Bệnh Tai mũi họng ở trẻ em là một trong những vấn đề sức khỏe phổ biến nhất, đặc biệt là ở các nước đang phát triển. Nguyên nhân chính gây ra các bệnh này là do môi trường ô nhiễm, ẩm thấp. Hãy cùng tìm hiểu về những tác động của môi trường đến bệnh Tai mũi họng ở trẻ em và cách phòng ngừa hiệu quả
Mục lục
Môi trường – nơi bắt đầu của các mầm bệnh tai mũi họng ở trẻ em
Môi trường ô nhiễm là một trong những yếu tố quan trọng làm tăng nguy cơ mắc bệnh tai mũi họng ở trẻ em. Các tác nhân gây ô nhiễm môi trường như khói bụi, khí thải, chất độc hại,… có thể gây kích ứng niêm mạc mũi họng, khiến trẻ dễ mắc các bệnh lý như viêm mũi dị ứng, viêm xoang, viêm họng,…
Khói bụi là một trong những tác nhân gây ô nhiễm môi trường phổ biến nhất. Khói bụi có thể chứa nhiều vi khuẩn, virus, nấm,… gây bệnh. Khi trẻ hít phải khói bụi, các tác nhân gây bệnh này có thể xâm nhập vào cơ thể và gây nhiễm trùng tai mũi họng.
Khí thải từ các phương tiện giao thông, nhà máy, xí nghiệp,… cũng là một nguồn ô nhiễm môi trường gây hại cho sức khỏe. Các chất độc hại trong khí thải có thể gây tổn thương niêm mạc mũi họng, khiến trẻ dễ mắc các bệnh lý tai mũi họng.
Chất độc hại trong môi trường như thuốc trừ sâu, chất bảo quản, chất tạo màu, mùi, vị trong thực phẩm,… cũng có thể gây kích ứng niêm mạc mũi họng, dẫn đến các bệnh lý tai mũi họng.
Ngoài ra, môi trường sống ẩm ướt, thiếu ánh sáng mặt trời cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tai mũi họng ở trẻ em. Môi trường ẩm ướt tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn, virus phát triển và gây bệnh.
Để bảo vệ trẻ khỏi các bệnh tai mũi họng, cha mẹ cần chú ý giữ vệ sinh môi trường sống, tránh cho trẻ tiếp xúc với khói bụi, khói thuốc lá,… Đồng thời, cha mẹ cần tăng cường sức đề kháng cho trẻ bằng chế độ ăn uống lành mạnh, bổ sung vitamin và khoáng chất,…
Các bệnh tai mũi họng ở trẻ em
Các bệnh tai mũi họng ở trẻ em là những bệnh lý xảy ra ở tai, mũi, họng của trẻ em. Đây là nhóm bệnh lý thường gặp ở trẻ em, đặc biệt là trẻ dưới 6 tuổi. Các bệnh tai mũi họng thường gặp ở trẻ em
Viêm họng
Viêm họng ở trẻ em là tình trạng viêm nhiễm niêm mạc họng, gây đau rát, khó nuốt. Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi, nhưng thường gặp nhất ở trẻ em từ 5-15 tuổi.
Nguyên nhân gây bệnh chủ yếu là do virus và vi khuẩn. Trong đó viêm họng do virus là nguyên nhân phổ biến nhất ở trẻ em. Các loại virus gây viêm họng ở trẻ em bao gồm virus cảm lạnh, virus cúm, virus sởi, quai bị, rubella,… Viêm họng do vi khuẩn thường gặp ở trẻ lớn hơn. Vi khuẩn gây viêm họng ở trẻ em thường là vi khuẩn liên cầu khuẩn nhóm A.
Bên cạnh đó các yếu tố môi trường cũng có thể góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh này. Thời tiết thay đổi đột ngột, ô nhiễm không khí, vệ sinh môi trường kém,… đều có thể làm suy yếu hệ miễn dịch của trẻ, khiến trẻ dễ bị nhiễm trùng đường hô hấp, trong đó có viêm họng.
Điều trị viêm họng ở trẻ em cần tìm hiểu nguyên nhân gây bệnh. Viêm họng do virus, bệnh thường tự khỏi trong vòng 7-10 ngày. Trong thời gian này, cha mẹ cần cho trẻ nghỉ ngơi, uống nhiều nước, uống thuốc giảm đau, hạ sốt nếu cần thiết.
