Cồn, ôxy già là những chất sát trùng rất thông dụng và hiệu quả, có thể dễ dàng tìm mua ở các nhà thuốc mà không cần toa bác sĩ. Chúng được mọi người sử dụng với rất nhiều mục đích khác nhau, từ rửa vết thương, vết trầy xước, các nốt mụn… đến sát trùng dao kéo, rửa tay, tẩy các vết bẩn… Tuy nhiên, không phải cách dùng nào cũng đúng, thậm chí có thể trở nên nguy hiểm nếu bị nhầm lẫn với các chất khác hoặc bị trẻ em “nghịch dại”.
Mục lục
Dùng sai gây ngứa, loét
Thông tin bệnh nhi 28 tháng tuổi bị mẹ nhỏ nhầm cồn thay cho nước muối sinh lý dẫn đến viêm phổi tại Bệnh viện (BV) Bạch Mai (Hà Nội) mới đây khiến nhiều diễn đàn, hội nhóm của các bà mẹ xôn xao. Nhiều phụ nữ cho biết không ngờ cồn lại có thể gây tác hại kinh khủng đến thế bởi họ vẫn “mua một lúc mấy chai” để sẵn trong nhà và sử dụng cho nhiều mục đích khác nhau.
“Mùa này mấy đứa nhỏ hay bị tay chân miệng, tôi để 2 chai cồn ngay trên bàn phòng khách và dặn các con mỗi lần đi học về phải dùng chúng để rửa tay. Tôi cứ nghĩ nó là chất dùng trong y tế thì an toàn hơn các loại nước rửa tay sát khuẩn bán ngoài siêu thị” – một phụ huynh chia sẻ trên Facebook.
Một phụ huynh khác thì cho biết con trai chị đã bị dị ứng nghi do dùng cồn. Mỗi lần dùng cồn rửa tay, cảm giác mát dịu khiến cậu bé thích thú và chẳng bao lâu thì cạn sạch cả chai cồn. Đến hôm sau, bé mới than ngứa bàn tay, đến phòng khám da liễu thì bác sĩ (BS) bảo rằng do dị ứng.
Anh N.T.B.C (32 tuổi; ngụ quận Bình Thạnh, TP HCM) thú thật giờ anh đã biết “sợ” ôxy già. Anh kể có lần trong lúc dắt xe vào nhà, anh vô tình trượt chân ngã và bị trầy mất một mảng da khá lớn ở đầu gối. Do sợ vết thương nhiễm trùng, lâu lành nên anh mua hẳn mấy chai ôxy già về, ngày nào cũng đổ trực tiếp lên rửa mấy lần. Tuy nhiên một tuần sau, vết thương của anh càng loét thêm, lại hành sốt. Vào BV quận Bình Thạnh, anh mới biết cách xử lý vết thương của mình là hoàn toàn sai lầm.
Lợi bất cập hại
Theo TS-BS Nguyễn Tiến Lý, Phó Giám đốc BV Chỉnh hình và Phục hồi chức năng TP HCM, cồn hay ôxy già dùng trong y tế có tác dụng sát trùng nhưng phải đúng tình huống. Ví dụ, với vết thương bị nhiễm trùng, dùng ôxy già có nồng độ thích hợp để rửa vết thương là rất tốt nhưng ở vết thương mới, dù chúng vẫn sát khuẩn nhưng nếu xét tổng thể thì chưa hẳn là tốt.
Nếu đổ trực tiếp ôxy già lên như nhiều người vẫn làm, nhất là ôxy già đậm đặc, sẽ làm vón tổ chức da, gây hại cho tế bào da. Hiện tượng vón tổ chức da cũng xảy ra nếu đổ cồn trực tiếp lên vết thương. Hành động đó vừa gây đau đớn vừa khiến vết thương lâu lành, có khi còn gây loét.
Việc phụ huynh dùng cồn để rửa tay cho con, BS Trần Đắc Nguyên Anh, Phó trưởng Khoa Cấp cứu BV Nhi Đồng 2 (TP HCM), lưu ý: Cồn có tính sát trùng và rửa một đôi lần không sao nhưng nếu cứ dùng thường xuyên thì chất độc từ cồn có thể thấm qua da và gây hại do trẻ.
Coi chừng trẻ em “nghịch dại”
Một nguy cơ khác cần đề phòng là việc trẻ em uống nhầm cồn hoặc ôxy già. Cha mẹ mua nhiều để trong nhà vì nghĩ chúng an toàn nhưng thực chất đây là những chất có thể làm tổn thương nghiêm trọng cơ thể trẻ và có khả năng gây ngộ độc cao.
Theo BS Nguyên Anh, tốt nhất là đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế nếu phát hiện tình trạng uống nhầm. Nhiều người cố “móc cổ họng” để trẻ nôn ra nhưng đây là cách không được khuyến khích bởi chất dễ bay hơi như cồn nếu cố nôn ra có thể làm đường hô hấp bị tổn thương nặng hơn.
Đối với các chai cồn, nếu để chúng trong tầm tay trẻ em hoặc nơi gần ngọn lửa thì rất nguy bởi đây là một chất dễ bắt cháy. Theo các chuyên gia, tốt nhất nên để cồn và ôxy già ở một nơi an toàn mà trẻ nhỏ không với tới, ví dụ trong tủ dụng cụ y tế được gắn trên cao.
Nên mua tại nhà thuốc
Theo các BS, nên phân biệt cồn y tế, ôxy già y tế với loại dùng trong công nghiệp thường có mục đích sử dụng và nồng độ khác nhau. Nên chọn mua cồn và ôxy già dùng cho mục đích sát khuẩn vết thương trong nhà thuốc, có nhãn mác và hướng dẫn sử dụng rõ ràng.
Ôxy già y tế đựng trong chai vốn đã được pha rất loãng, khi dùng nên tuân theo hướng dẫn ghi trên chai, ví dụ như thấm một ít ra bông gòn sạch để lau vết thương thay vì đổ trực tiếp. Với cồn y tế, tốt nhất nên chọn loại 70 độ.
