Các bệnh đỏ da toàn thân

Đỏ da toàn thân còn gọi là viêm da tróc vảy toàn thân, là tình trạng toàn thể da hoặc gần toàn thể da bị tróc đỏ và rụng lông tóc.

Các triệu chứng lâm sàng

Có nhiều nguyên nhân gây ra bệnh, nguyên nhân khác nhau nhưng bệnh cảnh lâm sàng gây ra bệnh thì giống nhau. Bệnh có thể bắt đầu với những mảng đỏ, sưng phù, lan rộng nhanh chóng, cho đến khi toàn bộ da bị tổn thương. Khởi đầu có kèm theo các triệu chứng nhiễm độc của toàn thân. Da trở nên đỏ phù, có tiết dịch, tróc vảy da rất rõ sau vài ngày, vảy da khô hoặc ướt, mịn và khô nhỏ, có khi là mảng lớn.

Mảng lớn thường gặp ở lòng bàn tay, bàn chân, da đầu thường có vảy dày kết hợp với chất bã nhờn và những sản phẩm của nhiễm trùng thứ phát. Kết mạc mắt và niêm mạc đường hô hấp cũng bị ảnh hưởng. Nhiễm trùng thứ phát do vi trùng sinh mủ thường làm cho diễn biến bệnh nặng hơn.

Dấu hiệu cơ năng: ngứa, rét run, sốt, làm bệnh nhân khó chịu, xuất hiện nhiều mụn nước và mụn mủ toàn thân.

Các nguyên nhân bệnh

Thường chia thành những loại đỏ da sau đây:

Đỏ da toàn thân thứ phát sau các bệnh da:

1. Bệnh vảy nến:

Thường do điều trị không phù hợp như dùng Corticoid tiêm bắp (K.cort), uống hoặc bôi. Dùng thuốc nam hoặc điều trị vảy nến không đúng cách,dễ đưa đến bùng phát bệnh dữ dội, dễ tiến đến vảy nến mủ hoặc đỏ da toàn thân thứ phát.

2. Bệnh chàm (viêm da dị ứng):

Viêm da cơ địa, nếu điều trị không phù hợp dễ đưa đến đỏ da toàn thân, thường xảy ra ở người già. Đỏ da, tróc vảy khô, mịn. Có thể lichen hoá, da dày toàn bộ, đặc biệc cẳng tay, cẳng chân.

3. Vảy nến thông thường

Tổn thương là hồng ban, tróc vẩy, các sẩn nang lông những vị trí đặc biệt: đầu gối, khuỷu tay, mặt lưng bàn chân, bàn tay. Đỏ da tróc vảy mịn, thường còn một số vùng da lành bình thường.

4. Pemphygus lá:

Gây đỏ da tróc vảy ướ , chẩn đoán dựa vào sử, bọng nước và vết tích bọng nước còn lại, Nikolsky (+). Chẩn đoán nhờ vào giải phẫu bệnh và miễn dịch huỳnh quang

5. Viêm da dầu: (Seborrheic dermatitis)

Thường gây ít bị đỏ da toàn thân, nếu có xảy ra, trông giống đỏ da toàn thân do vảy nến, thường có tiền sử viêm da dầu

6. Đỏ da toàn thân do liên cầu

Viêm da, đỏ da, vảy mịn thường xảy ra sau nhiễm trùng ở vùng tai, mũi, họng

7. Nấm da

Nếu bệnh nhân không điều trị đúng cách hoặc điều trị corticoid bôi nấm có thể lan ra toàn thân. Bệnh nhân có thể ngứa, bong vẩy, chẩn đoán bằng xét nghiệm nấm (+)

8. Một số bệnh da khác như:

Lichen phẳng toàn thân, ghẻ Na uy, viêm da tiếp xúc nặng, hồng ban đa dạng, hội chứng Lyell thường gây đỏ da tróc vảy toàn thân.

Đỏ toàn thân do thuốc

Hiện nay, đỏ da toàn thân do tuốc thường hay gặp . Đặc biệt họ kháng sinh Betalactamin, Streptomycin,….thuốc chống động kinh: Carbamazepin, phenytoin, thuốc kháng sốt rét, Sulfamid,thuốc điều trị huyết áp, thuốc giảm tiết dịch dạ dày (Cimetidine, Ranitidine….)có thể gây đỏ da toàn thân tróc
vảy khô.

Đỏ da toàn thân do các bệnh lý của máu

Bệnh Hodgkin: Thường gây đỏ da toàn thân tróc vảy chiếm tỷ lệ khoảng 25% gồm: đỏ da – bong vảy – ngứa dữ dội- rụng tóc. Ngoài ra có hạch to, gan
lách to và tốc độ lắng máu tăng trong hầu hết các trường hợp.

U sùi dạng nấm (mycosis fongoids): Cũng thường gây đỏ da toàn thân cùng với các dấu chứng: Tăng sắc tố da, dãn mạch và teo da

Hội chứng Sezary: gồm có đỏ da tróc vảy toàn thân, ngứa dữ dội nét mặt, da dày cuộn mặt như sư tử, rụng tóc nhiều, chẩn đoán nhờ sự có mặt các tế bào sezary ở trong máu ở ngoại biên

Đỏ da toàn thân nguyên phát

Các bệnh này liên quan đến yếu tố nhiều hơn nữ tỷ lệ 6,6/1 và thường da vùng bàn tay, bàn chân

Đỏ da toàn thân ở trẻ em: ở trẻ em có 2 dạng đỏ da bong vảy

Bệnh leiner: xảy ra chủ yếu ở trẻ còn bú từ 6 – 20 tuần, với tình trạng đỏ da tróc vảy, xuất hiện đầu tiên ở vùng da dầu, các nếp rồi lan ra toàn thân. Đỏ da và tróc vảy trắng xám, vảy mịn như cám, da đầu luôn bị đóng mài dày. Các móng bị hư, hạch có thể lớn. Trẻ thường bị gầy và tiêu chảy

Hội chứng tróc vảy da do tụ cầu (SSSS):  Đây là dạng nặng toàn thân của chốc bọng nước thường xảy ra ở trẻ nhỏ. Bệnh nhi sốt, tiến triển nhanh với những bọng nước, bể nhanh, tróc vảy thành những mảng lớn (cuộn như giấy thuốc lá). Sự tróc vảy da thường nông, chỉ ở lớp gai. Diễn tiến của bệnh thường ngắn khoảng 10 ngày. Sự tróc vảy là do độc tố tiêu thượng bì của tụ cầu nhóm II type 71 (Exfoliative toxin A & B)