Nhân dịp kỷ niệm 60 năm Ngày Thầy thuốc Việt Nam, chúng ta hãy cùng quay ngược thời gian, trở về lịch sử và tìm hiểu về cuộc đời cũng như sự nghiệp của 2 vị danh y nổi tiếng, góp phần không nhỏ vào sự phát triển của ngành y nước Việt.
Tuệ Tĩnh
Tuệ Tĩnh Thiền sư (1330-?) thường được gọi tắt là Tuệ Tĩnh hoặc Huệ Tĩnh, người làng Nghĩa Phú, tổng Văn Thái, huyện Cẩm Giàng, phủ Thượng Hồng (nay là tỉnh Hải Dương). Ông được phong là ông tổ ngành dược Việt Nam và là người mở đầu cho nền y dược cổ truyền Việt Nam. Các bộ sách Nam Dược thần hiệu và Hồng Nghĩa giác tư y thư của ông không chỉ có ý nghĩa trong lịch sử y học mà còn đối với cả trong lịch sử văn học Việt Nam.
Nhiều thế kỷ qua, Tuệ Tĩnh được tôn là vị thánh thuốc Nam. Tại Hải Dương có đền thờ ông ở xã Cẩm Văn, huyện Cẩm Vũ và ngôi chùa Hải Triều ở làng Yên Trung, nay là chùa Giám, xã Cẩm Sơn, huyện Cẩm Giàng. Ngoài ra tại khu B trường Đại học kỹ thuật y tế Hải Dương còn có tượng Tuệ Tĩnh.
Tiểu sử
Theo truyền thuyết địa phương và những công trình nghiên cứu chuyên môn khác, chúng ta có thể khẳng định, Tuệ Tĩnh là một nhân vật đời Trần. Ông chính tên là Nguyễn Bá Tĩnh, biệt hiệu là Tráng Tử Vô Dật, quê ở làng Xưa, tổng Văn Thai, huyện Cẩm Giàng, phủ Thượng Hồng (nay là thôn Nghĩa Phú, xã Cẩm Vũ, huyện Cẩm Giàng, tỉnh Hải Dương).
Mồ côi cha mẹ từ lúc 6 tuổi, Nguyễn Bá Tĩnh được các nhà sư chùa Hải Triều và chùa Giao Thủy nuôi cho ăn học. Năm 22 tuổi, ông đậu Thái học sinh dưới triều vua Trần Dụ Tông nhưng không ra làm quan mà ở lại chùa đi tu lấy pháp hiệu là Tuệ Tĩnh. Những ngày đi tu cũng chính là những ngày ông chuyên học thuốc, làm thuốc và chữa bệnh cứu người.
Năm 55 tuổi (1385), Tuệ Tĩnh bị đưa đi cống cho triều đình nhà Minh. Sang Trung Quốc, ông vẫn làm thuốc và trở nên nổi tiếng. Ông được vua Minh phong là Đại y Thiền sư rồi mất ở đó, không rõ năm nào. Bia văn chỉ ở làng Nghĩa Phú (do Nguyễn Danh Nho soạn năm 1697) cùng các tư liệu khác ở địa phương đều ghi như vậy.
Các đóng góp y dược
Ông đề cao quan điểm y học độc lập, tự chủ và sát với thực tế Việt Nam, tiêu biểu có câu: “Nam dược trị Nam nhân”.
Những năm ở trong nước, Tuệ Tĩnh đã chăm chú nghề đến thuốc. Ông tiến hành trồng cây thuốc, sưu tầm kinh nghiệm chữa bệnh trong dân gian và huấn luyện y học cho các tăng đồ.
Ông đã tổng hợp y dược dân tộc cổ truyền trong bộ sách giá trị là Nam dược thần hiệu chia làm 10 khoa. Đặc biệt, ông có bộ Hồng Nghĩa giác tư y thư (2 quyển) biên soạn bằng quốc âm, trong đó có bản thảo 500 vị thuốc nam, viết bằng thơ Nôm Đường luật và bài “Phú thuốc Nam” 630 vị cũng bằng chữ Nôm. Thơ văn Nôm đời Trần rất hiếm nên nếu quả thực đó là tác phẩm của Tuệ Tĩnh thì chúng không chỉ có giá trị trong y học mà còn là tác phẩm quan trọng trong lịch sử văn học bởi đây là các tác phẩm ở thời kì đầu của văn học chữ Nôm.
Từ bao đời nay, giới y học Việt Nam và nhân dân đều công nhận Tuệ Tĩnh có công lao to lớn trong việc xây dựng một quan điểm y học độc lập, tự chủ, sát với thực tế Việt Nam. Câu nói của ông: “Nam dược trị Nam nhân” đã thể hiện quan điểm đầy biện chứng về mối quan hệ mật thiết giữa con người với môi trường sống xung quanh. Quan điểm ấy đã dẫn dắt ông đi đến ngôi vị cao nhất của nền y học cổ truyền Việt Nam – Ông Thánh thuốc Nam.
Trong trước tác của mình, ông không rập khuôn theo các trước tác của các đời trước. Ông không đưa kim, mộc, thủy, hỏa, thổ lên đầu mà xếp các cây cỏ trước tiên. Ông cũng phê phán tư tưởng dị đoan của những người chỉ tin vào phù chú mà không tin thuốc. Ông đã nêu ra nhiều phương pháp khác nhau để chữa bệnh như: châm, chích, chườm, bóp, xoa, ăn, uống, hơ, xông…
Tuệ Tĩnh không dừng lại ở vị trí một thầy thuốc chữa bệnh, ông còn tự mình truyền bá phương pháp vệ sinh, tổ chức cơ sở chữa bệnh trong nhà chùa và trong làng xóm. Có tài liệu cho biết, trong 30 năm hoạt động ở nông thôn, Tuệ Tĩnh đã xây dựng 24 ngôi chùa, biến các chùa này thành y xá chữa bệnh và tập hợp nhiều y án: 182 chứng bệnh được chữa bằng 3.873 phương thuốc. Ông cũng luôn luôn nhắc nhở mọi người chú ý tìm nguyên nhân gây bệnh cũng như tìm biện pháp phòng bệnh tích cực.
Bên cạnh đó, Tuệ Tĩnh cũng nhấn mạnh tác dụng của việc rèn luyện thân thể và sinh hoạt điều độ. Ông nêu phương pháp dưỡng sinh tóm tắt trong 14 chữ:
“Bế tinh, dưỡng khí, tồn thần
Thanh tâm, quả dục, thủ chân, luyện hình.”
Ngoài ra, Tuệ Tĩnh còn tập hợp những bài thuốc chữa bệnh cho gia súc nên có thể nói, ông đã góp phần đặt cơ sở cho ngành thú y của Việt Nam…
An Nguyên – Benh.vn (Theo Wiki)
