Bộ phận sinh dục nam gồm hai phần: phần bên ngoài và phần bên trong. Bộ phận bên ngoài dễ nhìn thấy là dương vật và bìu. Bộ phận bên trong bao gồm: tinh hoàn, mào tinh, ống dẫn tinh, ống phóng tinh, túi tinh, thừng tinh, tuyến tiền liệt, niệu đạo, tuyến vú.
Dương vật
Dương vật đảm nhiệm cả hai chức năng: tiết niệu và sinh dục. Dương vật được cấu tạo giống như một đường ống hình trụ xốp và mềm, gắn liền với bụng dưới, treo ngay dưới xương mu. Dương vật có phần gốc, phần thân và phần đầu: gốc dương vật nằm ở đáy xương chậu và dính vào xương mu bởi dây chằng treo dương vật. Phần thân Dương vật giống như một đường ống và có thể cương cứng được. Phần đầu là phần đỉnh chóp và hơi lớn hơn phần thân, Phần đầu Dương vật được gọi là quy đầu rất nhạy cảm và cũng có thể cương cứng được.
Hiện tượng cương xảy ra khi máu bơm vào dương vật nhanh hơn máu rút đi, làm các ống xốp căng ra, khiến dương vật cương lên. Kích thước và hình dạng của dương vật tùy thuộc vào các ống này, nhất là hai thể hang.
Có một lớp da không có mỡ bên ngoài che phủ lỏng lẻo cả ba thể này. Bao quy đầu tạo thành một tấm chụp phủ lên quy đầu. mặt ngoài bao quy đầu là da, nhưng mặt trong lại là niêm mạc, còn mặt dưới bao thì dầy lên thành dây thắng bao quy đầu.
Dây thần kinh mặt lưng dương vật có vai trò nhận cảm giác cho dương vật, quy đầu, nên có cắt đứt nó thì cũng chẳng ảnh hưởng tới chuyện cương dương. Các dây thần kinh cương, điều khiển khiến dương vật cương hay xìu, không nằm khơi khơi ra ngoài mà nằm tuốt sâu trong bụng và trong lòng thể hang.
Bìu
Treo phía dưới dương vật là bìu dái. Bìu dái giống như một cái túi da sẫm màu (do nhiều sắc tố da) có nhiều nếp nhăn đựng hai tinh hoàn (hòn dái) nơi tinh dịch được sinh ra khi ở tuổi dậy thì. Khi còn nhỏ, bìu nép sát vào cơ thể. Đến tuổi dậy thì, bìu bắt đầu lỏng dần và trĩu xuống. Nó trĩu xuống như vậy là vì các tinh hoàn cần phải được bảo quản ở một nhiệt độ thấp hơn so với nhiệt độ của cơ thể để sản xuất tinh trùng (khoảng 33 °C).
Sau khi được sản xuất, tinh trùng được dự trữ trong một phần của tinh hoàn gọi là mào tinh hoàn. Gốc dương vật và một phần của thân dương vật được phủ một lớp lông quăn để giữ mùi kích thích sinh dục pheromone. Lông có thể mọc dài xuống bìu.
Cấu tạo bên trong dương vật
Tinh hoàn
Tinh hoàn là nơi vừa tạo ra tinh trùng vừa sản xuất testosterone, nội tiết tố nam giới. Xung quanh tinh hoàn là một lớp bao mỏng gọi là tinh mạc. Bên trong bao tinh mạc có một ít dịch. Dịch này có vai trò như nhớt máy bôi trơn để tinh hoàn co lên thả xuống trơn tru. Khi dịch này bị ứ quá nhiều (thường do viêm gây ra), sẽ có cảm giác như tinh hoàn to ra, gọi là bệnh tràn dịch tinh mạc.
