cơ mắc các biến chứng nghiêm trọng của bệnh sởi cao hơn người lớn.
Để phòng ngừa bệnh sởi, trẻ em cần được tiêm chủng vắc-xin sởi theo lịch tiêm chủng của Bộ Y tế. Vắc-xin sởi có hiệu quả cao trong việc phòng ngừa bệnh sởi.
Triệu chứng bệnh sởi ở trẻ em theo từng giai đoạn
Bệnh sởi ở trẻ em thường trải qua 4 giai đoạn:
Triệu chứng giai đoạn ủ bệnh
Giai đoạn này bắt đầu từ khi trẻ tiếp xúc với virus sởi đến khi xuất hiện các triệu chứng đầu tiên. Thời gian ủ bệnh thường kéo dài từ 8-14 ngày. Trong giai đoạn này, trẻ không có bất kỳ triệu chứng nào.
Triệu chứng giai đoạn khởi phát
Giai đoạn này thường kéo dài từ 2-4 ngày. Các triệu chứng thường gặp trong giai đoạn này bao gồm:
- Sốt cao trên 38 độ C
- Ho khan
- Chảy nước mũi
- Viêm kết mạc mắt
- Mệt mỏi
- Đau đầu
- Đau họng
- Sổ mũi
- Nôn mửa
- Giảm cảm giác ngon miệng
Triệu chứng giai đoạn phát ban
Giai đoạn này thường kéo dài từ 3-5 ngày. Các triệu chứng thường gặp trong giai đoạn này bao gồm:
- Phát ban đỏ trên da
- Mọc từ mặt xuống cổ, ngực, bụng, lưng và chân
- Bắt đầu là những đốm nhỏ, phẳng, sau đó trở nên nổi lên và kết hợp với nhau thành các mảng lớn
- Ban đỏ có thể gây ngứa
Triệu chứng giai đoạn phục hồi
Giai đoạn này thường kéo dài từ 1-2 tuần. Các triệu chứng trong giai đoạn này sẽ bắt đầu giảm dần và biến mất.
Các triệu chứng của bệnh sởi ở trẻ em có thể thay đổi tùy theo từng cá thể. Trong một số trường hợp, trẻ có thể không xuất hiện tất cả các triệu chứng.
Biến chứng của bệnh sởi ở trẻ em
Bệnh sởi có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm, bao gồm:
- Viêm phổi: Đây là biến chứng phổ biến nhất của bệnh sởi, chiếm khoảng 60% các trường hợp mắc bệnh. Viêm phổi do sởi có thể gây tử vong, đặc biệt là ở trẻ em dưới 5 tuổi.
- Viêm tai giữa: Viêm tai giữa do sởi thường xảy ra ở trẻ em dưới 2 tuổi. Viêm tai giữa có thể gây đau tai, ù tai và nghe kém.
- Viêm não: Viêm não do sởi là một biến chứng nghiêm trọng của bệnh sởi, có thể gây tử vong hoặc để lại di chứng thần kinh.
- Viêm màng não: Viêm màng não do sởi là một biến chứng nghiêm trọng của bệnh sởi, có thể gây tử vong hoặc để lại di chứng thần kinh.
- Viêm cơ tim: Đây là một biến chứng nghiêm trọng của bệnh sởi, có thể gây suy tim.
- Viêm gan: Viêm gan do sởi là một biến chứng nghiêm trọng của bệnh sởi, có thể gây vàng da và suy gan.
Bệnh sởi ở trẻ em là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng, thậm chí tử vong. Do đó, khi trẻ có các dấu hiệu bệnh sởi, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời.
Chẩn đoán bệnh sởi ở trẻ em
Chẩn đoán bệnh sởi ở trẻ em chủ yếu dựa vào các triệu chứng lâm sàng. Các triệu chứng đặc trưng của bệnh sởi bao gồm:
- Sốt cao trên 38 độ C
- Ho khan
- Chảy nước mũi
- Viêm kết mạc mắt
- Mệt mỏi
Nếu trẻ xuất hiện các triệu chứng này, bác sĩ sẽ hỏi thêm về tiền sử bệnh của trẻ, bao gồm lịch tiêm chủng, các bệnh lý nền và các yếu tố nguy cơ mắc bệnh sởi.
Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể tiến hành một số xét nghiệm để chẩn đoán bệnh sởi, bao gồm:
- Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu có thể giúp phát hiện kháng thể IgM đặc hiệu với virus sởi. Kháng thể IgM thường xuất hiện trong vòng 7-10 ngày sau khi phát ban.
- Xét nghiệm dịch mũi họng: Xét nghiệm dịch mũi họng có thể giúp phát hiện virus sởi. Xét nghiệm này thường được thực hiện trong vòng 4 ngày trước khi phát ban và trong vòng 4 ngày sau khi phát ban.
Tuy nhiên, xét nghiệm máu và xét nghiệm dịch mũi họng thường chỉ được thực hiện khi chẩn đoán lâm sàng không rõ ràng hoặc khi trẻ có các biến chứng nặng của bệnh sởi.
Điều trị bệnh sởi ở trẻ em
Nguyên nhân gây bệnh sởi ở trẻ em là do virus sởi, thuộc họ Paramyxoviridae và chủng Morbillivirus. Do đó, phương pháp điều trị bệnh sởi ở trẻ em chủ yếu điều trị các triệu chứng kết hợp với chế độ dinh dưỡng, chăm sóc cho trẻ. Việc kết hợp các phương pháp điều trị này sẽ giúp trẻ nhanh phục hồi hơn.
- Cách ly: Trẻ bị sởi cần được cách ly ở nhà để tránh lây lan cho người khác. Thời gian cách ly là từ 4 ngày trước khi phát ban và trong vòng 4 ngày sau khi phát ban.
- Cho trẻ uống nhiều nước: Trẻ bị sởi thường bị sốt cao và mất nước. Do đó, cần cho trẻ uống nhiều nước để tránh bị mất nước.
- Hạ sốt: Nếu trẻ sốt cao trên 38,5 độ C, có thể cho trẻ uống thuốc hạ sốt theo chỉ định của bác sĩ.
- Điều trị ho: Nếu trẻ ho nhiều, có thể cho trẻ uống thuốc ho theo chỉ định của bác sĩ.
- Điều trị viêm kết mạc mắt: Nếu trẻ bị viêm kết mạc mắt, có thể cho trẻ nhỏ thuốc nhỏ mắt theo chỉ định của bác sĩ.
Trong quá trình điều trị bệnh sởi ở trẻ em, nếu trẻ có những triệu chứng hoặc biến chứng bất thường, hãy đưa trẻ đến các cơ sở y tế. Căn cứ vào tình hình sức khỏe, trẻ sẽ được điều trị theo phác đồ điều trị của bác sĩ.