Nếu trẻ bị viêm họng do vi khuẩn, cần dùng kháng sinh để điều trị. Kháng sinh thường được sử dụng trong vòng 7-10 ngày. Tuy nhiên cha mẹ chỉ cho trẻ sử dụng kháng sinh, kháng viêm theo hướng dẫn từ bác sĩ chuyên khoa.
Viêm phế quản
Viêm phế quản là tình trạng viêm nhiễm đường dẫn khí từ khí quản đến các phế nang, gây ra các triệu chứng như ho, sốt, khó thở,…Triệu chứng điển hình của viêm phế quản ở trẻ em là ho. Trẻ có thể ho khan hoặc có đờm. Trẻ thường ho nhiều vào ban đêm. Một số trẻ có thể bị sốt nhẹ hoặc sốt cao, khó thở, mệt mỏi.
Nguyên nhân phổ biến nhất của viêm phế quản ở trẻ em là do virus. Các loại virus gây viêm phế quản ở trẻ em bao gồm virus cảm lạnh, virus cúm, virus sởi, quai bị, rubella,… Ngoài ra, viêm phế quản ở trẻ em cũng có thể do vi khuẩn gây ra. Vi khuẩn gây viêm phế quản ở trẻ em thường là vi khuẩn Haemophilus influenzae, Streptococcus pneumoniae,…
Bên cạnh các nguyên nhân do virus và vi khuẩn, viêm phế quản ở trẻ em cũng có thể do các yếu tố môi trường tác động. Thời tiết thay đổi đột ngột, đặc biệt là khi chuyển từ lạnh sang nóng, ẩm hoặc khô, có thể làm suy yếu hệ miễn dịch của trẻ, khiến trẻ dễ bị nhiễm trùng đường hô hấp, trong đó có viêm phế quản.
Do đó, để phòng ngừa và điều trị viêm phế quản hiệu quả, cần thực hiện các biện pháp vệ sinh cá nhân và phòng ngừa lây nhiễm đúng cách. Đồng thời cần chú ý đến yếu tố môi trường để hạn chế nguy cơ mắc bệnh.
Viêm phổi
Viêm phổi là tình trạng viêm nhiễm các túi khí nhỏ (phế nang) trong phổi, khiến phế nang bị tổn thương và không thể trao đổi oxy và carbon dioxide. Triệu chứng điển hình của viêm phổi ở trẻ em là sốt cao, ho khan hoặc ho có đờm, khó thở, mệt mỏi, đau ngực,…
Nguyên nhân phổ biến nhất của viêm phổi ở trẻ em là do vi khuẩn. Các loại vi khuẩn gây viêm phổi ở trẻ em thường là Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae,…Ngoài ra, viêm phổi ở trẻ em cũng có thể do virus gây ra. Các loại virus gây viêm phổi ở trẻ em thường là virus cúm, virus sởi, quai bị, rubella,…
Viêm phổi ở trẻ em có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí tử vong. Do đó, cần đưa trẻ đi khám và điều trị kịp thời khi trẻ có các triệu chứng của bệnh.
Viêm tai giữa
Viêm tai giữa là tình trạng viêm nhiễm của tai giữa, có thể do vi khuẩn, virus hoặc nấm gây ra. Bệnh thường gặp ở trẻ em, đặc biệt là trẻ dưới 3 tuổi.
Triệu chứng thường gặp của viêm tai giữa là đau tai, sốt cao…Trong đó đau tai là triệu chứng điển hình nhất của viêm tai giữa. Đau tai thường dữ dội, đặc biệt là khi trẻ hắt hơi, ho hoặc nuốt nước bọt. Trẻ có thể bị sốt nhẹ hoặc sốt cao.
Viêm tai giữa thường gặp sau khi trẻ bị viêm mũi họng, viêm amidan,… Các vi khuẩn, virus gây viêm nhiễm đường hô hấp trên có thể di chuyển theo đường thông nối giữa tai giữa và họng (ống Eustachi) gây viêm tai giữa.
Bên cạnh đó, việc tắc nghẽn ống Eustachi – đường thông nối giữa tai giữa và họng cũng có thể tạo thành ổ dịch trong tai. Tắc nghẽn ống Eustachi có thể do nhiều nguyên nhân như dị ứng, cảm lạnh, viêm xoang,… khiến cho dịch tiết ứ đọng ở tai giữa tạo điều kiện cho vi khuẩn, virus phát triển gây viêm.
