Được mệnh danh là sát thủ vô hình, tai biến mạch máu não là nỗi lo sợ khủng khiếp đối với rất nhiều người. Tuy nhiên, nếu nắm được những kiến thức cơ bản về bệnh hoàn toàn có thể phòng tránh, can thiệp kịp thời, giảm thiểu rủi ro biến chứng và gánh nặng kinh tế. Tìm hiểu ngay nguyên nhân cùng các triệu chứng của bệnh ở bài viết dưới đây
Mục lục
Tổng quan về tai biến mạch máu não
Tai biến mạch máu não (hay còn gọi đột quỵ não) là tình trạng xảy ra khi lưu lượng máu cung cấp lên não bị ngưng trệ do mạch máu bị vỡ hoặc tắc nghẽn. Các tế bào não không được cung đủ oxy cũng như chất dinh dưỡng nhanh chóng suy yếu, hoại tử. Tình trạng cấp tính diễn ra trong vòng 24h, nếu không xử lý kịp thời gây nên hậu quả nặng nề. Đây là bệnh lý để lại nhiều biến chứng nặng nề nhất như: méo miệng, rối loạn nhận thức, liệt vận động, rối loạn thị giác…và tử vong. Các tế bào tại vùng não bị tổn thương rất khó hồi phục. Sức khoẻ người bệnh suy yếu, phụ thuộc, tinh thần mặc cảm tự ti, gánh nặng kinh tế nặng nề.
Bệnh lý đột quỵ được chia thành 2 loại: Nhồi máu não và xuất huyêt não.
- Nhồi máu não: Tai biến thể nhồi máu não là tình trạng thiếu máu cục bộ, cấp tính do mạch máu bị tắc nghẽn. Khoảng 80% các trường hợp đột quỵ thuộc loại này. Nguyên nhân gây tắc nghẽn thường do huyết khối (cục máu đông) hoặc do các mảng xơ vữa động mạch gây nên.
- Xuất huyết não: Tai biến thể xuất huyết não ít gặp hơn, do một hoặc nhiều mạch máu não bị vỡ. Đối với thể này, vùng não tổn thương rộng, tình trạng nguy kịch, nguy cơ tử vong cao. Các tế bào não chết rất nhanh hoặc tổn thương nặng nề không thể phục hồi.
Điểm danh những nguyên nhân gây tai biến mạch máu não
Ngày nay, tai biến không còn là bệnh của người già. Theo số liệu thống kê, hiện có tới khoảng 25% đột quỵ lại xảy ra ở những người trẻ tuổi. Tỷ lệ người trẻ mắc bệnh đang có chiều hướng gia tăng đáng báo động: tăng gần 50% trong vòng 12 năm qua. Đặc biệt đối với những người lạm dụng bia, rượu, thuốc lá, sử dụng các chất kích thích, tình trạng “béo phì văn phòng”…
Những nguyên nhân chủ yếu dẫn tới chứng tai biến mạch máu não bao gồm:
Tuổi tác: Người cao tuổi có nguy cơ tai biến cao hơn người trẻ rất nhiều.
Giới tính: Nam giới có nguy cơ mắc cao hơn nữ giới nhưng mức độ nguy hiểm và tỷ lệ tử vong do tai biến ở nữ giới lại cao hơn.
Tiểu đường: Tiểu đường là một trong những nguyên nhân khiến cho quá trình xơ vữa động mạch diễn ra nhanh hơn, làm bít tắc lòng động mạch. Do vậy, người mắc tiểu đường có nguy cơ cao bị tai biến mạch máu não cao hơn người mắc các bệnh khác.
Bệnh tim: Một số bệnh về tim cũng làm tăng nguy cơ tai biến bởi khi trái tim không khỏe mạnh, việc bơm máu đi khắp cơ thể sẽ bị ảnh hưởng. Máu không lưu thông tốt dễ hình thành cục máu đông hoặc khiến huyết áp không ổn định, gây nên thiếu máu cục bộ, tắc nghẽn mạch máu.
Dị dạng mạch máu não: Dị dạng mạch máu não là tình trạng động mạch và tĩnh mạch kết nối xuất hiện bất thường. Máu lưu thông qua mạch máu bị dị dạng với áp suất cao dễ dẫn đến tai biến thể chảy máu não.
Huyết áp cao: Huyết áp cao là sự tăng áp lực thường xuyên của dòng máu lên trên thành mạch. Huyết áp ở mức cao trong thời gian dài sẽ khiến cho thành mạch bị giãn dần ra và yếu hơn, dễ vỡ, làm tăng nguy cơ mắc tai biến.
Xơ vữa động mạch: Các mảng xơ vữa xuất hiện trong động mạch sẽ làm cho mạch máu ngày càng co lại, dẫn đến tình trạng lưu thông máu gặp khó khăn. Máu không lưu thông sẽ tắc lại thành các cục máu đông, gây tắc nghẽn mạch máu não.
Phình mạch não: Phình mạch não là bệnh lý có nguy cơ biến chứng thành đột quỵ do xuất huyết não cao nhất. Tình trạng này xảy ra do sức bềnh thành mạch kém.
Những triệu chứng điển hình của bệnh tai biến mạch máu não
Lệch mặt : 1 trong những dấu hiệu điển hình của bệnh
Tai biến mạch máu não có thể phát hiện sớm nếu thường xuyên xuất hiện các cơn đau đầu, choáng ngất, người chao đảo, đi đứng không vững. Nếu phát hiện các triệu chứng này, cần đi khám, chụp chiếu để chẩn đoán xác định bệnh.
Khi bệnh nhân trải qua cơn nguy kịch, các triệu chứng của tai biến mạch máu não có thể xảy đến gồm:
- Liệt mặt: miệng thường bị lệch sang một bên, xuất hiện nếp nhăn ở mũi và má
- Yếu, liệt tay hoặc chân: người bệnh mất khả năng vận động các chị, thậm chí liệt nửa người.
- Rối loạn ngôn ngữ: người bệnh đột nhiên không nói được hoặc nói không rõ…
- Rối loạn nhận thức: bệnh nhân bị mất hoặc giảm nhận thức, có thể không nhận ra người thận hoặc nhận thức về đồ vật xung quanh
- Rối loạn thị giác
Các triệu chứng của tai biến mạch máu não đều nghiêm trọng và khó phục hồi. Quá trình điều trị cần sự giúp đỡ của người thân và kiên trì với các bài tập vật lý trị liệu. Bệnh nhân tai biến thường mặc cảm vì phải nằm 1 chỗ, phụ thuộc vào gia đình. Người nhà bệnh nhân cần động viên, tạo không khí tích cực để người bệnh thoải mái tinh thần và sớm vượt qua nghịch cảnh.