Mỗi tinh hoàn bao gồm hàng ngàn ống sinh tinh li ti. Mỗi ống sinh tinh có chứa hai loại tế bào: tế bào Sertoli (có tác dụng nuôi dưỡng, nâng đỡ tinh trùng nhưng không tạo ra tinh trùng) và tế bào sinh tinh tạo ra tinh trùng. Khi còn nhỏ, các tế bào này trong trạng thái “ngủ yên”. Tới tuổi dậy thì, chúng mới “thức giấc”, hoạt động không ngừng nghỉ để trở thành những “tinh binh” chờ ngày “chinh chiến”. Chất đệm nằm giữa các ống sinh tinh có những tế bào Leydig, chịu trách nhiệm sản xuất testosterone. Testosterone là nội tiết tố sinh dục nam tạo nên những nét đặc trưng riêng cho giới phái mạnh. Hoạt động sinh tinh và sản xuất testosterone được điều hòa nhịp nhàng bởi cơ quan quản lý là vùng hạ đồi – tuyến yên nằm trong não.
Mào tinh
Mào tinh là một ống cuộn tròn, hình chữ C, gồm ba phần: đầu, thân và đuôi. Nó nằm chụp lên tinh hoàn, nhìn giống như mào gà nên được gọi là mào tinh. Thực chất nào tinh là một bao xơ, bên trong chỉ có 1 ống nhỏ xíu (đường kính dưới 0,3 mm) cuộn lòng vòng (giống như khi ta nhét một cuộn dây thừng dài vào trong bao gạo, cuộn dây sẽ quấn lòng vòng bên trong vậy).
Đầu của mào tinh nối với tinh hoàn bằng nhiều ống xuất từ tinh hoàn. Đuôi mào tinh nối với ống dẫn tinh. Khi ở trong đầu mào tinh, tinh trùng gần như “nằm im”, khả năng “chinh phục’ nàng trứng bị hạn chế. Chỉ khi đi qua khỏi mào tinh, tốc độ di chuyển của “những anh chàng” này mới nhanh lên. Do đó khả năng chui lọt vào trứng (làm trứng thụ tinh) cũng tăng dần theo.
Túi tinh
Túi tinh là nơi tạo ra tinh dịch. Rất nhiều người tưởng lầm túi tinh là kho chứa tinh trùng. Thực chất túi tinh không chứa tinh trùng, mà kho chứa tinh trùng trước khi “xuất binh” là đuôi mào tinh. Túi tinh nằm bên ngoài ống dẫn tinh, sâu trong bụng. Túi tinh dài khoảng 5cm, đường kính rộng nhất khoảng 2cm, dung tính 3-4ml.
Ống dẫn tinh
Ống dẫn tinh đi từ đuôi mào tinh đến ụ núi (nằm bên trong sâu của niệu đạo), có chiều dài khoảng 30 cm, đường kính khoảng 2-3 mm nhưng thành dầy, lòng ống chỉ khoảng 0,5 mm. Từ trong bìu, ống dẫn tinh chui vào ống bẹn, đổ vào bên trong khung chậu để đi tới đáy tuyến tiền liệt ở phía sau. Tinh trùng chạy từ tinh hoàn, qua mào tinh, ống dẫn tinh rồi ra ngoài. Khi triệt sản, bác sĩ chỉ cần cắt đứt rời ống dẫn tinh, cột hai đầu lại. Điều này khiến tinh trùng không còn đường đi ra khỏi tinh hoàn nữa.
Thừng tinh
Thừng tinh là một ống đi từ bìu qua bẹn vào trong bụng. Trong thừng tinh có ống dẫn tinh, các mạch máu và thần kinh của tinh hoàn.
Tiền liệt tuyến
Tuyến tiền liệt là một cơ quan gồm các ống tuyến lẫn lộn với mô xơ và mô cơ. Tuyến này nằm ngay dưới cổ bàng quang. Tuyến tiền liệt bình thường có trọng lượng khoảng 20g. Niệu đạo chạy xuyên qua giữa tuyến. Tuyến này tiết dịch, góp chung với dịch của hai túi tinh để tạo thành tinh dịch. Nếu tuyến tiền liệt sưng to có thể gây tiểu khó, tiểu lắt nhắt. Nó cũng có thể bị ung thư, bệnh này thường xảy ra ở người trên 70-80 tuổi.
