Blốc tim, rối loạn tạo thành xung động dẫn truyền

Blốc tim (heart block)

Blốc tim là những rối loạn tạo thành xung động hoặc dẫn truyền xung động từ nút xoang đến mạng lưới Purkinje.

Nguyên nhân thường gặp gây blốc tim là: cường phó giao cảm, bệnh cơ tim, thiếu máu cơ tim cục bộ, bệnh van tim, thấp tim, viêm cơ tim…

1. Ngừng xoang (sinus arrest) (hoặc blốc xoang nhĩ).

+ Khi nút xoang ngừng phát nhịp trong khoảng thời gian ngắn thì được gọi là ngừng xoang hay blốc xoang nhĩ.

+ Biểu hiện lâm sàng: phụ thuộc vào từng thời gian ngừng xoang dài hay ngắn: từ hồi hộp đánh trống ngực cho đến lịm, ngất, Adams-Stokes, hoặc đột tử.

+ Điện tim đồ: nhịp xoang xen kẽ những thời khoảng mất  sóng P và phức bộ QRST, tùy tình trạng mất 1, 2, 3, 4… nhịp để chia ra blốc xoang nhĩ 1:1, 2:1, 3:1, 4:1…

+ Điều trị:

– Điều trị nguyên nhân gây ra blốc xoang nhĩ: lựa chọn các thuốc hoặc các biện pháp sau đây:

. Atropin 1/4mg-2mg/ngày, tiêm dưới  da hoặc tiêm tĩnh mạch, duy trì nhịp xoang 60-80 ck/phút.

. Ephedrin 0,01 ~ 2-6v/ngày, uống.

. Isoprenalin (isuprel) 1-2 mg (1-2v/ngày) ngậm dưới lưỡi.

. Đặt máy tạo nhịp (pacemaker).

2. Blốc nhĩ-thất (atrial ventricular block):

Blốc nhĩ-thất được chia ra làm 3 độ:

+ Độ 1: là thời gian dẫn truyền từ nhĩ xuống thất; biểu hiện trên điện tim đồ là khoảng  PQ kéo dài > 0,20 giây.

+ Độ 2: chia ra 2 loại

– Chu kỳ Luciani-Wenckebach: khoảng PQ dài dần (thường 2-3 nhịp) sau đó kết thức bằng sóng P mà sau nó không có phức bộ QRST, cứ như thế lập lại thành chu kỳ.

– Mobitz II: nhịp xoang có khoảng PQ bình thường, xen kẽ có một hay nhiều sóng P mà sau nó không có phức bộ QRST, tạo thành dạng blốc: 1:1, 2:1, 3:1…

+ Độ 3: nhịp nhĩ. Biểu hiện bằng sóng P trên điện tim đồ có tần số bình thường hoặc nhanh.

Nhịp thất thường biểu hiện bằng phức bộ QRST có tần số chậm 30-40ck/phút. Mất sự liên hệ giữa P và QRS.

Blốc nhĩ thất độ 2, 3 là những rối loạn nhịp tim nặng, thường gây ngất, lịm, hoặc tử vong do vô tâm thu.

Phương pháp điều trị blốc nhĩ-thất giống như điều trị blốc xoang nhĩ. Đối với blốc nhĩ thất độ 3, thường phải truyền tĩnh mạch:

Isuprel 1-2 mg, pha vào dung dịch glucose hoặc natri clorua 0,9% ~ 500 ml, truyền tĩnh mạch 10- 20 giọt/phút để duy trì nhịp thất 60-80 ck/phút. Nếu là blốc nhĩ thất độ 3 cấp tính thì phải cấy máy tạo nhịp tạm thời; nếu là mạn tính thì phải cấy máy tạo nhịp vĩnh viễn.

3. Blốc trong thất (in traventricular  block):

+ Blốc trong thất được chia ra:

. Blốc nhánh phải bó His hoàn toàn, không hoàn toàn.

. Blốc nhánh trái bó His hoàn toàn, không hoàn toàn.

. Blốc phân nhánh trái trước trên.

. Blốc phân nhánh trái sau dưới.

. Nhiều blốc kết hợp: blốc trong thất kết hợp với blốc nhĩ-thất hoặc các loại blốc tim khác.

– Blốc nhánh  phải bó His: trên điện tim đồ thấy  phức bộ QRS có dạng chữ M hoặc W ở đạo trình V1, V2  hoặc V3, DII, DIII, aVF. Nếu độ rộng của phức bộ QRS < 0,12 giây thì được gọi là blốc nhánh phải bó His không hoàn toàn; ngược lại, nếu độ rộng phức bộ QRS> 0,12 giây thì được gọi là blốc nhánh phải bó His hoàn toàn.

– Blốc nhánh trái bó His: trên điện tim đồ thấy phức bộ QRS có dạng chữ M hoặc W ở đạo trình V5, V6, có khi gặp cả ở đạo trình  DI, aVL.

Nếu độ rộng của phức bộ QRS < 0,12 giây thì được gọi là blốc nhánh  trái bó His không hoàn toàn; nếu > 0,12 giây thì được gọi là blốc nhánh trái bó His hoàn toàn.

– Blốc phân nhánh trái trước trên: trục chuyển trái ≥ – 45o; (q) R ở đạo trình D, aVL; rS ở đạo trình DII, DIII, aVF.

– Blốc phân nhánh trái sau dưới:

Trục chuyển phải ≥ + 110o; rS ở đạo trình DI, aVL và (q) R ở đạo trình DII, DIII, aVF.

Blốc phân nhánh trái trước trên và sau dưới hay phối hợp với blốc nhánh phải bó His.

+ Nguyên nhân gây ra blốc trong thất:

– Bệnh tim bẩm sinh: thông liên nhĩ, thông liên thất, hẹp động mạch phổi, tứ chứng Fallot, hội chứng Eisemenger.

– Bệnh tim-phổi mạn tính, tắc động mạch phổi cấp tính, bệnh van động mạch chủ, bệnh cơ tim phì đại, tăng  huyết áp…

– Bệnh nhồi máu cơ tim cấp tính, viêm cơ tim, sau phẫu thuật tim, …

+ Biểu hiện lâm sàng:

. Blốc nhánh phải bó His có thể gặp ở người bình thường, nhưng blốc nhánh  trái bó His chỉ gặp ở những người bị bệnh tim.

. Những người bị blốc trong thất mà có bệnh tim thường bị choáng váng, có khi có hội chứng Stokes-Adams.

. Những bệnh nhân có nhiều blốc tim kết hợp thì có tiên lượng nặng.

+ Điều trị: giống như điều trị blốc nhĩ-thất.