Cây hoa hòe là một trong những thảo dược được trồng nhiều nơi ở nước ta với những công dụng trong việc hỗ trợ điều trị một số bệnh như tim mạch, huyết áp cao, tiểu đường, bền thành mạch. Vậy cây hoa hòe là gì? Cách sử dụng như thế nào? Hãy cùng benh.vn tìm hiểu qua bài viết dưới đây.
Mục lục
Cây hoa hòe được trồng ở khu vực nào?
Cây hoa hòe còn có tên gọi khác là hòe nhụy, hòe giao, hòa thực, hòe mễ thán, hòe hoa, cây hòe. Tên khoa học Styphnolobium japonicum, thuộc họ Đậu ( Fabaceae ).
Cây hoa hòe có nguồn gốc từ Trung Quốc và các nước Đông Nam Á. Tại Việt Nam, cây hoa hòe được trồng nhiều ở các tỉnh phía Bắc và miền Trung, Tây Nguyên đặc biệt là các tỉnh Thái Bình, Hà Nam, Ninh Bình, Hưng Yên, Nam Định…
Đặc điểm thực vật, dược liệu của cây hoa hòe
Đặc điểm thực vật
Cây hoa hòe thuộc nhóm thân gỗ, mọc thẳng, tán rộng, khả năng chịu hạn tốt. Khi trưởng thành cây có thể đạt chiều cao lên đến 15m. Cây được trồng bằng phương gieo hạt và cành vào mùa xuân. Sau 1 – 2 năm bắt đầu thu hoạch, cây càng sống lâu càng cho nhiều hoa, hoa bắt đầu nở từ tháng 7 và kéo dài đến tháng 12.
Thân cây hoa hòe chia thành nhiều nhánh, các cành tương đối cong queo. Lá kép lông chim chia thành 9 -13 lá chét hình trứng, nhọn ở đỉnh lá và mọc đối xứng nhau. Càng gần cuống thì lá càng to hơn, chiều dài lá là từ 1,5 – 4,5cm. Bề mặt lá có màu xanh đậm, mặt dưới nhạt hơn, phần giữa có gân nổi rõ, 2 bên có các gân phụ…
Cuống lá cây hòe phình dài, hình trụ, có màu xanh và dài từ 3 – 4cm.
Cây hoa hòe được chia làm 2 loại: cây hoa hòe nếp và cây hoa hòe tẻ. Cây hoa hòe nếp thường có hoa tròn và to, hoa hòe tẻ thường có hoa thon và dài, mọc ở đầu cành. Các tràng hoa gần giống cánh bướm, màu trắng ngà.
Quả hòe thuộc giống quả đậu, vỏ dày, màu xanh, có hạt, vị trí giữa 2 hạt thường thắt lại.
Đặc điểm dược liệu
Hoa hờ có nụ hình trứng, ngắn, dài từ 3 – 6mm, nhọn ở đầu, màu vàng xám.
Đài hoa màu xanh, hình chuông và chỉ dài bằng một nửa chiều dài của nụ hoa. Hoa hòe khi chưa nở có màu vàng, dài chừng 10mm (tối đa) có mùi thơm, nếm thấy vị đắng nhẹ.
Thành phần hóa học của cây hoa hòe
Bộ phận dùng: bộ phận được sử dụng nhiều nhất để chữa bệnh trên cây hoa hòe là nụ hoa. Trong một số trường hợp, quả của cây cũng được sử dụng để chữa bệnh nhưng ít phổ biến hơn.
Trong từng bộ phận của cây hòe đều chứa những dược chất nhất định.
Hoa: Nụ hoa khô có chứa 20% Rutin, Betulin, Sophoradiol và Quercetin (hoa đã nở chứa 8% Rutin).
Quả có chứa các hoạt chất như: Rutin, N-methylcytisine, Sophocarpin, …
Trong hạt có chứa các hoạt chất: Rutin, Flavonoid, Alkaloid.
Rễ và gỗ cây có chứa các hoạt chất : Irrisolidon, Flemichaparin B, Biochanin A,…
Công dụng của cây hoa hòe theo Đông y
Tính vị của hòe hoa
- Theo Nhật Hoa Tử Bản Thảo: Hoa hòe tính bình, vị đắng và không có độc.