Ngoài ra các yếu tố môi trường bên ngoài tác động gây chấn thương tai như tai nạn, bơi lội trong nước bẩn,… có thể làm tổn thương ống Eustachi hoặc màng nhĩ, khiến cho vi khuẩn, virus xâm nhập vào tai giữa gây viêm.
Viêm tai giữa thường tự khỏi trong vòng 1-2 tuần. Trong thời gian này, cần cho trẻ nghỉ ngơi, uống nhiều nước, dùng thuốc giảm đau, hạ sốt nếu cần thiết. Nếu viêm tai giữa kéo dài hoặc có biến chứng, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được điều trị bằng kháng sinh.
Viêm mũi dị ứng
Viêm mũi dị ứng ở trẻ em là tình trạng viêm của niêm mạc mũi do tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng, chẳng hạn như phấn hoa, lông động vật, bụi bẩn,… Bệnh thường gặp ở trẻ em, đặc biệt là trẻ từ 2-10 tuổi.
Trẻ bị viêm mũi dị ứng thường có các triệu chứng như ngứa mũi, chảy nước mũi, nghẹt mũi, ho, ngứa mắt,… Các triệu chứng này có thể xuất hiện theo từng đợt và thường kéo dài từ vài ngày đến vài tuần.
Nguyên nhân gây viêm mũi dị ứng ở trẻ em là do hệ miễn dịch của trẻ phản ứng thái quá với các tác nhân gây dị ứng. Khi trẻ tiếp xúc với các tác nhân này, hệ miễn dịch sẽ sản xuất ra các chất hóa học gây viêm, khiến niêm mạc mũi bị sưng tấy và tiết dịch. Ngoài yếu tố di truyền, các yếu tố môi trường cũng có thể tác động đến nguy cơ mắc viêm mũi dị ứng ở trẻ em
Cha mẹ cần chú ý theo dõi các triệu chứng của trẻ để phát hiện và điều trị sớm các bệnh tai mũi họng. Nếu trẻ có các triệu chứng như đau tai, ù tai, nghe kém, chảy mủ tai, nghẹt mũi, sổ mũi, chảy nước mũi, đau họng,… cha mẹ cần đưa trẻ đi khám tai mũi họng để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Biện pháp phòng ngừa bệnh tai mũi họng ở trẻ em
Để phòng ngừa viêm tai mũi họng ở trẻ em vì yếu tố môi trường, cha mẹ cần áp dụng các biện pháp sau:
Giữ vệ sinh cá nhân và môi trường sống sạch sẽ
Vệ sinh cá nhân và môi trường sống sạch sẽ là những yếu tố quan trọng để bảo vệ sức khỏe con người. Việc giữ gìn vệ sinh cá nhân và môi trường sống sạch sẽ giúp ngăn ngừa sự lây lan của các bệnh truyền nhiễm, cải thiện chất lượng cuộc sống và nâng cao sức khỏe.
Rửa tay thường xuyên cho trẻ: Đây là biện pháp quan trọng nhất để phòng ngừa lây nhiễm các bệnh truyền nhiễm, bao gồm cả viêm tai mũi họng. Cha mẹ cần hướng dẫn trẻ rửa tay bằng xà phòng và nước sạch trong ít nhất 20 giây, đặc biệt là trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh, sau khi chơi đùa, khi tay bị bẩn.
Tắm rửa sạch sẽ hàng ngày: Tắm rửa sạch sẽ giúp loại bỏ bụi bẩn, vi khuẩn và mồ hôi bám trên da, giúp da khỏe mạnh và ngăn ngừa các bệnh ngoài da. Cha mẹ nên tắm rửa cho trẻ hàng ngày bằng nước ấm và sữa tắm dịu nhẹ.
Tránh cho trẻ tiếp xúc với khói thuốc: Hút thuốc lá thụ động là một trong những yếu tố nguy cơ gây viêm tai giữa cấp ở trẻ em. Cha mẹ nên tránh hút thuốc lá trong nhà và xung quanh trẻ.
