Phù là một triệu chứng hay gặp và nó biểu hiện không riêng cho một bệnh nào. Phù cũng biểu hiện ở nhiều vị trí khác nhau trên cơ thể như phù mặt, phù chân, phù mắt, phù ngực… Phù gặp ở mọi lứa tuổi, không phân biệt giới tính, chủng tộc.
Mục lục
Những nguyên nhân gây phù phổ biến
Phù có rất nhiều nguyên nhân cụ thể như:
Phù do bệnh về thận
Thận có nhiều loại bệnh khác nhau và triệu chứng phù rất điển hình cho từng loại bệnh. Những bệnh của thận thường có biểu hiện phù như thận hư tiên phát. Bệnh này gặp chủ yếu ở trẻ em mà triệu chứng phù rất rõ rệt, đặc điểm của bệnh là phù toàn thân, thường kèm theo có cổ trướng và hay tái phát; bệnh viêm cầu thận (cấp tính, bán cấp tính và mạn tính). Bệnh thường phù ở mi mắt sau đó mới đến mặt và các nơi khác. Ngoài ra còn thấy suy thận cấp tính, suy thận mạn tính cũng có biểu hiện phù. Phù trong bệnh thận thường là phù mềm, trắng, ấn lõm.
Phù do bệnh suy tim
Suy tim có nhiều giai đoạn khác nhau và mỗi một mức độ cũng có tính chất phù khác nhau. Lý do khi bị suy tim có hiện tượng phù, nhất là suy tim phải là do ứ trệ tuần hoàn. Phù trong suy tim lúc đầu rất kín đáo nhưng khi bệnh càng ngày càng nặng lên thì càng rõ rệt. Phù do suy tim thường thấy ở chân, điển hình là ở mắt cá chân. Ban ngày triệu chứng phù rõ hơn vì do đi lại hoặc đứng nhiều nhưng khi ngủ dậy buổi sáng thì triệu chứng phù sẽ giảm hoặc không còn (phù ít, nhẹ). Phù tim phụ thuộc nhiều vào chế độ ăn, uống, đi lại và thuốc điều trị. Nếu bị suy tim mà ăn mặn, nhiều muối thì phù sẽ tăng lên. Phù tim cũng thuộc dạng phù mềm, ấn lõm. Phù tim còn có nhiều triệu chứng khác đi kèm như khó thở, môi tím, gan to… Tất nhiên muốn xác định phù có phải do suy tim hay không thì không thể bỏ qua khám lâm sàng và làm các xét nghiệm khác kèm theo.
Phù do chế độ dinh dưỡng
Phù dinh dưỡng thường gặp ở người cao tuổi, phù thuộc chế độ ăn (ăn, uống kém hoặc ăn không đủ chất, ăn uống thất thường…). Phù dinh dưỡng cũng còn do một số bệnh mạn tính làm cho cơ thể hấp thu chất dinh dưỡng kém như bệnh về đường tiêu hóa (viêm đại tràng mạn tính, ung thư đại tràng), bệnh nhiễm trùng mạn tính, bệnh về gan mật, tụy tạng, các bệnh ung thư… Phù dinh dưỡng thường hay gặp là phù hai chân, phù mềm, ấn lõm, phù trắng. Đặc biệt phù của dinh dưỡng không có liên quan đến thời gian trong ngày, có nghĩa là phù gần như thường xuyên trừ khi có cải thiện được chất dinh dưỡng trong máu người bệnh. Phù dinh dưỡng thì khi xét nghiệm nước tiểu sẽ không thấy protein xuất hiện và xét nghiệm protein máu thì lượng protein giảm rõ rệt (protid toàn phần trong máu ở người lớn, bình thường là từ 66-80 g/l).
Phù do xơ gan
Xơ gan cũng có nhiều giai đoạn nhưng các giai đoạn về sau thì phù càng rõ rệt. Phù trong bệnh xơ gan cũng phù mềm, ấn lõm. Đi kèm với phù, trong bệnh xơ gan còn nhiều dấu hiệu quan trọng khác như tuần hoàn bàng hệ, tỷ lệ protein máu giảm rõ rệt, tiền sử có viêm gan B, C, D hoặc nghiện rượu, đã từng mắc bệnh sốt rét… Trong những trường hợp cần thiết nên siêu âm gan, chọc sinh thiết gan để xác định nguyên nhân của bệnh và có hướng điều trị hiệu quả hơn.
Phù do thiếu vitamin B1
Người ăn, uống thiếu vitamin B1 kéo dài có thể mắc bệnh tê phù. Như vậy bệnh có 2 triệu chứng điển hình là tê và phù. Phù thường thấy ở bắp chân, kèm theo phù người bệnh có cảm giác tê tê ở bắp chân cả hai bên và bắp chân to ra. Những người ăn cơm do gạo xát quá kỹ làm mất hết cám mà trong cám có chứa rất nhiều sinh tố B1 thì rất dễ bị bệnh thiếu vitamin B1.
Phù do viêm tắc tĩnh mạch
Biểu hiện của phù rõ nhất là viêm tắc tĩnh mạch chi dưới. Phù mềm nhưng khi ấn không thấy lõm. Phù kèm theo đau nhất là khi vuốt dọc theo đường tĩnh mạch chạy hoặc vùng có viêm, tắc tĩnh mạch. Trong những trường hợp viêm tắc tĩnh mạch khi sờ, nắn vào vùng tĩnh mạch bị viêm tắc chi dưới gần cổ chân, bệnh nhân kêu đau vì vậy dễ chẩn đoán nhầm là viêm khớp. Khi nằm nghỉ hoặc gác chân lên thì giảm đau và giảm phù.
Phù do dị ứng
Một số người có thể bị phù do dị ứng. Biểu hiện của phù do dị ứng có thể ở mặt, thân thể. Có khi chỉ phù cục bộ nơi có chất gây dị ứng tác động vào, ví dụ như vùng bị ong, kiến, hoặc côn trùng đốt. Phù dị ứng có khi xuất hiện ở niêm mạc ruột gây đau bụng, tiêu chảy hoặc nặng hơn là phù não sẽ gây nhiều phiền toái và nguy hiểm đến tính mạng cho người bệnh.
Phù não còn do nhiều nguyên nhân khác như do ứ mạch, do độc tế bào, do rối loạn tính thấm vi mạch, do rối loạn tuần hoàn (trong cơn tăng huyết áp kịch phát)…
Ngoài ra còn có phù do thai nghén. Một số thai phụ bị phù chân, tuổi thai càng lớn thì mức độ phù càng tăng. Phù thai nghén chủ yếu do chèn ép nhưng phải hết sức cẩn thận khi xét nghiệm nước tiểu có chất albumin và cảnh giác bị sản giật.
Benh.vn (Theo moh)
