Bệnh gan nhiễm mỡ là tình trạng mỡ bị tích tụ quá nhiều trong gan, chiếm tới hơn 5% trọng lượng của gan. Hiện nay, bệnh ngày càng phổ biến, khoảng 10-20% dân số Mỹ, và khoảng 30 triệu người Việt Nam bị mắc gan nhiễm mỡ. Đa số các trường hợp nằm trong độ tuổi từ 40-60. Bệnh gan nhiễm mỡ có nguy hiểm không và có thể chữa được không?
Nguyên nhân gây gan nhiễm mỡ
Nguyên nhân chính xác cho bệnh gan nhiễm mỡ hiện vẫn chưa được đưa ra, nhưng bệnh thường được cho là kết quả của một số bệnh mắc trước đó. Gan nhiễm mỡ thường ảnh hưởng tới khả năng chuyển hóa của cơ thể gây tích tụ mỡ thừa tại gan. Các nguyên nhân gây ra gan nhiễm mỡ bao gồm.
Nghiện rượu gây gan nhiễm mỡ có thể dẫn tới xơ gan tới 90%
Bệnh gan nhiễm mỡ do Béo phì
Béo phì là tình trạng tích lũy mỡ trong cơ thể ở mức quá cao dẫn tới ảnh hưởng tới sức khỏe. Dựa vào chỉ số BMI, sơ bộ có thể phân loại người ở mức bình thường, thiếu cân, thừa cân hay béo phì. Người béo phì thường sẽ có BMI (chỉ số khối cơ thể) từ 30 trở lên.
Ở người béo phì, tình trạng tích lũy mỡ tại một bộ phận hay toàn cơ thể quá mức dẫn tới việc mỡ liên tục phải tìm nơi để phân bổ lại, quá trình chuyển hóa mỡ cũng bị tăng lên để giúp cơ thể lặp lại cân bằng. Khi quá trình này tăng lên quá khả năng xử lý của gan thì gan cũng là nơi bị tích lũy mỡ của cơ thể. Khi lượng mỡ trong gan tích lũy lên tới trên 5% khối lượng của gan thì bệnh nhân béo phì đã kèm theo gan nhiễm mỡ.
Tiểu đường loại 2 có thể gây ra gan nhiễm mỡ
Có 2 nguyên nhân dẫn tới tình trạng gan nhiễm mỡ ở khoảng 50% bệnh nhân tiểu đường tuýp 2. Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ yếu tố cốt lõi của bệnh nhân tiểu đường tuýp 2 là tình trạng kháng insulin của cơ thể.
- Tiểu đường tuýp 2 đặc trưng bởi tình trạng kháng Insulin của cơ thể. Do insulin không còn hoạt tính giúp chuyển hóa glucose để sinh năng lượng cho cơ thể vận động nên cơ thể buộc phải lấy năng lượng từ nguồn dự trữ khác: chất béo. Việc tăng cường phân giải chất béo trong cơ thể để sinh năng lượng dẫn tới tình trạng dư thừa mỡ trong máu. Trong khi đó, gan là cơ quan chuyển hóa, đào thải mỡ quan trọng nhất trong cơ thể nên khi lượng mỡ trong máu bị tăng cao kéo dài thì gan bị làm việc quá tải, dẫn tới không thể chuyển hóa, đào thải mỡ khỏi gan nên gây tình trạng gan nhiễm mỡ.
- Một lý do khác dẫn tới gan nhiễm mỡ ở bệnh nhân đái tháo đường tuýp 2 đó là bệnh nhân tiểu đường tuýp 2 thường bị dư chất béo dự trữ dưới da, trong cơ thể. Lượng chất béo dư thừa này sẽ phân bố lại trong cơ thể theo hướng tích trữ trong các nội tạng như gan, tim… do đó khiến gan nhiễm mỡ, tim nhiễm mỡ, mỡ nội tạng nói chung tăng cao.
Hội chứng chuyển hóa gây ra gan nhiễm mỡ
Không chỉ có tiểu đường tuýp 2, béo phì là hai hội chứng chuyển hóa gây gan nhiễm mỡ mà tình trạng rối loạn chuyển hóa khác như rối loạn chuyển hóa cholesterol, tăng acid béo trung tính cũng khiến cho gan bị tích lũy mỡ và có thể chuyển thành gan nhiễm mỡ. Các rối loạn chuyển hóa mỡ gây ra gan nhiễm mỡ phổ biến nhất là các bệnh tăng mỡ máu, tăng cholesterol tự do LDL.
Chế độ ăn không lành mạnh khiến gan nhiễm mỡ
Chế độ ăn không lành mạnh có thể là nguyên nhân dẫn tới gan nhiễm mỡ. Các chế độ ăn gồm các loại thực phẩm chế biến sẵn, nhiều chất béo no, hàm lượng chất dinh dưỡng thấp, ít rau xanh có thể khiến cho mỡ tích lũy nhiều trong gan. Đặc biệt, những người này, nếu kết hợp với tình trạng hút thuốc, lười vận động thì khả năng gan nhiễm mỡ còn cao hơn nữa.
Cách điều trị gan nhiễm mỡ
Điều trị gan nhiễm mỡ cần kết hợp giữa việc dùng thuốc và điều chỉnh lối sống là quan trọng hơn cả.
