Với nhiều lời ca ngợi về công dụng trị tiểu đường, điều trị gout, ngăn ngừa các bệnh ung thư… cây nở ngày đất hiện đang là vấn đề khiến nhiều nhà nghiên cứu trong lĩnh vực y tế phải băn khoăn.
Cây nở ngày đất (hay cây nở ngày) là một loại cây mọc hoang thân thảo, có phiến lá dày mọc đối xứng nhau, nhiều lông và cuống lá nhỏ. Một cành thường cho ra 5–7 lá, hoa màu trắng, giống hoa cỏ lau nhưng nhỏ, cánh hoa cứng, thon gọn, nhụy có màu nâu, cây ra hoa quanh năm và cho nhiều quả. Cây này còn được người chơi hoa gọi thông thường là Cúc bách nhật, Cúc vạn thọ…
Theo kinh nghiệm dân gian, cây nở ngày đất được sử dụng phổ biến để chiết xuất một số dược tính làm thuốc. Tinh dầu từ lá giúp tán phong, tiêu viêm tốt cho phụ nữ sau sinh. Trong rễ cây có thành phần flavonoides và saponines làm giảm đau các triệu chứng cơ bắp va chạm gây ra, giúp hỗ trợ điều trị bệnh gout, giảm căng thẳng, mệt mỏi, giúp tiêu hóa tốt. Thành phần Anti và cancereux trong cây còn giúp ức chế chống lại các tế bào ung thư gây ra, giảm nồng độ cholesterol trong máu và cải thiện lưu thông tim mạch vành…
Ý kiến đánh giá của các nhà chuyên môn
Tại Việt Nam, đến nay chưa có nghiên cứu khoa học cụ thể nào về công dụng của cây nở ngày đất trong việc điều trị bệnh gout và tiểu đường. Thông tin cây nở ngày đất chữa được bệnh gout, đái tháo đường đang được “rỉ tai” trong cộng đồng giống như kiểu thông tin “được” đồn thổi quá lên về công dụng chữa bệnh như đã từng xảy ra với các loại cây: hoàn ngọc, lược vàng, xáo tam phân, lô hội… trước đây.
Trước thông tin cho rằng cây nở ngày đất có thể trị được một số bệnh trong đó có bệnh tiểu đường, bệnh gout… PGS.TS. Phạm Vũ Khánh – Cục trưởng Cục Y dược học cổ truyền, Bộ Y tế đã phát biểu: “Không có loài cây nào có thể chữa được nhiều bệnh đến thế”. Theo ông Khánh, hiện nay chưa có tài liệu nghiên cứu chắc chắn nên chưa thể nói là cây nở ngày đất có thể điều trị khỏi hẳn bệnh gout và tiểu đường như thông tin đang đồn thổi. Bên cạnh đó, không có loại cây gì có tác dụng chữa nhiều bệnh đến vậy mà chỉ có tác dụng hỗ trợ trong điều trị bệnh mà thôi. Hiện tại, chưa có một cây thuốc nào gọi là “thần dược” và không có một loại thuốc nào phù hợp với tất cả mọi người, phải sử dụng đúng cách, đúng liều và đúng bệnh thì mới có hiệu quả.
Đã là thuốc khi có dược tính chữa bệnh sẽ ít nhiều có tác dụng không mong muốn nên đều phải cẩn thận khi sử dụng. Ngay cả với cây thuốc nam, bên cạnh mặt tốt cũng có mặt hạn chế, do đó, người dân, nhất là những người bệnh đang sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ không nên vì cả tin những lời đồn về tác dụng “chưa được kiểm chứng khoa học” của nhiều loài cây mà dùng bừa bãi sẽ gây nguy hại đến sức khỏe. Liên quan đến vấn đề này, ông Khánh đã yêu cầu chuyên viên của Cục Y dược học cổ truyền kiểm tra, tìm hiểu những thông tin liên quan đến loài cây này.
