TS. Nguyễn Hữu Dũng, Trưởng khoa Thận nhân tạo, Bệnh viện Bạch Mai cho biết: Chương trình nghiên cứu Đa trung tâm của Châu Âu trong hơn 10 năm tại một số quốc gia như Bỉ, Đan mạch, Pháp, Anh,…. ghi nhận 23 trường hợp có thai trong khi chạy thận nhân tạo đăng ký theo dõi, chăm sóc sinh con thì chỉ có 52% trẻ được sinh và sống bình thường. Ở Việt Nam chưa có báo cáo nào bệnh nhân có thai trong khi chạy thận nhân tạo chu kỳ sinh con.
Kỳ tích 40 năm mới có 1 lần
Khó là vậy nhưng điều thần kỳ đã đến với chị Hoàng Ngọc Yến, 31 tuổi, ở Lĩnh Nam, Hà Nội. Ngày 6/9/2015, chị Yến đã được mổ đẻ an toàn và đặt tên cho con trai là Xuân Bảo. Nhớ lại những tháng ngày mòn mỏi mong chờ không chút hy vọng, chị Yến kể: Năm 2008, khi mới 24 tuổi, Yến lấy chồng rồi có thai. Niềm vui ngắn chẳng tày gang bởi Yến bị cao huyết áp, phát hiện suy thận khi thai 16 tuần tuổi, thai đã không giữ được và phải lọc máu. Từ cái ngày đầu tiên (13/5/2008) lọc máu đến nay, chị Yến nghĩ mình không còn hy vọng được làm mẹ nữa. Yến sống gắn bó với khoa thận nhân tạo vì phải chạy thận chu kỳ 3 lần/tuần. Bảy năm sau, chị Yến được phát hiện có thai, vợ chồng và gia đình đôi bên không biết nên mừng hay nên lo bởi niềm vui song hành cùng nỗi lo: làm thế nào giữ được thai khi bản thân mẹ đang mang bệnh mạn tính.
Biết là vô cùng khó khăn và nguy hiểm nhưng nỗi khát khao được làm mẹ khiến Yến không lùi bước. Bệnh nhân chạy thận nhân tạo chu kỳ, có thai sinh con có rất nhiều rủi ro cho cả mẹ và con. Được sự quan tâm giúp đỡ của Ban Giám đốc BV Bạch Mai, cơ quan Bảo hiểm Y tế – lãnh đạo Khoa Thận nhân tạo và Khoa Phụ – Sản đã có nhiều cuộc hội chẩn, cùng với sự quyết tâm của Yến và gia đình, các bác sĩ rất tự tin và quyết tâm giữ thai chờ ngày sinh nở.
TS. Nguyễn Hữu Dũng, cho biết: Người bình thường có thai khó một thì bệnh nhân suy thận mạn tính, phải lọc máu chu kỳ giữ thai khó khăn hơn cả trăm lần. Lịch sử 40 năm hình thành và phát triển của Khoa Thận Nhân tạo, Bệnh viện Bạch Mai đến nay mới ghi nhận 05 bệnh nhân chạy thận nhân tạo có thai. Trong đó: 1 trường hợp thai lưu khi 7 tuần tuổi; 1 trường hợp phải đình chỉ thai nghén khi thai được 4 tuần tuổi; 1 trường hợp sảy thai lúc 14 tuần, 01 trường hợp có thai 19 tuần – phát hiện suy thận, lọc máu được 4 tuần thì sảy thai; 1 trường hợp có thai 30 tuần – suy thận, lọc máu 2 tuần, bệnh nhân đẻ thường.
Khó khăn không lùi bước
Niềm vui không chỉ của gia đình mà của toàn thể tập thể bác sĩ bệnh viện Bạch Mai
Để biến khát vọng của Hoàng Ngọc Yến thành hiện thực, một quy trình đặc biệt do một nhóm bác sĩ có kinh nghiệm trực tiếp xây dựng dành riêng cho bệnh nhân lọc máu chu kỳ mang thai sinh con. Bởi lẽ, với bệnh nhân suy thận, các độc tố trong máu cao hơn người bình thường, sự phát triển của thai nhi rất khó khăn. Bên cạnh đó, người mẹ phải dùng kết hợp nhiều loại thuốc: thuốc huyết áp, thuốc chống đông…
Thai phụ lại không đi tiểu được nên dẫn đến tăng cân. Đây là cái khó đầu tiên mà các bác sĩ thận nhân tạo phải đối diện: Phải theo dõi sát sao chỉ số cân nặng của thai phụ vì nó liên quan đến việc rút nước trong buổi lọc. Chỉ cần 1 sai sót nhỏ có thể dẫn ảnh hưởng lớn đến thai nhi.