Vệ sinh mũi họng: Cha mẹ có thể hướng dẫn trẻ súc họng và nhỏ mũi hàng ngày bằng nước muối sinh lý để loại bỏ bụi bẩn, vi khuẩn và virus tích tụ trong mũi họng, giúp ngăn ngừa bệnh tai mũi họng.
Vệ sinh tai: Cha mẹ không nên sử dụng tăm bông hoặc các vật dụng khác để ngoáy vào tai trẻ. Thay vào đó, cha mẹ có thể dùng khăn mềm lau sạch bên ngoài vành tai cho trẻ.
Chăm sóc răng miệng: Cha mẹ cần hướng dẫn trẻ đánh răng và súc miệng 2 lần/ngày để loại bỏ mảng bám và vi khuẩn trên răng, giúp ngăn ngừa sâu răng và các bệnh răng miệng khác.
Tăng cường sức đề kháng tự nhiên cho trẻ em
Sức đề kháng là khả năng của cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh, bao gồm vi khuẩn, virus, ký sinh trùng và nấm. Sức đề kháng của trẻ em thường kém hơn người lớn, do đó trẻ em dễ bị mắc các bệnh nhiễm trùng. Để giúp trẻ em tăng cường sức đề kháng, cha mẹ cần chú ý thực hiện các biện pháp sau:
Chế độ ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng: Một chế độ ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng sẽ giúp trẻ tăng cường sức đề kháng, giúp trẻ chống lại các tác nhân gây bệnh. Cha mẹ cần cho trẻ ăn đa dạng các loại thực phẩm, bao gồm:
- Thực phẩm giàu protein: Protein là thành phần chính của hệ miễn dịch, giúp cơ thể sản xuất kháng thể để chống lại các tác nhân gây bệnh. Các thực phẩm giàu protein bao gồm thịt, cá, trứng, sữa, đậu, hạt.
- Thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất: Vitamin và khoáng chất đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường sức đề kháng. Các thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất bao gồm trái cây, rau củ, ngũ cốc nguyên hạt.
- Thực phẩm giàu chất béo lành mạnh: Chất béo lành mạnh giúp cơ thể hấp thu vitamin và khoáng chất, đồng thời hỗ trợ chức năng của hệ miễn dịch. Các thực phẩm giàu chất béo lành mạnh bao gồm dầu ô liu, các loại hạt, quả bơ.
Ngủ đủ giấc: Ngủ đủ giấc sẽ giúp cơ thể trẻ phục hồi sức khỏe và tăng cường sức đề kháng. Trẻ em cần ngủ 10-12 tiếng mỗi ngày.
Cho trẻ vận động thường xuyên: Vận động thường xuyên sẽ giúp tăng cường sức khỏe và sức đề kháng của trẻ. Cha mẹ cần khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động thể chất phù hợp với lứa tuổi.
Giảm stress cho trẻ: Stress có thể làm suy giảm sức đề kháng của trẻ. Cha mẹ cần tạo môi trường sống lành mạnh, giúp trẻ giảm stress.
Ngoài ra, cha mẹ cũng có thể bổ sung cho trẻ các sản phẩm hỗ trợ tăng cường sức đề kháng, nhưng cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
Tiêm phòng đầy đủ
Tiêm phòng là biện pháp hiệu quả để phòng ngừa các bệnh viêm tai mũi họng do vi khuẩn gây ra, chẳng hạn như viêm tai giữa cấp, viêm mũi họng do phế cầu khuẩn, viêm phổi do Hib.
Hiện nay, trẻ em được khuyến cáo tiêm các loại vắc-xin phòng các bệnh viêm tai mũi họng sau:
- Vắc-xin phế cầu khuẩn: Vắc-xin này giúp phòng ngừa các bệnh viêm tai giữa cấp, viêm phổi, viêm màng não, nhiễm trùng huyết do phế cầu khuẩn.
- Vắc-xin Hib: Vắc-xin này giúp phòng ngừa các bệnh viêm phổi, viêm màng não, nhiễm trùng huyết do Hib.
- Vắc-xin cúm: Vắc-xin này giúp phòng ngừa bệnh cúm, một trong những nguyên nhân gây viêm tai giữa cấp ở trẻ em.
Khi trẻ bị viêm tai mũi họng, cha mẹ cần cho trẻ nghỉ ngơi, uống nhiều nước, ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng. Nếu trẻ có biểu hiện sốt cao, đau nhức, khó chịu, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời.