- Theo Bản Thảo Cương Mục và Trung Dược Đại Từ Điển : Tính mát, vị đắng.
- Theo Cảnh Nhạc Toàn Thư: Tính hàn, vị đắng.
- Theo Trung Dược Học: Tính bình, vị đắng.
Đặc tính quy kinh của hòe hoa
Hoa hòe có khả năng quy vào các kinh Dương minh ( Đại trường ), Phế, Can ( Quyết m).
Hoa hòe có tác dụng giải độc, thanh nhiệt cơ thể hiệu quả. Loại dược liệu này có tác dụng chữa trị bệnh trĩ, đại tiện ra máu, ho khạc, viêm họng, cao huyết áp, mất ngủ,…
Công dụng của cây hoa hòe theo Tây y
Cây hoa hòe là một loại thảo dược có nhiều dụng trong việc hỗ trợ điều trị một số bệnh như: tim mạch, huyết áp cao, giảm cân, viêm khớp…
Hoa hòe hỗ trợ chữa bệnh trĩ
Bệnh trĩ hay còn gọi là bệnh “lòi dom” theo tên dân gian. Đây là bệnh xảy ra do giãn quá mức các đám rối tĩnh mạch trĩ (hay sự phình tĩnh mạch) ở các mô xung quanh hậu môn. Bệnh thường có những triệu chứng như: ngứa, rát hậu môn, đại tiện ra máu, đau rát, nứt kẽ hậu môn. Các búi trĩ lồi ra ngoài hậu môn (trĩ sa ra ngoài), …
Bệnh trĩ gồm trĩ nội, trĩ ngoại và trĩ hỗn hợp. Tùy từng loại, cấp độ và mức độ biểu hiện phương pháp điều trị có thể sử dụng như: uống thuốc, các biện pháp luyện tập hay phải can thiệp phẫu thuật để điều trị triệt để. Trong hoa hòe, có chứa hoạt chất troxerutin có đặc tính vận mạch, oxymatrine giúp giảm sưng liên quan đến các mạch máu suy yếu, do đó giúp hỗ trợ điều trị bệnh trĩ.
Tuy nhiên việc chữa bệnh trĩ bằng hoa hòe thường có tác dụng chậm, do vậy quá trình sử dụng phải kiên trì kết hợp với các phương pháp điều trị khác, xây dựng một chế dinh dưỡng khoa học. Trường hợp bệnh trĩ ở giai đoạn nặng chỉ dùng hoa hòe để hỗ trợ không coi là phương pháp điều trị chính, cần can thiệp bằng phương pháp phẫu thuật để điều trị triệt để.
Hoa hòe hỗ trợ tốt cho bệnh tim mạch
Bệnh tim mạch liên quan đến tình trạng sức khỏe của trái tim, bệnh ảnh hưởng đến hoạt động gây suy yếu tim. Bệnh phân ra thành nhiều nhóm: bệnh động mạch vành, bệnh cơ tim, loạn nhịp tim và suy tim.
Bệnh với các triệu chứng như: Khó thở kéo dài, đặc biệt là khi nằm xuống càng khó thở nặng hơn. Đau tức ngực, cảm giác bị đè trong lồng ngực. Cơ thể tích nước, mặt, bàn chân căng phù. Cơ thể mệt mỏi, kiệt sức kéo dài khi làm các công việc hằng ngày. Ho dai dẳng kéo dài, ho liên tục không có dấu hiệu thuyên giảm. Người bệnh chán ăn, buồn nôn, ăn không tiêu,…
Thường xuyên đi tiểu đêm. Nhịp tim và mạch đập nhanh, đập không đều. Lòng bàn tay đổ mồ hôi, thở nhanh, thở dốc, cảm giác chóng mặt, ngất xỉu,… Bên cạnh các phương pháp điều trị, người bệnh có thể sử dụng hoa hòe bởi trong nụ hoa hòe có chứa hoạt chất Rutin, oxymatrine có chức năng bảo vệ, cải thiện chức năng của tim, giúp thúc đẩy các mạch máu khỏe mạnh và hệ thống tim mạch tổng thể.
Hoa hòe giúp hỗ trợ người cao huyết áp
Huyết áp cao là một trong những yếu tố gây nguy cơ của đột quỵ, nhồi máu cơ tim, suy tim và phình động mạch, ngoài ra nó còn là nguyên nhân gây ra suy thận mãn và biến chứng ở mắt. Tăng áp lực máu động mạch sẽ dẫn tới giảm tuổi thọ trung bình.