Kiểm soát cân nặng giúp giảm gan nhiễm mỡ
Giảm cân là một trong những lời khuyên dành cho những người bị gan nhiễm mỡ. Giảm cân giúp giảm mỡ ở gan giúp giảm nguy cơ viêm gan và xơ gan. Nhưng nếu nguyên nhân gây gan nhiễm mỡ do một số loại thuốc, bệnh nhân cần ngừng uống những loại thuốc này lại, đồng thời tham khảo ý kiến bác sĩ trước đó. Bệnh nhân nên giảm uống những loại thuốc này từ từ thay vì chuyển ngay sang một loại thuốc khác.
Giảm gan nhiễm mỡ bằng lối sống lành mạnh
Hiện chưa có bất kỳ loại thuốc nào được thông qua để điều trị bệnh gan nhiễm mỡ do đó việc điều chỉnh chế độ ăn, thay đổi lối sống là cách làm hiệu quả nhất.
Một trong những việc làm quan trọng nhất trong việc điều trị gan nhiễm mỡ do rượu là ngừng uống bia rượu. Có một số loại thuốc giúp bệnh nhân giảm cơn thèm bia rượu hoặc cai rượu cho người nghiện rượu,. Tuy nhiên, bạn cần tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng. Cả bệnh gan nhiễm mỡ do rượu và gan nhiễm mỡ không do rượu đều có thể dẫn tới xơ gan nên bạn cũng có thể cân nhắc giảm ăn đồ nướng, mỡ, tăng cường vận động thể lực thường xuyên để tăng chuyển hóa, sử dụng một số chế phẩm bổ gan, tăng chuyển hóa trên gan.
Sử dụng thực phẩm chức năng hỗ trợ giảm mỡ gan
Các nhà nghiên cứu hiện đang nghiên cứu tác dụng điều trị gan nhiễm mỡ của một số hợp chất tự nhiên có trong các dạng thực phẩm bổ sung, thực phẩm chức năng.
Vitamin E: Về mặt lý thuyết, vitamin E và các loại vitamin khác có tính chống oxy hóa giúp bảo vệ gan bằng cách làm giảm hoặc trung hòa các chất gây tổn thương cho gan gây ra bởi viêm. Một số nghiên cứu chỉ ra rằng vitamin E tốt cho người bị tổn thương gan do bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu gây ra. Nhưng mặt khác vitamin E lại làm tăng nguy cơ tử vong và làm tăng nguy cơ mắc ung thư tuyến tiền liệt ở nam giới.
Caffeine: Trong nhiều nghiên cứu trên những người mắc gan nhiễm mỡ không do rượu thường có thói quen uống 2 hoặc nhiều hơn 2 cốc cà phê mỗi ngày có ít nguy cơ bị tổn thương gan hơn những người không uống cà phê hoặc uống ít cà phê. Nguyên nhân cho điều này chưa được xác định, nhưng nhiều nghiên cứu đã chỉ ra cà phê có chứa một số hợp chất nhất định đóng một vai trò quan trọng trong việc chống viêm.
Silymarin: đây là thành phần hoạt tính trong cây Kế sữa, được sử dụng trong thuốc, thực phẩm bổ sung để giúp tăng cường chức năng gan, bổ gan, giảm mỡ gan. Có thể sử dụng riêng Silymarin hoặc kết hợp với Vitamin E đều có hiệu quả tốt.
Gan nhiễm mỡ là một bệnh nghiêm trọng, hiện vẫn chưa có thuốc điều trị bệnh. Tuy nhiên, vẫn có thể giảm nguy cơ mắc bệnh bằng cách hạn chế các yếu tố gây bệnh như không uống bia rượu, giảm cân, duy trì đường huyết ổn định và ăn chế độ ăn ít chất béo.
Cách phòng ngừa gan nhiễm mỡ
Dưới đây là một số cách phòng ngừa bệnh gan nhiễm mỡ một cách tự nhiên và an toàn cho sức khỏe:
- Duy trì cân nặng ổn định: Duy trì cân nặng ổn định bằng cách ăn một chế độ ăn gồm nhiều rau củ và các loại hạt kết hợp với tập luyện thường xuyên giúp ngăn chặn sự tích tụ mỡ tại gan.
- Thanh lọc cơ thể: Nhiễm các loại hóa chất độc hại như hóa chất công nghiệp, sử dụng một số loại thuốc hay thậm chí một số loại thực phẩm có thể làm suy yếu chức năng của gan, góp phần gây nên bệnh gan nhiễm mỡ. Thanh lọc cơ thể bằng cách kiêng hoàn toàn một số loại đồ ăn trong một khoảng thời gian nhất định, đồng thời tránh xa các nguồn hóa chất độc hại.
- Bổ sung các chất chống oxy hóa: Vitamin E và vitamin C đều là các chất chống oxy hóa có ích cho gan. Trong một nghiên cứu năm 2005, các nhà khoa học đã khám phá ra rằng uống các loại viên uống bổ sung vitamin E và vitamin C giúp làm giảm men gan giảm nguy cơ mắc gan nhiễm mỡ.
- Uống các loại thảo dược: Kế sữa thường được dùng trong các phương pháp điều trị dân gian để chữa các bệnh về gan. Kế sữa có tác dụng tăng sự tiết các loại enzym giúp đào thải các loại độc tố. Tuy nhiên, việc sử dụng kế sữa để điều trị gan nhiễm mỡ hiện vẫn chưa được FDA thông qua. Lưu ý, bệnh nhân cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi tự ý sử dụng bất cứ loại thảo dược nào để điều trị bệnh gan nhiễm mỡ.
