Theo một nghiên cứu mới đây, hệ vi khuẩn trong sữa mẹ sẽ bị ảnh hưởng bởi cách bà mẹ cho trẻ bú.
Trước kia nhiều người vẫn cho rằng sữa mẹ là hoàn toàn vô khuẩn. Nhưng đến hiện tại, chúng ta đã biết rằng sữa mẹ cũng chứa một lượng nhỏ vi khuẩn. Cấu trúc hệ vi khuẩn trong sữa mẹ sẽ giúp hình thành hệ vi sinh vật đường ruột của trẻ và còn có thể ảnh hưởng tới việc hình thành các bệnh như hen suyễn, béo phì ở trẻ sau này.
Dù chưa rõ ràng, nhưng hiện tại đã có hai giả thuyết được đưa ra về cơ chế hình thành hệ vi sinh vật trong sữa mẹ. Giả thuyết thứ nhất cho rằng hệ vi sinh vật này xuất phát từ tuyến vú của mẹ, trong khi giả thuyết thứ 2 cho rằng đó là do hệ vi sinh vật đường miệng của trẻ truyền ngược lại vào sữa mẹ.
Một nhóm nghiên cứu Đại học Manitoba đã đánh giá hệ vi sinh vật trong sữa mẹ ở 400 cặp mẹ con trong nghiên cứu thuần tập Sự phát triển Lâu dài của Trẻ sơ sinh Canada Khỏe mạnh (CHILD). Trong bài đăng trên tạp chí Cell Host & Microbe, nhóm nghiên cứu công bố rằng hệ vi sinh vật trong sữa mẹ thường chứa ngành vi khuẩn Proteobacteria và Firmicutes. Không chỉ vậy, cách cho trẻ bú sữa – cho bú trực tiếp hoặc dùng máy hút sữa gián tiếp – cũng có thể ảnh hưởng tới hệ vi sinh vật trong sữa mẹ.
Trưởng nhóm nghiên cứu, tiến sỹ Meghan Azad từ Viện Nghiên cứu Bệnh viện Nhi của Manitoba khẳng định: “Nghiên cứu này đã mở rộng đáng kể hiểu biết của chúng ta về hệ vi sinh vật trong sữa mẹ và những yếu tố ảnh hưởng tới nó. Kết quả thu được sẽ truyền cảm hứng cho những nghiên cứu mới về sữa mẹ và cách cho trẻ bú sữa, đặc biệt là cách dùng máy hút sữa hiện nay.”
Các nhà khoa học đã tuyển chọn 393 bà mẹ có con 3-4 tháng tuổi vào nghiên cứu. Các bà mẹ này cung cấp mẫu sữa lấy trực tiếp bằng tay hoặc thông qua máy hút sữa. Vi khuẩn phân lập từ các mẫu sữa sẽ được khảo sát vùng gen 16S rARN. Với mỗi mẫu sữa, các nhà khoa học tiến hành trung bình 47,710 lần khảo sát vùng gen.
Sau khi lọc dữ liệu, nhóm nghiên cứu phát hiện 1,972 biến thể khuếch đại gen (ASV) biểu hiện cho 18 ngành vi khuẩn đặc biệt. Hai phần ba các taxa vi khuẩn phát hiện được thuộc ngành Proteobacteria và một phần tư thuộc về ngành Firmicutes. Các taxa vi khuẩn khác của ngành Actinobacteria và Bacteroides. Nhóm nghiên cứu cũng phát hiện 95% mẫu sữa mẹ đều có 12 biến thể khuếch đại gen chính.
Mặc dù khó phân tích, nhóm nghiên cứu vẫn định danh được bốn họ có sự khác biệt rõ ràng dựa trên việc có một số chủng trong họ có số lượng lớn như Moraxellaceae, Oxalobacteraceae, hoặc Comamonadaceae. Các cụm vi khuẩn có mức độ đa dạng alpha khác nhau và sự khác biệt về gen của các cụm vi khuẩn này liên quan tới mức độ dùng máy hút sữa của bà mẹ.
Nhóm nghiên cứu tiếp tục đào sâu vào nghiên cứu các yếu tố có thể ảnh hưởng tới sự đa dạng vi sinh vật trong sữa, như cách cho bú, số con, giới tính của đứa trẻ,… Cách cho bú gián tiếp (dùng máy hút sữa) liên quan tới việc làm giảm tính phong phú và đa dạng của vi khuẩn trong sữa. Trong khi các yếu tố khác thì không ảnh hưởng tới sự đa dạng alpha trong sữa.
Tương tự, khi đánh giá tính phong phú tương đối ở mức độ chi và loài, nhóm nghiên cứu một lần nữa thấy rằng cách cho bú liên quan tới mức độ phong phú của taxa vi khuẩn. Trong đó, họ vi khuẩn Enterobacteriaceae và Enterococcaceae nhiều hơn ở những mẫu sữa lấy gián tiếp, còn họ Gemellaceae và Vogesella lại nhiều hơn ở những mẫu sữa lấy trực tiếp.
Các mẫu sữa lấy trực tiếp cũng nhiều vi khuẩn đường miệng thuộc ngành Actinobacteria và Veillonellaceae hơn.
Điều này cho thấy rằng việc lấy sữa gián tiếp – như dùng máy hút sữa – sẽ giúp làm giàu các vi khuẩn từ môi trường, trong khi cho trẻ bú trực tiếp sẽ làm giàu các vi khuẩn có trong đường miệng. Thêm vào đó, các vi khuẩn cơ hội như chi Stenotrophomonas và họ Pseudomonadaceae có nhiều hơn trong các mẫu sữa lấy gián tiếp.
Nghiên cứu này ủng hộ giả thuyết rằng hệ gen trong sữa mẹ được hình thành do được truyền ngược lại từ đường miệng của trẻ. Những phát hiện này cho thấy hệ vi sinh vật đường ruột trong sữa mẹ sẽ bị ảnh hưởng bởi việc dùng bơm hút gián tiếp và việc cho sữa tiếp xúc trực tiếp với hệ vi sinh đường miệng. Tuy nhiên, vẫn cần tiến hành nhiều nghiên cứu khác để khẳng định giả thuyết này.
Chú thích: Đa dạng alpha là đa dạng sinh học trong một vùng nào đó, quần xã hay hệ sinh thái, được đánh giá bằng cách đo đếm số taxa (thường là loài) trong hệ sinh thái đó.