Các bác sĩ thường dùng khái niệm huyết áp tâm thu (hoặc huyết áp tối đa) cho trị số huyết áp trên và huyết áp tâm trương (hoặc tối thiểu) cho trị số huyết áp dưới. Khi trị số huyết áp tâm thu > 140mmHg và huyết áp tâm trương >90mmHg được xem là tăng huyết áp. Đối với người có tuổi, dạng tăng huyết áp phổ biến là tăng huyết áp tâm thu đơn thuần tức là chỉ số huyết áp tâm thu >160mmHg nhưng huyết áp tâm trương không cao (<90mmHg).
Bên cạnh các phương pháp điều trị, người bệnh có thể dùng hoa hòe để hỗ trợ điều trị, bởi trong hoa hòe có chứa hoạt chất rutin (hợp chất Glycosid thuộc nhóm Flavonoid Aglycon) đây là một loại vitamin P có tác dụng tăng cường sức chịu đựng của mao mạch, làm bền thành mạch. Đồng thời, giúp giảm huyết áp, phòng các biến chứng của huyết áp cao như: xơ vữa động mạch, tai biến mạch máu não, đột quỵ.
Hoa hòe hỗ trợ chữa bệnh xuất huyết giảm tiểu cầu miễn dịch
Bệnh xuất huyết giảm tiểu cầu miễn dịch có tên tiếng anh là Immune Thrombocytopenic Purpura – ITP. Bình thường khi cơ thể bị vi trùng, virus, ký sinh trùng… tấn công, tế bào bạch cầu sẽ tạo ra một chất kháng thể để chống lại. Tuy nhiên, khi mắc bệnh tự miễn, cơ thể nhận diện lầm một cơ quan, bộ phận nào đó trong cơ thể là vật lạ và tự sinh ra kháng thể để chống lại cơ quan, bộ phận đó.
Trong đa số trường hợp, người bệnh dễ bị chảy máu ở nhiều mức độ khác nhau từ nhẹ đến nặng như: chấm xuất huyết ngoài da, bầm da, chảy máu nướu răng, chảy máu mũi, rong kinh, tiểu máu, ói máu, xuất huyết não…. Bên cạnh các phương pháp điều trị, người bệnh có thể dùng hoa hòe bởi trong hoa hòe có chứa hoạt chất rutin có tác dụng tăng cường độ bền các mao mạch giảm tính thẩm thấu các mao mạch, từ đó giúp cầm máu hiệu quả trong các trường hợp: chảy máu cam, đại tiện ra máu và trĩ ra máu.
Hoa hòe giúp trị bệnh viêm khớp
Viêm khớp là tình trạng rối loạn tại khớp, chủ yếu ảnh hưởng tới các sụn, được đặc trưng bởi hiện tượng viêm một hoặc nhiều khớp. Viêm khớp thường có triệu chứng đau đi kèm. Đó là do khi bị viêm, các sụn bị vỡ và mòn đi, khiến cho các xương dưới sụn cọ sát vào nhau khi vận động, sẽ gây viêm, sưng, đau nhức và hạn chế khả năng cử động của khớp.
Bên cạnh các phương pháp điều trị, người bệnh có thể sử dùng hoa hòe, bởi trong hoa hòe có chứa các hoạt chất làm giảm sưng và viêm với bệnh nhân bị viêm khớp mạn tính. Tuy nhiên, việc sử dụng cần kiên trì, kết hợp với các phương pháp điều trị khác, không được coi hoa hòe là phương pháp điều trị chính để tránh tình trạng biến chứng của gây bệnh gây ra nếu không được điều trị triệt để.
Hoa hòe giúp an thần
Theo các chuyên gia y tế, hoa hòe có tính mát, thanh nhiệt, lương huyết an thần và giúp tạo giấc ngủ ngon. Đây là phương pháp được nhiều người áp dụng để cải thiện tình trạng mất ngủ, căng thẳng.