Chế độ chăm sóc, phục hồi sức khỏe cho trẻ mắc sởi
Bên cạnh việc điều trị triệu chứng, trẻ bị sởi cũng cần được chăm sóc tốt để giúp trẻ mau khỏi bệnh. Các biện pháp chăm sóc cụ thể bao gồm:
Chế độ dinh dưỡng cho trẻ nhiễm bệnh sởi
Trẻ bị sởi thường ăn ít hơn bình thường. Do đó, cần chia nhỏ bữa ăn để trẻ dễ ăn hơn. Đồng thời cha mẹ cần xây dựng thực đơn với đa dạng dinh dưỡng, màu sắc và hấp dẫn để thu hút sự chú ý của trẻ. Từ đó giúp kích thích cảm giác thèm ăn và giúp trẻ ăn ngon miệng hơn
Thực phẩm giàu protein: Protein là chất dinh dưỡng quan trọng giúp cơ thể xây dựng và sửa chữa các mô bị tổn thương. Trẻ bị sởi cần được cung cấp đủ protein để tăng cường sức đề kháng và mau khỏi bệnh. Các thực phẩm giàu protein bao gồm: Thịt gà, thịt lợn, thịt bò,…
Thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất: Vitamin và khoáng chất là những chất dinh dưỡng thiết yếu giúp cơ thể hoạt động bình thường. Trẻ bị sởi cần được cung cấp đủ vitamin và khoáng chất để tăng cường sức đề kháng và phòng ngừa các biến chứng. Các thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất bao gồm: Trái cây tươi, rau xanh, các loại hạt đậu…
Thực phẩm dễ tiêu hóa: Trẻ bị sởi thường bị mệt mỏi và chán ăn. Do đó, cần ưu tiên cho trẻ ăn các thực phẩm dễ tiêu hóa để trẻ dễ ăn và hấp thu tốt. Các thực phẩm dễ tiêu hóa bao gồm: Cháo, súp, sinh tố hoặc trái cây nghiền…
Chế độ chăm sóc trẻ tại nhà
Trẻ bị sởi rất dễ lây lan cho người khác. Do đó, trong quá trình chăm sóc trẻ tại nhà cần cách ly trẻ ở phòng riêng. Nên cách ly trong vòng 4 ngày trước khi phát ban và trong vòng 4 ngày sau khi phát ban.
- Nghỉ ngơi: Trẻ bị sởi cần được nghỉ ngơi nhiều để cơ thể có thời gian hồi phục. Cha mẹ cần tạo điều kiện cho trẻ được nghỉ ngơi ở nơi yên tĩnh, thoáng mát.
- Giữ vệ sinh cơ thể: Trẻ bị sởi cần được tắm rửa sạch sẽ để tránh nhiễm trùng. Cha mẹ cần chú ý vệ sinh vùng da bị phát ban để tránh nhiễm trùng da.
- Cho trẻ sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ: Nếu trẻ có các triệu chứng khác như sốt, ho, viêm kết mạc mắt,… cần cho trẻ sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ.
Nếu trẻ có các triệu chứng khác như sốt cao, ho nhiều, viêm kết mạc mắt,… cần đưa trẻ đến bệnh viện để được bác sĩ thăm khám và điều trị kịp thời.
Biện pháp phòng ngừa bệnh sởi ở trẻ em
Bệnh sởi là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng. Để phòng ngừa bệnh sởi ở trẻ em, cần thực hiện các biện pháp sau:
- Tiêm chủng vắc-xin sởi: Đây là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất bệnh sởi. Trẻ em cần được tiêm chủng vắc-xin sởi theo lịch tiêm chủng của Bộ Y tế.
- Giữ vệ sinh cá nhân: Trẻ em cần được rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước sạch, đặc biệt là sau khi đi vệ sinh, trước khi ăn và sau khi tiếp xúc với người bị bệnh sởi.
- Giữ vệ sinh môi trường: Nhà ở, lớp học, khu vui chơi của trẻ em cần được vệ sinh sạch sẽ, thông thoáng.
- Tránh tiếp xúc với người bị bệnh sởi: Nếu trẻ em tiếp xúc với người bị bệnh sởi, cần theo dõi sát sao các triệu chứng của trẻ. Nếu trẻ có các triệu chứng của bệnh sởi, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời.
Ngoài ra, cha mẹ cũng cần lưu ý các biện pháp sau để phòng ngừa bệnh sởi cho trẻ em:
- Bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng giúp trẻ tăng cường sức đề kháng:Trẻ em cần được cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết, đặc biệt là các vitamin và khoáng chất, để tăng cường sức đề kháng và phòng ngừa bệnh sởi.
- Ngủ đủ giấc: Trẻ em cần được ngủ đủ giấc để cơ thể có thời gian nghỉ ngơi và phục hồi.
- Thường xuyên cho trẻ tập thể dục:Tập thể dục giúp tăng cường sức khỏe và sức đề kháng của trẻ.
Bằng cách thực hiện các biện pháp phòng ngừa trên, cha mẹ có thể giúp trẻ em tránh được nguy cơ mắc bệnh sởi.