Cái khó thứ hai là: Nồng độ PH trong máu bệnh nhân cần phải duy trì rất ổn định, PH cao có thể kích hoạt sảy thai. Ở những bệnh nhân lọc máu chu kỳ có thai phải lọc theo một chế độ đặc biệt. Thông thường là 3 lần/tuần, khi có thai phải lọc 6 lần/tuần, từ 3 – 4 tiếng/lần. Do thời gian lọc gấp đôi nên Nồng độ PH rất cao. Vì vậy phải điều chỉnh nồng độ bicarbonat trong dịch lọc thấp hơn bình thường. Việc này không hề đơn giản.
Cái khó thứ ba là việc lựa chọn thuốc cho mẹ: chọn thuốc điều trị huyết áp cho mẹ thế nào để không ảnh hưởng đến thai nhi; Điều trị thiếu máu, điều trị tăng huyết áp, điều trị suy dinh dưỡng, điều trị rối loạn chuyển hoá can xi – phospho, dự phòng tiền sản giật, thúc đẩy sự phát triển của phổi thai nhi…
Trăm việc, ngàn khó nhưng không bó nổi sự quyết tâm của thai phụ Ngọc Yến và những người thầy thuốc tận tâm. Các Bs. Phan Thế Cường, Nguyễn Thu Hải, Hồ Hà Linh… khoa Thận nhân tạo phối hợp chặt chẽ với bác sĩ khoa Sản theo dõi từng ngày, điều chỉnh tăng cân, theo dõi huyết áp, tình trạng nước ối, siêu âm theo dõi sự phát triển của bánh rau, của thai nhi. PGS. TS. Phạm Bá Nha, trưởng khoa Phụ – Sản đã trực tiếp theo dõi diễn biến trong quá trình thai nghén và điều trị cho Ngọc Yến.
PGS Nha cho biết: Đối với các thai phụ suy thận chạy thận chu kỳ việc theo dõi tình trạng thai nghén là rất khó khăn do tình trạng toàn thân của người mẹ rất xấu, huyết áp cao, có nhiều biến loạn toàn thân nên ảnh hưởng rất lớn đến tình trạng thai kỳ. Đặc biệt khi chạy thận thì những biến loạn này càng nhiều nên cần cân nhắc và điều chỉnh rất chính xác khi lọc thận và việc theo dõi, điều chỉnh về thai nghén cũng yêu cầu rất khắt khe. Khi thai được 24 tuần, sản phụ Yến xuất hiện ra máu và được chẩn đoán là Polype cổ tử cung. Chị buộc phải nằm viện nội trú tại khoa Phụ – Sản và hàng ngày lọc thận tại khoa Thận Nhân tạo.
Kết quả không phụ lòng người, ngày 6/9/2015, bé trai Xuân Bảo đã chào đời trong niềm vui của gia đình và tập thể thầy thuốc khoa Thận Nhân tạo, Khoa Phụ – Sản. Cháu bé sinh mổ ở tuần thai thứ 31 do có biểu hiện suy thai với trọng lượng ước chỉ 1500g. Với nỗ lực của các thầy thuốc Khoa Thận Nhân tạo, khoa Phụ – Sản và khoa Nhi bệnh viện Bạch Mai cháu bé đã được chăm sóc, nuôi dưỡng và ra viện khoẻ mạnh với trọng lượng 2100gr sau hơn 1 tháng ra đời..
“Mừng lắm! Con gái tôi sinh cháu, gia đình tôi mừng lắm. Lo thì chẳng lo được vì đã có bác sĩ lo rồi. Chúng tôi chỉ biết là rất mừng thôi. Cảm ơn các bác sĩ nhiều lắm”. Lời tâm sự giản dị của bà Phạm Thị Nhuyền, thôn 1, xã Ngọc Hội. Huyện Chiêm Hoá, Tuyên Quang, mẹ sản phụ Ngọc Yến khiến chúng tôi cũng vui lây niềm vui của gia đình họ.
Đỗ Hằng