Hoa hòe hỗ trợ giảm cân hiệu quả
Các nghiên cứu đã chỉ ra, hoa hòe có tác dụng giảm cân, kiểm soát sự trao đổi chất, giảm hiện tượng bám dính của chất béo trong mô gan, giảm lượng mỡ trong máu, tiêu hóa tốt, hạn chế hấp thu chất béo. Đây được coi là một phương pháp giảm cân an toàn được rất nhiều người áp dụng để điều chỉnh trọng lượng cho cơ thể.
Một số bài thuốc chữa bệnh bằng cây hoa hòe
Cây hoa hòe có nhiều tác dụng trong việc hỗ trợ điều trị một số bệnh như đại tiện ra máu, cao huyết áp, đau đầu… Sau đây là một số bài thuốc từ cây hoa hòe.
Bài thuốc 1: Hoa hòe chữa đại tiện ra máu tươi
Đi đại tiện ra máu tươi có thể do rất nhiều nguyên nhân nhưng nguyên nhân thường gặp nhất đầu tiên phải kể đến bệnh trĩ, sau đó là Polyp trực tràng và đại tràng, viêm, nứt kẽ hậu môn, viêm loét đại trực tràng chảy máu, ung thư đại – trực tràng. Sau đây là bài thuốc từ cây hoa hòe.
Nguyên liệu: Hoa hòe khô 10g, trắc bá 10g, kinh giới 10g.
Cách thực hiện: Cho hoa hòe và trắc bá vào sao vàng, sau đó sắc cùng với kinh giới với 400ml nước sắc đến khi còn 100ml nước, uống 2 lần trong ngày, liên tiếp từ 3 – 5 ngày.
Bài thuốc 2: Hoa hòe hỗ trợ điều trị cao huyết áp
Người mắc bệnh cao huyết áp thường có các triệu chứng như: hoa mắt, ù tai, mất thăng bằng, thở nông, đau đầu. Chảy máu mũi, đau ngực, khó thở, tim đập nhanh. Chóng mặt, mắt nhìn mờ. Mặt đỏ, buồn nôn, ói mửa, tiểu máu, mất ngủ. Sau đây là bài thuốc từ cây hoa hòe.
Nguyên liệu: hoa hòe khô 10g, ngó sen 5g, lá sen 10g, cúc hoa vàng 4g.
Cách thực hiện: Cho tất cả nguyên liệu sắc cùng 500ml cho đến khi còn 150ml. Uống ngày 2 lần trong vòng 10 ngày.
Bài thuốc 3: Hoa hòe hỗ trợ chứng đau đầu
Người bị bệnh đau đầu thường có các triệu chứng như: Đau nhức đầu âm ỉ hoặc dữ dội trong nhiều giờ. Có thể xuất hiện một số triệu chứng đi kèm như mờ mắt, buồn nôn, mệt mỏi, mất thăng bằng,… Các cơn đau đầu thường xuất hiện dữ dội vào buổi sáng và tối, có thể gây mất ngủ kéo dài. Sau đây là bài thuốc từ cây hoa hòe.
Nguyên liệu: Hoa hòe khô 10g, cúc hoa 5g, thảo quyết minh 20g.
Cách thực hiện: Các nguyên liệu trên được sao vàng hãm cùng với nước sôi, khi uống cho thêm một ít đường, uống thay nước hàng ngày.
Bài thuốc 4: Hoa hòe chữa rối loạn kinh nguyệt ở phụ nữ
Hội chứng rối loạn kinh nguyệt thường xảy ra ở phụ nữ do sự bất ổn ở nội tiết tố, chế độ sinh hoạt không đều… Bệnh thường có các triệu chứng: Chảy máu nhiều, ồ ạt khi đến kỳ, bị vô kinh, đau bụng khi bị kinh dữ dội, thay đổi tâm lý, thay đổi về thể chất, bị rong kinh. Sau đây là bài thuốc từ cây hoa hòe.
Nguyên liệu: Hoa hòe 35g, bách thảo sương 20g.
Cách thực hiện: Dùng hai nguyên liệu trên tán thành bột, pha với nước uống ngày 9g trong vòng 3 – 5 ngày.
Bài thuốc 5: Hoa hòe chữa chảy máu chân răng
Chảy máu chân răng là dấu hiệu cảnh báo nhiều bệnh lý nguy hiểm như: Bệnh tiểu đường, bệnh bạch cầu, suy dinh dưỡng, thiếu vitamin C, K, viêm lợi, viêm nha chu.. Sau đây là bài thuốc từ cây hoa hòe.