PGS.TS. Phạm Vũ Khánh.
PGS.TS. Trần Ngọc Lương – PGĐ phụ trách BV Nội tiết TW nói rằng: “Đã có trường hợp bệnh nhân tiểu đường nhập viện cấp cứu vì dùng thuốc nam bừa bãi”. Theo BS. Lương, bệnh đái tháo đường và gout thuộc loại rối loạn chuyển hóa chất đường và đạm nên nguyên tắc điều trị là tuân thủ chế độ ăn khoa học, tập luyện hợp lý và điều trị theo hướng dẫn của thầy thuốc. Do đó, người bệnh không nên dựa vào tin đồn, lời mách bảo của những người không có chuyên môn mà tùy tiện sử dụng… vì tai biến có thể xảy ra nếu không có sự theo dõi chặt chẽ của thầy thuốc.
Đã nhiều năm gắn bó với chuyên ngành khám và điều trị bệnh cho hàng trăm lượt bệnh nhân bị tiểu đường, BS. Lương cho biết đã có nhiều trường hợp người bệnh tiểu đường đang điều trị theo chỉ định của bác sĩ nhưng lại tự ý bỏ thuốc để uống các cây thuốc nam – bắc chỉ vì tin những cây đó chữa được bệnh tiểu đường nên đã phải nhập viện cấp cứu vì đường huyết lên quá nhanh. Về thông tin cây nở ngày đất có thể chữa được bệnh tiểu đường, gout, theo BS. Lương, người bệnh, nhất là người bệnh đang điều trị tiểu đường, không nên tự ý tin dùng thay thế thuốc chữa tiểu đường, gout đã được thầy thuốc chỉ định sau khi thăm khám. BS. Lương cũng nhấn mạnh, không có cây thuốc nam nào có thể điều trị khỏi bệnh mà chỉ có tác dụng hỗ trợ trong điều trị bệnh.
Còn theo BS. Trần Văn Năm – Phó Viện trưởng Viện Y Dược học Dân tộc TP.HCM: “Cây nở ngày đất chưa được sử dụng phổ biến trong giới thầy thuốc y học cổ truyền hiện nay.”
Thực hư về tác dụng chữa bệnh của cây nở ngày đất
Cây nở ngày đất thuộc chi Gomphrena và có rất nhiều loài như: globosa, celosiosides, rubra… họ rau dền (amaranthaceae). Hiện, trên nhiều tuyến đường ở TP.HCM có bán loài cây với hoa trắng, thân màu tím, lá có nhiều lông mịn… có thể thuộc chi celosiosides. Theo một số sách dược liệu trong và ngoài nước thì cây có tác dụng trị ho, hen suyễn, sốt ở trẻ em, huyết trắng ở phụ nữ, chống vi khuẩn, thiếu máu, bị mệt mỏi, hạ sốt, kháng viêm, hạn chế phát triển của một số loại vi khuẩn, lợi tiểu, chống oxy hóa…
Đây là loại cây có dược tính, dùng làm thuốc được và có thể có lợi với một số bệnh. Tuy nhiên, loại cây này chưa được sử dụng phổ biến trong giới thầy thuốc y học cổ truyền hiện tại và chỉ sử dụng theo kinh nghiệm, chưa được nghiên cứu về độc tính, tác dụng dược lý lâm sàng cũng như chỉ định điều trị riêng đối với 2 loại bệnh đái tháo đường và gout.
Trên thực tế, liều lượng và thời gian dùng cây nở ngày đất để điều trị bệnh gout, tiểu đường… thế nào chưa có ai nghiên cứu nên không thể xác định liều lượng sử dụng phù hợp. Nếu dùng lâu dài mà không có chỉ định của các nhà chuyên môn thì sẽ có nguy cơ ảnh hưởng đến gan, thận và gây nguy hại cho sức khỏe.
Benh.vn (Tổng hợp)