Nguyên liệu: Nụ hòe khô 20g.
Cách thực hiện: Cho nụ hòe vào sao vàng, sắc với 500ml nước uống 2 lần/ngày trong vòng 1 tuần.
Những lưu ý khi sử dụng cây hoa hòe để đạt hiệu quả
Cây hoa hòe là một loại thảo dược có vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ điều trị một số bệnh, để phát huy tác dụng của nguồn dược liệu này cần lưu ý một số vấn đề sau.
Cây hoa hòe dùng dạng nào là tốt nhất?
Việc sử dụng hòe hòe ở dạng nào tốt nhất là điều quan tâm của rất nhiều người khi tìm hiểu về loại cây này. Theo các chuyên gia y tế cho biết, hoa hòe là một dược liệu lành tính người bệnh có thể sử dụng hoa hòe khô sao vàng bằng cách pha trà hoặc trà hoa hòe đã được chế biến ở dạng túi lọc. Đối với hoa hòe khô, trà hoa hòe, khi mua người dùng nên lựa chọn những cơ sở uy tín, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng. Khi lựa chọn nên chọn những những loại hoa hòe to mập, không bị ẩm mốc.
Sử dụng hoa hòe gây tác dụng phụ như thế nào?
Hoa hòe được coi là thảo dược lành tính và quá trình sử dụng hoàn toàn không có tác dụng phụ. Tuy nhiên, để phát huy tính hiệu quả, khi sử dụng người bệnh cần tuân thủ sử dụng đúng cách và liều lượng, không mua các loại hoa hòe kém chất lượng, sản phẩm trà hòe không rõ nguồn gốc xuất xứ.
Những đối tượng nào cần lưu ý khi sử dụng cây hoa hòe?
Cây hoa hòe mặc dù được coi là thảo dược lành tính, tuy nhiên trong quá trình sử dụng để đạt kết quả tốt trong việc điều trị, người bệnh cần lưu ý một số vấn đề sau:
- Những người hay đau bụng, ăn kém, chậm tiêu, đại tiện phân lỏng, người bị thiếu máu không nên dùng bởi hoa hòe có tính lạnh. Nếu sử dụng cần có sự tư vấn của bác sĩ và có sự phối hợp với các dược liệu khác.
- Phụ nữ có thai, đang cho con bú, trẻ nhỏ, trẻ sơ sinh không nên sử dụng hoa hòe.
- Những người huyết áp thấp không nên sử dụng hoa hòe bởi việc sử dụng sẽ gây ra hiện tượng chóng mặt, choáng khi sử dụng.
- Hoa hòe có thể tương tác với một số thuốc Tây cho nên trong quá trình sử dụng cần thận trọng, khi có bất kỳ thay đổi nào trong quá trình sử dụng cần thông báo với bác sĩ để có những can thiệp kịp thời.
Vì sao dùng hoa hòe phải sao vàng hạ thổ ?
Mục đích của việc sao vàng, hạ thổ hoa hòe nhằm thay đổi tính năng của thảo dược làm giảm bớt tính kích thích, dễ uống cân bằng âm dương.
Hướng dẫn cách sao vàng hạ thổ hoa hòe
Bước 1: Sau khi hoa hòe được thu hái về, tiến hành bỏ cành và lá sau đó tiến hành phơi khô.
Bước 2: Cho hoa hòe đã được phơi khô vào chảo đã được đun trên bếp (lưu ý sử dụng nồi đất hoặc nồi gang) sau đó đảo đều cho vàng, khi xuất hiện mùi thơm tắt bếp.
Bước 3: Đổ chảo hoa hòe xuống nền đất để hạ thổ, có thể phủ một lớp giấy báo lên trên bề mặt. Đời khoảng một vài phút cho hoa hòe nguội cho vào túi để nơi khô ráo, tránh chỗ ẩm ướt, sử dụng đến đâu gói lại kỹ đến đó.
Trên đây là toàn bộ thông tin về cây hoa hòe, hy vọng những chia sẻ trên sẽ giúp mọi người nắm được những thông tin cần thiết về thảo dược thân thuộc này trong quá trình sử dụng cũng như biết cách sử dụng để đạt hiệu quả chữa bệnh tốt nhất.
